pma&;q&m[m
ကျနော်စာနေးေင် သုံးတဲ့ေည်းတချို ့ေှိပါတယ်။
အဲသည့်အထဲက အချက် (၃) ချက်ကို ေည်းေည်းန ပာချင်ပါတယ်။
စာကို တကယ်နေးတတ်လာတဲ့လူနတွေနတာ်နတာ်များများဟာ၊
စာနေးေည်းကို သိလို ့နေးတတ်လာ တယ်ဆိုတာထက် ဖတ်ပါများေင်း၊
ောောဖတ်ေင်း၊ နေးကျင့်များလာေင်း လက်က အလိုလို ကနလာင်ကို စမ်း မိလာတာများပါတယ်။
ကျနော်လည်း ထိုေည်းလည်းနကာင်းပါပဲ။
စာနေးေည်းကို သိလို ့စာနေးတာထက်၊ နေးေင်း သိလာတာ၊ ဖတ်ေင်း ေားလည်လာတာ၊
နေးပါများလို ့အလိုလို လက်က ေားလည်လာတာလို ့န ပာချင်ပါတယ်။
ကိုယ့်ကိုယ်ကို စာသိပ်နေးတတ်သူလို ့နတာ့ မယူဆပါဘူး။
လူေားလည်နအာင် နေးတတ်တဲ့အဆင့်နတာ့ ေှိတယ်လို ့ထင်ပါတယ်။
ထားနတာ့။
ကျနော် န ပာချင်တဲ့ စာနေးေင် သုံးတဲ့ေည်းလို ့န ပာေင်လည်း ေနိုင်တယ်။ ဒါမှမဟုတ် ကျနော်
စာနေးေင် များနသာအား ဖင့် ချည်းကပ်နလ့ေှိတဲ့ အချက် (၃) ခုလို ့န ပာေင်လည်း ေတယ်။
ဒီအချက်က ပိုပပီးနတာ့ ေည်း စပ်မယ် ထင်တယ်။ ေည်းောဆိုတဲ့စကားလုံးထက်
ချည်းကပ်တဲ့ပုံစံ (၃) ခုလို ့န ပာေင် ပိုသင့်နတာ်၊ ပိုနလျာ်ကေ် မယ်လို ့ယူဆပါတယ်။
စီသုံးလုံးလို ့ေားလည်နိုင်ပါတယ်။ “သေီးစီ”နပါ့။ 3C ။
 Classification (သရုပ်ခွေဲတာ)
 Comparative (နှိုင်းယှဉ် ပတာ)
 Contradiction (ထိပ်တိုက်နတွေ ့တာ)
ဒါကနတာ့ စာနေးတဲ့သူတိုင်းလိုလို သုံး ဖစ်တဲ့ေည်းလည်း ဖစ်နိုင်ပါတယ်။ ကျနော်က နဆာင်းပါးနတွေ
အနေးများနတာ့ ဒါမျိုး ပိုပပီး ချည်းကပ်သုံးနလ့ေှိပါတယ်။ နဆာင်းပါးဆိုတဲ့သနဘာက၊ နေဖေ်ဆေ်း
စစ်တာပါသလို၊ သုံးသပ် နကာက်ချက် ပုေတာလည်းပါတယ်။ ထိုေည်းလည်းနကာင်း ေှင်းလင်းတင်
ပေတာမျိုးလည်းပါပါတယ်။ ဒီနတာ့ နဆာင်းပါးမှာ၊ critic (နေဖေ်တာ)၊ evaluation (သုံးသပ်တာ)၊
explain (ေှင်းလင်း ပတာ) စတဲ့အချက်သုံးချက် က အလိုလို ပါနေပပီးသား ဖစ်နေပါတယ်။
နေဖေ်တာ
နေဖေ်ဖို ့အတွေက် သီအိုေီ၊ နပတံ၊ နှုေ်းစံ၊ အန ခခံတေ်ဖိုး၊ မူနဘာင်တစ်ခု၊ စည်းမျဉ်းတစ်ခုခု၊ ခံယူချက်၊
ယုံကကည်ချက် တစ်ခုခုကို အန ခ ပုေတယ်။ ဆိုလိုတာက ထိုင်ထားေတယ်။ ထိုင်ထားတဲ့ အန ခခံ
တစ်ခုခု၊ ဒါမှမဟုတ် အန ခ ပုေပ်ခံချက်တစ်ခုခု ေှိမထားဘဲေဲ ့ အသားလွေတ်နေဖေ်ဖို ့ ခက်တယ်။
တေည်းအား ဖင့် နေဖေ်တယ် ဆိုတာကိုက နှုေ်းစံတစ်ခုခုေဲ ့ ယှဉ်ပပီး တိုက်တာ၊ ထုတာ၊ နချဖျက်တာ၊
အကဲ ဖတ်တာ၊ တေ်ဖိုး ဖတ်တာ။ ဒါ့နကကာင့် နဆာင်းပါးတစ်ခုမှာ အန ခ ပုတေ်ဖိုး တစ်ခုခုနတာ့ ပါေင်
ေနလ့ေှိတယ်။
ဘယ်လိုအန ခခံတေ်ဖိုး၊ တေည်း အန ခခံအယူအဆ မဆို လွေတ်လပ်စွော ဆုပ်ကိုင်နိုင်တယ်။
လွေတ်လပ်စွော အထိုင် ပုနိုင်တယ်။ နှုေ်းစံတစ်ခုခုကို လွေတ်လပ်စွော ဆုပ်ကိုင်ထားနိုင်တယ်။ နပတံ
တစ်နချာင်းနချာင်းကို ကိုင်ထားနိုင်တယ်။ ယုတ်စွေအဆုံး ဘယ်နှုေ်းစံကိုမှ မကိုင် ခင်းသည်ပင် နှုေ်းစံ
နပတံ၊ အယူအဆတစ်ခု ဖစ်နိုင်ပါ တယ်။ ထားနတာ့။
ဒီနေောမှာန ပာချင်တာက… နေဖေ်အကဲ ဖတ်တာမှာ ဆက်စပ်နေတဲ့အနကကာင်းအ ခင်းောကို ေှင်းလင်း
တင် ပတာ ဖစ်ပါတယ်။
သုံးသပ်တာ
သုံးသပ်တယ်ဆိုတာ နကာက်ချက်ချတာ ဖစ်ပါတယ်။ သိုင်းေိုင်းနကာက်ယူပပီးနတာ့၊ နကကာင်းကျိုးဆင် ခင်ပပီးနတာ့
အကဲ ဖတ်တာ၊ တေ်ဖိုးသတ်မှတ်၊ နေောသတ်မှတ်တာ၊ အဆင့်သတ်မှတ်တာ ဖစ်ပါတယ်။ ဒီနတာ့ သုံး သပ်ချက်
နကာင်းထွေက်ဖို ့အတွေက် နေဖေ်မှုက ေက်ေဲဖို ့ လိုလာပပီ။ နေဖေ်မှုကို တွေေ်းတွေေ်းတိုက်တိုက်လုပ်နိုင်ဖို ့ လိုပပီ။ အနပါ်ယံ
ေှပ်ကကည့်လို ့မေနတာ့ဘူး။ အတွေင်းထဲထိ နှိုက်ေနတာ့မယ်။
နေဖေ် ခင်းလုပ်ေတာ ဖစ်တာနကကာင့် သီအိုေီ၊ နှုေ်းစံ၊ တေ်ဖိုး၊ အန ခခံအယူအဆ စတဲ့ အောတစ်ခုကို သုံးေ ပေ် နော။
သီအိုေီခိုင်ခိုင်မာမာကို ကိုင်ပပီး နေဖေ်နိုင်ေင် သုံးသပ်ချက် ေလဒ်နကာင်းထွေက်မယ်။ သီအိုေီနတွေကို ဆက်စပ်သုံးနိုင်
နလနလ နေဖေ်မှုအဆင့် မင့်နလနလ ဖစ်ပပီး၊ သုံးသပ်ချက် အန ဖနကာင်းနတွေ၊ နကာက်ချက် နကာင်းနတွေ ပိုထွေက်နိုင်
လာနလနလ ဖစ်တယ်။ ဒီအချက်နတွေဟာ တစ်ခုေဲ ့တစ်ခု ဆက်စပ်နေတယ်။
ဒီနတာ့ ဒီနေောမှာ သုံးသပ်ချက်ဟာ ခိုင်ဖို ့အတွေက် နထာက်ေမယ့် နဒါက်နတွေ လိုလာ ပေ်နော။ ဒီနဒါက်နတွေဟာ
အချက်အလက်နတွေကို ဘယ်နလာက်သုံးနိုင်သလဲဆိုတဲ့အနပါ်မှာ မူတည်နေတယ်။ အချက်အလက်နတွေကို ဘယ်လို
ထားသို သုံးစွေဲသလဲဆိုတာေဲ ့လည်း သက်ဆိုင်နေတယ်။ ဒီနတာ့ အချက်အလက်နတွေကို နကကာင်းကျိုး ညီညီ တွေဲဆက်
တင် ပေတယ်။ ဒါကို ေှင်းလင်းတင် ပတယ်လို ့နခါ်တယ်။
ေှင်းလင်း ပတာ
အနကကာင်းအောတစ်ခုကို ေားလည်ဖို ့၊ နကာက်ချက်တစ်ခုခု၊ သုံးသပ်မှုတစ်ခုခုကို ခိုင်မာစွော နထာက် ပဖို ့ သီအိုေီ
ကိုချည်းပဲ သုံးေတာ မဟုတ်နသးဘူး။ သီအိုေီကို ဖည်ထုတ်ဖို ့အတွေက် အချက်အလက်နတွေကို အစားထိုးပပီး ေှင်း
လင်းတင် ပေတယ်။ အချက်အလက်နတွေေဲ ့ သီအိုေီဟာ ဟပ်မိသွေားပပီ၊ တွေဲမိသွေားပပီ၊ အချိတ်အဆက်မိသွေားပပီဆိုေင်
ေှင်းလင်းတင် ပ ခင်း လုပ်ငေ်းဟာ ပပီးစီးတယ်။
ဒီနတာ့ နေးသား ခင်းအတတ်မှာ ေှင်းလင်းတင် ပတတ်ဖို ့ လို ပေ်နော။ ေှင်းလင်းတင် ပနိုင်ဖို ့အတွေက် အချက်အလက်
နတွေကို စုနဆာင်းေှာနဖွေပပီး ဆက်စပ်တင် ပ၊ နကကာင်းကျိုးညီညီေှင်းလင်း ပဖို ့ လို ပေ်နော။ ဒီေည်းေဲ ့ စာတစ်ပုဒ်
နကာင်း ဖစ်လာနတာ့တာပါပဲ။
နေဖေ်တာ၊ သုံးသပ်တာေဲ ့ေှင်းလင်းတင် ပတာနတွေဟာ
ကျနော်ချည်းကပ်တဲ့ “သေီးစီ” ချည်းကပ်ေည်းကို သုံးတဲ့ နေောမှာ
ထည့်သွေင်းလုပ်နဆာင်ေတဲ့အချက် (၃) ချက် ဖစ်ပါတယ်။
ဒီနတာ့ သေီးစီကို ထပ်သွေားကကအုံးစို ့။
သရုပ်ခွေဲတာ (classification)
သရုပ်ခွေဲတယ်ဆိုတာ အမျိုးအစားခွေဲတယ်၊ အတေ်းအစားသတ်မှတ်တယ်၊ အဆင့်သတ်မှတ်တယ်၊ မျိုးတူစုခွေဲတယ်၊
ေယ်ပယ်သတ်မှတ်တယ်၊ ကာလသတ်မှတ်တယ်၊ ဓာတ်ခွေဲတယ်…. စသည် ဖင့် အဓိပ္ပာယ်နဆာင်ပါတယ်။
သရုပ်ခွေဲ ခင်းဟာ စာနေး ခင်းမှာ အထူးလိုအပ်တယ်။
 စရိုက်သဘာေနတွေကို ခွေဲ ခမ်းစိတ် ဖာ ပေတယ်။
 အမျိုးအစားနတွေ မတူနကကာင်း ေှင်းလင်း ပေတယ်။
 ေယ်ပယ်ကဏ္နတွေ ကွေဲ ပားနကကာင်း စိတ် ဖာေတယ်။
 သနဘာသဘာေမျိုးကွေဲနတွေကို ေှင်းလင်း ပေတယ်။
ဒီနတာ့ သရုပ်ခွေဲဖို ့အတွေက် ဗဟုသုတလိုလာပပီ။ ဗဟုသုတဆိုတာ သာမေ်နညာင်ည ဗဟုသုတမျိုးကို ဆိုလိုတာ
မဟုတ်ပါဘူး။ စာကို အပျင်းန ပ နကာက်ဖတ်တဲ့သူက သရုပ်ခွေဲ စိစစ်နိုင်မှုကို လုပ်နိုင်မှာ မဟုတ်ပါဘူး။ ဒီနတာ့
အတွေင်း နှိုက်ပပီး ေက်ေက် ဖတ်တတ်တဲ့အကျင့်ေှိတဲ့သူသာလျှင်၊ သရုပ်ခွေဲစိစစ်မှုကို နကာင်းနကာင်းေားလည်နိုင်
တယ်။ စာဖတ်ေင် အာရုံစူးစိုက်စွော သမာဓိတည်ပပီး ဖတ်တတ်တဲ့အကျင့်ကို နမွေး မူထား ခင်းက သရုပ်ခွေဲတတ်တဲ့
စွေမ်းေည်၊ ခွေဲ ခမ်းစိတ် ဖာနိုင်မှု စွေမ်းေည်ကို မင့်မားနစလိမ့်မယ်။
နှိုင်းယှဉ်တာ (comparative)
သရုပ်ခွေဲမှုနတွေ ေှင်းေှင်းလင်းလင်း ဖစ်နအာင်၊ နှိုင်းယှဉ် ပေတာနတွေ ေှိတယ်။ ကိုယ်န ပာချင်၊ ကိုယ်ဗဟို ပုချင်၊
ကိုယ်နထာက် ပချင်တဲ့အချက်ကို ပိုခိုင်မာနစဖို ့၊ ပိုထင်ေှားနစချင်လို ့ နှိုင်းယှဉ် ပေတာနတွေ ေှိတယ်။ တုတ်
တစ်နချာင်းဟာ နကာက်နေသလား။ န ဖာင့်နေသလားဆိုတာကို ငင်းနေမယ့်အစား၊ သူ ့ထက် န ဖာင့်တဲ့ တုတ်
တစ်နချာင်းေဲ ့ နဘးချင်း ယှဉ် ပလိုက် ခင်းအား ဖင့် သိသာထင်ေှားသွေားတယ်။ ဒါဟာ နှိုင်းယှဉ် ခင်းေဲ ့အကျိုး
နကျးဇူး ဖစ်ပါတယ်။ ဒီနတာ့ နှိုင်းယှဉ်နလ့လာ ခင်း ေည်းောကို ေားလည်ဖို ့လို ပေ်နော။
နှိုင်းယှဉ်နလ့လာ ခင်းဟာ အသိပညာေှာနဖွေတဲ့ေည်းောမှာ သိပ်အနေးကကီးတယ်။ ပညာေပ်ဆိုင်ော ေယ်ပယ်
နတာ်နတာ်များများမှာ comparative study approach ေဲ ့ နလ့လာဆေ်းစစ်ထားတာနတွေ အများကကီးပဲ။ ဒါဟာ
သုနတသေမှာ သုံးတဲ့ေည်းလို ့လည်း န ပာလို ့ေတယ်။ ထားနတာ့။
ဒီနေောမှာ စာပုဒ်အတွေက် ….
 • စရိုက်နတွေကိုပဲ နှိုင်းယှဉ်မလား၊
 • အန ခအနေနတွေကိုပဲ နှိုင်းယှဉ် ပမလား၊
 • အမျိုးအစား နတွေကိုပဲ နှိုင်းယှဉ် ပမလား၊
 • နခတ်ကာလကိုပဲ နှိုင်းယှဉ် ပမလား၊
 • တေ်ဖိုးချင်းပဲ နှိုင်းယှဉ် ပမလား၊
 • ေလဒ်ချင်းပဲ နှိုင်းယှဉ်မလား၊
အမျိုးမျိုး နှိုင်းယှဉ်လို ့ေပါတယ်။ ဒီနတာ့ နှိုင်းယှဉ် ခင်းေည်းော၊ တေည်း နှိုင်းယှဉ်တဲ့ ချည်းကပ်ပုံဟာ စာနေး ခင်း
မှာ သိပ်အနေးပါတယ်။ သိပ်အနေးကကီးတယ်။ ဒါကို ေားလည်သနဘာနပါက်ထားေင် နကာင်းတယ်။
ထိပ်တိုက်နတွေ ့တာ (contradiction)
ထိပ်တိုက်နတွေ ့တာဟာ တေည်းအား ဖင့် ပဖိုဖျက်ဖို ့အတွေက် သုံးတာပဲ။ တွေေ်းတာပဲ။ တိုက်တာပဲ။ ပဖိုတာပဲ။ ဖျက်
တာပဲ။ တေည်းအား ဖင့် တိုက်ခိုက် ခင်းပဲ။
ကျနော်ဟာ နဆာင်းပါးနတွေ အနေးများနတာ့၊ ဒီေည်းကို အလိုလိုထည့်သုံး ဖစ်တယ်။ တေည်းအား ဖင့် နေဖေ်နေး
နဆာင်းပါးနတွေေဲ ့ လူမှု ပု ပင်နေးနဆာင်းပါးနတွေ၊ နိုင်ငံနေးနေဖေ်ချက်နတွေကို နေးတဲ့အခါ ဒီချည်းကပ်ပုံဟာ လိုကို
လိုလာတယ်။ ဒါဟာ ေေ်လို ခင်း၊ ေေ်နထာင် ခင်း မဟုတ်ဘူးဆိုတာကိုလည်း ေားလည်ဖို ့လိုတယ်။
အယူအဆတစ်ခု၊ အနကကာင်းအောတစ်ခုကို တင် ပတဲ့အခါမှာ အနကကာင်းေှိပါတယ်။ အဲဒီ့အနကကာင်းကနတာ့ ရိုးေှင်း
ပါတယ်။ အဓမ္မကို ဓမ္မေဲ ့ တိုက်ခိုက်ေ ခင်း ဖစ်ပါတယ်။ မတေားမှုကို တေားမှုေဲ ့ ပဖိုဖျက် ေင်းနချေတာပဲ ဖစ်ပါ
တယ်။ ဒီနတာ့ အယူအဆဖျင်း၊ အယူအဆညံ့၊ လုပ်ေပ်ဆိုး၊ အမူအကျင့်ဆိုး၊ စရိုက်ဆိုးကို လမ်းနကကာင်းတည့်
မတ်ဖို ့အတွေက် ထိပ်တိုက်တိုးကကေတာပါပဲ။ တိုက်ခိုက်ေတာပါပဲ။
နောက်အေက်တစ်မျိုးက… နှဲ ့တာ ဖစ်ပါတယ်။ ခိုင်မာစွေဲပမဲပပီး နချချွတ်ေခက်တဲ့ အနဟာင်းနတွေထဲက အယူေါဒဆိုး
နတွေကို တိုက်ဖျက်ဖို ့အတွေက် စကားလုံးနတွေေဲ ့နှဲ ့ေတယ်။ တွေေ်းေတယ်။ ယိုင်နအာင်လုပ်ေတယ်။ ဒါမှသာ အနဟာင်း
က ပပိုပပီး အသစ် ဖစ်ထွေေ်းမယ်။ နလာင်းေိပ်မိနေတာနတွေအတွေက် အေိပ်မိုး၊ အေိပ်ထိုးနေတာနတွေကို တွေေ်းေတိုက်ေ
ပါတယ်။ ထိပ်တိုက်နတွေ ့ပပီးနေးတာဟာ နတာ်လှေ်နေးသနဘာလည်း နဆာင်တယ်။ ပဖိုဖျက်နေး သနဘာလည်း
နဆာင်တယ်။
စာနေးဆောဟာ ….
မနကာင်းမှုနတွေေဲ ့အဓမ္မမှုနတွေကို တွေေ်းလှေ်ပဖိုဖျက်တဲ့နေောမှာနတာ့ လက်မနနှးသင့်ပါဘူး။
ဒီနေောမှာ အနေးအသားမတတ်ေင်၊ အနေးအသား မသိမ်နမွေ ့ေင် ေေ်ပွေဲနတွေ ဖစ်တတ်တယ်။ ပဿောကို မီးထွေေ်းေှာ
သလို ဖစ်တတ်တယ်။ ပဋိပက္ခကို ဖစ်နစတတ်တယ်။ ဒါနတွေ အားလုံးဟာ ဆိုးတယ်လို ့ မဆိုနိုင်သလို၊ အားလုံးဟာ
နကာင်းတယ်လို ့လည်း မဆိုလိုဘူး။ ဒီနတာ့ အသိဉာဏ်အား ဖင့်၊ အနတွေးအနခါ်အား ဖင့် တွေေ်းတိုးနေတာဟာ
အ ပုသနဘာအား ဖင့် နကာင်းတယ်။ အသိဉာဏ်ထဲမှာ ဦးနနှာက်ထဲမှာ တည်ဆဲ အညစ်အနွေမ်းနဟာင်းနတွေကို
ပဖိုဖျက်ပစ်မှ အသိသစ်၊ အ မင်သစ်၊ ဉာဏ်သစ်ဟာ ထွေေ်းလင်းမယ်။
ဒီလို အနတွေးအနခါ်နတွေ ၊ အိုင်ဒီယာနတွေ တွေေ်းထိုး ယှက်ေှယ်ေင်း ဉာဏ်အလင်းနတွေ ပွေင့်လာတယ်။ ေီနေးဆေ် ့
နခတ်ဟာ နောက်လာတာပဲ။ ဘေမှာလည်း ဘေေီနေးဆေ် ့ အန ခအနေနတွေ ဖတ်သေ်းေအုံးမယ်။ လူ ့အဖွေဲ ့ အစည်း
ဟာ ဒီေည်းေဲ ့အနတွေးအနခါ် ပွေင့်လင်းလွေတ်လပ်ပပီး သီးပွေင့်လာကကတာပဲ မဟုတ်လား။
ဒီနလာက်ဆို ေားလည်နိုင်ပပီ ထင်ပါတယ်။ ၉ ၊ နအာက်တိုဘာ၊ ၂၀၂၀။

Burmese Writing Methods

  • 1.
  • 2.
    ကျနော်စာနေးေင် သုံးတဲ့ေည်းတချို ့ေှိပါတယ်။ အဲသည့်အထဲကအချက် (၃) ချက်ကို ေည်းေည်းန ပာချင်ပါတယ်။ စာကို တကယ်နေးတတ်လာတဲ့လူနတွေနတာ်နတာ်များများဟာ၊ စာနေးေည်းကို သိလို ့နေးတတ်လာ တယ်ဆိုတာထက် ဖတ်ပါများေင်း၊ ောောဖတ်ေင်း၊ နေးကျင့်များလာေင်း လက်က အလိုလို ကနလာင်ကို စမ်း မိလာတာများပါတယ်။ ကျနော်လည်း ထိုေည်းလည်းနကာင်းပါပဲ။ စာနေးေည်းကို သိလို ့စာနေးတာထက်၊ နေးေင်း သိလာတာ၊ ဖတ်ေင်း ေားလည်လာတာ၊ နေးပါများလို ့အလိုလို လက်က ေားလည်လာတာလို ့န ပာချင်ပါတယ်။ ကိုယ့်ကိုယ်ကို စာသိပ်နေးတတ်သူလို ့နတာ့ မယူဆပါဘူး။ လူေားလည်နအာင် နေးတတ်တဲ့အဆင့်နတာ့ ေှိတယ်လို ့ထင်ပါတယ်။ ထားနတာ့။
  • 3.
    ကျနော် န ပာချင်တဲ့စာနေးေင် သုံးတဲ့ေည်းလို ့န ပာေင်လည်း ေနိုင်တယ်။ ဒါမှမဟုတ် ကျနော် စာနေးေင် များနသာအား ဖင့် ချည်းကပ်နလ့ေှိတဲ့ အချက် (၃) ခုလို ့န ပာေင်လည်း ေတယ်။ ဒီအချက်က ပိုပပီးနတာ့ ေည်း စပ်မယ် ထင်တယ်။ ေည်းောဆိုတဲ့စကားလုံးထက် ချည်းကပ်တဲ့ပုံစံ (၃) ခုလို ့န ပာေင် ပိုသင့်နတာ်၊ ပိုနလျာ်ကေ် မယ်လို ့ယူဆပါတယ်။ စီသုံးလုံးလို ့ေားလည်နိုင်ပါတယ်။ “သေီးစီ”နပါ့။ 3C ။  Classification (သရုပ်ခွေဲတာ)  Comparative (နှိုင်းယှဉ် ပတာ)  Contradiction (ထိပ်တိုက်နတွေ ့တာ) ဒါကနတာ့ စာနေးတဲ့သူတိုင်းလိုလို သုံး ဖစ်တဲ့ေည်းလည်း ဖစ်နိုင်ပါတယ်။ ကျနော်က နဆာင်းပါးနတွေ အနေးများနတာ့ ဒါမျိုး ပိုပပီး ချည်းကပ်သုံးနလ့ေှိပါတယ်။ နဆာင်းပါးဆိုတဲ့သနဘာက၊ နေဖေ်ဆေ်း စစ်တာပါသလို၊ သုံးသပ် နကာက်ချက် ပုေတာလည်းပါတယ်။ ထိုေည်းလည်းနကာင်း ေှင်းလင်းတင် ပေတာမျိုးလည်းပါပါတယ်။ ဒီနတာ့ နဆာင်းပါးမှာ၊ critic (နေဖေ်တာ)၊ evaluation (သုံးသပ်တာ)၊ explain (ေှင်းလင်း ပတာ) စတဲ့အချက်သုံးချက် က အလိုလို ပါနေပပီးသား ဖစ်နေပါတယ်။
  • 4.
    နေဖေ်တာ နေဖေ်ဖို ့အတွေက် သီအိုေီ၊နပတံ၊ နှုေ်းစံ၊ အန ခခံတေ်ဖိုး၊ မူနဘာင်တစ်ခု၊ စည်းမျဉ်းတစ်ခုခု၊ ခံယူချက်၊ ယုံကကည်ချက် တစ်ခုခုကို အန ခ ပုေတယ်။ ဆိုလိုတာက ထိုင်ထားေတယ်။ ထိုင်ထားတဲ့ အန ခခံ တစ်ခုခု၊ ဒါမှမဟုတ် အန ခ ပုေပ်ခံချက်တစ်ခုခု ေှိမထားဘဲေဲ ့ အသားလွေတ်နေဖေ်ဖို ့ ခက်တယ်။ တေည်းအား ဖင့် နေဖေ်တယ် ဆိုတာကိုက နှုေ်းစံတစ်ခုခုေဲ ့ ယှဉ်ပပီး တိုက်တာ၊ ထုတာ၊ နချဖျက်တာ၊ အကဲ ဖတ်တာ၊ တေ်ဖိုး ဖတ်တာ။ ဒါ့နကကာင့် နဆာင်းပါးတစ်ခုမှာ အန ခ ပုတေ်ဖိုး တစ်ခုခုနတာ့ ပါေင် ေနလ့ေှိတယ်။ ဘယ်လိုအန ခခံတေ်ဖိုး၊ တေည်း အန ခခံအယူအဆ မဆို လွေတ်လပ်စွော ဆုပ်ကိုင်နိုင်တယ်။ လွေတ်လပ်စွော အထိုင် ပုနိုင်တယ်။ နှုေ်းစံတစ်ခုခုကို လွေတ်လပ်စွော ဆုပ်ကိုင်ထားနိုင်တယ်။ နပတံ တစ်နချာင်းနချာင်းကို ကိုင်ထားနိုင်တယ်။ ယုတ်စွေအဆုံး ဘယ်နှုေ်းစံကိုမှ မကိုင် ခင်းသည်ပင် နှုေ်းစံ နပတံ၊ အယူအဆတစ်ခု ဖစ်နိုင်ပါ တယ်။ ထားနတာ့။ ဒီနေောမှာန ပာချင်တာက… နေဖေ်အကဲ ဖတ်တာမှာ ဆက်စပ်နေတဲ့အနကကာင်းအ ခင်းောကို ေှင်းလင်း တင် ပတာ ဖစ်ပါတယ်။
  • 5.
    သုံးသပ်တာ သုံးသပ်တယ်ဆိုတာ နကာက်ချက်ချတာ ဖစ်ပါတယ်။သိုင်းေိုင်းနကာက်ယူပပီးနတာ့၊ နကကာင်းကျိုးဆင် ခင်ပပီးနတာ့ အကဲ ဖတ်တာ၊ တေ်ဖိုးသတ်မှတ်၊ နေောသတ်မှတ်တာ၊ အဆင့်သတ်မှတ်တာ ဖစ်ပါတယ်။ ဒီနတာ့ သုံး သပ်ချက် နကာင်းထွေက်ဖို ့အတွေက် နေဖေ်မှုက ေက်ေဲဖို ့ လိုလာပပီ။ နေဖေ်မှုကို တွေေ်းတွေေ်းတိုက်တိုက်လုပ်နိုင်ဖို ့ လိုပပီ။ အနပါ်ယံ ေှပ်ကကည့်လို ့မေနတာ့ဘူး။ အတွေင်းထဲထိ နှိုက်ေနတာ့မယ်။ နေဖေ် ခင်းလုပ်ေတာ ဖစ်တာနကကာင့် သီအိုေီ၊ နှုေ်းစံ၊ တေ်ဖိုး၊ အန ခခံအယူအဆ စတဲ့ အောတစ်ခုကို သုံးေ ပေ် နော။ သီအိုေီခိုင်ခိုင်မာမာကို ကိုင်ပပီး နေဖေ်နိုင်ေင် သုံးသပ်ချက် ေလဒ်နကာင်းထွေက်မယ်။ သီအိုေီနတွေကို ဆက်စပ်သုံးနိုင် နလနလ နေဖေ်မှုအဆင့် မင့်နလနလ ဖစ်ပပီး၊ သုံးသပ်ချက် အန ဖနကာင်းနတွေ၊ နကာက်ချက် နကာင်းနတွေ ပိုထွေက်နိုင် လာနလနလ ဖစ်တယ်။ ဒီအချက်နတွေဟာ တစ်ခုေဲ ့တစ်ခု ဆက်စပ်နေတယ်။ ဒီနတာ့ ဒီနေောမှာ သုံးသပ်ချက်ဟာ ခိုင်ဖို ့အတွေက် နထာက်ေမယ့် နဒါက်နတွေ လိုလာ ပေ်နော။ ဒီနဒါက်နတွေဟာ အချက်အလက်နတွေကို ဘယ်နလာက်သုံးနိုင်သလဲဆိုတဲ့အနပါ်မှာ မူတည်နေတယ်။ အချက်အလက်နတွေကို ဘယ်လို ထားသို သုံးစွေဲသလဲဆိုတာေဲ ့လည်း သက်ဆိုင်နေတယ်။ ဒီနတာ့ အချက်အလက်နတွေကို နကကာင်းကျိုး ညီညီ တွေဲဆက် တင် ပေတယ်။ ဒါကို ေှင်းလင်းတင် ပတယ်လို ့နခါ်တယ်။
  • 6.
    ေှင်းလင်း ပတာ အနကကာင်းအောတစ်ခုကို ေားလည်ဖို့၊ နကာက်ချက်တစ်ခုခု၊ သုံးသပ်မှုတစ်ခုခုကို ခိုင်မာစွော နထာက် ပဖို ့ သီအိုေီ ကိုချည်းပဲ သုံးေတာ မဟုတ်နသးဘူး။ သီအိုေီကို ဖည်ထုတ်ဖို ့အတွေက် အချက်အလက်နတွေကို အစားထိုးပပီး ေှင်း လင်းတင် ပေတယ်။ အချက်အလက်နတွေေဲ ့ သီအိုေီဟာ ဟပ်မိသွေားပပီ၊ တွေဲမိသွေားပပီ၊ အချိတ်အဆက်မိသွေားပပီဆိုေင် ေှင်းလင်းတင် ပ ခင်း လုပ်ငေ်းဟာ ပပီးစီးတယ်။ ဒီနတာ့ နေးသား ခင်းအတတ်မှာ ေှင်းလင်းတင် ပတတ်ဖို ့ လို ပေ်နော။ ေှင်းလင်းတင် ပနိုင်ဖို ့အတွေက် အချက်အလက် နတွေကို စုနဆာင်းေှာနဖွေပပီး ဆက်စပ်တင် ပ၊ နကကာင်းကျိုးညီညီေှင်းလင်း ပဖို ့ လို ပေ်နော။ ဒီေည်းေဲ ့ စာတစ်ပုဒ် နကာင်း ဖစ်လာနတာ့တာပါပဲ။
  • 7.
    နေဖေ်တာ၊ သုံးသပ်တာေဲ ့ေှင်းလင်းတင်ပတာနတွေဟာ ကျနော်ချည်းကပ်တဲ့ “သေီးစီ” ချည်းကပ်ေည်းကို သုံးတဲ့ နေောမှာ ထည့်သွေင်းလုပ်နဆာင်ေတဲ့အချက် (၃) ချက် ဖစ်ပါတယ်။ ဒီနတာ့ သေီးစီကို ထပ်သွေားကကအုံးစို ့။
  • 8.
    သရုပ်ခွေဲတာ (classification) သရုပ်ခွေဲတယ်ဆိုတာ အမျိုးအစားခွေဲတယ်၊အတေ်းအစားသတ်မှတ်တယ်၊ အဆင့်သတ်မှတ်တယ်၊ မျိုးတူစုခွေဲတယ်၊ ေယ်ပယ်သတ်မှတ်တယ်၊ ကာလသတ်မှတ်တယ်၊ ဓာတ်ခွေဲတယ်…. စသည် ဖင့် အဓိပ္ပာယ်နဆာင်ပါတယ်။ သရုပ်ခွေဲ ခင်းဟာ စာနေး ခင်းမှာ အထူးလိုအပ်တယ်။  စရိုက်သဘာေနတွေကို ခွေဲ ခမ်းစိတ် ဖာ ပေတယ်။  အမျိုးအစားနတွေ မတူနကကာင်း ေှင်းလင်း ပေတယ်။  ေယ်ပယ်ကဏ္နတွေ ကွေဲ ပားနကကာင်း စိတ် ဖာေတယ်။  သနဘာသဘာေမျိုးကွေဲနတွေကို ေှင်းလင်း ပေတယ်။ ဒီနတာ့ သရုပ်ခွေဲဖို ့အတွေက် ဗဟုသုတလိုလာပပီ။ ဗဟုသုတဆိုတာ သာမေ်နညာင်ည ဗဟုသုတမျိုးကို ဆိုလိုတာ မဟုတ်ပါဘူး။ စာကို အပျင်းန ပ နကာက်ဖတ်တဲ့သူက သရုပ်ခွေဲ စိစစ်နိုင်မှုကို လုပ်နိုင်မှာ မဟုတ်ပါဘူး။ ဒီနတာ့ အတွေင်း နှိုက်ပပီး ေက်ေက် ဖတ်တတ်တဲ့အကျင့်ေှိတဲ့သူသာလျှင်၊ သရုပ်ခွေဲစိစစ်မှုကို နကာင်းနကာင်းေားလည်နိုင် တယ်။ စာဖတ်ေင် အာရုံစူးစိုက်စွော သမာဓိတည်ပပီး ဖတ်တတ်တဲ့အကျင့်ကို နမွေး မူထား ခင်းက သရုပ်ခွေဲတတ်တဲ့ စွေမ်းေည်၊ ခွေဲ ခမ်းစိတ် ဖာနိုင်မှု စွေမ်းေည်ကို မင့်မားနစလိမ့်မယ်။
  • 9.
    နှိုင်းယှဉ်တာ (comparative) သရုပ်ခွေဲမှုနတွေ ေှင်းေှင်းလင်းလင်းဖစ်နအာင်၊ နှိုင်းယှဉ် ပေတာနတွေ ေှိတယ်။ ကိုယ်န ပာချင်၊ ကိုယ်ဗဟို ပုချင်၊ ကိုယ်နထာက် ပချင်တဲ့အချက်ကို ပိုခိုင်မာနစဖို ့၊ ပိုထင်ေှားနစချင်လို ့ နှိုင်းယှဉ် ပေတာနတွေ ေှိတယ်။ တုတ် တစ်နချာင်းဟာ နကာက်နေသလား။ န ဖာင့်နေသလားဆိုတာကို ငင်းနေမယ့်အစား၊ သူ ့ထက် န ဖာင့်တဲ့ တုတ် တစ်နချာင်းေဲ ့ နဘးချင်း ယှဉ် ပလိုက် ခင်းအား ဖင့် သိသာထင်ေှားသွေားတယ်။ ဒါဟာ နှိုင်းယှဉ် ခင်းေဲ ့အကျိုး နကျးဇူး ဖစ်ပါတယ်။ ဒီနတာ့ နှိုင်းယှဉ်နလ့လာ ခင်း ေည်းောကို ေားလည်ဖို ့လို ပေ်နော။ နှိုင်းယှဉ်နလ့လာ ခင်းဟာ အသိပညာေှာနဖွေတဲ့ေည်းောမှာ သိပ်အနေးကကီးတယ်။ ပညာေပ်ဆိုင်ော ေယ်ပယ် နတာ်နတာ်များများမှာ comparative study approach ေဲ ့ နလ့လာဆေ်းစစ်ထားတာနတွေ အများကကီးပဲ။ ဒါဟာ သုနတသေမှာ သုံးတဲ့ေည်းလို ့လည်း န ပာလို ့ေတယ်။ ထားနတာ့။
  • 10.
    ဒီနေောမှာ စာပုဒ်အတွေက် …. • စရိုက်နတွေကိုပဲ နှိုင်းယှဉ်မလား၊  • အန ခအနေနတွေကိုပဲ နှိုင်းယှဉ် ပမလား၊  • အမျိုးအစား နတွေကိုပဲ နှိုင်းယှဉ် ပမလား၊  • နခတ်ကာလကိုပဲ နှိုင်းယှဉ် ပမလား၊  • တေ်ဖိုးချင်းပဲ နှိုင်းယှဉ် ပမလား၊  • ေလဒ်ချင်းပဲ နှိုင်းယှဉ်မလား၊ အမျိုးမျိုး နှိုင်းယှဉ်လို ့ေပါတယ်။ ဒီနတာ့ နှိုင်းယှဉ် ခင်းေည်းော၊ တေည်း နှိုင်းယှဉ်တဲ့ ချည်းကပ်ပုံဟာ စာနေး ခင်း မှာ သိပ်အနေးပါတယ်။ သိပ်အနေးကကီးတယ်။ ဒါကို ေားလည်သနဘာနပါက်ထားေင် နကာင်းတယ်။
  • 11.
    ထိပ်တိုက်နတွေ ့တာ (contradiction) ထိပ်တိုက်နတွေ့တာဟာ တေည်းအား ဖင့် ပဖိုဖျက်ဖို ့အတွေက် သုံးတာပဲ။ တွေေ်းတာပဲ။ တိုက်တာပဲ။ ပဖိုတာပဲ။ ဖျက် တာပဲ။ တေည်းအား ဖင့် တိုက်ခိုက် ခင်းပဲ။ ကျနော်ဟာ နဆာင်းပါးနတွေ အနေးများနတာ့၊ ဒီေည်းကို အလိုလိုထည့်သုံး ဖစ်တယ်။ တေည်းအား ဖင့် နေဖေ်နေး နဆာင်းပါးနတွေေဲ ့ လူမှု ပု ပင်နေးနဆာင်းပါးနတွေ၊ နိုင်ငံနေးနေဖေ်ချက်နတွေကို နေးတဲ့အခါ ဒီချည်းကပ်ပုံဟာ လိုကို လိုလာတယ်။ ဒါဟာ ေေ်လို ခင်း၊ ေေ်နထာင် ခင်း မဟုတ်ဘူးဆိုတာကိုလည်း ေားလည်ဖို ့လိုတယ်။ အယူအဆတစ်ခု၊ အနကကာင်းအောတစ်ခုကို တင် ပတဲ့အခါမှာ အနကကာင်းေှိပါတယ်။ အဲဒီ့အနကကာင်းကနတာ့ ရိုးေှင်း ပါတယ်။ အဓမ္မကို ဓမ္မေဲ ့ တိုက်ခိုက်ေ ခင်း ဖစ်ပါတယ်။ မတေားမှုကို တေားမှုေဲ ့ ပဖိုဖျက် ေင်းနချေတာပဲ ဖစ်ပါ တယ်။ ဒီနတာ့ အယူအဆဖျင်း၊ အယူအဆညံ့၊ လုပ်ေပ်ဆိုး၊ အမူအကျင့်ဆိုး၊ စရိုက်ဆိုးကို လမ်းနကကာင်းတည့် မတ်ဖို ့အတွေက် ထိပ်တိုက်တိုးကကေတာပါပဲ။ တိုက်ခိုက်ေတာပါပဲ။ နောက်အေက်တစ်မျိုးက… နှဲ ့တာ ဖစ်ပါတယ်။ ခိုင်မာစွေဲပမဲပပီး နချချွတ်ေခက်တဲ့ အနဟာင်းနတွေထဲက အယူေါဒဆိုး နတွေကို တိုက်ဖျက်ဖို ့အတွေက် စကားလုံးနတွေေဲ ့နှဲ ့ေတယ်။ တွေေ်းေတယ်။ ယိုင်နအာင်လုပ်ေတယ်။ ဒါမှသာ အနဟာင်း က ပပိုပပီး အသစ် ဖစ်ထွေေ်းမယ်။ နလာင်းေိပ်မိနေတာနတွေအတွေက် အေိပ်မိုး၊ အေိပ်ထိုးနေတာနတွေကို တွေေ်းေတိုက်ေ ပါတယ်။ ထိပ်တိုက်နတွေ ့ပပီးနေးတာဟာ နတာ်လှေ်နေးသနဘာလည်း နဆာင်တယ်။ ပဖိုဖျက်နေး သနဘာလည်း နဆာင်တယ်။
  • 12.
    စာနေးဆောဟာ …. မနကာင်းမှုနတွေေဲ ့အဓမ္မမှုနတွေကိုတွေေ်းလှေ်ပဖိုဖျက်တဲ့နေောမှာနတာ့ လက်မနနှးသင့်ပါဘူး။ ဒီနေောမှာ အနေးအသားမတတ်ေင်၊ အနေးအသား မသိမ်နမွေ ့ေင် ေေ်ပွေဲနတွေ ဖစ်တတ်တယ်။ ပဿောကို မီးထွေေ်းေှာ သလို ဖစ်တတ်တယ်။ ပဋိပက္ခကို ဖစ်နစတတ်တယ်။ ဒါနတွေ အားလုံးဟာ ဆိုးတယ်လို ့ မဆိုနိုင်သလို၊ အားလုံးဟာ နကာင်းတယ်လို ့လည်း မဆိုလိုဘူး။ ဒီနတာ့ အသိဉာဏ်အား ဖင့်၊ အနတွေးအနခါ်အား ဖင့် တွေေ်းတိုးနေတာဟာ အ ပုသနဘာအား ဖင့် နကာင်းတယ်။ အသိဉာဏ်ထဲမှာ ဦးနနှာက်ထဲမှာ တည်ဆဲ အညစ်အနွေမ်းနဟာင်းနတွေကို ပဖိုဖျက်ပစ်မှ အသိသစ်၊ အ မင်သစ်၊ ဉာဏ်သစ်ဟာ ထွေေ်းလင်းမယ်။ ဒီလို အနတွေးအနခါ်နတွေ ၊ အိုင်ဒီယာနတွေ တွေေ်းထိုး ယှက်ေှယ်ေင်း ဉာဏ်အလင်းနတွေ ပွေင့်လာတယ်။ ေီနေးဆေ် ့ နခတ်ဟာ နောက်လာတာပဲ။ ဘေမှာလည်း ဘေေီနေးဆေ် ့ အန ခအနေနတွေ ဖတ်သေ်းေအုံးမယ်။ လူ ့အဖွေဲ ့ အစည်း ဟာ ဒီေည်းေဲ ့အနတွေးအနခါ် ပွေင့်လင်းလွေတ်လပ်ပပီး သီးပွေင့်လာကကတာပဲ မဟုတ်လား။ ဒီနလာက်ဆို ေားလည်နိုင်ပပီ ထင်ပါတယ်။ ၉ ၊ နအာက်တိုဘာ၊ ၂၀၂၀။