Prezentacja Kancelarii Adwokackiej Osiński i Wspólnicy, opracowana przez mec. Wiolettę Jaroń-Gwizdała, mec. Wiolettę Gołębiewską i mec. Pawła Osińskiego, składała się z trzech części. Pierwsza z nich dotyczyła nowego standardu OECD w zakresie automatycznej wymiany informacji. Część druga była omówieniem pojęcia „beneficial owner” oraz instytucji powiernictwa w kontekście automatycznej wymiany informacji. Część trzecią poświęcono prognozom na przyszłość w zakresie automatycznej wymiany danych finansowych.

2. Zastosowanie powiernictwa
w projektach biznesowych i inwestycyjnych
w świetle
najnowszych zmian w przepisach
oraz
standardów OECD dotyczących wymiany danych

3. Część I Nowy standard OECD w zakresie automatycznej wymiany informacji

4. •29 października br. w Berlinie, podczas corocznego Światowego Forum Przejrzystości i Wymiany Informacji do Celów Podatkowych (pod auspicjami OECD i UE) został zaprezentowany nowy standard OECD, dotyczący międzypaństwowej wymiany danych finansowych i podatkowych - Standard for Automatic Exchange of Financial Account Information;
•polski minister finansów podpisał porozumienie - Competent Authority Agreement (CAA) - zakładające:
I.automatyczną, coroczną wymianę informacji podatkowych, opartą na jednolitych, międzynarodowych podstawach; odmowa wymiany informacji może nastąpić tylko w przypadku zagrożenia ochrony poufności tych informacji;
I.zobowiązanie państw-sygnatariuszy do wdrożenia określonych procedur, zwanych Common Reporting Standard (CRS), umożliwiających automatyczną wymianę informacji podatkowych.
Nowy standard OECD w zakresie automatycznej wymiany danych podatkowych: podstawowe informacje

5. Zakres automatycznej wymiany danych podatkowych
Standard
automatycznej
wymiany
danych
podatkowych
MODUŁ I: CRS
określa zasady raportowania oraz
tzw. due diligence
instytucji finansowych
(należyta staranność w zakresie audytu
stanu prawnego i faktycznego)
- muszą zostać wdrożone do
wewnętrznego systemu prawnego
poszczególnych państw
MODUŁ II: CAA
określa szczegółowe
zasady wymiany informacji
- mogą być
wykonywane w ramach
obowiązującego
prawa międzynarodowego

6. Zakres automatycznej wymiany informacji finansowych (1)
I.Wspólny standard raportowania, analizy stanu faktycznego i prawnego oraz wymiany informacji finansowych.
1. Celem ograniczenia możliwości podatników omijania nowych przepisów, model wymiany informacji obejmuje szeroki zakres 3 obszarów:
a. Szeroki zakres przekazywanych informacji finansowych:
•przekazywane informacje finansowe obejmują różne rodzaje dochodów inwestycyjnych (w tym dochód z odsetek, dywidend, sprzedaży kapitałów pieniężnych z niektórych umów ubezpieczeniowych i in. podobnych),
•informacje o bilansach i saldach rachunków bankowych (na wypadek, gdyby podatnik starał się ukryć posiadany i reprezentowany przez siebie kapitał celem uniknięcia opodatkowania).

7. Zakres automatycznej wymiany informacji finansowych (2)
b.Szeroki zakres podmiotów zobowiązanych do raportowania danych finansowych np.:
a.banki,
b.brokerzy,
c.niektóre instytucje ubezpieczeniowe,
d.fundusze inwestycyjne.
b.Nowe zasady będą dotyczyły dochodów:
a.osób fizycznych,
b.osób prawnych (w tym trustów i fundacji),
c.podmiotów, które wprawdzie nie unikają opodatkowania dochodów, ale istotą ich funkcjonowania, a co najmniej ważnym celem, jest ukrycie faktycznego właściciela beneficjenta dochodów (beneficial owner).

8. Warunki efektywnej automatycznej wymiany informacji finansowych (1)
2.Ważnym elementem systemu przekazywania informacji jest prawidłowe badanie/analiza stanu faktycznego i prawnego (due diligence) przez instytucje finansowe zobowiązane do przekazywania informacji celem:
a.zidentyfikowania rachunków, których dotyczą przekazywane informacje,
b.zidentyfikowania posiadaczy rachunków, których dotyczą przekazywane informacje,
c.osiągnięcia efektu w postaci zapewnienia odpowiedniej jakości gromadzonych i przekazywanych danych, wzrostu przewidywalności danych, możliwości weryfikacji danych oraz ich optymalnego wykorzystania.

9. Warunki efektywnej automatycznej wymiany informacji finansowych (2)
II. Prawne oraz operacyjne podstawy automatycznej wymiany informacji; zachowanie poufności.
•art. 26 Modelowej Konwencji OECD o unikaniu podwójnego opodatkowania (OECD Model Tax Convention) - podstawa prawna automatycznej wymiany informacji;
•istotne elementy automatycznej wymiany informacji finansowych:
ozachowanie poufności tychże informacji;
oograniczenie zakresu osób, którym takie informacje mogą być udostępniane;
oskatalogowanie celów, którym przekazywane informacje mogą służyć.
III. Tożsame lub kompatybilne rozwiązania techniczne przy automatycznej wymianie informacji finansowych - założenie: standaryzacja rozwiązań technicznych stosowanych przez państwa do gromadzenia, wymiany i przetwarzania informacji finansowych pozwoli zminimalizować koszty funkcjonowania modelu.

10. 1.„Większa sprawiedliwość fiskalna na świecie” - zwalczanie transgranicznych oszustw podatkowych, które:
a.są następstwem globalizacji ułatwiającej inwestowanie i zarządzanie inwestycjami za pośrednictwem instytucji finansowych poza państwem macierzystej rezydencji podatkowej;
b.są poważnym problemem państw na całym świecie, bez względu na ich przynależność do organizacji międzynarodowych oraz stopień rozwinięcia.
2.Zapobieganie unikania obciążeń podatkowych, nakładanych przez macierzyste ustawodawstwo podatkowe na podatników poprzez wyprowadzanie kapitału do tzw. rajów podatkowych.
3.Uszczelnienie wewnętrznych systemów podatkowych państw-sygnatariuszy – stabilizacja wpływów budżetowych.
4.Jak najszersze propagowanie standardu, również w krajach niebędących członkami OECD – tzw. rajach podatkowych.
Cele nowego standardu OECD

11. 1.Nowy standard w kształcie zaprezentowanym w Berlinie 29 października br. zaakceptowało 50 krajów i ich terytoriów zależnych, w tym wszystkie należące do OECD.
2.Ponad 40 państw, w tym Polska, już zobowiązało się do wdrożenia standardu OECD w określonym porządku - tzw. „prymusi zmian”.
3.Wszystkie kraje członkowskie Unii Europejskiej - z wyjątkiem Austrii - oświadczyły, że wdrożą nowy standard do września 2017 roku. Wiedeń, ze względów technicznych wdroży standard w 2018 roku.
4.W gronie sygnatariuszy znalazły się również państwa słynące z przyciągania zagranicznego kapitału właśnie dzięki rozwiniętej tajemnicy bankowej m.in. Szwajcaria, Liechtenstein i Singapur.
5.Wiele krajów, w tym przykładowo USA, zadeklarowało, że przystąpią do porozumienia w późniejszym terminie.
Zasięg oddziaływania nowego standardu OECD (1)

12. Zasięg oddziaływania nowego standardu OECD (2)

13. Porządek wdrażania standardu automatycznej wymiany informacji podatkowych w Polsce
1.Każde konto bankowe otwierane po 1 stycznia 2016 roku będzie podlegało nowej procedurze, pozwalającej na identyfikację rezydencji podatkowej właściciela rachunku (w konsekwencji także beneficjenta dochodów) – procedura zostanie wdrożona we wszystkich 40 krajach, które zobowiązały się wdrożyć standard OECD w określonym porządku (w tym Polska).
2.Do końca 2016 roku zidentyfikowane mają zostać wcześniej założone rachunki bankowe, na których ulokowano znaczne środki pieniężne; do końca 2017 roku identyfikacja obejmie również rachunki z mniejszymi środkami.
3.Pierwsza wymiana informacji w nowym standardzie nastąpi z końcem września 2017 roku - obejmie rachunki bankowe osób fizycznych o znacznej wartości;
4.Wymiana informacji dotycząca wszystkich kont bankowych, w tym kont korporacyjnych – nastąpi do końca września 2018 roku.

14. OECD - Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju
•Międzynarodowa, międzyrządowa organizacja gospodarcza, skupiająca 34 wysoko rozwinięte państwa, w tym od listopada 1996 r. Polskę.
•Państwami założycielskimi OECD było 20 najbardziej rozwiniętych państw świata:
•Kolejnymi członkami zostały następujące kraje:
1) Japonia 2) Finlandia
3) Nowa Zelandia 4) Meksyk
5) Czechy 6) Węgry 7) Polska
8) Korea Południowa 9) Słowacja
10 )Chile 11) Słowenia
12) Izrael 13) Estonia 14) Australia
1.Austria
2.Belgia
3.Dania
4.Francja
5.Grecja
6.Hiszpania
7.Holandia
8.Irlandia
9.Islandia
10.Kanada
11.Luksemburg
12.Norwegia
13.Portugalia
14.RFN
15.USA
16.Szwajcaria
17.Szwecja
18.Turcja
19.Wielka Brytania
20.Włochy

15. OECD - metody i przejawy działania
1.OECD stosuje metodę „nacisku równych sobie” - wywieranie wzajemnego nacisku na współczłonków w celu spowodowania zmian prowadzących do koordynacji, a co najmniej wyższego stopnia spójności polityk krajowych.
2.Instrumenty nacisku OECD to przede wszystkim:
a.deklaracje - instrumenty nieformalnego, acz skutecznego zazwyczaj nacisku,
b.wytyczne i standardy - zaakceptowane przez inne państwa stają się często punktem wyjścia do negocjacji na szerszych forach międzynarodowych np. ONZ.
3.Przykładem efektywnego nacisku OECD są tzw. czarne i szare listy tzw. rajów podatkowych. Na listach znalazły się kraje, które nie wymieniają informacji z państwami trzecimi w sprawach podatkowych (np. Filipiny, Kostaryka, Malezja - „czarna lista”). OECD przewidziała możliwość przejścia na „białą listę” pod warunkiem podpisania z innymi państwami określonej liczby umów o wymianie informacji podatkowych (tzw. TIEA) wg standardu OECD.

16. Część II Pojęcie „beneficial owner” oraz instytucja powiernictwa w kontekście automatycznej wymiany informacji

17. Beneficial owner a istota powiernictwa
1.Pojęcie beneficjenta dochodów wywodzi się z instytucji powiernictwa, atrakcyjnej biznesowo instytucji wykorzystywanej na całym świecie w modelu biznesowo-inwestycyjnym.
2.Istotą powiernictwa jest rozszczepienie prawa własności tzn.:
a.własność w sensie formalnym przysługuje powiernikowi,
b.własność w sensie ekonomicznym przysługuje powierzającemu (rzeczywisty właściciel - beneficial owner).
3.Rozszczepienie prawa własności powstaje jako efekt tego, iż powierzający przenosi na powiernika własność określonej rzeczy w ściśle określonym celu. Cel wyznacza granice swobody działania powiernika - powiernik może korzystać z powierzonej rzeczy tylko i wyłącznie w sposób określony w umowie powierniczej.
4.W konsekwencji w stosunkach zewnętrznych powiernik jest pełnoprawnym właścicielem rzeczy (nie doznaje ograniczeń w działaniu względem osób trzecich np. może skutecznie sprzedać powierzoną rzecz). Ograniczenie w korzystaniu z powierzonej rzeczy ma bowiem wyłącznie wymiar dwustronny tj. między powiernikiem a powierzającym (np. jeśli powiernik sprzeda powierzoną rzecz ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą względem powierzającego).

18. Korzyści płynące z praktycznego stosowania powiernictwa w działalności biznesowo - inwestycyjnej
Elastyczność powiernictwa decyduje o jego atrakcyjności biznesowo-inwestycyjnej - za pośrednictwem tej instytucji można osiągnąć różnorodne cele społeczno-gospodarcze oparte co do zasady na anonimowości beneficjenta dochodów:
1. zarząd powierniczy w postaci np.:
powierzenia wyspecjalizowanym podmiotom kapitału na cele inwestycyjne,
powierzenia prowadzenia działalności gospodarczej powiernikowi na czas sprawowania funkcji publicznej uniemożliwiającej prowadzenie działalności gospodarczej we własnym imieniu,
2. zabezpieczenie wierzytelności - przewłaszczenie na zabezpieczenie,
3. ochrona prywatności beneficjenta dochodów w tym jego aktywów - poufność (otoczenie zewnętrzne nie ma wiedzy odnośnie wysokości majątku beneficjenta),
4. minimalizacja obciążeń podatkowych,
5. ochrona majątku przed wierzycielami,
6. nabywanie aktywów za granicą np. nieruchomości,
7. czerpanie korzyści z tytułu należności licencyjnych, know-how, patentów, praw do znaku towarowego.

19. Zastosowanie umowy powiernictwa w praktyce na przykładzie spółki cypryjskiej (1)
1.Spółka cypryjska umożliwia zachowanie anonimowości przez beneficjenta dochodów – może zostać utworzona, zarejestrowana i prowadzić działalność przez tzw. wspólników nominowanych (nominee shareholder).
2.Wspólnicy nominowani są powoływani przez faktycznego udziałowca spółki (beneficjenta), który z dowolnych przyczyn nie chce, by jego dane figurowały w dokumentacji spółki i cypryjskim rejestrze spółek – skutki: ujawnionymi udziałowcami spółki są wspólnicy nominowani, natomiast rzeczywiste korzyści z funkcjonowania spółki przypadają beneficjentowi, który oficjalnie nie jest związany ze spółką.
3.Udziały w spółce są nabywane przez wspólników nominowanych ze środków finansowych beneficjenta.
4.Powołanie do zarządu spółki wspólników nominowanych, będących rezydentami cypryjskimi powoduje, że spółka staje się rezydentem podatkowym na Cyprze.

20. Zastosowanie umowy powiernictwa w praktyce na przykładzie spółki cypryjskiej (2)
1.Podstawą współpracy między beneficjentem a wspólnikami nominowanymi jest umowa powiernicza (declaration of trust):
a.wspólnicy nominowani sprawują zarząd powierniczy nad udziałami/akcjami w imieniu beneficjenta, dokonując wyłącznie czynności zleconych przez beneficjenta (działanie w imieniu, na rzecz i ryzyko beneficjenta),
b.na żądanie beneficjenta wspólnicy nominowani przenoszą własność udziałów na beneficjenta,
c.wspólnik nominowany zrzeka się: możliwości swobodnego korzystania z prawa głosu z posiadanych udziałów spółki, korzystania z zysków z tytułu posiadania udziałów w spółce, inwestowania środków finansowych, dysponowania środkami finansowymi spółki w jakikolwiek sposób.
2.Umowa powiernicza zawarta między wspólnikiem nominowanym a beneficjentem jest oparta na zasadzie wzajemnego zaufania wg mechanizmu:
a.beneficjent powierza zarząd udziałami wspólnikowi nominowanemu na określonych zasadach,
b.wspólnik nominowany może zasadnie oczekiwać od beneficjenta wynagrodzenia za prawidłowe wykonywanie umowy z tym zastrzeżeniem, że rolą wspólnika nominowanego nie jest ochrona beneficjenta za wszelką cenę i w każdych okolicznościach.

21. Beneficial owner w prawie międzynarodowym na przykładzie Modelowej Konwencji OECD o unikaniu podwójnego opodatkowania
1.Brak ujednoliconej definicji powiernictwa oraz pojęcia beneficjenta rzeczywistego w prawie międzynarodowym (Konwencja Haska o prawie właściwym dla trustów i ich międzynarodowej uznawalności dotyczy określania prawa właściwego w rozumieniu norm prawa prywatnego międzynarodowego).
2.Przedmiotem zainteresowania prawa międzynarodowego są podatkowe skutki powiernictwa – umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawierają klauzulę „beneficial owner”.
3.Pojęcie beneficjenta dochodów zostało wprowadzone do Modelowej Konwencji OECD o unikaniu podwójnego opodatkowania w 1977 roku.
4.Modelowa Konwencja nie definiuje jednak tego pojęcia wprost, lecz odnosi je do określonej kategorii dochodów – pojęcie oznacza podmiot faktycznie uprawniony do uzyskania dochodów lub faktycznie uzyskujący dochód w formie dywidend, odsetek lub należności licencyjnych (tzw. dochody bierne).
5.Zgodnie z Komentarzem OECD do Modelowej Konwencji pojęcie beneficjenta dochodów należy interpretować w kontekście jednostkowej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, mając na uwadze jej przedmiot i cel, czyli unikanie podwójnego opodatkowania i przeciwdziałanie uchylaniu się od opodatkowania.

22. Beneficial owner w prawie polskim - ustawa z 16.11.2000 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu
Art. 2 ust. 1a ww. ustawy definiuje beneficjenta rzeczywistego jako:
a.osobę fizyczną lub osoby fizyczne, które są właścicielami osoby prawnej lub sprawują kontrolę nad klientem albo mają wpływ na osobę fizyczną, w imieniu której przeprowadzana jest transakcja lub prowadzona jest działalność,
b.osobę fizyczną lub osoby fizyczne, które są udziałowcami lub akcjonariuszami lub posiadają prawo głosu na zgromadzeniu wspólników w wysokości powyżej 25 % w tej osobie prawnej, w tym za pomocą pakietów akcji na okaziciela, z wyjątkiem spółek, których papiery wartościowe są w obrocie zorganizowanym, podlegających lub stosujących przepisy prawa Unii Europejskiej w zakresie ujawniania informacji, a także podmiotów świadczących usługi finansowe na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej albo państwa równoważnego – w przypadku osób prawnych,
c.osobę fizyczną lub osoby fizyczne, które sprawują kontrolę nad co najmniej 25 % majątku – w przypadku podmiotów, którym powierzono administrowanie wartościami majątkowymi oraz rozdzielanie takich wartości, z wyjątkiem podmiotów wykonujących czynności, o których mowa w art. 69 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi.

23. Konieczność ujawnienia danych rzeczywistego beneficjenta w praktyce

24. Zgodnie z ustawą o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu następujące instytucje mogą domagać się złożenia oświadczenia o rzeczywistym beneficjencie:
instytucje kredytowe, banki krajowe, oddziały banków zagranicznych;
 instytucje finansowe mające siedzibę na terytorium RP;
 Narodowy Bank Polski;
firmy inwestycyjne, banki powiernicze;
zagraniczne osoby prawne prowadzące na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalność maklerską oraz towarowe domy maklerskie, Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A. - w zakresie, w jakim prowadzi rachunki papierów wartościowych lub rachunki zbiorcze;
zakłady ubezpieczeń w zakresie ubezpieczeń na życie, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe;
fundusze inwestycyjne, towarzystwa funduszy inwestycyjnych;
operatorzy pocztowi, fundacje;
notariusze - w zakresie czynności notarialnych dotyczących obrotu wartościami majątkowymi, adwokaci wykonujący zawód, radcowie prawni, biegli rewidenci wykonujących zawód, doradcy podatkowi wykonujących zawód;
podmioty prowadzące działalność w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych;
podmioty prowadzące działalność w zakresie wymiany walut;
stowarzyszenia posiadające osobowość prawną przyjmujące płatności w gotówce o wartości równej lub przekraczającej równowartość 15 000 euro, również w drodze więcej niż jednej operacji;
przedsiębiorcy w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej przyjmujący płatności za towary w gotówce o wartości równej lub przekraczającej równowartość 15 000 euro, również gdy należność za określony towar jest dokonywana w drodze więcej niż jednej operacji.
Kto może pytać o dane rzeczywistego beneficjanta?

25. Wymagają oświadczenia o beneficjencie rzeczywistym. Oświadczenie powinno być wypełnione przez osoby uprawnione do reprezentacji spółki lub podmiotu nieposiadającego osobowości prawnej, tj. te osoby, które w imieniu spółki podpisują umowę. Żądanie oświadczenia wynika z obowiązku stosowania środków bezpieczeństwa finansowego wynikającego z ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, który nałożony został na instytucje obowiązane, czyli banki. Banki i inne instytucje obowiązane mają obowiązek podejmować czynności, z zachowaniem należytej staranności, w celu identyfikacji beneficjenta rzeczywistego i stosowaniu uzależnionych od ryzyka odpowiednich środków weryfikacji jego tożsamości w celu uzyskania przez instytucję obowiązaną danych dotyczących tożsamości beneficjenta rzeczywistego, w tym ustalenia struktury własności i zależności klienta. Identyfikacja obejmuje ustalenie i zapisanie imienia, nazwiska i adresu oraz dodatkowych innych danych identyfikacyjnych w zakresie, w jakim instytucja może je ustalić.
Banki i inne instytucje finansowe

26. Weryfikacja polega na sprawdzeniu i potwierdzeniu danych i następuje przed zawarciem umowy z klientem lub przed przeprowadzeniem transakcji. W uzasadnionych przypadkach możliwe jest jednak otwarcie rachunku bez dopełnienia obowiązków związanych z identyfikacją beneficjenta rzeczywistego. W niektórych przypadkach możliwe jest odstąpienie od konieczności identyfikacji beneficjenta rzeczywistego, a to m.in., gdy:
•klient jest podmiotem świadczącym usługi finansowe, mającym siedzibę na terytorium Unii Europejskiej;
•klient jest organem administracji;
•klient jest spółką, której papiery wartościowe są dopuszczone do publicznego obrotu na rynku regulowanym w co najmniej jednym państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w państwie równorzędnym.

27. Jeżeli w procesie identyfikacji instytucja obowiązana dojdzie do momentu, w którym nie będzie mogła uzyskać dalszych informacji, bo np. udziałowcem klienta banku jest inna firma, której udziałowcem jest kolejna firma, itd. – to uznaje się, że zostały zastosowane środki bezpieczeństwa (określają to wewnętrzne procedury banków).
Czy możliwe jest nawiązanie relacji z klientem, w sytuacji gdy klient nie będzie w stanie dostarczyć dokumentów identyfikujących beneficjenta ostatecznego lub nie będzie znał beneficjenta ostatecznego? Możliwe jest przyjęcie oświadczenia od klienta na temat beneficjenta rzeczywistego, jeżeli będzie to jedynym możliwym i dostępnym źródłem informacji.
Jeśli dana instytucja nie stosuje obowiązków związanych z ujawnieniem beneficjenta rzeczywistego, Generalny Inspektor Informacji Finansowej może nałożyć na nią karę pieniężną w wysokości do 750.000 zł.

28. Ustawa o przeciwdziałaniu praniu brudnych pieniędzy i finansowaniu terroryzmu nałożyła również na notariuszy obowiązek identyfikacji beneficjenta rzeczywistego transakcji – w zakresie czynności notarialnych dotyczących obrotu wartościami majątkowymi. Czynnością notarialną dotyczącą obrotu wartościami majątkowymi jest między innymi umowa sprzedaży nieruchomości w formie aktu notarialnego pomiędzy osobami fizycznymi, jak i tym bardziej pomiędzy osobą fizyczną i osobą prawną czy osobami prawnymi, jak również umowa sprzedaży udziałów. Zatem, żądanie notariusza, podczas czynności notarialnej złożenia przez reprezentanta spółki oświadczenia o rzeczywistym jej beneficjencie jest obowiązkiem ustawowym notariusza. Odmowa przedstawienia takiego oświadczenia uprawnia notariusza do odmowy dokonania czynności notarialnej.
Notariusze

29. Automatyczna wymiana danych finansowych a ochrona beneficjenta rzeczywistego
1.Najdalej idący skutek - ujawnienie danych właściciela rzeczywistego, który na podstawie zawartej umowy powiernictwa pragnie pozostać anonimowy:
•w wyniku wdrożenia standardu OECD tożsamość właściciela rzeczywistego i posiadane przez niego dochody zgromadzone np. na rachunkach bankowych zostaną ujawnione wszystkim państwom, które wdrożą standard automatycznej wymiany danych podatkowych.
2.Zagrożenie dla międzynarodowego rozwoju instytucji powiernictwa?
•istotne znaczenie klauzuli celu w umowach o automatycznej wymianie danych podatkowych jako ograniczenie możliwości wykorzystywania pozyskiwanych danych wyłącznie do celów podatkowych (zwalczanie oszustw podatkowych, uszczelnienie systemu podatkowego),
•wskazówka interpretacyjna w pracach zmierzających do skodyfikowania międzynarodowego prawa powierniczego - ochrona osoby beneficjenta.

30. Część III Automatyczna wymiana danych finansowych - prognozy na przyszłość

31. Zastrzeżenia odnośnie konstytucyjności automatycznej wymiany danych finansowych - osoby fizyczne (1)
Podstawowa wątpliwość: czy przekazywanie danych o rachunkach bankowych polskich obywateli administracji państw trzecich w celu uszczelnienia systemu podatkowego państw trzecich będzie dopuszczalne konstytucyjnie?
1. Zagrożenie dla konstytucyjnego standardu ochrony prywatności polskich obywateli
–np. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 24.06.1997 r., sygn. akt K 21/96, dotyczący ochrony informacji o rachunkach bankowych:
»„prawo do prywatności obejmuje też ochronę tajemnicy danych dotyczących sytuacji majątkowej obywatela, a więc odnosi się także do posiadanych przez niego rachunków bankowych (i podobnych) oraz dokonywanych przez niego transakcji. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, gdy obywatel występuje jako osoba prywatna, a więc nie działa w charakterze podmiotu gospodarczego”,
»wgląd do dokumentacji bankowej pod warunkiem, że przemawia za tym ważny interes publiczny oraz przy zachowaniu zasady proporcjonalności między interesem publicznym a ochroną życia prywatnego obywateli,
»przykład interesu publicznego: realizacja zasady sprawiedliwości podatkowej
a.

32. Zastrzeżenia odnośnie konstytucyjności automatycznej wymiany danych finansowych - instytucje finansowe (2)
2.Ingerencja w wolność działalności gospodarczej polskich przedsiębiorców:
a. Nałożenie na instytucje finansowe działające w Polsce (banki, fundusze inwestycyjne i firmy ubezpieczeniowe) konkretnych obowiązków związanych z automatycznym transferem danych finansowo-podatkowych - za ograniczający wolność działalności gospodarczej należy uznać każdy przepis, który przewiduje nałożenie określonych obowiązków związanych z podejmowaniem czy też wykonywaniem działalności gospodarczej.
b. Dostosowanie wewnętrznych systemów instytucji finansowych do nowych obowiązków m.in. o mechanizmy pozwalające na identyfikację podatników oraz gromadzenie danych podatników do celów automatycznej wymiany informacji finansowych.
c. Art. 20 w zw. z art. 22 Konstytucji: ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny.

33. Zmierzch tajemnicy bankowej? (1)
1.Pozostają jurysdykcje, które z zasady nie przystąpią do automatycznej wymiany danych finansowych, a przynajmniej przystąpienia nie deklarują:
a. zaprzeczają przyjęciu standardu: Panama, Urugwaj, Dubaj (zwany „nową Szwajcarią”),
b. mało prawdopodobne, aby standard wdrożyły „egzotyczne” raje podatkowe Oceanu Indyjskiego i Pacyfiku np. St. Lucia, Brunei, Dominica, Vanuatu, w których obowiązywanie i gwarantowanie ścisłej tajemnicy bankowej jest podstawą funkcjonowania systemów bankowych, np. Bahamy są wprawdzie w trakcie negocjacji z OECD, jednak do nowego standardu odnoszą się bardzo sceptycznie i wydaje się, że będą oponować możliwie długo przed koniecznością jego przyjęcia.
2.Innym problemem są państwa, które długo nie będą miały faktycznych możliwości wdrożenia standardu z uwagi np. na minimalny zakres ewidencjonowania danych np. Belize.

34. Zmierzch tajemnicy bankowej? (2)
1.Globalne wsparcie dla nowego standardu OECD prawdopodobnie będzie powodowało zwiększoną presję na tzw. raje podatkowe w zakresie akceptacji i wdrożenia automatycznej wymiany w przyszłości. Aby wywiązać się z tego obowiązku kraje te będą zobowiązane do:
a. ustanowienia przepisów umożliwiających automatyczny transfer danych, które obecnie w tych krajach nie istnieją,
b. reorganizacji administracji podatkowej - zwiększenie zasobów kadrowych, w konsekwencji zwiększenie kosztów adaptacji systemu prawnego do nowego standardu i faktyczne wydłużenie okresu reorganizacji administracji podatkowej i wejścia w życie nowego standardu OECD.
2. Dlatego groźba końca tajemnicy bankowej jest aktualnie co najmniej oddalona w czasie. Tym bardziej, że są kraje, które pomimo przystąpienia do standardu, oferują praktycznie całkowicie anonimowe systemy kont np. japońskie systemy identyfikujące klientów przez pieczęć (tzw. konta z pieczęcią natsu-in)

35. Wymiana informacji w sprawach podatkowych - aktualna praktyka
1.Pod naciskiem OECD kraje o atrakcyjnych systemach podatkowych w ostatnich latach zawierają umowy o wymianie informacji w sprawach podatkowych po to, by zniknąć z czarnej listy OECD, prowadzonej dla jurysdykcji stosujących nieuczciwą konkurencję podatkową.
2.Typowa umowa zakłada wzajemną pomoc umawiających się państw poprzez poufną wymianę informacji, mogących mieć istotne znaczenie dla stosowania prawa wewnętrznego w zakresie podatków (wymiaru, poboru, egzekucji). Wymiana może nastąpić automatycznie, spontanicznie lub na żądanie.
3.Polska zawarła takie umowy m.in. z: Andorą, Belize, Bahamami, Bermudami, Brytyjskimi Wyspami Dziewiczymi, Dominiką, Gibraltarem, Grenadą, Kajmanami, Liberią, San Marino, Wyspą Man. Dotyczą one podatków CIT i PIT.
4.Z uwagi na fakt, iż wiele z tych umów nie weszło jeszcze w życie bądź obowiązuje od bardzo niedawna - kwestia ich skuteczności i funkcjonowania w praktyce pozostaje nadal otwarta.
5.Obserwujemy tendencję do renegocjowania umów o unikaniu podwójnego opodatkowania celem wprowadzenia do nich klauzul automatycznej wymiany informacji.

36. Dziękujemy za uwagę. Zapraszamy do kontaktu: mec. Wioletta Jaroń-Gwizdała (wioletta.jaron@kaos.pl) mec. Wioletta Gołębiewska (wioletta.golebiewska@kaos.pl) mec. Paweł Osiński (pawel.osinski@kaos.pl)