'Als je spreekt over non-dualiteit spreek je altijd over iets waar eigenlijk niet over gesproken kan worden', aldus Jeff Foster. Er bestaan geen keurige formules of gemakkelijke antwoorden. De prachtige, rechtstreekse woorden in dit boek zijn ongelofelijk eenvoudig en recht door zee. Ze vertellen over het diepe inzicht dat bevrijding nooit ver weg is, maar altijd aanwezig in elk alledaags leven. Vrijheid is overal en openbaart zich in alles. 'Uit pure vreugde deel ik deze boodschap tot ik dat niet meer doe. Mensen zullen luisteren of ze lopen weg, en het is prima, wat ze ook doen.'

2. Een buitengewone afwezigheid

3. Een buitengewone
afwezigheid
Bevrijding temidden van een doodgewoon leven
jeff Foster
samsara

4. © JeffPoster 2009
Oorspronkelijke uitgave: Non-Duality Press 2009
Oorspronkelijke titel: An Extraordinary Absence
© Nederlandse uitgave: Samsara Uitgeverij bv 2010
Vertaling: Han van den Boogaard
Omslagontwerp: Erik Thé: www.erikthedesign.com
Lay-out: Studio 28, Hillegom
Foto Jeff Poster: Nic Oestreicher
ISBN: 978-90-77228-91-3 I NVR 728
Niets uit deze uitgave mag gereproduceerd worden zonder
schriftelijke toestemming van:
Samsara Uitgeverij bv
Herengracht 341, 1016 AZ Amsterdam
www.samsarabooks.com
In diepe dankbaarheid aan Nathan Gill
Speciale dank aan Philip Pegler
Voor de mensen die ik liefheb:
Adam, Amy, Joan, John, Josh, Julian, Jeannine,
Kriben, Lynda, Mandi, Menno, Mike, N;c,
Pamela , Sid, Tijn, Wendy
(Jl alle anderen!

5. Alsjejezelfzou kunnen kwijtraken,
al was het maar één keer,
zou het geheim der geheimen zich aanje openbaren.
Het aangezicht van het Onbekende,
verborgen achter het universum,
zou verschijnen in de spiegel vanje waarneming.
Liefde zegt: 1k ben allel
Wijsheid zegt: 1k ben nietl
Tussen die twee stroomt mijn leven.
Rumi
Nisargadatta Maharaj

6. Voorwoord
O
nlangs hadden Jeff Foster en ik een afspraak in
Brighton. We wilden in dialoog met elkaar over
het non-duale gezichtspunt. Onderweg werden we af­
geleid door ons beider passie voor goocheltrucs. Eén
van de kaarttrucs die Jeffme tijdens ons gesprek leerde
heette 'Diepe Verbazing'. En toen Jeffme vroeg om het
voorwoord van zijn nieuwe boek te schrijven, kwam
die benaming weer bovendrijven. Ik vond hem goed
passen bij wat ik wilde zeggen over het boek en waar
het in diepste zin over gaat; en dat is de diepst moge­
lijke verbazing, die, zoals ik zal trachten aan te tonen,
betrekking heeft op de grootste illusie van allemaal.
Als je op het internet gaat zoeken naar non-duale
leraren, zal het je opvallen hoeveel 'ontwaakten' er te
vinden zijn. Velen van hen weten uiterst handige for­
muleringen te vinden om hun verlichting kenbaar te
9

7. maken. Maar dat is nu precies waar Jeffs boek over
gaat: dat er niemand is die verlicht kan zijn. En daar
komt de handige formulering om de hoek kijken, ver­
gelijkbaar met de 'helderziende' die beweert dat hij
geen ziener is, maar slechts zijn vaardigheden op het
gebied van de psychologische observatie zodanig heeft
weten te perfectioneren dat het de indruk geeft dat hij
over paranormale gaven beschikt. In feite is het allebei
niet waar, en is de 'helderziende' bezig de ander dub­
bel voor de gek te houden met behulp van taalkundige
manipulatie en listig toneelspel.
Op dezelfde manier is een groot deel van de hui­
dige non-duale gemeenschap bezig met het leggen van
rookgordijnen, en ik denk dat een deel van de mislei­
ding terug te voeren is tot de diepste vorm van zelfmis­
leiding: 'Ik ben verdwenen en er is alleen maar Dat,
en nu ben ik bevrijd'. Dat is een verraderlijke formu­
lering. Het zou een nauwkeurige manier van uitdruk­
ken kunnen zijn van iemand die de onwerkelijkheid
van de persoon heeft aangevoeld. Maar het zou net zo
goed een formulering kunnen zijn van iemand die op­
zettelijk een illusie levend houdt, of het gewoon niet
begrepen heeft. Dit zijn harde woorden, maar ik hoef
me er niet voor te verontschuldigen, want het wordt
tijd dat we alle schijn achter ons laten en zien dar alles
een verschijning is. Alles. Mijn bevrijding, mijn hang
ernaar en mijn prachtige kaarttrucs. Dar is wat ik be­
doel met 'diepste verbazing'.
En dat brengt me bij Jeffs boek. Het bevat stukken
die de conventionele taal van de non-dualiteit spreken,
en die kunnen het best omschreven worden als teksten
die het non-duale proberen uit te drukken met behulp
van dualistisch gereedschap. Er ontstaat een bepaalde
taalkundige spanning als woorden tevoorschijn komen
uit een Mysterie dat nooit blootgelegd kan worden.
Schijnbaar zinvolle formuleringen vervallen tot non­
sens, en de paradox werpt zich op tot voertuig van een
Waarheid die niet gekend kan worden. Dat zit allemaal
vervat in wat Jeff schrijft, maar dit boek overstijgt de
grenzen van het genre waar de onpersoonlijke beschrij­
ving plaats maakt voor passages met persoonlijke be­
kentenissen. Daar laat Jeff de lezer kennismaken met
de figuur Jeff- de gewone jongen die in alle opzichten
hetzelfde is als jij en ik. Maar wat zo moeilijk onder
woorden te brengen is, is dat die figuur met diepe ver­
bazing ziet dat het allemaal illusie is en zo een Mysterie
in tuimelt waarin de wereld in al haar talloze verschij­
ningsvormen zowel doodgewoon als buitengewoon is.
Het doodgewone is jij en ik en Jeff. Het buitengewone
is de peilloze afwezigheid van alles wat we als echt be­
schouwen.
Kriben Pillay
Associate Professor, The Leadership Centre
University ofKwaZulu-Natal
Mei 2009
11

8. Inhoud
Voorwoord door Kriben Pillay
Inleiding door Philip Pegier
Een nieuw begin
1. De golfen de oceaan
Voorbij alle ideeën
Op zoek naar huis
De mogelijkheid van bevrijding
Verstoppertje spelen
Het geschenk
Het meubilair verplaatsen
Niemand thuis
De mythe van verlichting
Niets verandert, alles verandert
9
15
23
31
33
38
43
45
47
53
57
59
61

9. 2. Het buitengewone in het gewone
3. Bekentenissen I
4. Non-dualiteit: Niets te halen, niets te verde-
63
101
digen, niets te leren 131
5. De oorsprong van de wereld 147
6. Bekentenissen II 167
7. De andere kant van niets
8. Een buitengewone afwezigheid
14
205
223
Inleiding
D
e kern van dit boek is de eenvoudige, rechtstreek­
se en tijdloze boodschap van de non-dualiteit.
Het woord 'non-dualiteit' wordt tegenwoordig vaak
gebruikt om de eeuwenoude Indiase advaitische spi­
rituele traditie mee te omschrijven. Het betekent ge­
woon 'niet twee' en verwijst naar de essentiële Eenheid
van het leven. Er is slechts één werkelijkheid- Eenheid
is alles wat er is, onszelf inbegrepen.
Het boek bezit een grote mate van betrokkenheid
die moeilijk in woorden te vangen is. De woorden ade­
men een kalm soort gezag dat dwingend is en respect
oproept. Tegelijkertijd is iedereen vrij om te luisteren
of weg te lopen, en Jeff Poster is daar heel duidelijk
over. Als je spreekt over het onderwerp non-dualiteit,
spreek je altijd over iets waar niet over gesproken kan
worden, zegt hij. Het is een waarheid die niet verteld
15

10. kan worden- het is een duik in het mysterie. Dat is
zonder meer een bevrijdende boodschap die met open
vizier onderzocht dient te worden! We hoeven nergens
anders heen om de waarheid te vinden, want die is al­
tijd aanwezig in de heldere onmiddellijkheid van onze
eigen directe ervaring. De waarheid manifesteert zich
altijd in de vorm van dat wat er van moment tot mo­
ment gebeurt. Het is alleen maar dit ... en dit- niets
anders.Het probleem is dat we altijd weglopen van dat
wat recht voor onze neus staat, want dat voldoet nooit.
En evenmin hebben we een eindeloze en uitputtende
zoektocht nodig om spirituele vrijheid te bereiken -
die is al in diepste zin aanwezig in de natuurlijke ruim­
telijkheid van ons werkelijke zijn.Maar we dienen die
inherente vrijheid wel te herkennen en te eren om hem
onszelf eigen te maken.
Het zeldzame en opmerkelijke aan dit boek is de
bijzonder heldere wijze waarop Jeff ons heel voorzich­
tig, stap voor stap, rechtstreeks laat ervaren wat waar
is. We moeten beginnen waar we zijn, en hij verzoekt
ons liefdevol om elke ervaring met nieuwe ogen tege­
moet te treden. Op allerlei originele en creatieve ma­
nieren vraagt hij ons steeds weer om het leven frontaal
en zonder vooroordelen tegemoet te treden - en dan te
vertellen wat we tegenkomen.
Was zo'n zachte, vriendelijke benadering altijd maar
toereikend om onze blik helder te krijgen! Als je Jeff
Poster ontmoet, maak je kennis met iemand die ver­
frissend natuurlijk is. Hij is erg ontwapenend, maar hij
bezit ook een krachtige, onstuimige oprechtheid die
16
dwars door alle uitvluchten en hypocrisie heen snijdt.
Het leven is gewoon te kort en te kostbaar om tijd te
verspillen aan eindeloze discussies over wat verlichting
is, of wat er goed en slecht is aan authentieke spirituele
wegen- en aan wat precies de meest pure non-duale
leermethode vormt. Hij weet heel goed uit zijn eigen
diepgaande ervaring dat er soms niets is wat je méér
nodig hebt dan het moedige besluit om de hele weg te
gaan- om de 'zelden begane weg' te gaan, wat er ook
gebeurt- tot je twijfels eindelijk opgelost zijn.
Dat lukt ons nooit op eigen kracht, maar dat is geen
reden tot bezorgdheid, want de kracht die we nodig
hebben zal altijd geleverd worden door het universum
waartoe we van nature behoren. De liefde bereikt uit­
eindelijk iedereen- en het is een naamloze liefde waar­
van we ten slotte inzien dat ze nooit afwezig is geweest.
Er bestaan geen keurige formules of makkelijke ant­
woorden. Deze prachtige, rechtstreekse woorden over
de Eenheid van het leven zijn ongelooflijk eenvoudig
en recht door zee, maar ook vatbaar voor misverstan­
den. Ze bevatten talloze valkuilen voor de onopletten­
den onder ons, zoals ons duidelijk wordt gemaakt op
deze bladzijden. Een gids die zeker is van zichzelf is
soms nodig- en Jeff Poster zal je in dat opzicht niet
teleurstellen. Toch beweert hij nadrukkelijk geen leraar
te zijn; in de boeken en bijeenkomsten deelt hij slechts
met vrienden wat hij te zeggen heeft:
Het interesseert me niet hoe de wereld me noemt. Uit
pure vreugde deel ik deze boodschap tot ik dat niet
17

11. meer doe. Mensen zullen luisteren ofze lopen weg, en
dat is prima, wat ze ook doen.
En nu op dit moment, terwijl ik een slokje van mijn
thee neem en naar de meeuwen kijk op de pier van
Brighton, maakt dat allemaal totaal niets uit. Ik lach
om het idee dat ik een leraar ofgoeroe zou zijn. Ik ben
niets. De thee en de meeuwen zijn alles. Mijn niets is
het alles van de wereld, en daar eindigt het allemaal,
in absolute eenvoud, en er is alleen maar liefde voor
dat alles.
Hier is een jonge schrijver aan het woord, met een wijs­
heid en volwassenheid die zijn leeftijd ver overstijgt, die
een kostbaar geheim deelt met zijn lezers- een geheim
dat maar al te vaak over het hoofd wordt gezien. De
kern van deze poëtische boodschap is het diepe inzicht
dat bevrijding nooit ver weg is - ze is altijd aanwezig
in elk zogenaamd gewone, alledaagse leven. Vrijheid is
overal en zit in alles - er is geen scheiding tussen het
heilige en het wereldse. Vrijheid is niets speciaals, maar
. . . is op een of andere manier evenzeer aanwezig in
vreugde en verwondering, als in onuitsprekelijk ver­
driet en afschuwelijke pijn. Dat valt niet te begrijpen.
Het houdt je nederig, en er zijn geen woorden die kun­
nen aangeven wat gerealiseerd kan worden.
Dit is geen boek om luchtig te lezen en dan weg
te leggen. Het is een boek dat tot nadenken stemt en
mededogen oproept; een boek om bij je te houden en
steeds weer opnieuw in te duiken - vooral als je som-
18
mige dingen waar het naar verwijst aanvankelijk niet
begrijpt. Wat Jeff schrijft is beurtelings bedachtzaam,
komisch en uitdagend, met een geheel eigen toon. De
zachte harmonie kruipt onder je huid en in je botten,
waar het zijn magische werk doet. Dat is de ware al­
chemie van de transformatie.
Kijk, dit gaat niet alleen om de woorden- het gaat
meer om de weerklank van die woorden. Woorden
als deze zijn verzadigd met overtuiging en bezitten de
kracht om een zeer bijzondere kwaliteit vanuit de diep­
te in ons naar boven te halen. Het is een soort zoete,
nostalgische geur - de herkenning van iets wat we al
kennen maar niet onder woorden kunnen brengen.
Het is waarheid, liefde en schoonheid. Dat zijn alle­
maal inspirerende termen die verwijzen naar verschil­
lende aspecten van de essentiële onderliggende werke­
lijkheid die niet benoemd kan worden, maar waar wel
naar kan worden verwezen.
Het einde van de spirituele zoektocht is de heldere
herkenning van 'een buitengewone afWezigheid'. Het
is de volledige afWezigheid van afgescheidenheid, sa­
men met de wonderlijke ontdekking van de ware aan­
wezigheid van de hele wereld in een liefde en intimiteit
die verder gaat dan alles wat we ooit gekend hebben.
Philip Pegier
Midhurst, Engeland
Juni2009
19

12. Een buitengewone afwezigheid

13. Een nieuw begin
Dit boek is een liefdesbriefvan de Stilte aan de Stilte.
De woorden komen voort uit de Stilte en keren er in
terug.
23

14. Woorden zijn slechts rimpelingen aan de oppervlakte
van de uitgestrekte Oceaan van Zijn.
Ze dansen en spelen en zingen hun lied, en duiken
dan weer terug in de oneindige uitgestrektheid van het
leven.
Lees de woorden en laat ze achter.
Lees de woorden en gooi dit boek dan weg.
Verbrand het.
24
Alles wat woorden kunnen doen is ergens naar verwij­
zen. Het zijn verwijzers. Richtingaanwijzers.
Ze kunnen het Leven niet raken, ze kunnen het niet
vangen, maar misschien, heel misschien, kunnen ze er
naar verwijzen.
Misschien, heel misschien, kunnen ze iets overbrengen
van de smaak en de geur van het leven.
25

15. De woorden in dit boek verwijzen naar iets heel een­
voudigs.
Naar het Leven zoals het zich ontvouwt.
Naar de eenvoudige en niet te missen verschijning van
alles wat zich op dit moment voordoet.
Naar dat wat nu, op dit moment, te zien, te horen en
te ruiken is.
Naar het leven dat achter alles schuilgaat, dat alles in
beweging zet, dat alles overstijgt, dat alles is.
En zelfs verder dan dat:
Naar de afWezigheid van een afzonderlijke, tastbare
persoon.
Naar een uitgestrekte openheid die alles inhoudt en
niet losstaat van alles.
Naar de buitengewone afWezigheid in de kern van het
leven, die zich uiteindelijk laat zien als een volmaakte
aanwezigheid.
De schijnbare paradox die de kern vormt van de schep­
ping:
Afwezigheid is aanwezigheid.
Leegte is vorm.
Bewustzijn is niet te scheiden van zijn inhoud.
26
En als afWezigheid en aanwezigheid elkaar ontmoeten
en imploderen,
als leegte en vorm elkaar worden en verdwijnen,
als degene die ziet vervalt tot wat gezien wordt,
als subject en object dwaze, dwaze minnaars worden
en in rook opgaan,
wat blijft er dan over?
Als gezien wordt dat alle concepten ter wereld
slechts concepten zijn,
als alle denken terugvalt tot zijn natuurlijke ritme,
als het vergeefse zoeken van 'de aap in je hoofd' einde­
lijk tot rust komt,
wat is er dan nog over?
Voorbij ontwaken, voorbij verlichting, voorbij het
werkelijke en het onwerkelijke,
voorbij bestaan en niet-bestaan, voorbij wat is en wat
niet is,
voorbij zelf en niet-zelf, voorbij dualiteit en non-du­
aliteit,
voorbij leven en dood,
voorbij alle voorbij's, wat schijnt daar?
27

16. Wat schonk je het leven, wat bracht jou uit zichzelf
voort, een eeuwigheid geleden, zodat het zichzelf kon
leren kennen? Zodat het zichzelf kon aanraken, proe­
ven, voelen, zien?
Wat houdt je vast, bemint je, omarmt je, altijd, zoals
een moeder haar pasgeboren baby omarmt?
Wat heeft je altijd naar zichzelfteruggeroepen, al vanaf
het allereerste begin?
28
Dit.
Alleen maar dit.
Altijd weer dit.
Altijd en eeuwig dit.
Ik vraag je met alle respect om alles te vergeten wat je
weet, alles wat je geleerd is, alles wat je ooit gelezen
hebt over spiritueel ontwaken, non-dualiteit, advaita,
Eenheid en verlichting, en een nieuwe mogelijkheid
in overweging te nemen: de mogelijkheid van bevrij­
ding, hier en nu, middenin dit schijnbaar doodgewone
leven. De mogelijkheid van absolute vrijheid, precies
waar je bent.
En laten we dan nu opnieuw beginnen.
29

17. I
De golf en de oceaan
31

18. 32
En dan begin ik zomaar
te huppelen als een kind.
En ik verander zomaar in een boomblad
dat zo hoog opwaait
dat ik de mond van de zon kus
en oplos.
Hafiz
Voorbij alle ideeën
Ik ben geen leraar. Ik heb niets wat jij niet hebt. Ik ben
op geen enkele manier bijzonder. Dat meen ik.
Als we een naam zouden moeten geven aan wat dit is,
zouden we het 'delen' kunnen noemen. Een delen, in
vriendschap en openheid, van iets wat al bekend is, iets
wat ons al bekend en vertrouwd is. Eigenlijk hoef ik je
er niets over te vertellen.
Je hebt dit altijd geweten. Ik ben er alleen maar om je
eraan te herinneren.
Soms spreken mensen over een herkenning of een re­
sonantie die kan plaatsvinden als je woorden leest of
hoort die uit Helderheid geboren zijn. Zo'n resonantie
gaat het denken, het intellect, ons begripsvermogen
volslagen te boven. Het is zo'n resonantie die de kern
raakt van wat dit boek te zeggen heeft.
Zo'n resonantie draagt altijd de mogelijkheid in zich
dat er iets anders zichtbaar wordt. Dat is waar al deze
woorden naar verwijzen: een helderheid die niet te be­
vatten is. Een herkenning die buiten het denken om­
gaat. Een zich openen voor iets wat zo buitengewoon
- en gewoon - is dat het denken geen enkele kans
maakt om het ooit te bevatten.
33

19. Als we over non-dualiteit praten moeten we al heel snel
onze toevlucht nemen tot metaforen en paradoxen,
omdat we naar iets proberen te verwijzen wat levend
en heel is aan de hand van woorden die verdelen en
fragmenteren. Het is net of je water probeert te schep­
pen met een visnet. Onmogelijk.
Dit boek zit vol met zulke paradoxen en tegenstrijdig­
heden. De geest die al deze woorden intellectueel pro­
beert te begrijpen zal dus heel erg in de war raken. De
geest wil dit zo ontzettend graag begrijpen, want als hij
het kan begrijpen kan hij het in bezit krijgen, en als hij
het in bezit kan krijgen heeft hij macht. Hij wil heer en
meester zijn. De afgelopen paar miljoen jaar is hij heer
en meester geweest, en zó gauw geeft hij het niet op!
Probeer niets in dit boek te begrijpen, maar sta open
voor de mogelijkheid dat er iets kan gaan dagen. Laat
de woorden gewoon over je heen spoelen. Laat hun
aanwezigheid een zonnebad voor je zijn. Als je som­
mige concepten in dit boek discutabel vindt, dan komt
dat omdat ze dat ook zijn. Ze stellen elk idee dat je
koestert ten aanzien van spiritualiteit, het leven, de
wereld en jezelf ter discussie. Je kunt zelfs het gevoel
krijgen dat sommige woorden een bedreiging vormen
voor je zelfgevoel, voor je ideeën over wie je bent, voor
je denkbeelden over de waarheid.
Sta open voor die andere mogelijkheid. En weet dat
degene die dit boek geschreven heeft, tevens degene is
34
die het leest. Als dit boek woorden bevat die hardvoch­
tig, wreed of liefdeloos klinken, dan is dat niet de be­
doeling geweest. De bedoeling is niet om je te ergeren
of overstuur te maken, maar om de mogelijkheid van
absolute, onvoorwaardelijke liefde met je te delen.
In je droom is dit boek uit het niets tevoorschijn geko­
men om je te herinneren aan dat wat je al weet.
Het zijn niet alleen de woorden in dit boek die deze
boodschap proberen over te brengen. Het zijn niet al­
leen deze woorden die proberen uit te drukken wat
niet uit te drukken valt. Alle dingen doen dat. Letter­
lijk alles om je heen brengt bevrijding al tot uitdruk­
king, op volmaakte wijze. Ze zit in de geuren, in de
geluiden, in het verkeer dat voorbij rijdt, in alles wat
beweegt: alles brengt dit tot uitdrukking, en alles is er
een uitdrukking van. Bevrijding is overal, en we zien
het steeds maar niet. Dat is de kosmische grap.
Hecht je dus niet teveel aan de woorden in dit boek.
Ze maken maar een klein deel uit van de dans van het
leven. Het zijn slechts rimpelingen aan de oppervlakte
van het Zijn.
Als je dit leest in een sfeer van openheid, met een open
geest en een open hart, als je bereid bent alles wat je
weet terzijde te leggen, als je openstaat voor een andere
35

20. mogelijkheid, een mogelijkheid die indruist tegen de
dingen die we zijn gaan geloven, dan gaat er misschien
iets van wat hier met je gedeeld wordt mee resoneren.
Misschien wordt er iets herkend, misschien wordt er
iets gezien, misschien valt er iets weg; tenminste: als er
een opening is.
En als je dit boek met een gesloten geest en een ge­
sloten hart leest, kun je natuurlijk gefrustreerd en te­
leurgesteld raken. Je kunt je zo gaan hechten aan de
woorden dat je vergeet te kijken waar de woorden naar
verwijzen. Als dat zo is, denk ik dat je het boek beter
weg kunt leggen om het later nog eens op te pakken,
als er wel sprake is van een opening.
Ik moet je waarschuwen: dit is geen ze/fhulpboek. Het
is niet bedoeld om snel even wat te repareren. Het is
niet bedoeld om al je problemen op te lossen. Het is
niet geschreven om je wat beter te voelen over je denk­
beeldige zelf.
Dit boek gaat over een zien - een woord dat alles lijkt
te omvatten wat hier overgebracht wordt. Zien dat je
problemen nooit van jou zijn geweest. Zien dat het
nooit jouw leven is geweest dat je geprobeerd heb te
regelen. Dat je nooit, nog geen moment, los hebt ge­
staan van het Leven.
36
Dat er alleen maar ditis-hier en nu- en dat het vol­
ledig is, nu al, en dat het geen verbetering behoeft.
Datgene waar je altijd zo naar verlangd hebt staat recht
voor je neus, nu al, en het ziet er totaal niet uit zoals je
had verwacht.
Dat is allemaal goed nieuws hoor. Zoals Jezus zei: 'Je
moet je leven verliezen om het te redden'. 'Sterf vóór je
sterft', zei de profeet Mohammed, en 'de dood bestaat
niet'. Als de zoeker er niet meer is, blijft er alleen nog
liefde over.
Als de tijd rijp is om te luisteren, als er een openheid
en een bereidheid is om los te laten, wees dan welkom
in deze 'kalme revolutie in spiritualiteit'.
37

21. Op zoek naar huis
Laten we gelijk naar de kern gaan:
Dit lijkt nooit genoeg te zijn.
Wat er nu aan de hand is, het huidige moment, dit,
lijkt nooit genoeg te zijn. Ons hele leven zijn we op
miljoenen verschillende manieren bezig met zoeken,
trachten, willen.
Op zoek naar meer.
Naar iets anders.
Iets anders dan wat er nu gebeurt.
Iets - in de toekomst - wat ons tevreden zal stellen,
ons zal vervullen, ons zal redden.
Op zoek naar de antwoorden, omdat we gek worden
van de vragen.
We lijken hier maar niet tot rust te kunnen komen,
volledig te kunnen ontspannen in wat er gebeurt. We
worden voortdurend naar een toekomstig moment
toegetrokken waarin alles beter zal zijn. En als we
met onze aandacht zo bij de toekomst zijn - en bij
het spiegelbeeld ervan, het verleden - wordt wat er
nu gebeurt niet meer dan een hulpmiddel, een mo­
ment in een hele lange rij momenten. We hopen dat
toekomstige momenten beter zullen zijn dan dit mo­
ment. We lijken altijd maar ontevreden te zijn met
dit.
38
Dat is wat ik de zoektocht noem. Dat is wat ik zoeken
noem. We zijn allemaal zoekers. We zijn allemaal er­
gens naar op zoek.
En de zoektocht komt op duizenden manieren tot uit­
drukking. In de zogenaamde materiële wereld heb je
de zoektocht naar geld, geluk, status, relaties die be­
ter en bevredigender zijn, een sterker zelfgevoel. Meer
dingen. Meer veiligheid. In de materiële wereld is het
heel belangrijk om te weten wie je bent. Om je taak in
het leven te vervullen. Om je leven te laten slagen. Om
je doelen te bereiken, je ambities te vervullen. Te sla­
gen. Het is de zoektocht naar iemand zijn in de wereld.
Naar iets maken van je leven voor je sterft.
Die zogenaamde materiële wereld schenkt ons heel
vaak geen bevrediging. Dus zoeken sommigen hun
toevlucht tot spirituele leraren. En nu is het doel niet
meer een miljoen euro op je bankrekening, ofeen snel­
lere auto, of een prettiger huwelijk. Nu is ontwaken
het doel. Nu is verlichting het doel. Nu willen we die
andere bewustzijnstoestand in plaats van de nieuwe
auto. In plaats van die nieuwe relatie willen we nooit
aflatende gelukzaligheid. In plaats van succes in de
wereld willen we verlichting, willen we iets kwijt wat
'ego' genoemd wordt, willen we iets overstijgen wat de
'geest' genoemd wordt.
Iets materieels zoeken, iets spiritueels zoeken, het is alle­
maal zoeken. Ofhet nu gaat om de zoektocht naar ma-
39

22. teriële welstand of spirituele verlichting, het is hetzelfde
zoeken, dezelfde beweging van het denken. Het is een
beweging naar een niet-bestaande toekomst toe.
Het is de zoektocht naar iets in de toekomst, voor
mij.
Ja, wat ten grondslag ligt aan al dat zoeken, is dat
mij.
We willen die miljoen euro op de bankrekening voor
mij, en we willen die spirituele verlichting voor mij.
Mij, mij, mij!
De oorzaak van een leven lang zoeken is het gevoel dat
je een individu bent, een ik dat los van alles staat, een
zelf dat los staat van alles, een persoon die los van alles
staat.
Het is het gevoel een entiteit te zijn die losstaat van het
leven zelf, losstaat van dit. Los van anderen, los van de
wereld. Los van de Bron.
De oorzaak van een leven lang zoeken is het gevoel
niet heel te zijn. Onvolledig te zijn. Gefragmenteerd.
Verloren. Vervreemd. Vol heimwee.
Voor het afzonderlijke individu lijkt dat gevoel van ge­
mis tot alles in het leven door te dringen. Nooit genoeg.
Nooit genoeg, dat is de mantra van het afzonderlijke
40
zelf. En dat gevoel iets te missen is niet alleen iets in­
tellectueels. Het is niet zomaar een overtuiging. Het is
een diep gevoel van niet thuis zijn, een gevoel waarvan
elke ervaring doordrenkt raakt.
Ooit waren we thuis, en nu zijn we dat niet meer. Als
afzonderlijke individuen worden we geplaagd door de
vage herinnering aan een intimiteit die we niet kunnen
benoemen.
Het is net als toen je nog heel jong was en je moeder je
alleen achterliet in de kamer. Je wist niet waar ze heen
was en plotseling werd je overvallen door een diep ver­
langen, een diep gevoel van heimwee dat je niet kon
verklaren, maar dat wel rechtstreeks betrekking had op
de kern van wie of wat je was.
Dat verlangen gaat recht naar de kern van wat het be­
tekent om een afzonderlijk persoon te zijn.
Maar zoals we zullen zien is het niet moeder die we
werkelijk willen; zij is slechts een symbool voor iets
wat veel groter is. We verlangen er allemaal naar om
thuis te komen, thuis in de Bron, thuis in de Oceaan.
Thuis in wat we waren voor dit allemaal gebeurde.
Dus zodra er sprake is van afscheiding, is er ook sprake
van een diep verlangen. Het is het verlangen om een
41

23. eind te maken aan die afscheiding. Om de scheiding
ongedaan te maken. Om een eind te maken aan dat
gevoel van beklemming en weer uiteen te spatten in de
uitgestrekte ruimte.
Het is de golf die ernaar verlangt om terug te vallen in
de oceaan. Maar wat de golf natuurlijk niet kan zien
is dat er nooit een golf is geweest die afgescheiden was
van de oceaan. De golf is altijd honderd procent water
geweest. Hij is altijd drijfnat geweest. Doorweekt met
Zijn.
Je bent nooit los geweest van de oceaan. Je bent nooit
losgeraakt van het geheel. Dat was de droom van afge­
scheidenheid. En je hele leven is één lange zoektocht
geweest naar huis.
Maar het werd natuurlijk nooit als zodanig herkend.
Het verlangen naar huis manifesteerde zich altijd als
het verlangen naar een nieuwe auto, naar meer geld,
naar die man of vrouw. Het verlangen speelde zichzelf
uit op een heel werelds niveau, maar waar je in werke­
lijkheid heimelijk zo naar verlangde was de verdwij­
ning van je wereld en een duik in het Leven zelf.
42
De mogelijkheid van bevrijding
Wat hier in dit boek gedeeld wordt is de mogelijk­
heid dat het zoeken naar een thuis vergeefs is, omdat
je nooit van huis bent weggegaan. Je bent altijd alleen
maar thuis geweest.
Wat we op de volgende bladzijden zullen delen is de
mogelijkheid dat een leven lang zoeken, die onophou­
delijke en uitputtende zoektocht naar meer, naar iets
buiten jezelf, iets voor 'mij' in de toekomst, weg kan
vallen.
Het zoeken kan volledig wegvallen.
En daarmee kan ook her gevoel een afzonderlijk indi­
vidu te zijn wegvallen. Als het zoeken ophoudt, houdt
ook het gevoel een afzonderlijke zoeker te zijn op.
En wat er in de afwezigheid van dat zoeken duidelijk
wordt- daar zijn absoluut geen woorden voor.
Wat er in dat wegvallen duidelijk kan worden is
bevrijding.
Bevrijding, temidden van het leven.
Bevrijding, precies daar waar je bent.
En voor het denken, dat verslaafd was aan spirituele
43

24. lessen, overturgmgen, oefeningen, ideologieën, is de
eenvoud van wat duidelijk is geworden in dat wegval­
len een schok. Het is gewoon schokkend. Verbijste­
rend in feite.
Het lijkt totaal niet op wat je verwachtte.
Mijn hemel, we koesteren zoveel ideeën over wat be­
vrijding is! Maar wat kunnen ze nu, op dit moment,
anders zijn dan gedachten, concepten, herinneringen
uit het verleden? Onze ideeën over bevrijding zijn al­
tijd tweedehands.
Maar het mooie van dit is dat het niet past in welk
van die ideeën en concepten ook. Daar is het te levend
voor, te aanwezig.
Dit is de dood van het afzonderlijke individu, de
dood van de zoeker, en een duik in iets wat veel mys­
terieuzer is.
44
Verstoppertje spelen
Wat er hier lijkt plaats te vinden is dat iemand- ik
-een boek heeft geschreven over iets wat non-dualiteit
genoemd wordt, en dat iemand anders- jij- dat nu
aan het lezen is. Dat is de droom.
Wat hier in werkelijkheid aan de hand is- en niet al­
leen hier, maar overal natuurlijk- is nogal bijzonder.
Wat hier aan de hand is, is dat Eenheid zichzelf ont­
moet. Dat Eenheid zichzelf in een miljoen verschillen­
de vormen ziet en daar zeer veel genoegen in schept.
Nu, op dit moment, verschijnt Eenheid als dit. Hij ver­
schijnt als een lichaam dat op een stoel zit en een boek
vasthoudt. En hij verschijnt als de vloer, de muren, het
hart dat klopt, ademhalen dat plaatsvindt, kleuren,
geuren, geluiden en alles wat er op dit moment verder
nog aan de gang is.
Eenheid verschijnt als alles wat er op dit moment ge­
beurt, absoluut alles. Natuurlijk is dat zo. Eenheid is
alles.
Die buitengewone levendigheid staart ons recht in het
gezicht, en dat is altijd al zo geweest. Hoe komt het
dan dat we haar niet de hele tijd zien? Ze is overduide­
lijk aanwezig als ze eenmaal herkend wordt, maar tot
die rijd lijkt ze verborgen te zijn. Her lijkt wel of er een
spelletje verstoppertje spelen bezig is!
45

25. Ja, vanuit een bepaald gezichtspunt lijkt die levendig­
heid ongelooflijk goed verborgen te zijn. Zo goed ver­
borgen dat ze zich al een leven lang aandient als alles,
letterlijk alles, en we toch niet in staat zijn haar te zien.
En omdat het gaat om alles, letterlijk alles, is er na­
tuurlijk eigenlijk helemaal niets verborgen.
Als je jezelf zou willen verbergen, maar er zeker van
zou willen zijn dat je gevonden zou worden, zou je
jezelfhet beste kunnen vermommen als alles wat er is.
Als je iets zoveel mogelijk in het oog zou willen laten
springen, zou je er dan niet voor zorgen dat het alles
zou zijn?
Niets hiervan hoeft begrepen te worden.
Als je dit zou kunnen begrijpen, zou je slechts iemand
zijn die een paar concepten over non-dualiteit verza­
meld had. Dan zou je slechts iemand zijn met een paar
ideeën over wat dit is.
Het gaat niet over begrijpen, maar over vallen. Een val­
len in het ontzagwekkende mysterie dar het leven zelf
is. Een vallen in het niet-weten.
En in dat vallen verdwijnt de zoeker.
46
Het geschenk
In de droom van afgescheidenheid ben je een individu
met keuzemogelijkheden en 'een vrije wil. In die droom
heb je er ogenschijRlijk voor gekozen om dit boek te
gaan lezen. Je hebt de keuze gemaakt om naar de boek­
winkel te gaan, ofhet boek van een vriend te lenen, en
vervolgens heb je vandaag de keuze gemaakt om het
boek op te pakken, te gaan zitten en het te gaan lezen.
En je maakt de keuze om nu op een bepaalde manier
op je stoel te zitten, en je kiest ervoor om je ogen over
de bladzijden te laten gaan, en je kiest ervoor om mij
te geloven ofniet, wat ik zeg te waarderen of niet, je te
vervelen of op te winden over de woorden of niet. In
de droom heb je dus nogal wat te kiezen!
In de droom heb je gekozen voor de weg hier naartoe.
In de droom heb je dit allemaal laten gebeuren.
In de droom kun je dit allemaal op je eigen rekening
schrijven.
In de droom lijk je een schepper te zijn.
Maar als het keuzeverhaal wegvalt, het verhaal dat je een
afzonderlijk individu van vlees en bloed bent dat het
centrum van je leven vormt, het verhaal dat jij alles doet,
dat je dit allemaal voor elkaar gekregen hebt, dan kun je
eigenlijk gewoon nier weten hoe dit allemaal tot stand
gekomen is. Als de mogelijkheid tot keuzes maken weg­
valt, kun je onmogelijk weten hoe je hier terecht bent
gekomen. Hoe dit alles heeft kunnen gebeuren.
47

26. En dan doe je je ogen open, als een pasgeboren baby,
en vind je dit. Als het individu wegvalt, zie je dit voor
de eerste keer. Je kijkt naar beneden en je ziet jezelf op
een stoel zitten. En je hebt het gevoel dat die stoel er
helemaal niet hoeft te zijn, maar er toch is. En dat alles
maakt je dankbaar.
Je kijkt naar beneden, en mijn hemel, daar staat een
stoel die zichzelf aanbiedt en je onvoorwaardelijk
steun geeft zonder er iets voor terug te vragen. Wat
een genade.
Het maakt de stoel niets uit wie je bent. Wie je denkt
te zijn. Het maakt hem niets uit wat je wel of niet ge­
daan hebt. Het maakt hem niets uit wat je wel of niet
bereikt hebt, wat je wel of niet gelooft. Het maakt hem
niets uit of je geslaagd bent of mislukt, of je je doelen
bereikt hebt of niet. Het maakt hem niets uit hoe je
eruit ziet, wat voor kleren je draagt. Het maakt hem
niets uit of je ziek of gezond bent, of je een boeddhist
of een jood of een christen bent, of je jong of oud bent,
of je het begrijpt of niet. Hij biedt zichzelfalleen maar
aan, onvoorwaardelijk.
Deze boodschap is niet ingewikkeld. Ze zit vervat in
zoiets eenvoudigs en alledaags als een stoel.
En niet alleen in die stoel, maar in alle dingen: alle
dingen bieden zichzelf onvoorwaardelijk aan.
48
Het geheim is dit:
Het leven is helemaal niet het leven. Het is een geschenk.
En op dit moment schenkt het je dit. Het schenkt je
het huidige moment. Het schenkt je alles wat hier ge­
beurt. Het schenkt je deze aanwezigheid, deze leven­
digheid. Het schenkt je een schijnbare wereld vol din­
gen om te zien en te horen en te ruiken, ook al vormt
niemand het middelpunt van dat alles. Ook al is er, als
je de waarheid wilt weten, helemaal geen wereld. Maar
er is wel dit. En met de onschuldige ogen van een kind
zie je dit altijd voor de eerste keer. Dat valt met geen
mogelijkheid onder woorden te brengen.
Het denken vindt dit allemaal waanzin! Het denken
zegt: 'Natuurlijk staat hier een stoel! Die heb ik hier
zelf neergezet! Daar heb ik voor gezorgd!' Het denken
kan met geen mogelijkheid het wonder van wat is be­
vatten. Geeft niets, dat hoeft ook niet. Een wonder
blijft een wonder, zelfs als het niet herkend en als zo­
danig gewaardeerd wordt.
En het gaat nog dieper: je kijkt naar beneden en je
ziet dat je lichaam kleren draagt die je beschermen, je
warm of koel houden of je huid beschermen tegen de
zon.
49

27. En ademhalen vindt plaats. In en uit, in en uit, zon­
der enige moeite. Nogmaals, zonder er iets voor terug
te vragen. En zelfs in de diepe droomloze slaap, als je
er niet meer bent om er weet van te hebben, vindt er
ademhalen plaats. Er vindt zelfs ademhalen plaats als
je er zelf niet bent! Je hoeft er niet eens te zijn, en toch
gaat het schenken gewoon door.
Het hart klopt en pompt bloed rond zonder er iets
voor terug te vragen. Het biedt zichzelf gratis en voor
niets aan. Op een dag zal dat niet meer het geval zijn.
Op een dag zal het hart niet meer kloppen, maar nu
doet het dat wel. Op een dag zal er geen ademhalen
meer plaatsvinden, maar nu vindt het wel plaats. Je
hebt geen enkele garantie, je hebt niet eens de garantie
dat je nog een dag, een uur, een seconde langer zult
leven. Maar dit krijg je allemaal wel. Gratis en voor
niets.
Gewaarwordingen in het lichaam, en geluiden, en de
koele wind. Zelfs gedachten die uit het niets tevoor­
schijn komen en weer oplossen in het niets. Dat krijg
je ook allemaal, gratis en voor niets. Dat is genade.Dat
is Eenheid. En het lijkt totaal niet op wat je dacht dat
het zou zijn.Wie had er gedacht dat bevrijding, of hoe
je dit ook wilt noemen, zo eenvoudig en voor de hand
liggend zou zijn? Dat het een eenvoudig, helder zien
zou zijn van wat is? Dat het het leven zou zijn zoals het
is, gezien in helderheid?
50
Het denken zal deze boodschap natuurlijk afWijzen.
Kijk, dit maakt een eind aan zijn controleverhaal. Een
eind aan zijn toekomst.Een eind aan zijn zoeken.Voor
het denken heeft dit iets weg van de dood. Dus zegt het
denken: 'Nee, dit kan het niet zijn, dit is te gewoon!
Ik had zoveel meer verwacht! Ik wilde zoveel meer dan
alleen maar ... zitten op een stoel!'
Het denken zegt dat dit te gewoon is.
Maar kijk, het zoeken naar het buitengewone heeft dit
altijd gewoon doen lijken. Het zoeken naar iets bui­
ten jezelf heeft dit zo gewoontjes en saai doen lijken.
We verveelden ons zo met dit dat we dat wilden! We
verveelden ons zo met dit dat we wilden ontwaken uit
dit!
De spirituele zoektocht was altijd geworteld in een af­
wijzing van het heden. Die levenslange zoektocht was
altijd een beweging weg van wat is.
Maar als de zoektocht naar het buitengewone wegvalt,
is dit niet langer gewoon meer.Als het zoeken wegvalt
- en daarmee ook degene die zoekt- kun je dit onmo­
gelijk nog 'gewoon' noemen. De tegendelen vlakken
elkaar uit, en wat er dan voor je overblijft valt onmo­
gelijk onder woorden te brengen.
Kijk maar eens naar een pasgeboren baby of een heel
klein kind: daar zie je een gevoel van verwondering,
51

28. een gevoel van verbazing over her leven zoals het is. Als
volwassenen lijken we heel ver verwijderd te raken van
die kinderlijke onschuld en eenvoud. We worden zo
zwaar, we raken zo verdwaald in onze wektocht, in ons
streven om iemand in de wereld te zijn en te slagen, in
ons verlangen om alles perfect te maken. Je wordt er
zo moe van.
Onder al dat zoeken zijn we nog steeds gewoon pas­
geboren baby's. We zien de wereld nog steeds voor de
eerste keer. We zijn alleen een beetje verstrikt geraakt
in het spelletje van het worden, meer niet.
52
Het meubilair verplaatsen
Terwijl het denken al deze informatie probeert te ver­
werken, kan een van zijn reacties zijn:
Als- zoeken het probleem is, hoe geefik dat dan op?
Kijk, en daarmee zitten we weer helemaal gevangen in
het zoekspelletje. We gaan zoeken naar het einde van
het zoeken, en dat is meer zoeken dan ooit.
Dit gaat niet over iets opgeven. Het gaat er niet om
dat we onze spirituele oefeningen opgeven, onze
doelstellingen laten varen, of zelfs maar het zoeken
opgeven. Het gaat er niet om dat we zien dat het zoe­
ken het probleem is en dat we inzien dat alles zoeken
is en dan afstand nemen van het leven en verder niets
meer doen. Nee, het gaat niet om een afwijzing van
wat dan ook.
Kijk, in de droom hoeft er niets te veranderen. Daar­
om is dit boek anders dan alle andere boeken over spi­
ritualiteit. Heel veel spirituele boeken gaan over het
veranderen van je leven. Je houding veranderen, je ge­
drag veranderen, je denken veranderen. Het meubilair
verplaatsen in de Hotelkamer van het Leven, zodat het
een prettigere plek wordt om te verblijven. Dit boek
gaat je niet leren hoe je het meubilair moet verplaat­
sen. Maar als je een gerieflijkere kamer wilt, kun je
natuurlijk gewoon het meubilair verplaatsen!
53

29. Waar ik het over heb is dat 'je leven' nu al volmaakt
is zoals het is, ook al wordt het nog niet als zodanig
herkend.
Stel je voor dat je 's nachts aan het slapen bent en
�roomt. En in de droom gebeurt er van alles. Terwijl
Je droomt lijkt het allemaal heel echt. En dan word je
plotseling wakker, en realiseer je je dat alles wat er zo­
juist is gebeurd in feite helemaal niet gebeurd is.
Niets in die droom hoeft te veranderen. Het is toch
niet zo dat je 's morgens wakker wordt en de droom
alsnog probeert re veranderen? Het herkennen van de
droom als droom is genoeg. Als de droom als droom
herkend wordt, verdwijnt de dromer, en niets wat er in
de droom gebeurd is kan je nog raken.
Het is hetzelfde als dat je naar een film kijkt. Je zit
niet in de bioscoop om te kijken of je de film kunt
veranderen of sturen. Je kijkt gewoon. Sterker nog, in
dat kijken verdwijnt de scheiding tussen degene die
kijkt en de film die bekeken wordt. Als je volkomen
opgaat in een film, bestaat er alleen dat wat er gebeurt.
Je lacht en huilt mee met de film alsof het jou allemaal
overkomt. Je vergeet jezelf. Je lost op in de film.
Daarom vinden we het zo heerlijk om naar de film te
gaan. Als je naar een film kijkt, hoef je helemaal niks te
doen: je laat wat er gebeurtgewoonover je heen komen.
Of juister uitgedrukt, je wordt meegesleurd door de
54
film. Jij en je verleden en toekomst maken plaats voor
wat er gebeurt. En omdat wat er op het scherm gebeurt
in wezen niet echt is, kun je volledig meegaan met de
ervaring, kun je jezelf volledig loslaten en zonder voor­
behoud in datgene duiken wat er plaatsvindt, en mee
lachen en huilen en roepen alsof het werkelijk gebeurt.
Omdat het niet echt is, is het- tenminste een tijdje
- volkomen echt. Dat is de ogenschijnlijke paradox die
de kern vormt van de ervaring. Het leven is gewoon één
grote film. De beste die er ooit gemaakt is.
Als je wakker wordt blijft de film een film. Als je wak­
ker wordt, blijft de droom een droom. Hij is in wezen
niet echt, maar als je er in opgaat, lijkt hij wel echt.
Het verhaal van 'jou', je verleden en je toekomst, is in
wezen niet echt- dat lijkt het alleen maar te zijn als je
gebiologeerd bent door de droomfilm van het leven.
Overal in het verhaal ligt de uimodiging om te ont­
waken uit het verhaal. Daarmee houdt het verhaal niet
op. Het gaat door, maar wordt doorzien. Het wordt
doorzichtig. De film blijft zich afspelen, maar wordt
herkend als film.
En dan weet je dat niets van wat er gebeurt je ooit pijn
kan doen. De droevige scènes, de enge scènes, ze kun­
nen nog geen krasje meer op je maken.
Je gaat heel veel lijken op het scherm waarop de film
geprojecteerd wordt: wat er ook gebeurt in de fllm,
55

30. het scherm blijft onaangetast. Het biedt ruimte aan
alles wat er op geprojecteerd wordt. De akelige scènes,
de leuke scènes, ze krijgen allemaal de ruimte. En dan
eindigt de fl.lm, en het publiek gaat naar huis, en het
scherm is nog net zo fris en schoon als toen de fl.lm nog
moest beginnen.
En vanuit het perspectiefvan het scherm begint ofein­
digt er natuurlijk helemaal niets! Vanuit het perspec­
tief van het scherm bestaat er geen tijd of ruimte. De
film is de film van tijd en ruimte. Als er niets vertoond
wordt, verliezen tijd en ruimte hun betekenis.
In bevrijding worden tijd en ruimte gezien als dat wat
ze zijn: concepten.
Dit boek gaat niet over het oplossen van al je proble­
men. Dat maakt allemaal onderdeel uit van de droom.
Het is een droomfiguur die droomproblemen probeert
op te lossen. Het is een fl.lmfiguur die zijn of haar fic­
tieve fl.lmproblemen probeert op te lossen.
De figuur in de fllm gelooft dar zijn ofhaar problemen
echt zijn. Maar de problemen zijn natuurlijk net zo
echt als de figuur zelf De acteur is aan het eind van de
dag klaar, verwijdert zijn make-up, trekt andere kleren
aan en gaat naar huis. De dvd wordt uit de speler ge­
haald en alles verdwijnt. De filmrollen worden in blik­
ken gedaan en opgeborgen, en het licht in de bioscoop
gaat uit. Je problemen zijn net zo echt als jij.
56
Niemand thuis
Alles in je leven verwijst naar je eigen afw-ezigheid.
Zelf het meest vreselijke lijden verwijst naar de afw-e­
zigheid van degene die lijdt.
Midden in het meest vreselijke lijden, precies daar, is
niemand aanwezig die lijdt. Zelfs lijden verwijst nog
naar de afw-ezigheid van het afzonderlijke, concrete
individu. En dat kan heel moeilijk zijn om te horen,
maar laat me even uitpraten.
Er is pijn, maar er is niemand die pijn heeft. Dat is de
droom, het lijden: dat er iemand is die pijn heeft. Nee,
er is alleen maar pijn die plaatsvindt, alleen maar een
gewaarwording die plaatsvindt, maar niemand bij wie
dat allemaal plaatsvindt. Alleen maar het leven zoals
het zich nu aandient, alleen dingen die nu gezien, ge­
hoord en geroken worden, maar niemand die daar het
middelpunt van vormt. Alleen maar een afw-ezigheid
die een absolute aanwezigheid is. Alleen maar niets dat
speelt dat het alles is.
Gedachten vinden plaats, maar er is niemand die
denkt.
Er is een stoel, maar niemand die erop zit.
57

31. Nu, op dit moment, is er niemand die ademt. Nie­
mand die ziet. Niemand die hoort. Ademen vindt
gewoon plaats. De kamer, het boek, de woorden op
de bladzijde verschijnen gewoon. De ogen gaan open
en ze verschijnen gewoon. Geluiden vinden gewoon
plaats.
'Ik adem, ik zie, ik hoor' - dat is het verhaal.
Voorafgaand aan het verhaal is er absoluut niets. Voor­
afgaand aan het verhaal 'Ik ben een persoon die op
een stoel zit en een boek leest', is er geen sprake van
een persoon, een stoel, een boek. Voorafgaand aan het
'ik'-verhaal is er niets, en niemand om dat te weten.
Voorafgaand aan het 'ik', nou, daar kunnen we eigen­
lijk helemaal niets over zeggen. Alleen het mysterie be­
staat. En zelfs dat is niet waar.
En uit dat mysterie komt 'ik' tevoorschijn. En vanaf
het moment dat je een 'ik' hebt, lijk je iets te hebben
wat 'wereld' genoemd wordt. Voorafgaand aan die ver­
kramping is er geen wereld. De wereld verschijnt sa­
men met 'ik'. Ontspanning, verkramping. Schepping,
vernietiging. De hartslag van de kosmos.
58
De mythe van verlichting
Bevrijding is niet iets watik heb en jij niet. Deze bood­
schap gaat niet over ontwaakte mensen of verlichte
mensen die hun inzicht aan anderen overdragen.
Er bestaan geen ontwaakte mensen, er bestaan geen
verlichte mensen, want in werkelijkheid bestaan er he­
lemaal geen mensen.
Mensen die geloven dat ze ontwaakt zijn, mensen die
zeggen: 'Ik ben ontwaakt en jij niet' of: 'Ik zie het en jij
niet', die mensen geloven nog steeds in een afzonder­
lijk bestaan. 'Ik ben ontwaakt, jij niet'- dat is meer ge­
loven in een afzonderlijk bestaan dan ooit! Om dat te
kunnen zeggen, moet er nog steeds sprake zijn van een
referentiepunt, een 'ik'. Een 'ik' dat zichzelf vergelijkt
met een 'jij'. Een 'ik' dat elke ochtend wakker wordt
en zichzelf eraan herinnert dat het ontwaakt is.
Maar als dat hele 'ik en jij'-spelletje wegvalt, als die
referentiepunten er niet meer zijn, blijft er alleen nog
het mysterie over.
Als het allemaal wegvalt, kun je onmogelijk weten dat
je ontwaakt bent.
Je kunt onmogelijk iets weten, wat het ook is. Je hebt
geen woorden meer voor wat dit is. Als een pasgeboren
baby zie je alles voor de eerste keer. En niets heeft een
59

32. naam. Net als Adam in de paradijstuin, ga je alles van­
uit het niets een naam geven.
Ontwaakte mensen, verlichte mensen, dat maakt al­
lemaal onderdeel uit van de droom. Dat is de droom­
ftguur die op zoek is naar ontwaken. En als die ft­
guur dan eindelijk het ontwaken vindt, blijkt het een
droomontwaken te zijn.
60
Niets verandert, alles verandert
Zelfs als je dat wat we 'ontwaken' noemen had, wat
zou je er dan mee doen? We zijn niet eens in staat de
genade, het wonder van het zitten in een stoel te zien.
We zijn niet eens in staat om met enige helderheid te
zien wat recht voor onze neus staat, dus hoe kunnen
we dan in godsnaam dat ontwaken zien als we het ein­
delijk krijgen? We kunnen niet eens dit zien! Zelfs als
we iets wat we 'ontwaken' noemen hadden, dan nog
zouden we niet in staat zijn om het te zien.
Begin hiermee. Begin hier. Zie eerst dit maar eens.
En het grappige is: als je dit ziet, wil je dat niet eens
meer.
Want als je dit ziet, zie je ook dat dit altijd genoeg is.
Gewoon hier op deze stoel zitten, ademhalen, dit al­
leen is genoeg. Meer dan genoeg.
En met het zien van dit kun je een gewoon leven lei­
den. Je wordt nog steeds 's morgens wakker, trekt je
kleren aan, loopt de frisse buitenlucht in, hakt hout,
draagt water en doet alle dingen die je voorheen ook
al deed.
Er is niets veranderd: je leidt nog steeds een heel ge­
woon leven.
61

33. En toch is alles anders, want de zwaarte is verdwenen,
de ernst is verdwenen, het zoeken is verdwenen.
De zoeker is dood.
Er is niets veranderd en alles is anders, en wat gezien
wordt is dat vanaf het begin altijd alleen het wonder
heeft bestaan.
Dit boek deelt een mogelijkheid met je: de mogelijk­
heid dat de levenslange zoektocht tot een absoluut ein­
de kan komen als het gevoel wegvalt dat je een afzon­
derlijk individu bent, en je je volkomen onderdompelt
in Onvoorwaardelijke Liefde.
62
2
Het buitengewone
in het gewone
63

34. Er isgeen 'hoe' als het gaat om vrij zijn.
Alsje vraagt 'hoe'je vrij kunt zijn, luisterje niet.
J. Krishnamurti
64
Een interview door Iain McNay
jeff, wat is non-dualiteit?
Nou, dat is dus de vraag hè? Voor mij betekent het
woord 'non-dualiteit' 'niet-twee', en verwijst het naar
het feit dat alles op de een of andere manier Een is.
Het lijkt weliswaar dat er afzonderlijke dingen bestaan
in de wereld, afZonderlijke mensen, a&.onderlijke in­
dividuen; het lijkt alsof er sprake is van een verleden
en een toekomst, en afzonderlijke objecten, maar in
feite is het allemaal Een. En de spirituele zoektocht is
eigenlijk de zoektocht naar Eenheid.
We beseffen dat we meer dan dit willen om onszelfcom­
pleet te voelen. Dat is in zekere zin iets heel menselijks.
Dat is zo. Het zoeken begint met een gevoel van afge­
scheidenheid. Omdat ik me los voel staan van alles ga
ik zoeken. In de materiële wereld is dat de zoektocht
naar geld, roem, betere relaties, een sterker zelf. In de
spirituele wereld is het de zoektocht naar ontwaken,
verlichting, bevrijding. Maar eigenlijk is het allemaal
dezelfde zoektocht.
Het is de zoektocht naar vervulling. De zoektocht naar
een thuis. Wat ik probeer over te brengen is dat je nooit
van huis bent gegaan. Dat Eenheid alles is wat er is. En
dat die hier is, en nu, en dat we er niet los van staan.
65

35. In het zien daarvan valt de hele zoektocht naar meer
weg.
Hoe voelt het als dat gebeurt?
{Lacht) Weet je, het is heel moeilijk om daar woorden
voor te vinden! Als dat gebeurt - het wegvallen van
het afZonderlijke zelf- ben je er niet meer om het te
ervaren!
Als je zegt 'Ben je er niet meer: wat betekent dat dan
eigenlijk?
Om het eenvoudig uit te drukken: het verleden en de
toekomst bestaan niet. Dat zware gevoel dat ik een af­
zonderlijk individu in de wereld ben is er niet. Er is
alleen maar wat er gebeurt.
En er is niemand om dat te weten. Het kan gewoon
niet gekend worden. Het is een duik in het onbeken­
de, en dat is de plaats waar we toch altijd al zijn.
Maar denk je nog steeds? Vindt er nog steeds denken
plaats?
Nou ja, gedachten komen nog steeds op. Gedachten
mogen ook opkomen. Maar ze vormen geen P!obleem
meer, want er is niemand meer die gedachten gebruikt
om een identiteit aan op te hangen.
66
We groeien op in de wereld, en we grijpen naar din­
gen. We proberen iets van onszelfte maken. Dat is ei­
genlijk de situatie van de mens, zou je kunnen zeggen:
de poging om iemand te zijn, om iets te zijn, om te
bezitten, vast te grijpen. Als dat allemaal wegvalt komt
alles los, zodat het eindelijk zichzelf kan zijn, zonder
dat het vastgegrepen wordt. En daarin kan zich van al­
les voordoen natuurlijk. Gedachten, geluiden, geuren,
gevoelens in het lichaam. Maar er is geen sprake van
een gevoel dat die dingen van mij zijn, van een gevoel
dat ik een afZonderlijke entiteit ben die er controle
over heeft.
Geluiden vinden dus plaats, maar er is niemand die ze
hoort. Er is niemand die denkt: 'Ik doe dat! Ik hoor!'
Het 'ik' in het middelpunt van mijn leven wordt als
illusie doorzien. Er wordt gezien dat het leven geen
middelpunt heeft. Maar dat betekent nog niet dat het
leven ophoudt! Mensen denken vaak dat alles ophoudt
als er sprake is van bevrijding. Nee, absoluut niet. Het
is een opengaan. Een opengaan voor wat is. Een toe­
staan van wat is. Maar dat is niet iets wat je doet. En
dat is het aller-moeilijkste om te horen!
mtt gebeurt er metjepersoonlijkheid?
De persoonlijkheid wordt doorzien! Wat gezien wordt
is dat er niets substantieels is dat je 'ik' zou kunnen
noemen.
67

36. Maar je hebt nog steeds je voorkeuren, zonder dat die de
baas over je zijn?
Ja. Het wordt allemaal heel speels. Je speelt dat je Jeff
bent, als dat nodig is. Die Jeff-flguur, waar is die? Dat
is gewoon een gedachte die nu plaatsvindt.
Dit is geen bijzondere toestand waarin ik me bevind.
Het geldt voor ons allemaal: je bent niet meer dan een
gedachte. Je hele verleden en toekomst zijn niet meer
dan gedachten die nu opkomen.
Merk je dat de persoonlijkheid op den duur verandert?
Wordt hij verfijnder? Verliest hij wat van zijn lading?
Het is heel moeilijk om hier over te praten zonder iets
speciaals te maken van deJeff-figuur. Dit is heel gewoon.
Het is een terugvallen in wat er al was. Het is er altijd
al geweest, we konden het alleen niet zien. We verloren
onszelf zozeer in het spel van het zoeken dat we niet
konden zien war er recht voor onze neus stond.
Ik heb een tijd doorgebracht bij mensen die het gevoel
hebben dat ze zich in een verlichte ruimte bevinden, een
ontwaakte ruimte, ofhoe je het ook zou willen noemen.
En het lijdt geen twijfel dat er iets bijzonders aan de hand
is daar. Maar soms zag ik ook dat hun persoonlijkheid
het van hen overnam. Ik ben benieuwd ofde persoonlijk­
heid zich dusdanig kan ontwikkelen dat hij geen enkele
invloed meer heeft.
68
In het zien van dit, in het zien dat er geen 'ik' is dat
het middelpunt van mijn leven vormt - en dat is toch
het fundament waarop ons leven is gebouwd - in dat
wegvallen lijkt de geest, of het denken, of de persoon­
lijkheid, hoe je het ook noemen wilt, nog steeds een
bepaald gewicht in de schaal te kunnen leggen. Alles wat
het denken ooit gekend heeft is zoeken. Dat kan terug­
komen. Op het moment dat je denkt ontwaakt te zijn,
ben je het niet. Want dan is het denken weer terug.
Omdat je denkt dat je ontwaakt bent. je denkt dat je bij­
zonder bent, je denkt dat je anders bent dan anderen.
Precies. Zolang je denkt dat je ontwaakt bent, of ver­
licht, of bevrijd, is er een 'jij' die dat denkt. Het idee
dat je als persoon iets bereikt hebt is het aller-moei­
lijkste om los te laten. Lange tijd heb ik gedacht dat
ik verlicht was. Maar dat was niet meer dan een over­
tuiging. Dat was afgescheidenheid. 'Ik ben verlicht, jij
niet!' Afgescheidenheid. En er zat een gevoel van supe­
rioriteit in. Ik dacht dat ik iets speciaals had.
Maar ook dat is allemaal weggevallen. Het was niet
echt. Het was de allerlaatste illusie die wegviel. Maar
het was wél een illusie. Het ego vindt het heerlijk om
te denken dat het verlicht is. Dan kan het de wereld
rondtrekken om aan iedereen te vertellen dat het ver­
licht is!
Natuurlijk, daar kom je goed mee weg opfeestjes!
69

37. Zeker. En wat hier gezien werd is dat er geen 'ik' is dat
wel of niet verlicht kan zijn.
Zit er - en ik weet dat dat niet hetjuiste woord is - een
zekere ontwikkeling in diefase?Zit er een verloop in? Voel
je datje verandert?Is er sprake van een beweging?
Er is alleen wat er gebeurt, en alle andere dingen ver­
dwijnen naar de achtergrond. In dit is alles al volmaakt.
Er wordt gezien dat het leven al volmaakt is. En in dat
zien vallen de dingen die niet echt zijn gewoon weg, ze
verbranden. En dat kan tijd lijken te kosten. Maar wat
helder gezien wordt is dat er alleen nu is, dat er alleen
dit is. Daarom heeft praten over de Jeff die verandert
geen werkelijkheidswaarde meer voor me.
Ik heb weleens gesproken met iemand die iets heel bete­
kenisvals was overkomen. Voor hem was de achtergrond
veranderd in de voorgrond, en de voorgrond veranderd in
de achtergrond Referentiepunten verschoven, dingen ver­
brandden, en het leven werd op een andere manier gezien.
Maar dit is er altijd geweest. Het is geen nieuw referen­
tiepunt. Baby's zien dit. Pasgeboren baby's zien dit.
Omdat ze geen a/gescheidenheid voelen als ze geboren
worden?Ze voelen alleen maar verbondenheid?
Zelfs dat voelen ze niet. Er bestaat alleen wat er gebeurt.
Er is niemand die zegt: 'Ik voel me verbonden, ik voel
70
me één met alles'. Nee, er is alleen maar spontaniteit, al­
leen maar wat er gebeurt. Als volwassenen raken we heel
ver van die spontaniteit, dat gevoel van in leven zijn, die
eenvoud, verwijderd. In onze zoektocht naar een iden­
titeit worden we heel zwaar, heel serieus. We lopen dit
- wat er gebeurt - mis, omdat we het zo druk hebben
met zoeken naar meer, naar iets voor mij.
Is dat niet het spel?
Dat is het spel.
Valt daar aan te ontsnappen? Kunnen baby's daar blijven
waar ze zijn?
Ik denk dat dat misschien wel mogelijk is. Maar kijk,
vergissingen bestaan niet binnen Eenheid. Het spel
moet zichzelf uitspelen. De afgescheidenheid, het lij­
den moet zichzelf uitspelen om gezien te kunnen wor­
den. Het lijden en de afgescheidenheid zijn er om ons
te doen ontwaken, als het ware. Als ik terugkijk op
mijn leven en het intense lijden en zoeken, dan was dat
verschrikkelijk toen, maar als ik terugkijk moest het zo
gebeuren omdat het zo gebeurde, en nergens anders
om. Vergissingen bestaan niet.
Eerder hadden we het overje levensverhaal. je hebt moei­
lijke perioden gehad waarinje heel ongelukkig was. En
heel begrijpelijk hebje toenje heil gezocht in meditatie en
zelfonderzoek, om zo een uitweg te vinden.
71

38. Absoluut. De zoektocht was een poging om te ont­
snappen aan mijn ellende. Mijn hele leven had ik me
al behoorlijk ellendig gevoeld, maar toen ik een jaar of
vijfentwintig was stortte ik in. Het lijden en de ellende
waren zo intens geworden. De zinloosheid van alles
werd gezien.
De zinloosheid van het leven, was dat de kern vanje el­
lende?
Ja. Het was de zwaarte die je voelt als afzonderlijk indi­
vidu. Die voelde ik heel sterk. Ik was heel eenzaam. Ik
had het gevoel dat de wereld niets om me gaf. Ik kon
nooit een relatie vinden. Ik was heel erg alleen.
Voorjou werkte het spel niet?
Nee.
Ik was gezegend met een scherp intellect. Ik was behoor­
lijk slim, denk ik. Maar behalve dat had ik een hekel aan
mezelf, zo simpel was het. Ik had een hekel aan mijn
uiterlijk. Het leven voelde als een last. Ik had 's mor­
gens geen zin om uit bed te komen. Dat was al teveel.
Ik denk dat ik het grootste deel van mijn leven zo ben
geweest. In die tijd had ik natuurlijk niet echt goed in de
gaten hoe slecht ik me voelde. In die tijd dacht ik alleen
maar: 'Dit is wie ik ben, dit is mijn lot'.
Heb je toen aan je persoonlijkheid gewerkt? Sommige
mensen zouden zeggen dat je persoonlijkheid niet op
72
dejuiste manier gevormd was, misschien als gevolg van
slechte ervaringen injejeugd
Oppervlakkig gezien had ik juist een gelukkige jeugd.
Mijn ouders waren heel lief voor me. Ik had altijd alles
wat ik nodig had. Maar van binnen was het me alle­
maal teveel. Ik haatte degene die ik was.
Alsje zegt datje degene haatte dieje was, hoe zagjejezelf
dan?
Dat was juist het probleem. Ik wist wie ik was!
Je voelde je dus losstaan van alle andere mensen, en je
had het gevoel dat er iets anders was waarje niet bij kon
komen?
Ik voelde me altijd een heel klein mensje in een grote
wereld. Ik voelde me volslagen onbeduidend. En ik
denk dat dat de meest extreme vorm van afgescheiden­
beid is. Daarin belandde ik uiteindelijk. Tot op zekere
hoogte hebben we allemaal dat gevoel. We voelen ons
allemaal kleine mensen in een grote wereld, een wereld
van geboorte en lijden, ouderdom en dood.
Wé weten dat we doodgaan, maar we denken: 1k niet!'
Voor de meesten van ons lijkt de dood nog heel ver weg.
We proberen hem zo ver mogelijk van ons af te schui­
ven. We proberen er niet aan te denken. Maar hij laat
73

39. zich op andere manieren zien. Hij laat zich zien als
lijden en angst.
De poging om aan de dood te ontsnappen is eigenlijk
een poging om te ontsnappen aan niets zijn. Daarom
vrezen we de dood: het is letterlijk een duik in her
niets, en niets kan niet gekend worden. Het denken
functioneert in het gebied van het gekende. We zijn
bang voor wat we niet kennen.
Wát we niet begrijpen?
Ja, dat is hetzelfde. War we kennen, wat we begrijpen,
kunnen we onder controle houden. En wat de dood
ons laat zien is dat dat niet kan. Dood en ziekte laten
ons op een merkwaardige manier zien dat er hier iets
anders aan de hand is, iets waar we geen controle over
hebben. Daarom zijn we ons leven lang bezig- en we
hebben natuurlijk niet in de gaten dat we dat doen
-om te proberen te ontsnappen aan het besef dat we
niets zijn. Tot op zekere hoogte weten we allemaal dat
we niets zijn. We zijn allemaal pasgeboren baby's ge­
weest. We hebben allemaal geproefd van die onschuld,
dat ontbreken van een vaste vorm, die openheid, dat
gevoel dat je eigenlijk niets bent.
En die onschuld, die frisheid, die openheid ben je in
wezen nooit kwijtgeraakt. Hij is alleen overschaduwd,
ogenschijnlijk, door het spel van het zoeken. Door het
spel waarin je een afzonderlijk individu bent, een per-
74
soon die losstaat van de wereld. En vanuit die illusie,
die aanname, begint alle lijden.
Het lijden en de afgescheidenbeid waren in mijn geval
bijna ondraaglijk geworden, en juist toen begon die
andere mogelijkheid zichtbaar te worden. In dit ge­
val moest eerst dat punt van absolute wanhoop bereikt
worden.
Dus het werd heel extreem, en toen was er iets in staat om
om te slaan?
Ja, het was transformeren of zelfmoord plegen. Andere
mogelijkheden waren er niet meer.
Dat klinkt nogal heftig!
Ja. Het was verandering of zelfmoord.
Was dat een besluit datje moest nemen?
Als we het aan anderen vertellen klinkt het altijd alsof
we keuze hebben. Maar dat is natuurlijk nooit zo. Het
moest gebeuren zoals het gebeurde. Hierin bestaan
geen vergissingen. Dat is de illusie, daar begint al het
lijden: bij het gevoel dat je een afzonderlijk individu
bent dat kan kiezen. Bij het gevoel dat dingen uit het
verleden anders hadden kunnen lopen. Wat inhoudt
dat dit-wat er nu gebeurt- niet zou moeren zijn wat
het is. Als gezien wordt dat de dingen niet anders had-
75

40. den kunnen lopen, is dat hetzelfde als zeggen dat dit
precies zo moet zijn als het is. Dat dit niet anders zou
kunnen zijn.
Mlt gebeurde er toenje dat kritiekepunt had bereikt?
Nou, ik werd behoorlijk ziek, ik had een ernstige vorm
van de ziekte van Pfeiffer. En op een nacht stortte ik in
in de badkamer. Ik had bloed staan opgeven, en ik ver­
loor het bewustzijn. Ik werd wakker in een plas bloed,
probeerde me te bewegen en besefte toen dat ik ver­
lamd was. En ik dacht: 'Dat was het dan, ik ga dood.'
En wat dat opriep - dat dit leven zo kostbaar is, en
dat het zomaar weggevaagd kan worden - daar bleef
me iets van bij. Een paar dagen later lag ik in het
ziekenhuis, ik voelde me stukken beter, en er was iets
met die ervaring wat bleef hangen. Mijn hele leven
had ik niet beseft hoe kostbaar het was om in leven
te zijn. Ik had het altijd vanzelfsprekend gevonden.
Oe eenvoud ervan, het naakte feit dat ik leefde, was
over het hoofd gezien in mijn poging om iemand te
zijn in de wereld. Iets in die ervaring in de badkamer
had me diep geraakt, de smaak van de dood en hoe
dichtbij hij was, en hoe makkelijk dit alles kon weg­
vallen. Iets wat te maken heeft met de vergankelijk­
heid van ons leven. De ziekte was zomaar uit de lucht
komen vallen, zomaar. Daar ben ik toen enorm van
geschrokken: hoe makkelijk dat allemaal weggevaagd
kon worden.
76
Mijn hele leven was ik een overtuigde atheïst geweest.
Het woord 'spiritualiteit' betekende niets voor me.
Het had te maken met heksen en kabouters en boze
geesten. Wist ik veel! Religie vond ik iets belachelijks.
En ik herinner me nog dat er een Bijbel naast mijn
ziekenhuisbed lag. Ik pakte hem een keer op, begon de
bladzijden om te slaan en de woorden van Jezus te le­
zen, en voor de eerste keer in mijn leven waren het niet
slechts lege woorden, was het geen door mensenhan­
den vervaardigde onzin, er stond iets in, iets over het
Eeuwige Leven, iets over de kostbaarheid van dit, iets
over, nou, over wat hier achter ligt. Op dat moment
wist ik niet wat het was, maar ik voelde een bepaalde
resonantie.
Ik had geen keus. Daar begon de spirituele zoektocht.
Ik moest erachter komen wat dat was, die resonantie.
En ik moest het 'buiten mezelf' zien te vinden.
En alsje zegt dat het zoeken begon, welke vorm nam dat
dan aan?
Nou, ik was mijn hele leven lang al een zoeker geweest.
Het individu is een zoeker. Maar op dat moment begon
wel de spirituele zoektocht. Ik merkte gewoon dat ik
ermee bezig was. Toen dat vuurtje eenmaal aangesro­
ken was, was er geen weg meer terug. En ik ging weer
in Manchester wonen bij mijn ouders, om te herstellen
van mijn ziekte, en ik sloot me ongeveer een jaar lang
op in mijn kamer.
77

41. Dat is nogal heftig!
Ik was een heel heftig figuur! (Lacht) Ik was gezegend
- of vervloekt, ik weet het niet- met een zeer scherp
intellect. Ik was opgeleid aan de Universiteit van Cam­
bridge. Ik was heel slim, dus als ik iets in handen kreeg
moest ik het uit elkaar trekken. Ik moest tot op de bo­
dem gaan- dat was mijn aard. Toen dat vuur eenmaal
brandde werd de hitte heel intens, het begon gewoon
te branden en ik kon het vuur niet meer uitkrijgen.
Ik begon met basisboeken over boeddhisme, christen­
dom, basisboeken over meditatie, zelfonderzoek, en
toen ..., o, alles, echt alles! Ik probeerde alles!
Je bedoelt dat je een bepaalde meditatietechniek een tijdje
uitprobeerde, een bepaalde religie een tijdje uitprobeerde
;>
Ja, en ik begon allerlei 'spirituele ervaringen' te krij­
gen. V luchtige blikken van Eenheid, het oplossen van
het zelf, intens mededogen; soms huilde ik urenlang
omdat alles w verschrikkelijk mooi was. En er waren
ook tijden dat ik heel wanhopig was. Als ik zag hoe
vergankelijk alles is. Als ik zag dat ik er niet was. Als
ik zag dat de hele zoektocht werkelijk tevergeefs zou
kunnen zijn. Het was een hele dramatische tijd. Oude
overtuigingen begonnen weg te vallen, overtuigingen
die ik mijn leven lang had gekoesterd. Ik begon te zien
dat ik niet degene was die ik dacht te zijn.
78
Had je uiteindelijk een positiefgevoel over wat er ge­
beurde?
Dat kan ik niet zeggen. In het begin was het allemaal
heel spannend, maar op het eind werd het toch wel erg
beroerd allemaal. Het zoeken werd w intens. Maar ik
wist dat ik niet kon opgeven. Dat wist ik.
Alr je intens zegt, bedoel je dan dat je steeds extremere
dingen ging doen? Dat je steeds Langer ging mediteren?
Het was intens in die zin dat ik mezelf had afgesloten
van het gewone leven. Van gewone menselijke rela­
ties. Van de simpele dingen. Om eerlijk te zijn weet
ik niet zoveel meer van die tijd. Er gebeurde zoveel,
er viel zoveel weg. Op een gegeven moment werd ik
een militante veganist! Ik was gewoon alles aan het
onderzoeken, op zoek naar de antwoorden. Ik wist
dat ik de antwoorden niet kon vinden in de manier
waarop ik mijn leven rot dan roe had geleid. En ze
konden ook niet gevonden worden in het hebben van
een leuke baan, of het vinden van een leuk meisje om
mee te trouwen. Ze konden niet gevonden worden op
de plaatsen waarvan ik gedacht had dat ze gevonden
konden worden. Dat werd heel helder gezien.
Ik bereikte een punt waarop het allemaal zo heftig
werd dat mijn hele identiteit werd opgeslokt door het
feit dat ik een spirituele zoeker was. Dat was ik. Ik had
mijn oude identiteit ingeruild voor een nieuwe identi-
79

42. reit! Ik dacht dat ik loskwam van alle identiteit, maar
wat ik toen niet kon zien was dat: 'Ik ben een spiritu­
ele zoeker' zich tot een sterkere identiteit ontwikkelde
dan ooit. Het was weer iets waar ik me aan vast kon
klampen.
Maar het hadje wereld verbreed. Nieuwe horizonten ge­
opend
De spirituele zoektocht had zoveel opengemaakt.
Maar het gevoel een afzonderlijk individu te zijn bleef
bestaan. Ik denk dat dat gevoel toen op een bepaalde
manier sterker dan ooit aanwezig was. Ik was niet zo
ongelukkig meer, maar ik denk wel dat ik eigenlijk op
een andere manier ongelukkig was. Ik voelde me nu
ongelukkig omdat ik de verlichting niet had bereikt.
Ik was 'spiritueel' ongelukkig.
je was heelgedreven!
Heel erg. Als mensen tegenwoordig naar mijn bij­
eenkomsten komen, en ze stellen me vragen, nou, al
die vragen heb ik zelf al gesteld, snap je! Ik ben aan
het zoeken geweest! Ik heb elke vraag gesteld die ooit
bedacht is, en ik heb de antwoorden nooit gevonden.
Nou ja, eigenlijk wel. Ik heb genoeg antwoorden ge­
vonden ... en dan begon het zoeken weer van voor af
aan. Het leek alsof er sprake was van een onophoude­
lijke beweging richting toekomst. Dat onophoudelijke
zoeken naar iets wat ik verloren dacht te hebben.
80
En nu wordt het zo helder gezien: zolang er sprake
was van een afZonderlijk individu dat op zoek was naar
ontwaken, was er dus nog steeds een afZonderlijk in­
dividu! Dat was wat ik niet van me af leek te kunnen
schudden: het afzonderlijke individu. Hoezeer ik ook
mijn best deed, ik leek maar niet af te kunnen komen
van dat 'ik', dat afZonderlijke 'ik'. Op een gegeven mo­
ment zag ik het heel duidelijk: zolang het 'ik' er was,
kon ik niet ontwaken. Dus werd het mijn doel om van
dat 'ik' af te komen. Om van het zelf af te komen dat
aan alles ten grondslag lag. Wat ik niet zag, toen, was
dat het een zelf was dat van een zelf af probeerde te
komen. Wat een vicieuze denkcirkels!
En die cirkels werden steeds subtieler. Het zoeken bleef
maar doorgaan, op steeds subtielere manieren. Als het
zoeken op een bepaalde manier doorzien was, veran­
derde het van vorm en ging het op een subtielere ma­
nier verder. Het denken wilde niet opgeven. Het wilde
het idee niet opgeven dat 'ik' op een dag eindelijk zou
ontwaken.
Alles wat ik kan zeggen, is dat midden in dat hele pro­
ces dat zoeken op de een of andere manier wegviel.
Maar ik kan zeker niet zeggen dat dat kwam door iets
wat ik deed. Doordat ik dat wegvallen probeerde te be­
werkstelligen, was ik juist bezig geweest het 'ik'-gevoel
te versterken.
81

43. Maar alsje dat niet had geprobeerd, zou het dan allemaal
weggevallen zijn?
Nou, dat is de kernvraag hè? Wat zo duidelijk gezien
werd was dat het er al was, dat het al volmaakt was.
Het ontwaken, Eenheid, hoe je het verder ook wilt
noemen, was er al. Maar het was niet iets wat ik kon
bezitten. Het kon niet in bezit genomen worden, het
kon niet vastgepakt worden. En door dat vastpakken,
door te proberen het in bezit te krijgen, had ik het ken­
nelijk verloren.
Dat is een vreselijk dilemma voor een spirituele zoeker.
Aan de ene kant kunje het niet te pakken krijgen. Aan de
andere kant kunje niet ophouden om het toch te probe­
ren. Je moet nog steedsje leven leven, je hart volgen, gaan
waarje hartje heenbrengt; dat moetje nog steeds doen, en
dat is het bijzondere avontuur. En het is heel inspirerend
om iemand alsjij te ontmoeten, die dat allemaal gedaan
heeft, en toen ging er iets open, veranderde er iets. Enje
ongelukkig zijn, je depressie, viel weg, om wat voor reden
dan ook.
Maar kijk, het mooie hiervan is dat het werd gezien
middenin die wanhoop.
ja, dat had ik begrepen.
Ik dacht dat ik de wanhoop moest overwinnen voor­
dat ik kon ontwaken. Wat werd gezien is dat dit er al
82
was, precies middenin dat wat ik voor mijn leven had
gehouden, middenin de wanhoop. Er werd gezien dat
het helemaal niet 'mijn leven' was. Dat er, wat er ook
gebeurde, sprake was van een vrijheid die me nooit
kon verlaten, omdat het niet iets was wat ik had. Het
was iets wat er gewoon was, en het had niets met 'mij'
te maken.
Het zit er gewoon als het ware, en geeft het zoeken
de ruimte om zichzelf ten einde te brengen. Tijdens al
mijn zoeken en lijden, was er steeds alleen maar Een­
heid geweest, maar ik had het niet gezien. Ik had het
weliswaar niet gezien, maar toch was er steeds alleen
maar Eenheid geweest!
En dat hele spel van zoeken en lijden had zichzelf op
volmaakte wijze uitgespeeld. Dat werd ook gezien:
dat het niet anders geweest had kunnen zijn. Het zoe­
ken had zichzelf uitgeput toen het er klaar voor was.
En dat had niets met mij te maken.
Ik weet nog hoe ik het voor het eerst in een stoel zag.
Ik was thuis in mijn slaapkamer, ik keek naar een stoel,
en ik besefte dat ik nooit eerder een stoel had gezien. Ik
was veel te druk bezig geweest met zoeken naar meer!
Iets voor 'mij'. Iets wat veel meer was dan die stoel.
Ik was op zoek geweest naar verlichting, bevrijding,
ontwaken. Altijd in de toekomst. Dus had ik de stoel
gemist.
83

44. Er gebeurde iets grappigs. Het was alsof de stoel zijn
geheimen prijsga( In het wegvallen van het zoeken gaf
de stoelzijn geheimen prijs. Hetwas Eenheid vermomd
als stoel! Het was helemaal geen stoel! We noemen het
een stoel zodat we hem niet hoeven te zien. '0, ik weet
wel dat het een stoel is, ik weet wel dat het een tafel is
...' Maar als dat allemaal wegvalt, is het als het ware
alsof er niets over te weten valt. Het is geen stoel. Het
is wat het is. Alles wordt springlevend. En tegelijker­
tijd kunnen we het toch een stoel noemen. Kunnen
we gewone spreektaal blijven gebruiken. Kunnen we
blijven functioneren alsof we een heel gewoon leven
leiden. Maar onder dat alles ligt het wonder. Het lijkt
totaal niet op wat dacht dat het was. Op het moment
dat je een idee hebt van wat dit is, is het niet meer dan
een idee. Dit is te levend om ooit te pakken te krijgen,
om ooit gekend te worden.
je had een aantal van zulke . . . ervaringen. In je boek
'Beyond Awakening' vertelde je dat je op een dag door
Oxford liep in de regen, en besefte datje alles was en dat
je thuis was. Kwamen die situaties steeds vaker voor, en
werden ze sterker?
Toen dit voor het eerst gezien werd, nam het allemaal
heel dramatische vormen aan. Het was schokkend om
te zien dat het geheim er al die tijd was geweest, te­
midden van een heel gewoon leven. Dat het buitenge­
wone altijd verborgen was geweest in het gewone, in
de meest gewone dingen. En toen dat voor het eerst
84
gezien werd, ging het gepaard met grote opwinding
en drama.
Tegenwoordig is het allemaal heel gewoon geworden.
Het is heel licht geworden. Het is altijd aanwezig op
de achtergrond. Het is niet zo dramatisch meer. Het
hele gebeuren is als het ware teruggevallen in een heel
gewoon leven, oppervlakkig gezien in elk geval. In die
tijd waren er allerlei ervaringen.Toen ik die dag door de
regen liep in Oxford, was er alleen maar liefde. Dat was
alles wat er was. Alles was daar een manifestatie van, en
niets stond los van wat ik dacht dat ik was. En op dat
moment was dat heel nieuw en heel dramatisch. Maar
dat is nu allemaal verdwenen, het is heel licht nu.
"Wás er angst toen die dingen gebeurden?
Als de persoon wegvalt, is er alleen maar wat is, en is
het allemaal heel helder en voor de hand liggend. Het
kan niet gekend worden, en er kan niet over gesproken
worden, maar dat is ontegenzeglijk wel het geval.
En dan kan het denken zijn rol weer gaan opeisen.Al­
leen dan begint het te schrijven en erover te spreken.
Het zegt: 'Ik had een ervaring. Het gebeurde met mij.'
Maar jij was er juist helemaal niet! Het gebeurde nier
met jou! Angst is er de oorzaak van dat het denken zijn
rol weer opeist en het te pakken probeert te krijgen.
Het probeert het in een structuur te plaatsen, zodat het
zich veilig kan voelen.
85

45. Ik vraag dat omdat ik eenpaar jaar geleden een boek heb
gelezen, 'Collision with the Infinite' van Suzanne Segal,
en zij had, zo lijkt het althans, een vergelijkbare ervaring.
Zij was ook ontzettend bang. Die angst heeft waarschijn­
lijk iets te maken met het denken?
Ja, dat is het denken dat er grip op probeert te krijgen.
Het is misschien wel de laatste tactiek die het denken
gebruikt. Het gebruikt de angsttactiek 'Er is iets om
bang voor te zijn! Er is iets om bang voor te zijn!' In
feite is er alleen maar die angst. Alleen maar angst die
opkomt. Er is niets om bang voor te zijn.
Ben je, in je tegenwoordige hoedanigheid, nog wel eens
bezorgd en bang?
Alles kan hier de kop opsteken. Angst en bezorgdheid,
nee, niet echt meer. Maar het gaat erom dat alles er
mag zijn in dit. Boosheid, angst, vreugde, verdriet,
alles mag er zijn. Het mag zich allemaal aandienen.
Het is alsof alles zich mag aandienen precies op het
moment dat het zich aandient, want er is gewoon nie­
mand meer die er weerstand aan probeert te bieden,
ertegen probeert te vechten, er een identiteit aan pro­
beert te ontlenen. Stel dat je moeder doodgaat, dan
kan er sprake zijn van verdriet. Mensen hebben het
idee dat bevrijding een toestand is waarin je niets meer
voelt. Dat het een niets-heid is, een plaats waar niets
je kan raken. Dat is grote onzin! Dat is weer een idee,
een concept. Eenheid heeft ruimte voor alles. Hoe zou
86
het ook anders kunnen zijn? Het is alles! Dus kan er
sprake zijn van verdriet. En als er verdriet is, dan is dat
er gewoon! Maar er is niemand aanwezig die iets aan
dat verdriet probeert te doen. En dan gebeurt er iets
geks: het verdriet leidt zijn eigen leventje, en brandt
zichzelfdan op, als het er aan toe is.
Het heeft geen lading meer?
Het heeft geen lading. En juist dan kan verdriet vol­
ledig zichzelf zijn! Middenin het verdriet kan gezien
worden dat er sprake is van verdriet, maar toch ook
weer niet. Dat is iets wat het denken nooit kan bevat­
ten. Er is sprake van verdriet, maar omdat er niemand
is die verdriet heeft - omdat er geen persoon is die
verdriet heeft - is er in feite helemaal geen sprake van
verdriet. Alleen al om het verdriet te kunnen noemen,
moet er een persoon zijn die het iets noemt, die er een
etiketje opplakt.
Je kunt er onmogelijk over praten, en je kunt het on­
mogelijk begrijpen. Dat er sprake is van verdriet, en
ook weer niet, tegelijkertijd.
je identificeertje er niet meer mee, hè?Het is alsofje erbij
staat en er naar kijkt?
Je neemt alles in je op. Dat kost geen moeite. We den­
ken dat we het horen doen, het zien doen, het ademen
doen. In feite gebeurt het allemaal gewoon, zonder
87

46. enige moeite. Er is hier een intelligentie aan her werk
die volkomen aan het denken voorbijgaat. Het denken
kan alle hoop laten varen dat het dit ooit zal kunnen
bevatten. Het is wat het hart doet kloppen. Het is wat
er ademhaalt.
Het menselijk lichaam is een ongelooflijk complex mecha­
nisme.
En wat je het minst graag wilt horen is dat het li­
chaam ons niet nodig heeft. Het heeft ons zoeken
niet nodig, het heeft ons lijden niet nodig, het heeft
onze identiteit niet nodig. Het functioneert moeite­
loos zonder ons. Iemand die gehecht is aan een be­
paalde leer, aan het spel van het worden, en dan hoort
dat hij er niet toe doet, die vindt dat heel vervelend
om te horen.
En toch is het geen koude, dode, onthechte afwezig­
heid. Het is juist een uiterst levendige, volle afwezig­
heid. Het is een afwezigheid die volzit met alles wat
er gebeurt. Die afwezigheid is eigenlijk een volmaakte
aanwezigheid. We hebben het vaak over aanwezig zijn,
in het nu zijn. Maar als je volledig aanwezig bent, ben
'jij' er niet. 'Jij' kunt dus eigenlijk niet aanwezig zijn.
Het is niet iets wat 'jij' kunt doen. Aanwezigheid is er
in de afwezigheid van 'jou'.
Dat is een van de eerste dingen dieje leert alsje het spiri­
tuele pad opgaat: aanwezig zijn.
88
Ja, maar wat hier gezien werd is dat er alleen maar
aanwezigheid is. Het is niet iets wat je kunt hebben,
of waar je dichterbij kunt komen. En alles gebeurt
al binnen die aanwezigheid. Zelfs het zoeken en het
niet-aanwezig-zijn vindt plaats in de meest volmaakte
aanwezigheid! Aanwezigheid omarmt alles al. Ze ont­
kent niets, ze verzet zich nergens tegen. Ze biedt zelfs
aan het meest intense lijden de ruimte om zichzelf ten
einde te brengen.
In het beeld van Jezus aan het kruis zien we dat zich,
middenin het meest intense lijden dat we kennen, de
eeuwigheid bevindt. De eeuwigheid kan niet gevon­
den worden door te ontsnappen aan het lijden - ze
bevindt zich er middenin. Middenin het meest in­
tense lijden kan dus gezien worden dat er niemand
is die lijdt.
Maar de wereldlijkt toch vol te zitten met lijden. Pasge­
leden zagen we op de televisie nog veel lijden in Birma en
China met die cycloon en die aardbeving. Mensen zijn
hun huizen en hun geliefden kwijtgeraakt, mensen zijn
gewond geraakt en er is geen medische hulp. Raaktdatje
nog wel?
Dat ben ik in Birma, dat ben ik in die aardbeving.
Ik lijd zelf honger in Afrika. Mensen horen soms de
non-dualistische boodschap en denken dan dat die
gaat over achterover leunen en niets doen. Ze denken
dat het gaat over arrogant achterover leunen en zeggen:
89

47. '0, het is maar een droom, het is maar een verhaal,
er is niemand die lijdt, dus waarom zou je iets willen
doen?'
Als helder gezien wordt dat er niemand is die lijdt, en
dat lijden maar een verhaal is, kan er overgegaan wor­
den tot moeiteloos handelen om te helpen waar hulp
nodig is. Maar het komt voort uit een niet-weten.
Eenheid herkent zichzelf als het tegenover dat hon­
gerende kind staat en kan in beweging komen om
zichzelf te helpen, niet uit medelijden, niet omdat
hij een goed mens moet zijn; dat heeft er niets mee
te maken. Het komt niet voort uit een vastomlijnde
moraliteit. Maar als gezien wordt dat het allemaal Een
is- en dat is het mysterie van het universum- komt
Eenheid op de een ofandere manier in beweging om
zichzelf te helpen. Want Eenheid ziet alleen zichzelf,
als het hongerende kind, als het aardbevingsslachtof­
fer. En dan komt hij in beweging en doet iets, als dat
mogelijk is.
Of niet. Eenheid kan ook niet in beweging komen,
snap je? Dat weet je gewoon niet. Het komt ergens
vandaan waar geen denken is. Het komt niet ergens
vandaan waar ik lossta van jou en ik lijd omdat jij lijdt,
en waar ik medelijden met je heb en ik een goed mens
wil zijn. Nee, daar heeft het universum geen bood­
schap aan. Het heeft ons medelijden niet nodig. Het
heeft ons lijden niet nodig bovenop het lijden van die
ander.
90
Als dat helder gezien wordt maakt dat een einde aan
het lijden. En dan kan het zijn dat je in beweging komt
om te helpen, of niet.
Welke vorm kan die beweging dan aannemen?
Dat kun je van te voren niet weten. Zodra je een idee
hebt van wat je zou moeten doen om te helpen, zo­
dra je er een vaste agenda op nahoudt, zie je het niet
meer. Als je bijvoorbeeld vindt dat het redden van de
regenwouden in het Amazonegebied het belangrijkste
in de wereld is, als dat alles is waar je aan denkt, mis
je misschien dat oude vrouwtje dat nu op dit moment
de weg oversteekt en nu je hulp nodig heeft. Omdat
je handelt vanuit een vastomlijnd idee over wat goed
en fout is, mis je misschien dat oude vrouwtje, en dat
vrouwtje is belangrijker dan alle regenwouden bij el­
kaar, want ze staat recht voor je, en zij is jou ook.
Er zit geen structuur in, en ik snap het ook niet, nie­
mand snapt het, het is gewoon het mysterie van de
schepping. Op een of andere manier herkent het zich­
zelf Het is God die zichzelf overal in terugziet.
�t drijftje?je houdt bijeenkomsten, enje schrijft boe­
ken. Wilt houdtje aan de gang?
Ik weet echt niet waar het vandaan komt. Als ik eerlijk
ben heb ik het gevoel dat het allemaal gewoon gebeurt.
Ik heb er geen controle over. Jeffzou dat nooit gedaan
91

48. kunnen hebben. Als Jeff had geprobeerd dat voor el­
kaar te krijgen, zou hij pijnlijk gefaald hebben. En het
kan klinken alsof ik slim probeer te zijn door dit te
zeggen, maar zo voelt het echt. Het gaat moeiteloos.
Het ontvouwt zich gewoon allemaal, en ik weet echt
niet hoe het gebeurt of waarom het gebeurt, maar het
gebeurt wel. De non-dualiteit die hier tot uitdrukking
wordt gebracht lijkt uit mijn mond te komen, en dat
is altijd weer een verrassing.
je zei daarstraks datje vroeger heel verlegen was. je hebt
astrofysica gestudeerd aan de universiteit van Cambridge,
en dat heb je deels gedaan omdat je geen zin had om
contact te maken met andere mensen! En nu zit je hier
zonderproblemen met mij tepraten!
(Lacht) Ik weet het! Het is ongelooflijk. Ik weet het
gewoon niet. Ik zit in mijn bijeenkomsten, en nu met
jou, en de woorden komen er gewoon uit. Als ik het
onder woorden kon brengen zou ik zeggen dat ik als
het ware achterover leun en gewoon kijk hoe deze
woorden tevoorschijn komen. En soms verbazen ze
me. Soms ben ik geschokt over wat eruit komt. Dan
heb ik zo'n gevoel van: 'Dat kan ik niet gedaan heb­
ben, dat zou ik nooit gezegd hebben'.
Alsje luistert naar de echte genieën van deze tijd, de Ein­
steins van deze wereld, dan zeggen ze dat ze hun ideeën
niet echt zelfvoortbrengen, dat hun ideeën gewoon uit het
niets komen.
92
Het komt allemaal uit het niets.
je bent een soort voertuig.
Maar het heeft niets met 'mij' te maken. Het komt
allemaal zonder enige moeite tevoorschijn. Het praat
over zichzelfl Het kost geen moeite om hier over te
praten, want er is niets om over te praten! Waar we
het hier over hebben is niets. Het is geen ding. Het
kan niet vastgepind worden. Zodra we hier één woord
over zeggen, zitten we al in de droom. Als dat een­
maal helder gezien wordt, als eenmaal gezien wordt
dat hier niet over gesproken kan worden, komen de
woorden gewoon weer in alle vrijheid tevoorschijn,
en vraag me niet hoe! Ze komen gewoon. En als ik
het onder woorden kon brengen zou ik zeggen dat
ik achterover leun en kijk hoe de woorden tevoor­
schijn komen, en ik weet echt niet wat er hierna weer
komt.
Veel kunstenaars hebben het hierover: als ze in de flow
zitten, als ze werkelijk opgaan in wat ze aan het doen
zijn, dan komt de kunst nergens vandaan, doet de
kunst zichzelf, komt ze uit het niets tevoorschijn. Je zit
dan op het snijvlak van schepping en vernietiging, en
het gebeurt allemaal nu. Dit is schepping en vernieti­
ging, en het kan niet gekend worden.
En dat is de schoonheid ervan: als het begrepen kon
worden, zou het een ding zijn. Zou het een concept
93

49. zijn. Dit is gewoon zuiver niet-weren. En als het zoe­
ken afwezig is, onthult het mysterie zichzelf, en dan
niet alleen in het spreken, maar overal in. In deze bloe­
men, en deze vloer, en deze stoel, en deze tafel. Het is
alles. Alles is het mysterie.
Het is iets wat uit het niets komt. Het feit alleen al dat
dit gebeurt, dat is het wonder.
Wiskundig gezien zou onze planeet geen menselijk leven
kunnen herbergen als ze ook maar een heel klein beetje
anders zou zijn dan ze is. Dat is een van de dingen die
we vergeten: defijne balans van alles. Dat is het gevoel
dat ik van je krijg: alles gebeurt gewoon, en we weten
niet waarom het gebeurt, maar zo is het nu eenmaal. En
er heeft zich al die jaren geleden een verschuiving in je
voorgedaan, en er is niet zoveel gebeurd, maar het had
enorme betekenis. Het gaat over beseffen hoe vervlochten
en delicaat en gevoelig alles is.
En hoe kostbaar alles is.
ja.
En hoever we daar in onze zoektocht van verwijderd
raken, in onze zoektocht om iemand te zijn. Het kost­
bare middenin het leven. Het kostbare dat er altijd is.
We lopen het mis. We zijn te druk bezig met zoeken
naar iets.
94
Eigenlijk is er niets met me gebeurd. Er is niets veran­
derd. Er wordt nog steeds een gewoon leven geleefd.
Er is alleen niemand die dar leven leeft. Het wordt
geleefd. Het leeft zichzelf. Het is Eenheid die zichzelf
manifesteert in de vorm van een ogenschijnlijk afzon­
derlijk individu. In wezen is er geen verschil russen jou
en mij. Her is Eenheid die door deze ogen 'naar buiten
kijkt', en Eenheid die door die ogen 'naar buiten kijkt'.
En Eenheid heeft geen voorkeuren. Eenheid vindt het
net zo 'fljn' om door deze ogen te kijken of met deze
oren te horen, als om door die ogen te kijken of met
die oren te horen.
Het enige dat ons van elkaar scheidt, ogenschijnlijk,
is het 'ik'-verhaal. Een verhaal dat zo gammel is dat
het zomaar uit elkaar kan vallen en dan alleen maar
aanwezigheid overlaat. Dat is het wonder dat mid­
denin alle dingen zit, precies middenin de warboel
van het menselijk leven. Als dat gezien wordt is dat
schokkend, want het vernietigt alle zoeken en laat jou
hier achter, volkomen aanwezig en volkomen afwe­
zig.
En mensen raken zo ontzettend de weg kwijt. Dat is aan
de ene kant heel triest, en aan de andere kant heel verba­
zingwekkend.
Maar het zou echt niet anders kunnen gaan. Misschien
zijn het lijden en zoeken er wel om ons dat te laten
zien. Misschien is alles zoals het moet zijn, en is sinds
95

50. de Big Bang al het kostbare en kwetsbare dat er uit is
voortgekomen helemaal op zijn plaats.
96
Interview door Iain McNay
Conscious TV
www.conscious.tv
dit ...
Ik praat met een vrouw. Ze vertelt me over haar pas­
sie. Haar droom is om ooit een hotelletje te hebben,
een bed-and-breakfast aan zee. Ik zie dat haar ogen vol
beginnen te lopen met tranen terwijl ze me het verhaal
van haar droom vertelt. En dan merk ik dat deze ogen
zich ook met tranen beginnen te vullen. Wat er daar
gebeurt wordt als het ware hier weerspiegeld. Omdat
er niets is dat in de weg kan staan, is er hier alleen
nog sprake van een totale openheid naar anderen, een
open ruimte die alles verwelkomt wat zich voordoet.
Haar ogen lopen vol, mijn ogen lopen vol, wat is het
verschil?
Als hier niemand is, is er ook niemand om 'jou' buiten
te sluiten. Omdat er geen 'ik' is, is er ook geen afZon­
derlijk 'jij'. Er zijn alleen maar twee stemmen, gezich­
ten, het opwellen van tranen, of niet. Alleen maar wat
er gebeurt. Wat er gebeurt vult alle ruimte. Terwijl die
vrouw me haar verhaal vertelt, word ik haar. Ik verlang
ernaar een kleine bed-and-breakfast aan zee te hebben.
Dat is werkelijk waar ik het meest naar verlang. Ik voel
de passie diep in mijn botten, en de tranen komen.
Ik kijk tv. Er staat een spelshow op. Een man heeft
zojuist een groot geldbedrag gewonnen. Hij zegt dat
hij er zijn gezin van op vakantie wil laten gaan. Ze
zijn nog nooit op vakantie geweest. De man lacht en
schreeuwt en huilt van vreugde. Dit lacht en schreeuwt
97

51. en huilt van vreugde. Er is niets dat ons van elkaar
scheidt. 0, wat zal mijn gezin blij zijn als ze het te
weten komen!
Beelden van hongersnood op de televisie. Een jong
meisje uit Somalië, niets dan huid en botten, met holle
ogen en stokjes waar haar armen zouden moeten zie­
ten, staart in de camera. Er is niets om dat arme kind
mee buiten ce sluiten. Ik ben dat kind. Ik zit naar me­
zelf te staren. Ze kruipt onder mijn huid, en alles heelt
zichzelf.
Ik zit in de trein. Een grote kale man begint zomaar
naar me te schreeuwen. Ik denk dat hij dronken is.
Hij schudt met zijn vuisten. Zijn gezicht is rood aan­
gelopen van woede. Ik ben die man. Ik voel de woede,
het geweld, en daaronder de zorgen, de angst, de ver­
kramping die hoort bij zijn identiteit als afz.onderlijk
individu. Ik ben die man geweest. Ik ben hem nu. Hij
is mijzelf en komt me tegen in de trein van 12.23 uur
naar Brighton.
En dan praat de vrouw niet meer over haar bed-and­
breakfast-dromen, en de tranen worden weggeveegd.
Er blijft geen herinnering achter. Alles wordt schoon­
geveegd, en begint opnieuw.
De spelshow eindigt, en ik zoek een ander kanaal,
en nu is het een Tell Sell-kanaal, en het lachen en de
vreugde en het geld en het gezin zijn weggevaagd, en
98
nu is er alleen maar een fascinatie voor product num­
mer 176387, wat een mooie kleuren! Het wordt opge­
slokt door het verkoopkanaal en de spelshow verdwijnt
zonder een spoor achter te laten. De spelshow zou wat
mij betreft een miljoen jaar geleden plaatsgevonden
kunnen hebben: dit vervangt alles.
De deurbel gaat en ik loop weg van het beeld van het
hongerende kind. Er staat een vriend aan de deur. Het
hongerende kind wordt weggevaagd, en mijn vriend
komt er voor in de plaats. De schoonheid van dit is
dat het alles is en niets is. Het is niet iets bepaalds.
Het ene komt voor het andere in de plaats, en je kunt
onmogelijk weten wat er daarna komt. Vriend komt
in de plaats van stervend kind, broer komt in de plaats
van vriend, winkelier komt in de plaats van broer, kat
komt in de plaats van winkelier. Het komt allemaal
tevoorschijn uit het Onbekende, onschuldig, speels,
onophoudelijk.
Ik loop weg van de boze man. De boosheid verdwijnt
onmiddellijk. Het is net of het nooit is gebeurd. Er
komt iets anders voor in de plaats. En dan iets anders.
En dan weer iets anders. Er is genoeg ruimte hier voor
een hele wereld. Vreugde, boosheid, angst, droefheid,
lachen, tranen. Alles is welkom hier.
Ik kan het leven onmogelijk meer buitensluiten. Om­
dat er hier niemand is, is er alleen maar pure, onbe­
werkte, ongecensureerde, ongefllterde ervaring. En je
99

52. kunt het niet eens een 'ervaring' noemen: er is hier
niemand om wat dan ook te ervaren. Er is alleen maar
dit, en het vindt plaats voor niemand. Niemand stort
er tranen uit, niemand voelt er angst, niemand kijkt er
televisie.
Maar het is geen lege leegte. Het is een ruimte die on­
ophoudelijk gevuld wordt met leven. Met de vrouw die
de bed-and-breakfast aan zee wil, met het hongerende
kind, met de vriend aan de deur. Jullie zorgen voor de
vaste vorm die mij ontbreekt. Het verhaal van tijd en
ruimte is dood hier, maar jullie houden het voor mij
in leven. Er is hier niemand, maar dan komen jullie in
beeld, en plotseling is: 'Er is niemand hier' niet waar
- net als elk ander concept.
Als je er niet bent, wat blijft er dan nog over behalve
alles zijn wat er is?
Als de getuige verdwijnt in alles waarvan hij getuige
is, als gewaarzijn verdwijnt in zijn inhoud, rest er niets
anders meer dan een diepe en totale fascinatie voor al­
les wat er gebeurt.
100
3
Bekentenissen I
101

53. Er is alleen maar dit. Alleen maar wat er gebeurt.
Voor het individu kan dat heel deprimerend klinken.
Maar als het in helderheid gehoord wordt,
is het een bevrijding met een explosieve kracht.
In bevrijding gaat het leven gewoon door,
alleen ben jij er dan niet meer.
Het leven leeft zichzelf,
wals het altijd al heeft gedaan.
Het is de verandering van
iemand die op een stoel zit
in zitten op een stoel dat gewoon gebeurt.
Het is de verandering van iemand die op straat loopt
in op straat lopen dat gewoon gebeurt.
Van iemand die zijn leven leidt in het leven dat ge­
woon plaatsvindt.
Die verandering vindt niet plaats binnen de tijd.
In werkelijkheid vindt hij nu al plaats.
103

54. Degene die deze woorden leest is degene die ze schreef
Het antwoord op alles ligt vervat in die zin.
Wat is het heerlijk om geen idee te hebben
wat er gaat gebeuren.
Om het leven jou te laten verrassen.
Om elke morgen wakker te worden als een
pasgeboren baby, met een schoongeveegd verleden.
Om te weten dat alles precies zo zal gebeuren
als de bedoeling is.
Om te weten dat er niets hogers, spiritueler of nobe­
ler is dan 's morgens op te staan uit bed, je tanden te
poetsen, kleren aan te trekken en de frisse ochtend-
104
lucht in te lopen.
Om te begrijpen dat er niets te begrijpen valt.
Om elke dag, elk uur, elk moment te leven
in de wetenschap dat het altijd je laatste dag,
uur, moment is.
En te weten dat de laatste dag tevens de eerste dag is,
het laatste moment tevens het eerste.
Om aanwezigheid te zien in elk ding op zichzelf,
hoe klein het ook is.
Om naar de wereld te kijken en slechts een liefde te
zien zonder naam die zich weerspiegelt in jou.
Mensen vragen me wel eens: 'Jeff, hoe is dat voor jou?
Hoe is het om ontwaakt te zijn? Hoe is het om in
Eenheid te vertoeven?' Ik kan die vragen onmogelijk
beantwoorden. Ik weet eenvoudigweg niet hoe dat is.
Al die vragen zijn gericht op een individu, en hier is
geen individu. Verlicht? Ontwaakt? Eenheid? Dat is
allemaal voor het individu. Als hier niemand is, is er
niemand om verlicht te worden, is er niemand die zou
kunnen ontwaken, is er niemand die iets zou kunnen
weten over iets als Eenheid.
Aan de andere kant zou het flauw zijn om te ontkennen
dat er hier iets veranderd is. Jaren geleden was er een af­
zonderlijk, tastbaar, ellendig zelfje dat zichzelf haatte en
de wereld vreesde, dat niet kon ophouden met denken,
dat 's nachts niet kon slapen omdat zijn geest zo actief
was. Tegenwoordig is dat allemaal verdwenen. Maar
kijk, er is niets voor in de plaats gekomen. Het is niet
zo dat Jeff zich ellendig voelde en dat hij nu gelukkig is.
105

55. Dat is een prachtig verhaal, maar het heeft niets te ma­
ken met bevrijding. Het is waar dat het leven vandaag
de dag licht is, speels, een dans, helemaal niet serieus (en
die woorden komen er niet eens bij in de buurt). Maar
zeggen dat Jeffgelukkig is zou een afschuwelijke terugval
in de dualiteit betekenen. 'Jeffis gelukkig' en 'Jeffvoelt
zich ellendig' verschijnen en verdwijnen samen. Als de
ene gaat, gaat de andere ook. En als ze allebei verdwenen
zijn, kun je onmogelijk nog weten wie of wat je bent.
En dat is totale vrijheid. Vrijheid om wat dan ook te
zijn. Vrijheid om dit te zijn. Vrijheid om dat te zijn.
Vrijheid om gelukkig te zijn. Vrijheid om verdrietig te
zijn. Vrijheid om precies te zijn wat je bent. Maar het
is niet iets wat je kunt beoefenen. Het gaat niet om
proberen te zijn wat je bent, proberen samen te vallen
met wat er gebeurt. Nee, wat er wegvalt is het probe­
ren, het moeite doen, de verkramping.
Jeffwas depressief en nu niet meer? Nee, wat weggeval­
len is, is het gevoel Jeff te zijn, depressief of niet! Wat
weggevallen is, is het gevoel een afzonderlijk individu
te zijn. En toch- en hier wordt het allemaal wel heel
paradoxaal- is de Jeff-flguur niet verdwenen. Defiguur
functioneertgewoon nog. Bevrijding is niet het verdwij­
nen van de figuur, de persoonlijkheid. Het gaat niet
over depersonalisatie of achterover leunen en onthecht
zijn van het leven (en dat is zo'n veelvoorkomende val­
kuil in de spirituele zoektocht). Nee, een deel van die
vrijheid zit hem ook in de ruimte die de figuur krijgt.
106
De figuur krijgt de ruimte en mag zichzelfzijn, zonder
enig voorbehoud.
Dus als er vragen gesteld worden, komt er hier een
antwoord. Dat is de figuur in actie. Als iemand vraagt:
'Jeff, wat heb je liever, rode of witte wijn?', dan komt
meestal het antwoord: 'Witte graag'. Voorkeuren blij­
ven bestaan. Uit het niets spreekt het: 'Witte, graag.' En
als iemand op straat 'Hé JefE' roept, draait het hoofd
zich om en trekt de mond een glimlach en zegt iets hier
'Hoi!' terug, en ook dat maakt deel uit van het mysterie.
Niemand hier, iemand hier. Dit kan door geen van deze
beide conceptuele posities omvat worden.
Ik zou nooit dingen lopen rondbazuinen als: 'Er is hier
geen zelf ' of: 'Ik heb geen ego', want om dat te kunnen
zeggen zou er hier natuurlijk een zelf moeten zijn, een
ego dat iets over zichzelf weet. Als het referentiepunt
van het 'ik' wegvalt, kun je niets meer over jezelf zeg­
gen. En toch kunnen er woorden uit je mond komen.
Maar dat zijn niet langer jouw woorden. Het is net
alsof het functioneren op het niveau van woorden en
taal doorgaat zonder dat je er nog door gehypnotiseerd
wordt. Er worden woorden gebruikt, maar ze kunnen
nooit meer geloofd worden. Dus je vraagt naar mijn
naam, en ik zeg 'Jeff', of iets zegt er 'Jeff'. Zo simpel
is het.
Daar, in normale, alledaagse interacties, schittert het
wonder. We hoeven niet naar India te vliegen of de
107

56. komende dertig jaar te mediteren om het te zien. Het
gebeurt nu al.
Ik ben nooit opgehouden met mijn spirituele oefenin­
gen. Ze zijn uit zichzelf weggevallen, in hun eigen tijd,
toen gezien werd dat degene die gaat zitten mediteren
precies dezelfde is als degene die in zijn stamkroeg een
pilsje gaat zitten drinken. Het is al zo dat er niemand
gaat zitten om te mediteren, en het is al zo dat er nie­
mand een biertje drinkt. Ik geloofde altijd dat medite­
ren op een of andere manier 'hoger' of'spiritueler' was
dan bier drinken. Maar die verdeling zaaiende concep­
ten zijn het raam uit gegaan toen de schokkende gelijk­
waardigheid van elke handeling werd gezien. Daarmee
viel het mediteren gewoon weg en werd zelfonderzoek
overbodig. Tegenwoordig ben ik niet meer geïnteres­
seerd in meditatie, in aanwezig zijn of in contact ko­
men met de stilte of wat dan ook.Het leven- zoals het
is- is altijd toereikend.
Maar als je een spirituele oefening wilt, wil ik je die
natuurlijk best geven ...
0, kijk, je doet het al.
108
Alsje zo leeft, hoefunctioneerje dan in de wereld? Hoe
leefje dan?
Die vraag hoef je nooit te stellen. Op de een of andere
manier zorgt het allemaal voor zichzelf. Op de een of
andere manier worden de dingen gedaan. Het wordt
's morgens wakker, het trekt kleren aan, het eet als het
honger heeft. Ik kan mezelf onmogelijk losmaken van
wat er gebeurt.Wat er gebeurt is mijzelf, wat eigenlijk
wil zeggen dat er hier geen persoon is.
En toch blijft de figuur Jeff Poster functioneren, zijn
leven leiden, en dat is zo'n groot geschenk. Alle vragen
vallen gewoon weg. Ik vraag mezelf nooit af hoe ik me
dien te verhouden tot het leven, omdat die vraag geen
betekenis meer voor me heeft. Er is slechts het leven
dat zichzelf afspeelt, de onmetelijkheid, niets dat doet
alsof het alles is.
En natuurlijk komen die woorden er niet eens bij in
de buurt. Het is de intimiteit die nooit onder woorden
gebracht zal worden. Het intieme van het ademen, van
het hart dat klopt, van het lichaam, van de stoel, van
de tafel, van de bomen en de bloemen, van alles, zoals
het is. En het is allemaal van mij, en niets ervan is van
mij, en die ogenschijnlijke paradox verdwijnt in de ab­
solute eenvoud van wat is.
Jezus zei dat je je leven moet verliezen om het te win­
nen, en als alles verloren is, als er geen vragen meer
109