DINK Voor Jy Eet en Drink Die Kankervereniging van Suid-Afrika (KANSA) bou voort op sy 365-Dae Gesondheidsuitdaging en moedig almal aan om slim te eet en te drink. Navorsing dui sterk daarop dat slim keuses oor voeding gekombineer met gereelde oefening ‘n positiewe effek kan hê, nie net op ‘n individu se welstand nie, maar ook op individuele kankerrisko.

1. LEEF ’N
GEBALANSEERDE
LEEFSTYL
Slim Eet- en Drinkgewoontes
www.cansa.org.za
Tolvry 0800 22 66 22
072 197 9305
071 867 3530
English, Afrikaans
Xhosa, Zulu,
Sotho, Siswati
#LowerCancerRisk

2. Jy kan jou
kankerrisiko verlaag:
• Wees selektief oor
wat jy eet
• Handhaaf ’n gesonde
gewig en verloor
oortollige gewig
#LowerCancerRisk

3. Dink Voor Jy Eet en Drink
● KANSA bou voort op sy 365-Dae Gesondheids-
uitdaging en moedig almal aan om slim te eet en drink
● Daar is aanduidings dat dieet en fisiese aktiwiteit
biologiese prosesse affekteer en kankers wat verband
hou met dieet word gewoonlik aangetref in die
spysverteringskanaal (slukderm, maag, dermkanaal)
● Jou dieet kan ook jou liggaamsgewig beïnvloed wat op
sy beurt jou risiko om kanker te ontwikkel, kan
affekteer - oorgewig en vetsug verhoog die risiko van
11 kankers
www.cansa.org.za | Tolvry 0800 22 66 22
Eet- en
Drinkgewoontes

4. www.cansa.org.za | Tolvry 0800 22 66 22
● Laat verkeersligte jou lei en daaraan herinner om slim,
ingeligte besluite te neem wat só jou bemagtig om
deur ’n gebalanseerde leefstyl jou kankerrisiko te
verlaag
● Die kookproses tydens die voorbereiding van
kossoorte kan chemikalieë vorm wat die risiko van
kanker verder kan verhoog, soos vleisbraai
● Min oefening en obesiteit is risikofaktore vir kanker
[’n verhoogde Liggaamsmassa Indeks (LMI/BMI) asook ’n
vergrotende middellyfomtrek (meer as 80cm vir vroue en meer
as 94cm vir mans)]
Dink Voor Jy Eet en Drink

5. ● Die Nasionale Kankerregister (2014) dui op ’n bestendige
toename in die aantal pasiënte gediagnoseer met
kolorektale kanker – een van die top 4 in Suid-Afrika
(velkankers uitgesluit)
● Daar bestaan sterk bewyse dat die inname van voedsel
wat veselryk is (o.a. volgraan, peulgewasse, lensies) en ’n
dieet wat gereelde styselvrye groente en vrugte insluit,
kan help om die risiko van kanker te verminder
● Oormatige inname van rooi- en geprosesseerde vleis en
alkohol mag die risiko van kanker verhoog
● ’n Dieet wat bestaan uit groot hoeveelhede kitskos wat
hoog is aan vet, stysel en/of suiker (insluitend versoete
koeldrank) kan lei tot gewigstoename wat die risiko van
kanker kan verhoog
Wat Navorsing aandui…
www.cansa.org.za | Tolvry 0800 22 66 22

6. GROEN = Gaan daarvoor!
● Groente, vrugte, peulgewasse, bone, lensies en volgrane bevat
sekere voedingstowwe soos vitamines, minerale en chemikalieë
afkomstig van plante en vesel
● Probeer elke dag 5-7 porsies nie-styselagtige groente en vrugte in
seisoen te eet
● Sluit volgraan en minimaal geprosesseerde grane in as bronne van
vesel (30g daagliks)
● Droë bone, soja bone en ander peulgewasse/lensies is hoog in vesel
en is ’n goeie bron van isoflavone. Probeer om dit 3-4 keer per week
in maaltye te gebruik
www.cansa.org.za | Tolvry 0800 22 66 22
Verlaag kankerrisiko

7. www.cansa.org.za | Tolvry 0800 22 66 22
ORANJE = Wees versigtig!
● Eetgewoontes kan liggaamsgewig beïnvloed, wat op sy beurt jou risiko
om kanker te ontwikkel, kan affekteer
● Voedsel wat hoog is in kilojoules (energie) soos lekkers, sjokolade,
koek, beskuitjies, soet en sout gebak, nagereg en aartappelskyfies is
ook gewoonlik hoog in suiker, sout en/of vet. As jy te veel van hierdie
kossoorte gereeld eet, kan dit gewigstoename veroorsaak
● Koeldranke wat met suiker versoet is asook alkoholiese drankies is
hoog in kilojoules wat tot ’n toename in gewig kan lei
● Beperk die inname van kitskosse en geprosesseerde voedsel hoog in
vet (diepvet-gebraaide kos), suiker en verfynde stysel (soos witbrood)
Kan kankerrisiko beïnvloed

8. www.cansa.org.za | Tolvry 0800 22 66 22
ROOI = Pasop!
● Oormatige inname van rooi- en geprosesseerde vleis (probeer om dit te
beperk tot minder as drie porsies per week)
● Die kookproses tydens die voorbereiding van vleis kan chemikalieë vorm
wat die risiko van kanker verder kan verhoog, soos braai / diepvet braai
● Inname van kossoorte wat met groot hoeveelhede sout gepreserveer is
(bv. biltong)
● Vermy alkoholiese drankies aangesien dit ’n Groep 1 karsinogeen is
● Oorgewig en obesiteit verhoog die risiko van 11 kankers
Verkry asseblief eers jou mediese praktisyn se goedkeuring en bespreek jou dieet met ‘n geregistreerde dieetkundige. Versamel
genoeg inligting in oor alles rakende gesonde eetgewoontes. Dit is baie nodig as jy jou dieet wil verander sodat jy meer gesonde
kan eet en lewe en ook as jy reeds ‘n siekte onder lede het
Verhoogde kankerrisiko

9. WEES AKTIEF!
● Balanseer die hoeveelheid energie wat
jy inneem met die hoeveelheid energie
wat jy elke dag verbrand
● Oefen matig tot intensief vir ten minste
30 minute op 5 of meer dae van die
week
www.cansa.org.za | Tolvry 0800 22 66 22
Verlaag kankerrisiko

10. WAT KAN EK
DOEN OM MY
KANKERRISIKO
DEUR SLIM EET-
EN DRINK-
GEWOONTES
TE VERLAAG?

11. ● …nie op Maandae vleis
eet nie of my inname
van rooivleis beperk tot
slegs drie porsies per
week
● …die resepte in die
KANSA B-Well Kookboek
te gebruik– laai hier af
● …gesonder gaarmaak-
metodes gebruik soos
minder braai en diepvet
braai
UITDAGINGS – Ek sal…
BEGIN waar jy is -
GEBRUIK wat jy het -
DOEN wat jy kan!
www.cansa.org.za | Tolvry 0800 22 66 22
#IAmAndIWill

12. ● …vars, skoon water drink in plaas van
verdunde vrugtesappe van Maandag
tot Vrydag elke week
● …meer boontjies, lensies of vars
groente drie keer per week eet
● …minder kosse eet wat hoog is in
kilojoules, suiker
en vet asook
minder
geprosesseerde
kitskos
UITDAGINGS – Ek sal…
www.cansa.org.za | Tolvry 0800 22 66 22
#IAmAndIWill
BEGIN waar jy is –
GEBRUIK wat jy het –
DOEN wat jy kan!

13. 1 sny volgraan
roosterbrood +
½ koppie bone +
1 koppie groenslaai
of 1 koppie wortel,
lemoen en
pynappelslaai
½ koppie stamp-
mielies (‘samp’) +
½ koppie bone +
1 koppie gekookte
spinasie met
tamaties en uie
½ koppie
hawermoutpap +
½ koppie laevet
melk + 1 klein
piesang of klein
appel in stukkies
gesny of handvol
bessies
1½ koppies
boontjieslaai =
gekookte bone met
gekapte tamaties,
seldery en
soetrissies
Resep
idees
www.cansa.org.za
Tolvry 0800 22 66 22

14. www.cansa.org.za | Tolvry 0800 22 66 22
#CANSAeducation
Om KANSA te help om ons kankersiftings- en opvoedkundige programme
uit te brei, oorweeg dit asseblief om 'n skenking by enige
van ons KANSA Sorg sentra landswyd te maak
of Aanlyn by http://www.cansa.org.za/personal-donation-options/
of maak ’n donasie deur die
SnapScan of Zapper apps
op jou slimfoon:
Wat kan jy doen om te help?

15. Krediet ● Aanbieding templaat SlidesGo
Vrywaring
Terwyl die Kankervereniging van Suid-Afrika (KANSA) elke voorsorgmaatreël getref het met die samestelling
van hierdie aanbieding, kan dit of enige bydraer(s) tot hierdie aanbieding nie verantwoordelik gehou word vir
enige optrede (of die gebrek daaraan) wat deur enige persoon of organisasie waarookal hulle gebaseer is, as
'n gevolg, direk of andersins, van inligting vervat in, of bekom is deur middel van hierdie aanbieding.
● Verkry asseblief eers jou mediese praktisyn se goedkeuring en bespreek jou dieet met ‘n geregistreerde dieetkundige.
Versamel genoeg inligting oor alles rakende gesonde eetgewoontes. Dit is baie nodig as jy jou dieet wil verander sodat jy
meer gesond kan eet en lewe en ook as jy reeds ‘n siekte onder lede het
● Vir kankeroorwinnaars kan bogenoemde faktore die mediese behandeling van kanker negatief beïnvloed. Dit kan egter wissel
vir verskillende soorte kankers, so dit is belangrik om bewus te wees van die gevare verbonde daaraan. Bespreek dit met jou
mediese praktisyn
www.cansa.org.za | Tolvry 0800 22 66 22
● Beeld: Freepik bladsye 1,4-9