1. မင္းေသ့
1
ဇြန္ ၂၀၁၅ / အတြဲ(၁) အမွတ္ (၂)
ႏိုင္ငံသားျဖစ္မႈ
မင္းေသ့
ဤစာတမ္းသည္ ႏိုင္ငံသားျဖစ္မႈကို ဖြင့္ဆိုထားသည့္ စာတမ္းျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံသား ဟူသည္မွာ အဘယ္နည္း။
ႏိုင္ငံသားတစ္ေယာက္တြင္ မည္သည့္ အခြင့္အေရးႏွင့္ တာဝန္မ်ားရိွသနည္း စသည့္ ေမးခြန္းမ်ားကို
ေျဖျပထားသည္။ ထို႔အျပင္ ႏိုင္ငံသားဟူသည့္ ျဖစ္တည္မႈ၊ ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ခံယူႏိုင္မႈႏွင့္ပက္သက္ေသာ
အေၾကာင္းမ်ားကို အေသးစိတ္ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာထားသည္။ တစ္ႏိုင္ငံႏွင့္ တစ္ႏိုင္ငံ ႏိုင္ငံသားျဖစ္တည္မႈမ်ား မတူညီ
ပံုကို ႏွဳိင္းယွဥ္တင္ျပထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
အယ္ဒီတာ
မင္းေသ့
1
ဇြန္ ၂၀၁၅ / အတြဲ(၁) အမွတ္ (၂)
ႏိုင္ငံသားျဖစ္မႈ
မင္းေသ့
ဤစာတမ္းသည္ ႏိုင္ငံသားျဖစ္မႈကို ဖြင့္ဆိုထားသည့္ စာတမ္းျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံသား ဟူသည္မွာ အဘယ္နည္း။
ႏိုင္ငံသားတစ္ေယာက္တြင္ မည္သည့္ အခြင့္အေရးႏွင့္ တာဝန္မ်ားရိွသနည္း စသည့္ ေမးခြန္းမ်ားကို
ေျဖျပထားသည္။ ထို႔အျပင္ ႏိုင္ငံသားဟူသည့္ ျဖစ္တည္မႈ၊ ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ခံယူႏိုင္မႈႏွင့္ပက္သက္ေသာ
အေၾကာင္းမ်ားကို အေသးစိတ္ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာထားသည္။ တစ္ႏိုင္ငံႏွင့္ တစ္ႏိုင္ငံ ႏိုင္ငံသားျဖစ္တည္မႈမ်ား မတူညီ
ပံုကို ႏွဳိင္းယွဥ္တင္ျပထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
အယ္ဒီတာ
မင္းေသ့
1
ဇြန္ ၂၀၁၅ / အတြဲ(၁) အမွတ္ (၂)
ႏိုင္ငံသားျဖစ္မႈ
မင္းေသ့
ဤစာတမ္းသည္ ႏိုင္ငံသားျဖစ္မႈကို ဖြင့္ဆိုထားသည့္ စာတမ္းျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံသား ဟူသည္မွာ အဘယ္နည္း။
ႏိုင္ငံသားတစ္ေယာက္တြင္ မည္သည့္ အခြင့္အေရးႏွင့္ တာဝန္မ်ားရိွသနည္း စသည့္ ေမးခြန္းမ်ားကို
ေျဖျပထားသည္။ ထို႔အျပင္ ႏိုင္ငံသားဟူသည့္ ျဖစ္တည္မႈ၊ ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ခံယူႏိုင္မႈႏွင့္ပက္သက္ေသာ
အေၾကာင္းမ်ားကို အေသးစိတ္ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာထားသည္။ တစ္ႏိုင္ငံႏွင့္ တစ္ႏိုင္ငံ ႏိုင္ငံသားျဖစ္တည္မႈမ်ား မတူညီ
ပံုကို ႏွဳိင္းယွဥ္တင္ျပထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
အယ္ဒီတာ

2. မင္းေသ့
2
ႏိုင္ငံသားျဖစ္မႈ
၁။ ႏိုင္ငံသားျဖစ္မႈ (CITIZENSHIP)
ႏိုင္ငံသားျဖစ္မႈဆိုသည့္ေဝါဟာရကို အၾကမ္းဖ်င္းအားျဖင့္ အေျခအေန (၂) ရပ္ေပၚမူတည္၍
အဓိပၸာယ္ ခြဲဆိုႏိုင္သည္။ ၎ အေျခအေန(၂) ရပ္မွာ- City State ႏွင့္ Nation State ဆိုသည့္ ေဒသ
ပံုစံ ကြဲျပားမႈပင္ ျဖစ္ သည္။
ႏိုင္ငံသားျဖစ္မႈကို ႏိုင္ငံေရးသေဘာတရား၏ ဖခင္ၾကီး အရစၥတိုတယ္က ဤသို႔ အဓိပၸာယ္
ဖြင့္ဆိုခဲ့သည္။
City State တြင္ --- ႏိုင္ငံသားဟူသည္ အစိုးရတာဝန္ကို မွ်ေဝရယူပိုင္ခြင့္ ႏွင့္ ဂုဏ္ထူးဝိေသသ၊ အခြင့္
အေရးမ်ားကို တိုက္ရိုက္ ခံစားပိုင္ခြင့္ ရိွေသာသူျဖစ္သည္။
Nation State တြင္ - - - ႏိုင္ငံသားဟူသည္ အစိုးရတာဝန္ကို ဥပေဒအေၾကာင္းအရ ကိုယ္စားျပဳ၍
ႏိုင္ငံေတာ္ အစိုးရ၏တာဝန္ကို သြယ္ဝိုက္ေသာနည္းျဖင့္ ပါဝင္ခြင့္ရေသာသူ ျဖစ္သည္။
အေၾကာင္းမွာ City State တြင္ လူအနည္းစုေသာ လူဦးေရသာရိွေသာ တိုင္းႏိုင္ငံအမ်ဳိးအစားျဖစ္
သျဖင့္ႏို္င္ငံသားအားလုံး သည္ တစ္ေနရာတည္းတြင္ အလြယ္တကူ အတူတကြ စုေဝးႏိုင္သည္။ ထိုသို႔
စုေဝး၍ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးတာဝန္မ်ားကို အမ်ားသေဘာညီ ေရြးခ်ယ္တာဝန္ခန္႔အပ္ႏိုင္ေသာ အေျခအေနကို
ရရိွေစသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ၎ႏိုင္ငံအမ်ဳိးအစားတြင္ ႏိုင္ငံသား မ်ားသည္ အစိုးရ၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအဖြဲ႕
မ်ားတြင္ တိုက္ရိုက္ပါဝင္ပက္သက္ပိုင္ခြင့္ရိွၾကသည္။ ထို႔အတူ ႏိုင္ငံအတြင္း မိမိ၏စြမ္းရည္ကို အသိ
အမွတ္ျပဳေသာ ဂုဏ္ထူး၊ အခြင့္အေရးမ်ားကုိ ခံစားပိုင္ခြင့္ရိွၾကသည္။ ထုိသုိ႔ေသာ ပါဝင္ခြင့္၊ ပိုင္ဆိုင္ခြင့္
ႏွစ္ရပ္ကို ရရိွထားသူကို ႏိုင္ငံသားျဖစ္သည္ ဟု ဆိုႏိုင္သည္။
Nation State တြင္ ႏိုင္ငံအတြင္း ျပည္သူလူထုအေရအတြက္သည္ မ်ားျပားလာသည့္ အေျခအေန
တြင္ရိွေနေသာေၾကာင့္ အမ်ား၏ ဆႏၵသေဘာထားကို ရရိွေစရန္ တစ္ေနရာတည္းတြင္ အားလံုး
အတူတကြစုေဝးႏိုင္ျခင္း မရိွေတာ့ေခ်။ ထိုသို႔ေသာ အေျခအေနမ်ားေၾကာင့္ ျပည္သူမ်ားသည္
မိမိတို႔ကို ကိုယ္စားျပဳေသာ ကိုယ္စားျပဳခံလူတစ္ဦး (သို႔မဟုတ္) ကိုယ္စားျပဳသည့္လူတစ္စုအား
ေရြးခ်ယ္၍ ႏိုင္ငံအတြင္း အစိုးရ၏ တာဝန္ဝတၱရားမ်ားကို သြယ္ဝိုက္၍ ပါဝင္ခြင့္ရၾကသည္။ ထိုကုိယ္
စားျပဳခံလူတို႔အား ဥပေဒအရ စည္းမ်ဥ္းမ်ား ေရးဆြဲ၍ ဥပေဒအတိုင္း အရည္အခ်င္းျပည့္မွီသူတို႔အား
ေရြးခ်ယ္ ကိုယ္စားျပဳေစသည္။ ထိုသို႔ ကိုယ္စားျပဳေရြးေကာက္သည့္ နည္းစနစ္တရားဝင္ေပၚေပါက္
လာေသာအခါ မဲေပးပိုင္ခြင့္သည္ ႏိုင္ငံသားတစ္ဦး၏ တရားဝင္အခြင့္အေရးျဖစ္လာသည္။
City State ႏွင့္ Nation State ဆိုသည့္ ႏိုင္ငံမ်ဳိးကြဲ ႏွစ္ရပ္ေပၚမူတည္၍ အဓိကကြဲျပားသြားေသာ
အခ်က္သည္ City State တြင္ အစိုရအစိတ္အပိုင္းမ်ားမွာ တိုက္ရိုက္ပါဝင္ပက္သက္ပိုင္ခြင့္ႏွင့္ Nation

3. မင္းေသ့
3
State တြင္ မဲေပးပိုင္ခြင့္ ဆိုသည့္ အခြင့္ႏွစ္ရပ္သည္ အသြင္ေျပာင္း၍ ကြဲျပားလာသည္။ ထိုအခြင့္
အေရး ရရိွသူကို ထိုႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံသားဟု သတ္မွတ္ႏိုင္ျပီး ထိုႏိုင္ငံသားျဖစ္လွ်င္လည္း ထိုအခြင့္အေရး
ရရိွရမည္ ျဖစ္သည္။ ထိုအခြင့္အေရးမရရိွေသာႏိုင္ငံသားကို ႏိုင္ငံသားအခြင့္အေရးဆံုးရႈံးသူဟု
သတ္မွတ္ႏိုင္ျပီး ထုိအခြင့္အေရးရရိွမွလည္း ထိုႏိုင္ငံသားဟု သတ္မွတ္ႏိုင္မည္ ျဖစ္သည္။
၁.၁။ ႏိုင္ငံသားဟူသည္
ႏိုင္ငံသားဟူသည္ ႏိုင္ငံေရးအသိုက္အဝန္း၏ အဖြဲ႕ဝင္ျဖစ္သည္။ ထိုလူမ်ားသည္ ႏိုင္ငံကို ပံုေဖာ္
တည္ေဆာက္သည့္ သူမ်ားျဖစ္သည္။ ထိုလူမ်ား၏ တစ္ဦးခ်င္းအခြင့္အေရးမ်ားကို အေျခခံ
ဘံုအခြင့္အေရးမ်ားအျဖစ္ အမ်ားစုဆႏၵအရ အတည္ျပဳ သတ္မွတ္ျပီး အကာအကြယ္ေပးျခင္း ခံရသူကို
ႏိုင္ငံသားဟု ေခၚသည္။
ႏိုင္ငံသားျဖစ္မႈ
ႏိုင္ငံသားတစ္ဦးသည္ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံ၏ အဖြဲ႕သားပင္ျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံသားတစ္ဦးသည္
ႏိုင္ငံအတြင္း ေနထိုင္သူဟု အဓိပၸာယ္သက္ေရာက္သည္။ ၎အျပင္ ႏိုင္ငံသားတစ္ဦးသည္
ထိုႏိုင္ငံအတြင္း အျမဲတမ္းေနထိုင္ခြင့္ႏွင့္ ႏိုင္ငံသားတစ္ဦး ရသင့္ရထိုက္ေသာ အခြင့္အေရးမ်ားကို
ရရိွထားသူလည္း ျဖစ္သည္။
ေရွးယခင္ကာလက ဂရိႏွင့္ ေရာမတို႔တြင္ ေနထိုင္သည့္ႏိုင္ငံသားမ်ားသည္ ကန္႔သတ္ခံရသည့္
အေၾကာင္း အခ်က္မ်ားရိွသည္။ ၎တို႔မွာ - ႏိုင္ငံ၏တာဝန္ဝတၱရားမ်ားတြင္ တက္တက္ၾကြၾကြပါဝင္
ထမ္းေဆာင္ႏိုင္စြမ္းရိွေသာသူမ်ား ကိုသာ ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳျခင္း ျဖစ္သည္။ ဥပမာ -
မိန္းမမ်ား၊ ေက်းကၽြန္မ်ား၊ ဆြံ႕အနားမၾကား၊ ဒုကၡိတမ်ား ကေလးသူငယ္မ်ားကို ႏိုင္ငံသားအျဖစ္
အသိအမွတ္ျပဳျခင္း မရိွေခ်။
ဂရိတို႔၏ ႏိုင္ငံသားျဖစ္မႈဆိုေသာ အဓိပၸာယ္သည္ ႏိုင္ငံ၏အဖြဲ႕သားတစ္ဦးအျဖစ္ထက္မ်ားစြာ
ပိုမိုသည္။ ႏိုင္ငံသားျဖစ္မႈ ဟူသည္ တာဝန္တစ္ရပ္ပင္ျဖစ္သည္ဟု ဆိုသည္။ ၎တာဝန္သည္ ႏိုင္ငံ
အတြင္းရိွသည္ လူဦးေရ ၾကီးမားလွ်င္ ၾကီးမားသေလာက္ ထိုလူဦးေရအခ်ဳိးအစားႏွင့္ ညီမွ်ေသာ
တာဝန္တစ္ရပ္ရပ္ကို ထမ္းေဆာင္ႏိုင္သည့္ အတတ္၊ အသိရိွေသာသူကို ဆိုလိုသည္။ ထိုသို႔ေသာ
စြမ္းရည္ရိွသူသာ ဂရိတို႔သည္ ႏိုင္ငံသားအျဖစ္အသိအမွတ္ျပဳသည္။
ဂရိတို႔၏ ႏိုင္ငံသားျဖစ္မႈကို အခ်ဳပ္ဆုိရေသာ္
ႏိုင္ငံသားျဖစ္မႈဆိုသည္မွာ ႏိုင္ငံေတာ္၏တာဝန္ကိုထမ္းေဆာင္ႏိုင္သည့္စြမ္းရည္ရိွသူကိုသာ
ႏိုင္ငံသားျဖစ္ႏိုင္သည္ ဟု ဆိုလိုျခင္း ျဖစ္ေပသည္။

4. မင္းေသ့
4
Citizen ဆိုသည့္ ႏိုင္ငံသား ဟူေသာ စကားလံုးတြင္ ေအာက္ပါအခ်က္အလက္မ်ားပါဝင္ေနသည္။
- ႏိုင္ငံသားသည္ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံအတြင္း အျမဲတမ္းေနထိုင္သူ ျဖစ္သည္။
- ႏို္င္ငံသားသည္ ႏိုင္ငံေတာ္၏တာဝန္ဝတၱရားမ်ားကို လ်စ္လ်ဴမရႈပဲ ႏိုင္ငံေတာ္၏ေက်းဇူးသစၥာ
ကိုေစာင့္သိရမည္။
တဖန္ ႏိုင္ငံသား ဟူသည္ကို အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုႏိုင္ေသးသည္။
ႏိုင္ငံသားဟူသည္ ႏိုင္ငံတစ္ခုအတြင္း အျမဲတမ္းအဖြဲ႕သားတစ္ဦးျဖစ္ျပီး ဥပေဒအရ တာဝန္ႏွင့္
အခြင့္အေရးမ်ား ေပါင္းစည္း၍ ရရိွထားေသာသူပင္ ျဖစ္သည္။
၁.၂။ ႏိုင္ငံသားအမ်ဳိးအစားမ်ား
ႏိုင္ငံသားအမ်ဳိးအစားကိုအၾကမ္းဖ်င္းအားျဖင့္ အမ်ဳိးအစား (၂)မ်ဳိးခြဲျခား၍ ရႏိုင္သည္။
(၁) ေမြးရာပါ ႏိုင္ငံသား ႏွင့္
(၂) ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ခံယူထားသည့္ႏိုင္ငံသား ဟူ၍ (၂) မ်ဳိးရွိသည္။
ေမြးရာပါႏိုင္ငံသားကို Natural Citizen ဟု ေခၚ၍ ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ခံယူသည့္ႏိုင္ငံသားကို
Naturalized Citizen ဟု ေခၚသည္။
ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ခံယူထားသည့္ႏိုင္ငံသား
ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ခံယူထားသည့္ ႏိုင္ငံသားသည္ အျခားေသာႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံမွ ႏိုင္ငံသားအျဖစ္
သို႔ ကူးေျပာင္းလာ ေသာသူ ျဖစ္သည္။
ေမြးရာပါႏိုင္ငံသား
ေမြးရာပါႏိုင္ငံသားသည္ ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ခံယူထားေသာႏိုင္ငံသားႏွင့္ မတူညီေသာ အခြင့္
အေရးမ်ားရရိွသည္။ ဥပမာ- အေမရိကန္ ေမြးဖြားေသာႏိုင္ငံသားသာလွ်င္ အေမရိကန္သမၼတ
ျဖစ္ခြင့္ရိွသည္ဆိုသည့္ အခြင့္အေရးမ်ဳိး။
၁.၃။ Citize & Subject
Citizen သည္ ႏိုင္ငံသားအခြင့္အေရး (Civil Right) ႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးအခြင့္အေရး (Political
Right) (၂) မ်ဳိးစလံုး ရရိွထားသူျဖစ္သည္။
Subject သည္ ႏိုင္ငံသားအခြင့္အေရး (Civil Right) (၁) မ်ဳိးတည္းသာရရိွျပီး ႏိုင္ငံေရး
အခြင့္အေရး (Political Right) မရရိွေသာ ႏိုင္ငံသားအမ်ဳိးအစားျဖစ္သည္။
၁.၄။ Citizen & Elector
Elector ဆိုသည္မွာ မဲေပးပိုင္ခြင့္ရိွသူျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ႏိုင္ငံသားတိုင္း (Citizen) သည္
မဲေပးပိုင္ခြင့္ရိွသူမ်ားျဖစ္သည္ဟု မွတ္ယူ၍ မရ။ မဲေပးပိုင္ခြင့္ရိွသူတိုင္းလည္း ႏိုင္ငံသားမ်ား မဟုတ္
ၾကေခ်။

5. မင္းေသ့
5
ႏိုင္ငံသားတစ္ဦး၏သား(သို႔မဟုတ္)ဇနီးသည္ ႏိုင္ငံသားတစ္ဦးျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ၎သည္
မဲေပးပိုင္ခြင့္ရိွသူ ျဖစ္ခ်င္မွ ျဖစ္ပါလိမ့္မည္။ ဥပမာ - အေမရိကန္တြင္ မဲေပးသူေပါင္းမ်ားစြာ ရိွသည္။
သို႔ေသာ္ ၎တို႔အားလံုးသည္ ႏိုင္ငံသားမ်ား မဟုတ္ၾကေခ်။ ဆိုလိုရင္းအဓိပၸာယ္ကား - ႏိုင္ငံသား
ျဖစ္မႈ/မျဖစ္မႈကို မဲေပးပိုင္ခြင့္ ရိွမႈ/မရိွမႈျဖင့္ ဆံုးျဖတ္ရန္မသင့္ ဆိုသည့္ အခ်က္ကို သတိျပဳရန္ပင္
ျဖစ္သည္။
၁.၅။ Citizen & Alien
Alien ဆိုသည္မွာ ႏိုင္ငံျခားသားျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံတစ္ခုအတြင္း ယာယီအားျဖင့္ ေနထိုင္ေသာ
သူသည္ ႏိုင္ငံျခားသားျဖစ္သည္။ ၎သည္ ယင္းႏိုင္ငံသားမဟုတ္ေခ်။ Citizen သည္ ႏိုင္ငံ
အတြင္း အျမဲေနထိုင္သူျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံသား(Citizen) ႏွင့္ ႏိုင္ငံျခားသား(Alien) ႏွစ္ဦးစလံုး
သည္ မိမိတို႔၏အသက္ႏွင့္ ပစၥည္းဥစၥာမ်ားအား ၎တို႔၏ ဆိုင္ရာႏိုင္ငံမ်ားထံမွ ဥပေဒအရ
အကာအကြယ္ေပးထားျခင္း ခံရသူမ်ားျဖစ္သည္။ ၎တို႔သည္ မိမိတို႔ ဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္
ျပဌာန္းထားေသာဥပေဒကိုေလးစားလိုက္နာၾကရသည္။ျပဌာန္းသတ္မွတ္ထားေသာ အခြန္အခ
မ်ားကို ေပးေဆာင္ရမည္။
ႏိုင္ငံျခားသားမ်ားသည္ မိမိႏိုင္ငံမွ ထြက္ခြာ၍ အျခားႏိုင္ငံသို႔ ယာယီအားျဖင့္ေနထိုင္သူမ်ား
ျဖစ္သည့္အတြက္ မိမိ ႏိုင္ငံ၏တိုက္ရိုက္အကာအကြယ္ေပးမႈကို မေမွ်ာ္လင့္ႏိုင္ေပ။ သို႔ေသာ္
ႏိုင္ငံျပင္ပသို႔ေရာက္ရိွေနေသာ မိမိႏိုင္ငံသားမ်ား၏ အက်ဳိးစီးပြားထိခိုက္မႈမရိွေအာင္ ေစာင့္
ၾကည့္ အကာအကြယ္ေပးမႈသေဘာမ်ဳိးကား ရရိွေပသည္။
ႏိုင္ငံသားသည္ ႏိုင္ငံ၏ဥပေဒျပဌာန္းခ်က္ေအာက္တြင္ ေနထိုင္ၾကရသည္။ ႏိုင္ငံျခားသားသည္
မိမိယာယီေနထိုင္သည့္ ႏိုင္ငံ၏ ဥပေဒျပဌာန္းခ်က္ေအာက္တြင္ မရိွေခ်။ စစ္မႈမထမ္းမေနရ
ဆိုသည့္ ဥပေဒမ်ဳိးကို ႏိုင္ငံျခားသားသည္ လိုက္နာရန္ မလိုေခ်။ ထို႔အတူ ႏိုင္ငံအတြင္း
ျပစ္မႈတစ္စံုတစ္ရာက်ဴးလြန္လွ်င္လည္း ႏိုင္ငံသားသည္ ျပစ္မႈအေလွ်ာက္ ထိုက္သင့္ေသာ
ျပစ္ဒဏ္ကို က်ခံေစရေသာ္လည္း ႏိုင္ငံျခားသားသည္ ထိုျပစ္မႈမ်ဳိးက်ဴးလြန္ပါက ထိုျပစ္ဒဏ္ကို
က်ဴးလြန္ေစေသာႏိုင္ငံတြင္ ျပစ္ဒဏ္ခံေစမွ ခံႏိုင္သည္။ ျပစ္ဒဏ္မွ ကင္းကြာျခင္းမ်ဳိးလည္း
ရိွေနႏိုင္သည္။
သို႔ေသာ္ အထူးသတိျပဳရန္ အခ်က္ကား ႏိုင္ငံျခားသားသည္ ႏိုင္ငံသားတစ္ဦးကဲ့သုိ႔ ႏိုင္ငံေရး
အခြင့္အေရးမ်ဳိး ရရိွမည္ မဟုတ္ေခ်။ ဥပမာ - အဂၤလန္တြင္ ႏိုင္ငံျခားသားတစ္ဦးသည္
ပစၥည္းဥစၥာ မ်ားကို ဝယ္ယူပိုင္ဆိုင္ခြင့္ရိွသည္။ တရားစြဲဆိုပိုင္ခြင့္ရိွသည္။ တရားစြဲဆိုျခင္း ခံရ
ႏိုင္သည္။ သို႔ေသာ္ ျမဴနီစီပယ္ရံုးမ်ား၊ ပါလီမန္မ်ားတြင္ မဲေပးပိုင္ခြင့္ မရိွေခ်။ တရားရံုးမ်ားတြင္
လည္း ဂ်ဴရီလူၾကီးမင္းမ်ားေနရာတြင္ အေရြးခံပိုင္ခြင့္မရိွေခ်။

6. မင္းေသ့
6
၁.၆။ Citizen & Nationals
ႏိုင္ငံသားသည္ ႏိုင္ငံသားအခြင့္အေရး (Civil Right)ႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးအခြင့္ေရး(Political Right)
အျပည့္အဝရရိွ ေသာသူျဖစ္သည္။ Nationals သည္ ႏိုင္ငံသားအခြင့္အေရး အျပည့္အဝရရိွ
ေသာ္လည္း ႏိုင္ငံေရးအခြင့္အေရး အျပည့္အဝမရရိွေသာသူျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံေရးအခြင့္အေရး
လံုးဝ မရရိွဟု ဆိုလိုျခင္း မဟုတ္ေၾကာင္း သတိခ်ပ္ရန္ လိုအပ္သည္။ Citizen တစ္ဦးထက္
ႏိုင္ငံေရးအခြင့္အေရး အျပည့္အဝမရရိွေသာသူသည္ Nationals ျဖစ္သည္။
National သည္ ႏိုင္ငံသားပင္ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ႏိုင္ငံေရးအခြင့္အေရးတြင္ အျပည့္အဝ
မရရိွျခင္းေၾကာင့္ Nationals ျဖစ္သည္ဟု ဆိုျခင္းျဖစ္သည္။ Nationals သည္ ႏိုင္ငံသား
ကဲ့သုိ႔ပင္ ႏိုင္ငံေတာ္၏ သစၥာကို ေစာင့္သိရန္ တာဝန္ရိွေပသည္။ Nationals တစ္ဦးသည္
ျပည္ပသို႔ေရာက္ရိွေနခိုက္တြင္ မဲေပးပိုင္ခြင့္ မရိွေတာ့ေခ်။ သို႔ေသာ္ႏိုင္ငံေတာ္၏ထိန္းခ်ဳပ္မႈ
ေအာက္တြင္ရိွေနေသးသည္။
၂။ ႏိုင္ငံသားျဖစ္မႈ အမ်ဳိးအစားမ်ား (Types of Citizenship)
ႏိုင္ငံသားျဖစ္မႈကို အမ်ဳိးအစားခြဲျခားရာတြင္ နည္းလမ္း (၃) မ်ဳိးျဖင့္ ခြဲျခားသတ္မွတ္ၾကသည္။ ၎တို႔မွာ
(၁) ေမြးဖြားျခင္းျဖင့္ျဖစ္လာေသာ ႏိုင္ငံသား အမ်ဳိးအစား
(၂) ႏိုင္ငံသားအျဖင့္ခံယူျခင္းျဖင့္ ျဖစ္လာေသာႏိုင္ငံသားအမ်ဳိးအစား ႏွင့္
(၃) လက္ေအာက္ခံႏိုင္ငံအျဖစ္သိမ္းပိုက္ျခင္းမွ ျဖစ္လာေသာ ႏိုင္ငံသားအမ်ဳိးအစား ဟူ၍
နည္းလမ္း(၃) မ်ဳိးျဖင့္ ခြဲျခားသတ္မွတ္ၾကသည္။
ထိုနည္းလမ္းမ်ားျဖင့္ ျဖစ္လာေသာႏိုင္ငံသားမ်ားသည္ ေအာက္ပါႏိုင္ငံသားမ်ားအျဖစ္ အသီးသီး
အသိအမွတ္ျပဳ ၾကသည္။
(၁) Natural Citizen ေမြးရာပါႏိုင္ငံသား
(၂) Naturalized Citizen ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ခံယူသည့္ႏိုင္ငံသား ႏွင့္
(၃) Annexation Citizen လက္ေအာက္ခံႏိုင္ငံသား
- ေမြးရာပါႏိုင္ငံသားဟူသည္ ေသြးသားေတာ္စပ္မႈအရလည္းေကာင္း၊ ေမြးဖြားသည့္ေဒသကို
မူတည္၍ လည္းေကာင္း ႏိုင္ငံသားျဖစ္လာေသာ သေဘာျဖစ္သည္။
- ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ခံယူသည့္ႏိုင္ငံသားဟူသည္ ႏိုင္ငံသားျဖစ္ခြင့္ကိုခံယူျခင္းအရ ႏိုင္ငံသား
ျဖစ္လာေသာ သေဘာျဖစ္သည္။
- လက္ေအာက္ခံႏိုင္ငံသားဟူသည္အသိမ္းပိုက္ခံနယ္ေျမမွျပည္သူမ်ားက သိမ္းပိုက္ထားေသာ
ႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံသား အျဖစ္ အလိုအေလ်ာက္ က်ေရာက္သြားေသာ သေဘာျဖစ္သည္။

7. မင္းေသ့
7
၂.၁။ ေမြးရာပါႏိုင္ငံသား (Natural Citizen)
ေမြးရာပါႏိုင္ငံသားတြင္ ပံုစံ (၂) မ်ဳိးျဖင့္ ေမြးရာပါႏိုင္ငံသားျဖစ္လာျခင္းျဖစ္သည္။ ေမြးရာပါ
ႏိုင္ငံသားျဖစ္လာျခင္း ပံုစံ (၂) မ်ဳိးမွာ -
(၁) ေသြးသားေတာ္စပ္မႈအရ ႏိုင္ငံသားျဖစ္လာျခင္း
(Jus Sanguinis – Rule of Blood Relation) ႏွင့္
(၂) ေမြးဖြားသည့္ ႏိုင္ငံ/ေဒသကို မူတည္၍ ႏိုင္ငံသားျဖစ္လာျခင္း
(Jus Soli or Jus Loci – Rule of Place of Birth) ဟူ၍ ပံုစံ (၂) မ်ဳိးရိွသည္။
(၁) ေသြးသားေတာ္စပ္မႈအရ ႏိုင္ငံသားျဖစ္လာျခင္း - Jus Sanguinis
ေသြးသားေတာ္စပ္မႈအရ ႏိုင္ငံသားျဖစ္လာျခင္းဟူသည္ ႏိုင္ငံသားတစ္ဦး၏ သား၊သမီးသည္္
ဖခင္ျဖစ္သူ (သို႔မဟုတ္) မိခင္ျဖစ္သူ၏ ႏိုင္ငံမွ ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ အလိုအေလ်ာက္ ေရာက္ရိွသြားျခင္းကို
ဆိုလိုသည္။ ဥပမာ - အေမရိကန္ႏိုင္ငံသားတစ္ဦး ေမြးဖြားခဲ့ေသာ သားသမီးသည္ အလိုအေလ်ာက္
အေမရိကန္ႏိုင္ငံသားျဖစ္သြားသည္။ ျပင္သစ္ႏွင့္ အီတလီႏိုင္ငံမ်ားသည္ ၎နည္းလမ္းအတိုင္း
ႏိုင္ငံသားျဖစ္ျခင္းကို သတ္မွတ္ထားသည္။
(၂) ေမြးဖြားသည့္ႏိုင္ငံကိုမူတည္၍ ႏိုင္ငံသားျဖစ္လာျခင္း - Jus Soli
ေမြးဖြားသည့္ႏိုင္ငံကို မူတည္၍ ႏိုင္ငံသားျဖစ္လာျခင္းဟူသည္ မိမိေမြးဖြားရာဇာတိျဖစ္ေသာ
ႏိုင္ငံကိုလိုက္၍ ၎ႏိုင္ငံ၏ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ အလိုအေလ်ာက္ ေရာက္ရိွသြားျခင္းကို ဆိုလိုသည္။ ဥပမာ
- အေမရိကန္ႏိုင္ငံတြင္ ေမြးဖြားေသာသူသည္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသားျဖစ္ခြင့္ရိွသည္။ မိဘသည္
အေမရိကန္ႏိုင္ငံသားျဖစ္စရာ မလိုေခ်။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံတြင္ ေမြးဖြားသည့္ မည္သည့္ႏိုင္ငံသား၏
သားသမီးမဆို အေမရိကန္ႏိုင္ငံသားျဖစ္ခြင့္ရိွသည္။ အာဂ်င္တီးနားႏိုင္ငံသည္ ၎နည္းလမ္းအတိုင္း
ႏိုင္ငံသားျဖစ္ျခင္းကို သတ္မွတ္ထားသည္။
အထက္ပါ နိယာမ(၂)သြယ္ေၾကာင့္ ႏိုင္ငံသားမိဘ၏ သားသမီးသည္ ႏိုင္ငံျခားသားျဖစ္ႏိုင္သကဲ့သို႔
ႏိုင္ငံျခားသားမိဘ၏ သားမမီးသည္လည္း ႏိုင္ငံသားျဖစ္ေနႏိုင္သည္ ဟူေသာ အခ်က္မ်ားကို သတိခ်ပ္
ရန္လိုအပ္သည္။
အဂၤလန္ႏွင့္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံတို႔တြင္ အထက္ပါ နည္းလမ္း(၂)မ်ဳိးလံုးကို ျပဌာန္းထားသည္။
၎တို႔သည္ မိမိႏိုင္ငံသားျဖစ္သူတို႔အတြက္ Jus Sanguinis နည္းလမ္းကို အသံုးျပဳ၍ ႏိုင္ငံျခားသား
မ်ားအတြက္ Jus Soli နည္းကို အသံုးျပဳၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံတြင္ အေမရိကန္
မိဘႏွစ္ပါးမွ ေမြးဖြားလာေသာသားသမီးမ်ားသည္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသားမ်ားျဖစ္လာၾကသည္။ ထို႔အတူ
အေမရိကန္တြင္ေမြးဖြားေသာ ႏိုင္ငံျခားသားမိဘမ်ား၏သားသမီးမ်ားသည္လည္း အေမရိကန္ႏိုင္ငံ
သားမ်ား ျဖစ္လာၾကသည္။ ဤနည္းျဖင့္ ကမာၻအႏွံ႔အျပားတြင္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသားမ်ား ပိုမိုမ်ားျပား
လာေပသည္။

8. မင္းေသ့
8
ထိုသို႔ေသာ နည္းလမ္းမ်ားကို အေမရိကန္ႏိုင္ငံကဲ့သို႔ အျခားေသာႏိုင္ငံမ်ားကလည္း က်င့္သံုးၾကသည္
ျဖစ္၍ Double Nationality ဆိုသည့္ ႏွစ္ထပ္ကြမ္းႏိုင္ငံသားျဖစ္မႈသည္ ျမင့္တက္လာခဲ့သည္။
ဥပမာ အေနအားျဖင့္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံႏွင့္ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံကို ဥပမာျပ၍ တင္ျပပါမည္။
အေမရိကန္ႏိုင္ငံတြင္ ျပင္သစ္မိဘႏွစ္ပါး၏သားသမီးျဖစ္လွ်င္ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံသားအျဖစ္လည္းေကာင္း၊
အေမရိကန္ႏိုင္ငံသားအျဖစ္လည္းေကာင္း တိတိက်က်သတ္မွတ္ရန္ လိုလာသည္။ အကယ္၍
ႏွစ္ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ရိွေနလွ်င္ ျပႆနာတစ္ခုမက ရိွေနႏိုင္သည္။ ဥပမာ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံႏွင့္ အေမရိကန္
ႏိုင္ငံတို႔ စစ္ျဖစ္ပြားခဲ့လွ်င္ မိမိတို႔ဆိုင္ရာႏိုင္ငံအတြက္ စစ္မႈထမ္းေဆာင္ရန္ ႏိုင္ငံသားတစ္ဦးတြင္
တာဝန္ရိွလာသည္။ ထိုတာဝန္ကို ႏွစ္ႏိုင္ငံသားခံယူထားေသာ ႏိုင္ငံသားသည္ မည္သည့္ႏိုင္ငံ၏
စစ္မႈထမ္းအျဖစ္ေဆာင္ရြက္ပါမည္နည္း။ ၎ျပႆနာသည္ ႏွစ္ႏိုင္ငံစစ္ျဖစ္ပြားေသာအခ်ိန္တြင္
ျဖစ္လာႏိုင္ေသာ ႏိုင္ငံသားေရးရာ ျပႆနာတစ္ရပ္ျဖစ္လာသည္။
ထို႔ေၾကာင့္ႏိုင္ငံသားတို႔၏ အခြင့္အေရးႏွင့္တာဝန္တို႔ကို ျပဌာန္းသတ္မွတ္ရာတြင္ ရွင္းလင္းျပတ္သား
တိက်စြာ ျပဌာန္းသတ္မွတ္ရန္လိုအပ္သည္။ ထိုသို႔ေသာ အေျခအေနမ်ဳိးတြင္ ႏိုင္ငံသားျဖစ္သူသည္
မည္သည့္ႏိုင္ငံ၏ႏိုင္ငံသားျဖစ္လိုသည္ ဆိုသည္ကို ေရြးခ်ယ္ခြင့္ျပဳရန္လိုအပ္သည္။ ႏိုင္ငံသားျဖစ္မႈ
ႏွင့္ပက္သက္၍ မည္သည့္ႏိုင္ငံသားျဖစ္သည္ဆိုသည္ကို ႏိုင္ငံေတာ္က အသိအမွတ္ျပဳသည္ဆိုလွ်င္
ႏိုင္ငံအခ်င္းခ်င္း ျပႆနာမ်ားသည္ ပိုမိုမ်ားျပားက်ယ္ျပန္႔လာႏိုင္ေသာ အေျခအေနတြင္ ရိွသည္။
၂.၂။ ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ခံယူသည့္ႏိုင္ငံသား (Naturalized Citizen)
ႏိုင္ငံျခားသားမွ ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ခံယူထားေသာႏိုင္ငံသားျဖစ္လာပံုသည္ ျပဌာန္းခ်က္အမ်ဳိးမ်ဳိး
ရိွေနသည္။ ျပဌာန္းခ်က္အမ်ဳိးမ်ဳိးဆိုသည္မွာ ျပဌာန္းခ်က္ပံုစံ၊ ပံုသ႑ာန္အမ်ဳိးမ်ဳိးကို ဆိုလိုသည္။
၎ပံုစံ၊ ပံုသ႑ာန္အမ်ဳိးမ်ဳိးကို ေအာက္ပါအတိုင္းေတြ႕ႏိုင္သည္။
 လက္ထပ္ထိမ္းျမွားျခင္းျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း
 ဥပေဒျပဌာန္းခ်က္အရ တရားဝင္ျဖစ္လာျခင္းျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း
 ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ခံယူျခင္းျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း
 ႏိုင္ငံအတြင္း ဓနဥစၥာပိုင္ဆိုင္မႈျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း
 ႏိုင္ငံအတြင္း ကာလရွည္ၾကာေနထိုင္ျခင္းျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း
 ျပည္သူ႔ဝန္ေဆာင္မႈလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ပါဝင္လုပ္ကိုင္ျခင္းျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း
 အသိမ္းပိုက္ခံႏိုင္ငံမွ ႏိုင္ငံသားျဖစ္လာျခင္းျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း
ပံုစံ အမ်ဳိးမ်ဳိးျဖင့္ ႏိုင္ငံျခားသားမွ ႏိုင္ငံသားျဖစ္လာေသာပံုသ႑ာန္မ်ား မ်ားစြာရိွေနႏိုင္သည္။ အသိမ္း
ပိုက္ခံႏိုင္ငံမွ ႏိုင္ငံသားျဖစ္လာျခင္းကို ဥပမာျပရလွ်င္ အဂၤလိပ္တို႔သိမ္းပိုက္ထားေသာ ကိုလိုနီႏိုင္ငံ

9. မင္းေသ့
9
တစ္ခုျဖစ္ခဲ့သည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ျမန္မာႏိုင္ငံသားမ်ားသည္ အဂၤလိပ္လက္ေအာက္က်ေရာက္ေသာ
ကာလအတြင္း ျဗိတိသွ်ႏိုင္ငံသားမ်ား အလိုအေလ်ာက္ ျဖစ္သြားၾကသည္ ဆိုသည့္ဥပမာပင္ျဖစ္သည္။
ႏိုင္ငံသားအျပည့္အဝျဖစ္ခြင့္၊ မျဖစ္ခြင့္သည္ ႏိုင္ငံတစ္ခုႏွင့္ တစ္ခု ကြဲျပားၾကသည္။ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံ
ႏွင့္တစ္ႏိုင္ငံ ႏိုင္ငံသားျဖစ္ခြင့္ ဥပေဒျပဌာန္းခ်က္မ်ားသည္ မတူညီျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ ထိုသို႔ကြဲျပား
ၾကရျခင္း၏ အေၾကာင္းအရင္းသည္ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံႏွင့္ တစ္ႏိုင္ငံ ျဖစ္တည္မႈ အေျခအေနမ်ား မတူညီ
ျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္သည္။
ႏိုင္ငံသားျဖစ္ခြင့္ႏွင့္ ပက္သက္၍ ျပဌာန္းခ်က္ အမ်ဳိးမ်ဳိးရိွသည့္အနက္ ျပဌာန္းခ်က္ (၅) မ်ဳိးကို ေတြ႕ႏိုင္
သည္။ ၎ျပဌာန္း ခ်က္ (၅) မ်ဳိးမွာ -
ျပဌာန္းခ်က္ (၁) ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံတြင္ ဥပေဒအရ တိက်ေသာကာလအတိုင္းအတာတစ္ခုအထိ
ေနထိုင္ျပီးပါက ႏိုင္ငံသား ျဖစ္ခြင့္ ရိွသည္။
( ဥပမာ - အေမရိကန္ႏိုင္ငံ၊ ျဗိတိန္ႏိုင္ငံ၊ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ၊ နယ္သာလန္ႏိုင္ငံတို႔တြင္ အနည္း
ဆံုး ၎ႏိုင္ငံတြင္ (၅) ႏွစ္ေနထိုင္ျပီးပါက ၎ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ ခံယူခြင့္ရိွသည္။ ဂ်ပန္
ႏိုင္ငံတြင္ဂ်ပန္အမ်ဳိးသမီးတစ္ဦးအား လက္ထပ္ထိမ္းျမားျခင္းျဖင့္လည္း ႏိုင္ငံသား
ျဖစ္ခြင့္ရိွသည္။ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံတြင္ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံသားျဖစ္ရန္ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံအတြင္း
အနည္းဆံုး (၁၀) ႏွစ္ ေနထိုင္ျပီးသူျဖစ္ရမည္။ အာဂ်င္တီးနား၊ ဆြစ္ဇာလန္ႏွင့္
မကၠစီကို ႏိုင္ငံတို႔တြင္ ႏိုင္ငံသားျဖစ္ရန္ အနည္းဆံုး (၂) ႏွစ္ေနထိုင္ျပီးရန္ လိုအပ္
သည္။)
ျပဌာန္းခ်က္ (၂) ႏိုင္ငံအားလံုးနီးပါးသတ္မွတ္ထားေသာျပဌာန္းခ်က္တစ္ရပ္သည္ ႏိုင္ငံသား အျဖစ္ခံယူ
ေၾကာင္း အတိအလင္းေၾကညာျခင္း၊ က်မ္းသစၥာက်ိန္ဆိုျခင္း။
ျပဌာန္းခ်က္ (၃) ႏိုင္ငံသားျဖစ္လာေသာအခါ ႏိုင္ငံေတာ္မွေပးအပ္လာေသာတာဝန္ႏွင့္ အခြင့္အေရးမ်ား
၏ ေက်းဇူးသစၥာကို ေစာင့္သိရိုေသပပါမည္ဆိုသည့္ က်မ္းသစၥာက်ိန္ဆိုျခင္း။
ျပဌာန္းခ်က္ (၄) ႏိုင္ငံသားျဖစ္ရန္ မိမိ၏ ကိုယ္က်င့္သိကၡာ၊ ကိုယ္က်င့္တရားေကာင္းမြန္ေၾကာင္း
သက္ေသျပသျခင္း။
ျပဌာန္းခ်က္ (၅) ႏိုင္ငံမ်ား၏ လံုျခံဳေရးလိုအပ္ခ်က္အရ မူလႏိုင္ငံမွ ျပည္သူမ်ား၏စြပ္စြဲခ်က္မ်ားမွ
ကင္းလြတ္ေၾကာင္း ျပသႏိုင္ျခင္း။
မကၠဆီကိုႏိုင္ငံႏွင့္ ပီရူးႏိုင္ငံတို႔တြင္ ႏိုင္ငံျခားသားျဖစ္သူသည္ ႏိုင္ငံအတြင္းတည္ရိွေသာ
ပစၥည္း ဥစၥာကို ဝယ္ယူျခင္းျဖင့္ ၎ႏိုင္ငံ၏ႏိုင္ငံသားျဖစ္ခြင့္ရိွၾကသည္။ ႏိုင္ငံတစ္ခုက ႏိုင္ငံတစ္ခုသို႔
နယ္ေျမတစ္ခုကိုသိမ္းပိုက္လိုက္ပါကလည္း အဆိုပါအသိမ္းပိုက္ခံနယ္ေျမအတြင္းရိွေသာျပည္သူလူထု

10. မင္းေသ့
10
သည္ သိမ္းပိုက္လိုက္ေသာႏိုင္ငံ၏ႏိုင္ငံသားအျဖစ္သို႔ အလိုအေလ်ာက္ေရာက္ရိွသြားျခင္းမ်ဳိးလည္းရိွ
သည္။
၂.၃။ ႏိုင္ငံသားအျဖစ္မွ ဆံုးရံႈးျခင္း
ႏိုင္ငံသားအျဖစ္မွအေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးေၾကာင့္ဆံုးရံႈးႏိုင္သည္။
ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ဆံုးရံႈးရေသာအေၾကာင္းအရင္းၾကီး (၅) ခ်က္ရိွသည္။
ပထမအခ်က္မွာ
- အျခားႏိုင္ငံသားအျဖစ္ ဆႏၵအေလ်ာက္ ႏိုင္ငံသားခံယူလိုက္လွ်င္ မူလႏိုင္ငံသားအျဖစ္မွ
ဆံုးရံႈးသည္။
- မိမိႏိုင္ငံမွ စြန္႔ပစ္လိုက္လွ်င္၊ ႏိုင္ငံအတြင္းသို႔ ေနထိုင္ရန္တားဆီးလိုက္လွ်င္ ႏိုင္ငံသားအျဖစ္မွ
ဆံုရႈံးသည္။
- အေမရိကန္ႏိုင္ငံႏွင့္အဂၤလန္တို႔တြင္ ႏိုင္ငံေတာ္၏ေက်းဇူးသစၥာကိုဖာက္ဖ်က္လွ်င္ႏိုင္ငံသား
အျဖစ္မွဆံုးရံႈးသည္။
- ၁၈၇၀ ခုႏွစ္တြင္ ျဗိတိသွ်ပါလီမန္က ႏိုင္ငံသားမ်ားကို အျခားႏိုင္ငံ၏ႏိုင္ငံသားအျဖစ္
လြတ္လပ္စြာ ႏိုင္ငံသားခံယူခြင့္ေပးအပ္ခဲ့သည္။
- သို႔ေသာ္ အေမရိကန္ ကြန္ဂရက္သည္ ၁၈၆၈ ခုႏွစ္တြင္ ေအာက္ပါအက္ဥပေဒကို ျပဌာန္း
သတ္မွတ္ခဲ့သည္။{ အစိုးရက ခ်မွတ္သည့္ ျပဌာန္းခ်က္၊ ေၾကညာခ်က္၊ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ႏွင့္
အမိန္႔တို႔သည္ ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ လြတ္လပ္စြာ ႏုတ္ထြက္ပိုင္ခြင့္ကို ကန္႔သတ္ျခင္းျဖစ္ေစ၊
ျငင္းဆိုျခင္းျဖစ္ေစ၊ ယုတ္ေလ်ာ့ေအာင္ျပဳလုပ္ျခင္းျဖစ္ေစ ေပၚေပါက္လာပါက ၎သည္
အစိုးရ၏ အေျခခံစည္းမ်ဥ္းမ်ားႏွင့္ ဆန္႔က်င္သည္ }
ဒုတိယအခ်က္မွာ
- အမ်ဳိးသမီးတစ္ဦးသည္ ႏိုင္ငံျခားသားတစ္ဦးအား လက္ထပ္လိုက္လွ်င္ ၎အမ်ဳိးသမီးသည္
မူလႏိုင္ငံသား အျဖစ္မွ ဆံုးရႈံးသည္။
တတိယအခ်က္မွာ
- အျခားေသာႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံျခားအစိုးရလက္ေအာက္သို႔ အမႈထမ္းျခင္း၊ လက္ေအာက္ခံ
ဝန္ထမ္းအျဖစ္လက္ခံလိုက္လွ်င္ မူလႏိုင္ငံသားအျဖစ္မွ ဆံုးရံႈးသည္။
စတုတၳအခ်က္မွာ
- မိမိႏိုင္ငံ၏တပ္မေတာ္မွ ထြက္ေျပးျပီး အျခားေသာႏိုင္ငံ၏ သစၥာေတာ္ခံတပ္သား၊
သစၥာေတာ္ခံႏိုင္ငံသား အျဖစ္ခံယူလိုက္လွ်င္ မူလႏိုင္ငံသားအျဖစ္မွ ဆံုးရံႈးသည္။

11. မင္းေသ့
11
ပဥၥမအခ်က္မွာ
- လူတစ္ေယာက္သည္ မိမိဇာတိႏိုင္ငံတြင္ ကာလရွည္ၾကာစြာဆက္လက္ ေနထိုင္ျခင္းမရိွလွ်င္
လည္း မူလႏုိင္ငံသားအျဖစ္မွ ဆံုးရံႈးသည္။
၃။ ႏိုင္ငံသားျဖစ္မႈ ( အခြင့္အေရးႏွင့္ တာဝန္) – Citizenship ; Rights and Duties
ေခတ္သစ္ ဒီမိုကရက္တစ္ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ႏိုင္ငံသားတစ္ဦး၏ အခြင့္အေရးမ်ားသည္ ပိုမိုက်ယ္ျပန္႔
လာသည္။ ပိုမိုနက္နဲလာသည္။ ဒီမိုကရက္တစ္ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ႏိုင္ငံသားတစ္ဦး၏အခြင့္အေရး
ႏွင့္တာဝန္မ်ားကို ႏုိုင္ငံေတာ္၏ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒတြင္ ရွင္းလင္းစြာ ေဖာ္ျပထားသည္။ ထိုသို႔
ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒတြင္ မေဖာ္ျပထားလွ်င္ ႏိုင္ငံသားအခြင့္အေရးဥပေဒသတ္မွတ္၍ ႏိုင္ငံသားမ်ား၏
အခြင့္အေရးမ်ားကို ကာကြယ္ေပးထားသည္။ ႏိုင္ငံသားမ်ားအတြက္ အခြင့္အေရးမ်ားစြာရိွသည္။
ႏိုင္ငံသားအခြင့္အေရးဆိုသည္မွာ ႏိုင္ငံသားစစ္စစ္မ်ားသာပါဝင္ေပသည္။ ႏိုင္ငံျခားသားမ်ားတြင္
ႏိုင္ငံသားအခြင့္အေရးမ်ား ရပိုင္ခြင့္မရိွေခ်။
၃.၁။ ႏိုင္ငံသားအခြင့္အေရးမ်ား
ႏိုင္ငံသားတစ္ဦးရရိွထားသည္ အေျခခံႏိုင္ငံသားအခြင့္အေရးမ်ားမွာ ေအာက္ပါအတိုင္းျဖစ္သည္။
(က) ႏိုင္ငံအတြင္းအျမဲတမ္းေနထိုင္ႏိုင္ခြင့္
(ခ) ျပည္ပသို႔ေရာက္ေနခိုက္ ႏိုင္ငံေတာ္၏ကာကြယ္ေပးမႈကို ခံစားပိုင္ခြင့္
(ဂ) မဲေပးပိုင္ခြင့္
(ဃ) ျပည္သူ႕အမႈထမ္းျဖစ္ပိုင္ခြင့္
(င) အေထြေထြႏိုင္ငံေရးအခြင့္အေရးမ်ားရရိွပိုင္ခြင့္
( အေထြေထြႏိုင္ငံေရးအခြင့္အေရးမ်ားတြင္ အသနားခံစာတင္ပိုင္ခြင့္၊ အသင္းအဖြဲ႕
ဖြဲ႕စည္းပိုင္ခြင့္၊ ပံုႏွိပ္ခြင့္၊ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာမႈခံစားပိုင္ခြင့္…. အစရိွသျဖင့္ )
အစိုးရသည္ ႏိုင္ငံေတာ္၏ယႏ ၱရားတစ္ခုပင္ျဖစ္သည္။ အစိုးရတြင္ ႏိုင္ငံသားမ်ား၏အက်ဳိးစီးပြား
အတြက္ တာဝန္ရိွသည္။ အစိုးရ၏တာဝန္သည္ ေန႔တိုင္းအခ်ိန္တိုင္း ႏိုင္ငံသားမ်ားအတြက္သာ ျဖစ္
သည္။ ႏိုင္ငံသားတစ္ဦးသည္ ႏိုင္ငံေတာ္တာဝန္၊ ဝတၱရားမ်ားကို လက္ခံျခင္းမျပဳလွ်င္ အစိုးရသည္
လည္း ၎၏တာဝန္ကို ေက်ပြန္မည္မဟုတ္ေခ်။ အစိုးရသည္ ႏိုင္ငံသားမ်ား၏ ထမ္းေဆာင္မႈမ်ား
မပါဝင္ပဲ ျပည့္သူအက်ဳိးစီးပြားကို ေဆာင္ရြက္ႏိုင္မည္ မဟုတ္ေပ။ ထို႔ေၾကာင့္ ႏိုင္ငံသားတစ္ဦးခ်င္းစီ၊
ႏိုင္ငံသားတိုင္းျဖစ္သူတိုင္းတြင္ မ်ားျပားေသာတာဝန္မ်ားရိွသည္။

12. မင္းေသ့
12
ဥပေဒကို ေလးစားလိုက္နာရသည့္တာဝန္
ႏိုင္ငံသားတစ္ဦး၏ အဓိကတာဝန္မွာ ဥပေဒကို ေလးစားလိုက္နာျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံသားတစ္ဦး
သည္ ဥပေဒကိုမလိုက္နာလွ်င္(သို႔မဟုတ္) မိမိ၏ျပစ္မႈအတြက္ ျပစ္ဒဏ္ခတ္ျခင္း မခံရလွ်င္
အျခားေသာႏိုင္ငံသားမ်ားသည္ ဥပေဒကို လိုက္နာၾကမည္ မဟုတ္ေပ။ ႏိုင္ငံသားတစ္ဦးသည္
ဥပေဒကို မလိုက္နာလွ်င္ လူမႈအက်ဳိးစီးပြား၊ လြတ္လပ္မႈ၊ ခ်မ္းသာၾကြယ္ဝမႈမ်ားကို ေဆာင္ရြက္ႏိုင္မည္
မဟုတ္ဘဲ လူမႈဝန္းက်င္ၾကီးတစ္ခုလံုးသည္ မင္းမဲ့စရိုက္ဆန္ေသာ လူ႕အသိုက္အဝန္းၾကီးျဖစ္လာ
ေပမည္။ ႏိုင္ငံေတာ္ကို ကိုယ္စားျပဳေသာအစိုးရတြင္ ႏိုင္ငံေတာ္၏ ျငိမ္းခ်မ္းေရး၊ လံုျခံဳေရးႏွင့္
ႏိုင္ငံေတာ္၏ဥပေဒ၊ အမိန္႔ကို ထိန္းသိမ္းရန္အတြက္ အေရးေပၚဥပေဒမ်ား ထုတ္ျပန္ျပီး အုပ္ခ်ဳပ္ပိုင္ခြင့္
ရိွသည္။
ေက်းဇူးသစၥာေစာင့္သိရန္ ႏွင့္ အမႈထမ္းေဆာင္ရန္ တာဝန္
ႏိုင္ငံသားတစ္ဦး၏ ေနာက္ထပ္တာဝန္တစ္ခုမွာ ႏိုင္ငံေတာ္၏ ေက်းဇူးသစၥာကိုေစာင့္သိရန္ႏွင့္
ႏိုင္ငံေတာ္၏အမႈကို ထမ္းေဆာင္ရန္ပင္ျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံေတာ္၏ေက်းဇူးသစၥာကို ေစာင့္သိျခင္း
ဆိုသည္မွာ အထူးသျဖင့္ စစ္ျဖစ္ပြားေသာ အခ်ိန္တြင္ ႏိုင္ငံသားတစ္ဦးသည္ ႏိုင္ငံေတာ္၌ အႏ ၱရာယ္
က်ေရာက္ျခင္းကို ကာကြယ္ရန္တာဝန္ရိွသည္။ ႏိုင္ငံသားတစ္ဦးသည္ ႏိုင္ငံေတာ္၏အတြက္ဆိုလွ်င္
မိမိ၏အသက္ကိုပဓာနမထားဘဲ စြန္႔လႊတ္အနစ္နာခံရမည္။ ( ေတာင္ကိုရီးယားႏိုင္ငံ ႏွင့္ အေမရိကန္
ႏိုင္ငံတို႔တြင္ စစ္မႈမထမ္းမေနရ စနစ္ထားရိွသည္။ ) ႏိုင္ငံသားတစ္ဦးသည္ ႏိုင္ငံေတာ္မွေပးအပ္လာ
ေသာ စစ္မႈထမ္းျခင္းကို ျငင္းပယ္ပါက (သို႔မဟုတ္) စစ္မႈထမ္းေနစဥ္ တပ္မေတာ္မွ ထြက္ေျပးလွ်င္
၎ႏိုင္ငံသားအား ျပစ္ဒဏ္အျဖစ္ေထာင္သြင္းအက်ဥ္းခ်ႏိုင္သည္။ ႏိုင္ငံသားတိုင္းသည္ သင့္ေတာ္
သည့္နည္းလမ္းအတိုင္း ႏိုင္ငံေတာ္ကို ကယ္တင္၊ ေစာင့္ေရွာက္ရန္ တာဝန္ရွိသည္။
မဲေပးရန္ တာဝန္
ႏိုင္ငံသားတစ္ဦးသည္ အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲ၊ ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပြဲ၊ ျပည္သူ႔ဆႏၵခံယူပြဲမ်ားတြင္
ဆႏၵမဲေပးရန္ တာဝန္ရိွသည္။ ျပည္သူ႔၏ ဆႏၵ၊ သေဘာထားသည္ ျပည္သူအက်ဳိးစီးပြားကို
ကုိယ္စားျပဳသည္ျဖစ္၍ ျပည္သူ႔သေဘာထား ကို ျပသသည့္ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ား၊ ဆႏၵခံယူပြဲမ်ားတြင္
မဲမေပးလွ်င္ ျပည္သူ႕အက်ဳိးကို လ်စ္လ်ဴရႈျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံသားတစ္ဦးသည္ ျပည္သူ႔အက်ဳိး
စီးပြားအတြက္ ႏိုင္ငံေရးျပႆနာမ်ားကို ေလ့လာသင့္သည္။ ျပည္သူ႔အက်ဳိးစီးပြားကို ကာကြယ္ရန္
ႏိုင္ငံေရးျပႆနာမ်ားေလ့လာသံုးသပ္ကာ ျပည္သူ႕ဆႏၵကို မီဒီယာမွလည္းေကာင္း၊ ေရြးေကာက္ပြဲႏွင့္
ဆႏၵခံယူပြဲမ်ားမွလည္းေကာင္း ျပည္သူ႕ဆႏၵ၊ ျပည္သူ႕သေဘာထားကို ျပသျခင္းသည္ မဲေပးျခင္းပင္
ျဖစ္သည္။ သို႔မွသာ တာဝန္ေက်ပြန္ေသာႏိုင္ငံသားေကာင္းတစ္ဦးျဖစ္လာေပမည္။ ထို႔ေၾကာင့္ႏိုင္ငံ
သားတစ္ဦးတြင္ မဲေပးျခင္းသည္ ႏိုင္ငံသားတစ္ဦးအတြက္ တာဝန္တစ္ရပ္ပင္ျဖစ္သည္။

13. မင္းေသ့
13
အခြန္ေဆာင္ရန္တာဝန္
ႏိုင္ငံသားတစ္ဦး၏ ေနာက္ထပ္တာဝန္တစ္ရပ္ကား အခြန္ေပးေဆာင္ရန္ပင္ျဖစ္သည္။ အစိုးရတြင္
အခြန္ကို ပုံစံအမ်ဳိးမ်ဳိးျဖင့္ စုေဆာင္းသည္။ ၎အခြန္ေကာက္ခံသည့္ ပံုစံအမ်ဳိးမ်ဳိးမွာ - ဝင္ေငြခြန္၊
ဝန္ေဆာင္ခ၊ ျဖတ္သန္းခ၊ ေရခြန္၊ မီးခြန္၊ ေျမခြန္ စသည့္ အခြန္မ်ားျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံသားတစ္ဦးသည္
ႏိုင္ငံေတာ္ယႏၱရားၾကီးလည္ပတ္ႏိုင္ရန္အတြက္၊ ျပည္သူ႔ဝန္ေဆာင္မႈလုပ္ငန္းမ်ား လည္ပတ္ရန္
အတြက္ လူမႈအသိုက္အဝန္းၾကီးတစ္ခုလံုးအတြက္ အခြန္ေပးေဆာင္ရန္ တာဝန္ရိွသည္။
အမႈထမ္းရန္ တာဝန္
ႏိုင္ငံသားတစ္ဦးသည္ ျပည္သူ႕ဝန္ေဆာင္မႈလုပ္ငန္းမ်ားကို ထမ္းေဆာင္ရန္တာဝန္ရိွသည္။ ျပည္သူ႕
ဝန္ေဆာင္မႈလုပ္ငန္း ဆိုသည္မွာ ျပည္သူ႕ေရးရာရံုးဌာနမ်ားတြင္တာဝန္ထမ္းေဆာင္ျခင္းႏွင့္ ၎ရံုးဌာန
မ်ားအား ကူညီေထာက္ပံ့၊ ပံ့ပိုးေပးျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ ရဲဌာနမ်ား၊ ျပည္သူ႕တရားရံုးမ်ားသည္ ႏိုင္ငံေတာ္
၏ တည္ျငိမ္မႈႏွင့္ ျငိမ္းခ်မ္းမႈ၊ ဥပေဒႏွင့္ အမိန္႔ကို ထိန္းသိမ္းေသာ ရံုးဌာနမ်ားျဖစ္သည္။ ထိုသို႔ေသာ
ဌာနမ်ားႏွင့္ အလားသ႑ာန္တူရံုးဌာနမ်ားတြင္လည္း ႏိုင္ငံေတာ္မွအလိုရိွလွ်င္ အမႈထမ္းေဆာင္ရန္
တာဝန္ရိွသည္။
သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ကို ထိန္းသိမ္းရန္ တာဝန္
လူသားတို႔သည္ ကမာၻျဂိဳလ္ကို အမွီသဟဲျပဳ၍ အသက္ရွင္ေနထိုင္ေနရသည္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ လူသား
အားလံုးသည္ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ကို ထိန္းသိမ္းရန္တာဝန္ရိွသည္။ ကမာၻၾကီးသည္ ႏိုင္ငံမ်ားျဖင့္
စုေပါင္းျဖစ္တည္ေနသည္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ႏိုင္ငံအတြင္း၌ရိွေသာ ႏိုင္ငံသားမ်ားသည္လည္း ႏိုင္ငံ
အတြင္းရိွ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ကို ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ရန္တာဝန္ရွိသည္။ တစ္ဦးတစ္ေယာက္
ခ်င္းစီမွ လူမႈဝန္းက်င္ၾကီးတစ္ခုလံုးအထိ၊ လူမႈဝန္းက်င္ၾကီးတစ္ခုလံုးမွ ႏုိင္ငံတစ္ဝန္းလံုးအထိ၊ ႏိုင္ငံ
တစ္ဝန္းလံုးမွ ကမာၻၾကီးတစ္ခုလံုးအထိသဘာဝပတ္ဝန္းက်င္၏ သက္ေရာက္မႈသည္ အလြန္ၾကီးမား
သည္ျဖစ္၍ ႏိုင္ငံေတာ္အတြင္းရိွ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ကို ႏိုင္ငံသားမ်ား ကာကြယ္ရန္မွာ အေရးၾကီး
သည့္တာဝန္တစ္ရပ္ျဖစ္သည္။
အခ်ဳိ႕ေသာႏိုင္ငံမ်ား၏ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒမ်ားတြင္ ႏိုင္ငံသားမ်ားအား သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ကို
ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ရန္ တာဝန္ရိွေၾကာင္းကို အေထာက္အကူျပဳေစသည့္ အပိုဒ္မ်ားထည့္သြင္း
ေရးဆြဲထားၾကသည္။ ႏိုင္ငံသားမ်ားသည္ ႏိုင္ငံေတာ္အေပၚတြင္ အခြင့္အေရးမ်ား ပိုင္ဆိုင္ခြင့္ရိွ
သကဲ့သုိ႔ ထမ္းေဆာင္ရမည့္တာဝန္မ်ားလည္း ရိွထားသည္။ ေခတ္သစ္ႏိုင္ငံေရးသည္ ပိုမို က်ယ္ျပန္႔
လာေလေလ ႏိုင္ငံသားမ်ား၏အခြင့္အေရးႏွင့္ တာဝန္ျပဌာန္းခ်က္မ်ားသည္ ပိုမိုရႈပ္ေထြး က်ယ္ျပန္႔လာ
မည္ ျဖစ္ပါသည္။