Adyashanti, geboren in 1962 in Californië, komt uit de traditie van de zenmeesters Maezumi Roshi en Suzuki Roshi. Hij heeft vijftien jaar lang zen beoefend en kreeg tijdens een van zijn meditaties een verlichtingservaring die hem daarna niet meer heeft verlaten. Zijn leraar Arvis Justi stelde hem toen voor om zelf te gaan spreken. De kracht van Adyashanti is dat hij op briljante wijze complexe materie helder kan verwoorden. Dit boek is een verzameling van zijn mooiste lezingen en gesprekken gehouden tussen 1996 en 2002. De volgende thema’s komen o.a. aan de orde: - Het simpele geheim van gelukkig zijn - De vreugde en uitdagingen van het spiritueel wakker worden - Vrijheid, Stilte, Bewustzijn, Ego, Liefde, Illusie, Controle, Loslaten, Het eeuwige nu, Compassie, Het vuur van de waarheid.

2. Dansende leegte
Adyashanti
samsara

3. © Adyashanri 2006
Oorspronkelijke rircl: Emptiness dancing
Oorspronkelijke uitgave: Sounds True
413 S. Arrhur Avenue, Louisville, CO 80027, U.S.A.
© Nederlandse vertaling: Samsara Uitgeverij bv 2007
Vertaling: Prema van Harre
Omslagoorwerp & lay-our: Studio 28, Hillegom
ISBN: 978-90-77228-57-9/ NUR: 728
Niets uir deze u itgave mag gereproduceerd worden
ronder schriftelijke roestemming van:
Samsara Uitgeverij bv,
Herengracht 34 l, I 016 AZ Amsterdam.
Met liefde opgedragen aan mijn ouders,
Larry en Carol Gray.
Bedankt datjullie me ],ebben leren lachen.

4. Inhoud
Dankberuigingen 9
Inleiding 1 1
Voorwoord 21
1. Onrwakcn 23
2. Sacsang 37
3. Openheid 47
4. Onschuld 57
5. Harmonisatie 67
6. Vrijheid 77
7. De stralende kern 85
8. Stilte 95
9. Bewusrzijn 107
10. Diepte 127
11. Ego 139
12. Liefde 153
13. Spirituele verslaving 163

5. 14. Illusie
15. Controle
16. Loslaren
17. Mededogen
18. Her vuur van Waarheid
19. Verlichting
20. Implicaties
21. De dharmische relarie
22. Het eeuwige nu
23. Trouw
24. Een interview met Adyashami
179
193
209
217
231
243
259
269
281
291
299
Dankbetuigingen
M
ijn oprechte dank gaat uit naar de volgende
mensen die aan het omstaan van dit boek
hebben bijgedragen:
Ru/actie: Bonnie Greenwell, Marjorie Bair, Prema
Maja Rode. Correctie: Barbara Benjamin, Owight
Lucky, Tara Lucky, Priya Irene Baker, Alison Gau­
se, Gail Galanis, Ed West, Barbara Glinn, Gary
Myers. Redactionele assistentie: Dorothy Hunt,
Srephan Bodian, Eric Schneider, Gary Wolf, Jenny
Stitz, Shannon Oickson, Jerilyn Munyon. Geluids­
opname: Larry Gray, Peter Scarsdale, Nancy Lowe,
Charlie Murphy. Tra11scriptie: Hamsa Hilker, Ro­
sanna Sun, Kamala Kadley, Marna Caballero,
Dororhy Hunt, Valerie Sher, Peter Humber, Mi­
chael Coulrer, Annie Gray.

6. Leiding vrijwilLigers: Prayala. juridisch raadgever:
Gary Wolf. Grafisch( en vormgevingsbijdragen aan
de originele uitgave: Susan Kuru, Diane Kaye, Rita
Bottari, Wil Nolan, Prema Maja Rode.
En speciale dank aan alle vrijwilligers en deelne­
mers aan de bijeenkomsten waarin de gesprekken
in dit hoek zijn opgenomen.
10
Inleiding
Liefde ontroert zonder bijbedoelingen.
Zij ontroert omdat dat haar aard is- ontroeren.
D
eze woorden van de spirituele leraar Adyas­
hanti geeft de essentie weer van zijn ontmoe­
tingen met leerlingen, wanneer hij tijdens weke­
lijkse bijeenkomsten, intensieve weekendseminars
en stille retraites over de aard van spiritueel ont­
waken spreekr. Dit boek is een verzameling van
enkele van deze opmerkelijke gesprekken, gekozen
omdat er met elkaar samenhangende en gewich­
tige thema's in worden aangesneden die belangrijk
waren voor zijn leerlingen.
'Waar mijn werk zich op richt en wat jullie hier
brengt is her direct ervaren wie je bent,' zegt Adya­
shanri. 'Hoe kun je verlichting kennen, als je niet
1 I

7. eens weer war jij bent?' In zijn unieke overdracht
van Waarheid en vrijheid� geeft hij de aanwijzin­
gen die leerlingen naar deze ontdekking, de reali­
satie van hun ware aard, kunnen leiden.
Over Adyashanti
Adyashanri werd geboren in het Californischc Cu­
pertino, een kleine stad in de San Francisco Bay
Area, in 1962. Hij kreeg de naam Stephen Gray.
I Ier is duiddijk uit sommige verhalen die hij ver­
telt, dat hij genoren heeft van zijn jeugd en zijn
kleurrijke, omvangrijke familie waartoe ook twee
zusters, vier grootouders, en allerlei andere fami­
lieleden behoorden. Eén grootvader danste graag
Indiaanse 1.egeningdansen voor hem en zijn neven,
wanneer ze bij hem op bezoek kwamen. Hij was
als teenager en jonge volwassene dol op mocorra­
cen, maar op zijn negemiende kwam hij het woord
'verlichting' in een boek regen, en werd overwel­
digd door een sterk verlangen de uiteindelijke
waarheid re kennen. Hij begon zijn training onder
leiding van twee leraren: Arvis ]usti, een leerling
van Taizan Maezumi Roshi, en Jakusho Kwong
Roshi, een leerling van Suzuki Roshi.
Adya.shanti beoefende de zenmeditatie intens,
gedurende bijna vijftien jaar, en zegt dat hij bijna
rot wanhoop was gedreven, toen hij einddijk door
een aanraJ diepgaande realisaties zijn ware aard rea­
liseerde en de enebinding van gehechtheid aan een
12
persoonlijke identiteit ervoer. In l9§6 werd hij door
zijn leraar Arvis ]usti uitgenodigd om dharmaon­
derricht te geven. Wat begon als een bijeenkomst
met heel weinig mensen groeide in een paar jaar
tijd uit cor wekelijkse dharmalczingen met hon­
derden leerlingen. Dharma is het woord dat her
boeddhisme gebruikt voor de uitdrukking van de
uiteindelijke waarheid - de werkelijke aard van alle
fYsieke en memale fenomenen en de ware spirituele
bestemming van alle we'lens. Dharmalezingen zijn
de lessen die worden aangeboden door iemand die
in deze waarheid leeft en duidelijk gerealiseerd is, en
als wdanig erkend door een hele reeks van leraren,
die helemaal te herleiden is tot Boeddha.
Adya, zoals hij door zijn leerlingen genoemd
wordt, is een slanke en sierlijke man met een kaaJ­
geschoren hoofd, die een warme uitstraling, grote
helderheid� en een geweldige gave heeft om met
mensen verbonden re zijn. Volgens leerlingen onr­
wapem de rustige blik uit zijn grote en bijna door­
zichtige lichtblauwe ogen je geest en gaat recht­
streeks naar je hart. Adya's manier van onderricht
geven is oprecht en direct, vrij van zenjargon, maar
rijk aan verwijzingen naar de universele waarheid.
In de jaren sinds die eerste les hebben veel van zijn
leerlingen momenten van bewustwording ervaren
door de waarheid die in zijn lessen geopenbaard
wordt en de overdracht die zo voelbaar in zijn
satsangs en retraites aanwezig is.

8. Een buitengewone leraar
Adya's stijl van dharmaonderrichr (ook bekend als
sarsang) is wel vergeleken met die van sommige
vroege Chan(zen)-meesters uir China, en ook met
advaita(non-dualiteit)-leraren uit India. Hij heeft
een grote affiniteit met Nisargadatta Maharaj, de
overleden advaicagoeroc, en andere gerealiseerde
leraren uit oosterse en westerse tradities. Hoewel
de retraites die hij leidt een mengding zijn van
meditatie, dharmalessen en gesprekken met leer­
lingen, is zijn benadering van bewusrwording niet
gebaseerd op her omwikkelen van spirituele oefe­
ningen, maar eerder op her ontwapenen en afbre­
ken van de persoonlijke identiteit.
Net als veel van zijn leerlingen heb ik een sterke
bewustwording ervaren in Adyashanti's aanwezig­
heid, die me ervan overtuigde dar hij mijn leraar
was, hoewel ik het idee van een leraar en her zoeken
naar zo iemand al jaren daarvoor had opgegeven.
Toen ontdekte ik hoe een leraar/gids de verwarde
geest naar de uirgang kan wijzen en her hart direer
kan openen voor de Iiefde en stralende leegte die
de grondslag van her bestaan vormen.
Oir is een ervaring die buitengewoon, intens en
onuitsprekelijk is, waardoor je elke belangstelling
om de spirituele zoektocht voort te zetten verliest
en die zorgt dar wie her meemaakt zich van bin­
nt.:n opmerkdijk eenvoudig, rustig en open voelt.
Ik had de Oosterse spirituele leer van verscheidene
richringen oprecht bestudeerd en was leraar en the­
rapeut voor mensen die een spirirueel proces door­
maakten, en roch zag ik nooit duidelijk de kracht
van zo'n bijzondere relatie tussen leraar en leerling
tot ik dfze leraar omdckte, de leraar met wie ik
resoneerde. Ik voel me ongelooflijk dankbaar voor
deze geluk.klge ommoedng.
Adya is de uitdrukking van zowel de oneindige
mogelijkheden als de eenvoud van een leven als
spiritueel gerealiseerde. Ik ervaar hem als iemand
die in de volheid van leegte en vrijheid leeft en
die de dynamische relatie laat zien russen bron en
spontaneïteit, han en humor, en appreciatie voor
de vorm en de vormloze aspecten van het bestaan.
Het onderricht in dit boek
Deze verzameling van Adya's onderricht is bijeen­
gebracht uit honderden dharmalezingen die hij
russen 1996 en 2002 gaf tijdens sarsangs, inten­
sieve weekendseminars en retraites. De lessen zijn
beschikbaar gemaakt, opdar de aanwijzingen, de
liefde en de overdracht die hij aanbiedt zijn leer­
lingen voortdurend aan de waarheid herinneren
en ook veel mensen bereiken die zelf niet bij hem
kunnen zitten.
Deze gesprekken zijn gekozen omdat ze de on­
derwerpen en thema's behandelen die het eersr
aan de orde komen wanneer mensen onderweken
wat bewustwording, bevrijding en de belichaming
I 'i

9. daarvan door een verlichte leraar is. Ze beschrij­
ven ook enkele directe ervaringen van Adyashan­
ti's verlichting en laren de ervaringswereld zien die
zich opem voor een zelfgerealiseerde: kwaliteiten
als onschuld, openheid, liefde, besefvan verganke­
lijkheid, harmonie, vrede, diepte en vrijheid. Zijn
woorden, die een mooie reAecrie zijn van de waar­
heid die uit een immense innerlijke stilte oprijsr,
reson eren mee ons hart omdat ze uitdrukken wat
wij werkelijk zijn.
Dil resoneren heeft de macht de ons bekende
denkpatronen en onze gebruikelijke emorionde
reacrivireü re versraren en de egocentrische trance
te doorbreken, wat ons een glimp geeft van de
werkelijkheid achter ons leven. Dergelijke waarne­
mingen kunnen onze wereld letterlijk op zijn kop
zetren en ons losschudden van de waanideeën in
onze geest. Een dergelijke opening geeft zicht op
een volslagen nieuwe manier van vrij, bezield en
levendig zijn. Deze levendigheid is zichtbaar in de
uitingen en het leven van deze leraar en va.n veel
van zijn leerlingen.
Geen van ons kan invloed uitoefenen op wac
er gebeurt, hoezeer we het ook proberen. In ons
dagelijkse leven veroortaakt dit pijn en verrassin­
gen. Maar in her spirituele leven wordt dit onze
genade. Wanneer we in sraat zijn in het nier-we­
ren re blijven, dat elk moment de diepe waarheid
van onze essentie is, ka.n dat wat spontaan is in
lh
ons opkomen en ons wakker maken. Adya vertelt
zijn leerlingen keer op keer er geen ideeën op na re
houden, niets te geloven van wat hij zegt, en geen
enkele ervaring vast te houden.
Spirirued onderricht kan de geest kalmeren en
intellectueel inzicht geven, maar wanneer de om­
waakte aanwezigheid via de woonJen en de essen­
tie van een echte leraar rot ons komt, kan die aan­
wezigheid zelf her vuur in het hart ontsteken en
het bewustzijn zich op zelfrealisatie laten richten.
Uiteinddijk moet ieder van ons naar binnen gaan
en zijn eigen directe verbinding mer waarheid vin­
den. Een leraar kan aanwijzingen en gereedschap
voor de reis aanreiken en, door zijn of haar aanwe­
zigheid, de innerlijke stroom stimuleren. Maar in
laatste instantie leidt alles ertoe dat je ideeën je uit
handen worden gcslagen en je richtingloos wordt.
Jij bent de weg, en de weg is in beweging, en zet
zich helemaal in om zich re openbaren. Hij zal je
bewust maken van je ware aard. Zittend in stilte,
hoeft men niets te doen, behalve het natuurlijke
bewustzijn re laren opkomen. Een authentieke le­
raar is iemand die dit uit eigen ervaring weet. Deze
waarheid in praktijk brengen maakt een eind aan
het lijden.
Een gemeenschapsolfer
Boeddha (alles wat er best:aar), de dharma (levens­
waarheden of onderricht), en de sangha (spirimele

10. gemeenschap) worden in het boeddhisme de drie
roevluchten genoemd, waarvan men zegt dat ze
het transformatieproces van de spirituele realisa·
tie steunen. Een leraar kan zorgen voor de levende
aanwezigheid van de waarheid en het onderricht
aanbieden, maar kan niet de gemeenschap leveren,
noch al het nodige werk doen om het jaar door
tientallen bijeenkomsten en retraites voor leerlin­
gen te organiseren.
Er omwikkelt zich rond Adyashami naarmare
zijn werk groeit een sangha, waarin vele anderen
hun vermogen tor vrij zijn ontdekken. Hij heeft
zijn rdarie met dezt: sangha beschreven als het rij·
den op de laatste wagon van een trein, zich afvra­
gend waar die nu weer heen gaat, omdat hij geen
welomschreven doelen ofbedodingen heeft gefor­
muleerd. De ontwaakte aanwezigheid of de geest
geeft via hem slechts ancwoord op alles war er in
de gemeenschap ontstaat.
Veel roegewijde mensen gaven honderden uren
van hun rijd om de rapes die voor dir boek zijn
gekozen op te nemen en uit te schrijven, duizen­
den nieuwsbrieven en boeken te schrijven en te
mailen, bijeenkomsten re organiseren en re leiden,
telefoontjes t:n e-mails te beantwoorden en de on­
telbare raken uit re voeren waar Open Gate Sangha
als non-profit organisatie op drijft.
Dit boek rust op de schouders van hen die dit
liefdewerk hebben gedaan en zou zonder hen niet
18
ontstaan zijn. Ik ben in het bijzonder al die mensen
dankbaar die deze bijeenkomsten hebben opgeno·
men en uitgeschreven en de mensen die ze hebben
gecorrigeerd en redactionele suggesties hebben ge­
daan: Marjorie Bair, die haar professionele exper­
tise van redigeren heeft ingezet; Dorothy Hunr en
Stephan Bodian, die in het begin redactionele aan­
wijzingen hebben gegeven; en Prcma, die de lay­
out van de oorspronkelijke uitgave van dit boek
heeft ontworpen en vier jaar lang de belangrijkste
steunpilaar was van de Open Gate Sangha en nu
werkt als creatief directeur mee de taak roezicht re
houden op de publicatie van al Adya.shami's tapes,
boeken en andere media.
Ik wil alle geweldige mensen bedanken die de
Open Gate Sangha leiden, de honderden vrijwil­
ligers die hen assisteren en vooral Adya's vrouw
Annie. Deze mensen hebben een solide en meele­
vende basis voor deze g�meenschap gelegd en ge·
voed, waardoor bewustwording en waarheid zich
in de wereld om ons heen kon verspreiden. Ik ben
om allerlei redenen dankbaar dat zij in mijn leven
zijn gekomen, maar ik ben vooral blij dat ik dit sa·
menstellen en redigeren kon doen als dienst aan de
waarheid, in een gemeenschap waar ik wist dat het
gewaardeerd, gevoed en gesteund zou worden. Her
is ons cadeau als gemeenschap aan zichzelf en aan
de bredere gemeenschap van ontwakende geesten
en harren overal. Het is onze leegte die danst in
19

11. de onafzienbare openheid van de bron, reneinde
helemaal uit zichzelf bewust re worden.
Bonnie Greenwell, rulacteur/uitgever
20
Voorwoord
I
k heet je welkom. Jij ja, die deze woorden nu
leest. Dit boek is voor jou en gaat over jou.
Heeft iemand je ooit aangesproken als war je wer­
kelijk bent? Heb jij jezelf ooit aangesproken als
war je werkelijk bent? Of heb je je louter door je
uiterlijk, je naam, geslacht, je familieverband, je
persoonlijkheid, de geheime hoop die je altijd had
op een betere roekomsr of misschien een betere jij,
in de luren laren leggen? Ik verzeker je dat dez.e
nietszeggende dingen je niet beschrijven of tonen
zoals je echt bent. Nier bij benadering.
Zeg nu eens de waarheid. Heb je ooit bevroed
dat er meer, of minder, is aan jou dan het beeld
dat de spiegel je laat zien? Heb je er in je meest be­
schouwende stemming niet stiekem naar verlangd
achter de sluier van het uiterlijk van jezelf en van
21

12. de ander, te kunnen gluren? Er is iets aan jou dar
helderder is dan de zon en mysterieuzer dan de
nachtelijke hemel. Je heb dergelijke dingen vast en
zeker heimelijk vermoed, maar ben je volkomen in
je mysterieuze essentie terechtgekomen?
Ikverwelkomjouw mysterieuze essenrie. Oir boek
is voor jou en gaat over jou. Het gaar over je bewust­
wording en je herinnering aan wie je werkelijk benr.
Dus begin maar en lees verder, neem elk hoofdstuk
dar je aantrekt. Elk hoofdstuk staat op zichzelf, maa.r
geeft een verdere verdieping aan de hoofdstukken die
eraan voorafgaan. lk vertrouw op de wijsheid van je
voorkeur om je naar her juiste hoofdstuk ofbladzij te
leiden die wellicht je ogen of je hart opent voor her
complete wonder van je oneindige zelf.
Oir boek begint met een hoofdstuk over spiri­
tuele bewustwording en eindigt met een hoofdstuk
over trouw aan de eeuwige waarheid. Als je Jaarna
nog meer wilt lezen, er is een boek op komst dat
gewijd is aan her leven na de verlichting. Maar ge­
noeg van deze inleiding en hinrs naar dingen die
nog komen. De tijd is nu, en mijn verwelkoming
strekt zich helemaal uit naar jouw handen in de
vorm van dit boek.
Dus als het je behaagt, lees verder, maar laat het
je gezegd zijn dar spirituele bewustwording nier is
wat jij denkt.
Adyashanti, San jose,januari 2006
22
Ontwaken
H
er doel van het onderricht dar ik geef is ver­
lichcing - ontwaken uir de droomstaar van
afgescheidenheid om de werkelijkheid van het Ene
re realiseren. Kortom, mijn onderricht richt zich
op realiseren wat jij bent. Misschien vind je ook
andere elementen in mijn lessen die eenvoudigweg
opkomen als antwoord op iemands bepaalde be­
hoefte op dat moment, maar eigenlijk ben ik er
alleen in geïnteresseerd jou wakker te schudden.
Verlichting bctekenr je bewust worden van war
je werkelijk bent en dar dan zijn. Realiseer en wees
het, realiseer en wees het. Realisatie alleen is niet
genoeg. De volrooiing van zelfrealisatie is zijn, en
dat betekent handelen, doen en rot uiting brengen
wat je beseft. Oir houdt heel veel in en is een geheel
nieuwe manier van leven - leven in en als werke-
2.�

13. lijkheid, in plaats van leven volgens de geprogram­
meerde ideeën, overtuigingen en impulsen van de
dromende geest.
De waarheid is dar je aJ hem war je zoekt. Je
zoekt naar God, met zijn ogen. De waarheid is zo
eenvoudig en schokkend, zo radicaal en taboe dat
ze makkelijk over het hoofd wordt gezien als je zo
druk bezig bem met zoeken. Misschien heb je in
het verleden wel gehoord wat ik zei, en misschien
geloof je het zelfs wel, maar mijn vraag is: H�b je:
het met je hele we:t.cn gerealiseerd? Leef je her?
Mijn spreken is bedoeld om je wakker re schud­
den, nier om je re vertellen hoe je nog beter kunt
dromen. Je weer hoe je nog beter kunt dromen.
Aihankdijk van je memale en emotionele sraar op
dat moment, kan ik heel vriendelijk en mild regen
je zijn, of nier zo vrienddijk en mild. Misschien
voel je je beter nadat je met me gepraat hebt, maar
dat hangt samen met wakker worden. Word wak­
ker! Jullie zijn aHemaaJ levende boeddha's. JulHe
zijn goddelijke leegte, het oneindige niets. Dit
weer ik omdat ik ben wat jullie zijn, en jullie zijn
war ik ben. Laar alle ideeën en beelden in je geest
varen, ze komen en gaan en worden zelfs nier door
jou opgewekt. Dus waarom zou je zoveel aandacht
aan je verbeelding schenken wanneer je op dit mo­
ment de: werkel.ijkheid kunr realiseren?
Denk nu niet dat ontwaken het einde is. Ont­
waken is het einde van het zoeken, het einde van de
24
zoeker, maar het is het begin van een leven vanuit
je ware aard. Dat is een rotaal andere ontdekking -
het leven geleefd vanuit eenheid, belichamend war
je bene, een menselijke uitdrukking van eenheid
zijn. Er is geen sprake van dat jij her Ene wordt;
jij bmt her Ene. De vraag is: ben je een bewuste
uitdrukking van her Ene? Is het Ene zich bewust
geworden van zichzelf? Herinner je je weer wat je
werkelijk bent? En als dar zo is, leefje er dan naar?
Leef je echt bewust als het Ene?
A1 mijn roespraken gaan over ontwaken of het
leven erna. Waarover ik ook lijk te spreken, eigen­
lijk heb ik her over een van deze twee dingen.
Voordat ik jaren geleden eindelijk mijn verlich­
ting bereikte, was ik helemaal lijp van verlichting
Je moer een beerje geschift zijn om serieus zen te
beoefenen. Mijn leraar zei altijd: 'Alleen de lijpen
blijven. ' Een van de vormen die mijn gekte aan­
nam was dat ik, voordar ik op zondagochrenden
een paar uur met de groep van mijn leraar ging
zitten, vroeg opstond, om vijf uur of half zes, en
alvasr ging 7.irten. Dan zar ik in een kamertje te
mediteren en vernikkelde van de kou.
Terwijl ik daar zar, op een van die ochtenden,
gebeurden er twee dingen na elkaar, die heel para­
doxaal leken. Als eerste een spontaan inzicht dat
!S

14. alles één was. Dar manifesteerde zich voor mij zo,
dar ik in de voortuin een vogelgeluid, een getjilp
hoorde, en er ergens in mij de vraag opkwam: 'Wat
hoort het geluid?' Ik had deze vraag nooit eerder
gesteld. Ik besefte plotseling dar ik even goed het
geluid was als de vogel als degene die de vogel
hoort, dat het horen en het geluid en de vogel al­
lemaal manifestaties waren van één ding. Ik kan
niet zeggen wat dat ene ding is, ik kan alleen maar
zeggen: éen ding.
Ik opende mijn ogen en ik merkte dat dit ook
in de kamer gebeurde - de muur en wie de muur
zag waren heuelfde. Ik vond dat heel vreemd, en
ik realiseerde me dat wie dit dacht er ook een ma­
nifestatie van was. lk stond op en liep door het
huis op zoek naar iets dat geen deel was van het
Ene. Maar alles was een weerspiegeling van dat
Ene ding. Alles was het goddelijke. Ik liep de zit­
kamer in. Midden in een stap werd alles plotseling
ontdaan van bewustzijn, of gewaarz.ijn, of het nu
iets fysieks, iets lichamelijks of iets werelds was.
In de tijd van één voetstap verdween alles. War
ontsrond was een beeld van wat eruitzag als een
oneindig aantal geleefde incarnaties, alsofer een rij
hoofden achter elkaar werden opgesteld, zover als
mijn blik reikte. Het gewaarzijn besefte zoiets als:
'Goeie genade, ik ben talloze levens met verschil­
lende gedaanten geïdentificeerd geweest.' Op dat
moment besefte het bewustzijn- de geest- dat her
zó mee al deze verschijningsvormen geïdentificeerd
was geweest, dat her wt aan dir leven echt dacht
dar her een vorm was.
Plotseling kwam her bewustzijn los van de
vorm en was het zelfstandig. Her definieerde zich­
zelf niet meer als welke vorm ook, of het nu een
lichaam, een geest, een leven, een enkele gedachte
of een herinnering was. Ik zag dit, maar ik kon her
bijna nier geloven. Het was alsof iemand even een
miljoen in mijn zak stopte, en ik het er sreeds uir
haalde alsof ik niet geloofde dat ik her had. Maar
her kon ook nier ontkend worden. Ook al bezig ik
her woord 'ik', er was geen 'ik', alleen her Ene.
Deze rwee ervaringen deden zich regelijkercijd
voor, de ene een paar momenten na de andere. Bij
de eerste werd ik de eenheid van alles, en bij de
rweede werd ik het bewustzijn of de geest die vol­
komen wakker werd uir alle identificaties, zelfs uit
eenheid. Toen de eenheid wegviel, was er nog een
basale wakkerheid, maar die had rwee aspecren: ik
ben alles, en ik ben volslagen niers. Oir was de be­
wustwording, de realisatie van het zelf
Her volgende war er gebeurde was dar ik t:cn
stap deed, gewoon een stap. Het voelde als de ma­
nier waarop een baby dar doet, wanneer hij zijn
eerste goede stap zet en dan glimlacht en om zich
heen IUjkr als om re zeggen: 'Zag je dar?' en je zijn
blijdschap zier. 1k deed dus een stap en her was als
'Wauw! De eerste stap!' en nog een srap en men
1-..

15. nog een en ik bleefin kringetjes rondlopen, omdat
elke stap de eerste was. Her was een wonder.
Bij dke 'eerste' stap vloeiden vormloos bewust­
zijn en eenheid samen, zodat her wakker-zijn, dat
zich altijd met de vorm had geïdentificeerd, nu in
feite binnen de vorm bestond, met niets vereenzel­
vigd. Het keek nier via gedachten ofherinneringen
aan war er eerst was, alleen via de vijf zintuigen.
Zonder geschiedenis of herinnering, voelde elke
stap als de eerste.
Toen ging de gekste gedachte door mijn geest
- die ik na dertien jaar zenbeoefening nog altijd
grappig vind- '0 jee, ik ben ner uit zen onrwaakr!'
War ik daarna deed was mij vrouw dir vreemde
briefje schrijven, waar iets op stond als: 'Gefelici­
teerd. Her is vandaag mijn verjaardag. lk ben net
geboren.' Ik lier het voor haar achter, en roen ik
langs ons huis reed om naar mijn meditatiegroep
re gaan, zag ik haar daar met her briefje in de hand
staan zwaaien. Ik weet niet hoe, maar ze wist pre­
cies war her betekende.
lk verrelde mijn leraar drie maanden lang niet�
over de ervaring, want dat leek z.inloos. Waarom
zuu iemand die moeren weren. Ik voelde geen be­
hoefte her aan iemand te verrellen of gelukgewenst
te worden. Ik had genoeg aan de ervaring zelf. Pas
later hoorde ik dat mijn ervaring overeenkwam
merwaar mijn leraar aJcijd over had gepraar. Ik be­
sefte dat dir onrwaken was waar her in iedere leer
over ging. Die ervaring, die doorgaar en vandaag
nog steeds dezelfde is, is werkelijk de basis van alles
waarover ik praar.
Wanneer we echr gaan kijken naar wie we den­
ken dat we zijn, worden we zeer gevoelig voor
genade. We beginnen in re zien dar, al hebben
we misschien allerlei gedachten. overruigingen
en idenrireiren, deze ons noch aparr noch samen
vercellen wie we zijn. Er doet zich een mysterie
voor: wc beseffen dar wanneer we echt goed en
nauwkeurig naar onszelf kijken. her eigenlijk ver­
bazingwekkend is hoe wij mensen denken dar we
volkomen overeenkomen met de inhoud van onze
geest, gevoelens en geschiedenis. In vele vormen
van spirirualiccit tracht men zich re ontdoen van
gedachten, gevoelens en herinneringen - de geesr
leeg re maken, alsof dat een wenselijke of spirituele
toestand zou zijn. Maar de geest leeg hebben is nier
per se verstandig. Daarenrcgen heb je er meer aan
door gedachten heen re zien en re onderkennen
dar een gedachte maar een gedachte, een geloof.
een herinnering is. Dan kunnen we ophouden be­
wusnijn of geesr re koppelen aan onze gedachten
en psychische toestand.
Mer die eerste stap, roen ik besefte dar war er
door mijn ogen en zinruigen keek wakkerheid of
Geest was, in plaats van conditionering of herin­
nering, zag ik dat dezelfde Geest door alle andere
ogen keek. Het deed er niet roe ofhij door een an-

16. dcrc conditionering keek; het was precies hetzelf­
de. Her zag zichzelf overal, niet alleen in de ogen,
maar ook in de bomen, de stenen en de vloer.
Het is paradoxaal dat hoe meer deze Geest of
dit bewustzijn proeft aan z.ichzelf, nier als een ge­
dachte, een idee of geloof, maar als een simpele
aanwezigheid van wakker-zijn, hoe meer dit wak­
ker-zijn overal wordt weerspiegeld. Hoe meer wc
uit lichaam, geest en identiteit omwaken, hoe b�­
rer we zien dar lichaam en geest feitdijk slechts
verschijningen zijn van diezelfde
Geest, diezelfde aanwezigheid. Hoe meer we
ons realiseren dar wie we zijn geheel buiten de tijd
staat, buiten de wereld, en buiten alles wat er ge­
beun, hoe mee we beseffen dar deze zelfde aanwe­
zigheid de wereld fs - alles war er gebeurt en alles
wat er bestaat. Het is als rwee kanten van een en
dezelfde medaille_
De grootste barrière voor her oorwaken is het
geloof dat her iets zeldzaams is. Wanneer je deze
barrière opzij zet, of in ieder geval regen jezelf zegt
dat je eigenlijk niet weet of je overruiging dat be­
wusrwording moeilijk is waar is of niet, dan komr
alles onmiddellijk tot je beschikking. Aangezien dit
alles is wat er is, kan her niet zeldzaam en moeilijk
zijn, renzij we dat hardnekkig volhouden. De basis
van dit alles is nier theoretisch maar een ervarings­
feit. Niemand heeft het mij geleerd en niemand
kan het jou leren.
Wat zo mooi is aan bewusrwording is dat het ge­
voel van 'ik' die dat leven leidde er nier meer is
wanneer je nier meer functioneen volgens je con­
ditionering. De meeste mensen zijn vertrouwd
met het gevoel een ik te zijn die dir leven leidt.
Maar wanneer dit doorzien wordt, is de ervaring
dat war dit leven werkelijk drijft en bestuurt liefde
is, en diezelfde liefde leeft altijd in iedereen. Wan­
neer 7ij zich door jouw persoonlijke moeilijkheden
heen worstek raakr ze versplinterd, maar ze is er
nog steeds. Niemand heeft: deze liefde in eigen­
dom. ledereen is in essemie een manifestatie van
die liefde.
Je hebr momenten gehad in je leven, of je je
daar nu van bewust bem of nier, dat je tijdelijk
de 'ik' waarmee je geïdentificeerd bene, vergat. Her
kan spontaan gebeuren als je iets moois ziet, of her
kan ontstaan doordar je je ego vergeet. Mensen
hechten meestal geen waarde aan deze momenten.
Nadat je het 'mooie moment' hebt meegemaakt,
neem je het vertrouwde gevoel van idemircir weer
aan. Maar feitelijk 7.ijn deze gelegenheden als ldeine
kijkgaatjes waardoor de waarheid wordt ervaren.
Als .ie er naar uit gaar kijken, zullen ze je opvallen.
Plotseling houdt de geest dan op zijn eigen verhaal
te vervolgen. Misschien zie je dar jouw individuele
identiteit of ik-gevoel even afwezig was en dar war
jij echt bent nier verdween. Stel je dan de vraag:
'War is de echte ik? Als mijn idemheir even afwe-
il

17. zig kan zijn en ik niet verdwijn, war ben ik dan?' of
liever: 'Wat ben ik wanneer ik wél verdwijn?'
Meestal wordt de geest geactiveerd in reactie
op de vraag: 'Wat ben ik?' Hij begint erover na te
denken rot echte intelligentie interrumpeert en
zegt: 'Wacht eens even - dat is weer denken.' Dan
kan er een hiaat komen russen de ene gedac hte
en de volgende, en als je in dat interval heel aan­
wezig bent, breng je je vertrouwde idemireir nier
meer naar buiten. Zodra er identiteit in her hiaat
springt, voel jij je niet meer aanwezig. Niemand
zijn brengt de geest meestal zo van zijn stuk, dar
hij dat hiaat heel snel gaat opvullen. 'Hoc kan het
dar ik niemand ben?' Maar om het op te vullen
met iemand is zinloos. Als je echt wilt weten war
je bent. ervaar dan het imerval, ervaar de open­
heid, en laat die 1.ich ontwikkelen in jezelf. Er is
geen betere manier om erachter te komen war je
bent.
Dan wordt spiritualiteit niet alleen echt, maar
avontuurlijk en interessant. Je vraagt: 'Deze open­
heid, deze aanwez.igheid' - noem her wat je wilt
- 'ben ik dat dan?' Je begint te merken of aan te
voelen dat je iets gaat begrijpen dat geen voort­
brengsel is van denken, overtuiging of geloof. En
wanneer je her toe je door laat dringen, dit wakker­
zijn dat geen enkele identiteit heeft, is het verbluf­
fend. In zen noemen we dit het ongeschapene; het
is het enige dat je gee.�t niet creëert.
32
Er is een prachtige parabel uit de Bijbel die zegt
dat her gemakkelijker is voor een kameel om door
her oog van een naald te kruipen dan her voor een
rijkaard is om in de hernel te komen. Je rrachren
vasr re klampen aan je identiteiten, zdfs aJs het de
aller-spirirueelste, aller-heiligste idenrireiren zijn,
is als de poging een kameel door het oog van een
naald re duwen. Ze zijn te grof, ce groot, te on­
zuiver, te geconstrueerd om toegang te krijgen tot
de waarheid. Maar er is één ding dat wel door her
oog van de kleinst mogelijke naald kan kruipen.
Ruimte, je eigen niet-z.ijn, kan er recht doorheen
naar de hemel. Geen van ons kan ook maar een
stukje ego-identiteit meenemen.
Geweldig is de ervaring wanneer we ons eigen
niet-zijn geworden zijn. We beseffen ons zuivere
wakker-zijn en zien dar war wc zijn zuivere Geest
is zonder vorm. Wc onderkennen dat vormloze
Geest de essentie is, de bezielende aanwezigheid
van alles. Dan verkeer je in de hemel, omdat Geest
en essentie bij iedere stap ons lichaam innemen.
Dat is de ware beteken is van opnieuw geboren
worden. Opnieuw geboren worden is nier alleen
een grootse emotionele, religieuze bekeringser­
varing. Dat kan fijn zijn, maar dar is slechts her
aanrrekken van andere kleren. Opnieuw geboren
worden is werkelijk opni(z�w geboren worden, niet
een nieuw spiritueel kledingstuk krijgen. Preciezer
geformuleerd is het ongeboren worden. wanneer we

18. beseffen dat dit eeuwige niets in feite dit leven leidt
dat 'mijn leven' heet.
Maar alleen dat je de waarheid besefr en spiri­
rueel ontwaakt, wil nog niet zeggen dar jouw le­
ven een eindeloos stijgende lijn van voorspoed zal
zijn. Dar zou niet de vrede zijn die alle versrand
re boven gaar. Zolang ons leven prenig is, is her
gemakkeli;k om vrede t:e hebben. Maar het leven
doet wat her doet, als een oceaan in beweging. Of
de golven hoog of laag zijn, ze zijn even heilig, en
omdat je niemand hem, schaden ze je niet. In dit
wakker-zijn zit de vrede die het versrand re boven
gaar, en jouw leven hoeft het nier beter re doen.
Het kan gewoon doen war het leven doet: stro­
men. Her deert jou niel.
Leerling: Van her laren varen van ons egocentris­
me zodat we kunnen ontwaken gesproken - denk
je dat het van ons afgepeld wordt als de schil van
een sinaasappel?
Adyashanti: Afpellen is net als 's nachts een
droom hebben waarin je droomt dat je een thera­
peut bezoekt, en je voelt je steeds beter, en je hebt
her gevoel dat je iets bereikt. Ontwaken is dat je
op de bank zit en je verhaal vereelt, en nog steeds
verward bent- niet erg ver gekomen. Dan realiseer
je je opeens dat dit een droom is, dat dit nier echt
is, dal je her verzint. Dat is ontwaken. Er is een
groot verschil.
Lcerüng: Heb ik het allemaal verzonnen?
Adyashanti: Atles. Maar het wakker-zijn in jou
droomt niet. Alleen de geest droomt. Die verrele
zichzelf verhaaltjes en wil weten of je voongang
boekt. Wanneer je overschakelt naar waakzaam­
heid, besef je: 'Wacht, het is een droom. De geest
schept een veranderde werkelijkheids[oesrand, een
virruele werkelijkheid, maar het is niet waar- het
is maar denken.' Het Jenken kan in de context
van gewaarzijn een miljoen verhalen vertellen, en
dat verandert geen sikkepit aan het gewaarzijn.
Het enige dar zal veranderen is hoc het lichaam
zich voelt . Als je jezelf een droevig verhaal verrelt,
reageert het lichaam da�rop. En als je jezelf een
verhaal vol zelfverheerlijking vertelt, voelt her li­
chaam zich opgeblazen, zelfverzekerd. Maar wan­
neer je beseft dat het allemaal verhalen zijn, kun je
ontwaken uit je geest, uit de droom. Nietjij wordt
wakker, war eeuwig wakker was realiseert zichzelf
Wat eeuwig wakker is, dat ben jij.
j'i

19. Satsang
W
e komen hier samen om de Waarheid te
herkennen die eeuwig is. In satsang zijn be­
tekent in verbinding met Waarheid zijn. Wanneer
we dit begrijpen, kunnen we hier met een gemeen­
schappelijke intentie samenzijn.
Wanneer je naar satsang komt om vcrbinding
te hebben met Waarheid, ben je bereid te vragen:
'Wie ben ik?' of 'Wat ben ik?', zonder een script
of een rol, zonder het verhaal over wie jij bent en
wat jij bent, met loslaren van het script van waar je
denkt dat je leven over gaat. Elk gevoel van iden­
titeit heeft zijn script. Enkele rollen in die scripts
zouden kunnen z.ijn: 'Ik ben de succesvolle jongen
of het succesvolle meisje,' of 'Ik ben de onsucccs­
volle,' of 'Ik ben degene wiens relaties nooit wat
worden,' of 'Ik ben de spiriruele zoeker die veel
37

20. spirituele ervaringen heeft gehad.' We hebben al­
lemaal en specifieke rol en onze verhalen over di<:
rol. Maar onze rollen en verhalen zijn nier war wij
zijn.
Het mooie aan satsang is dat het een gelegen­
heid is om uit je verhaal wakker re worden. Wan­
neer je je gaat realiseren war Waarheid is. 1.ie je in
dat Waarheid geen absuactie is. het is niet daar er­
gens buiren je, en her is niet iets war je morgen zult
weren. Je ontdekt dar Waarheid is wie jij zonder je
verhaal of script, nu, op dit momenr bem.
De werkelijke zegen van deze ootmoering is
de kans om nu, nier m orgen, gesropr re worden.
Je bewust worden van de waarheid van je essen­
cic wordt nier in de eoekomst bereikL Her is nier
iets waar je je op voorbereide of war je verdient of
waard bent . OnlWaken is een radicale verandering
van identiteit. Je denkt dar jij jij bent, maar dal
ben je niet. Jij bent eeuw1ge essentie. Hel momenr
om te ontwaken is nu. Nier morgen. Nu.
Wanneer de kJeineik begint re beseffen waarom
hij hier in satsang is, denkt hij: 'Dit hier is niets
voor mij. Ik dacht dar ik hier was gekomen om er
iets uir te halen voor mij, maar dat zit er niet in.'
Her is een revolutionair idee voor ieder mens om
ergem heen re gaan of iers te doen waar we niet
ons voordcel mee kunnen doen. Niet dat er iers
mis mee is om soms ergens voordeel uir te halen,
maar in sarsang leren we inzien dar ons gduk en
ome vrijheid niets re maken he bben met het be­
halen van een bepaald voordeel. Integendeel, die
hebben alles te maken met onszelf roestaan op dit
momcm te ervaren hoc het is als onze srrategic ons
volkomen uit handen wordt geslagen. Mer inbe­
grip van onze strategie om bevrijd te zijn van alle
snaregie. Dit is een kans om op cc houden met alle
strategieën om iets re worden.
De zegen van sarsang is dar we open staan voor
de onmiddellijke ervaring dat de kleine ik onrwa­
pend wordt. Bijna overal waar je heen gaat, wordr
dar gevoel van ontwapend worden weggeduwd,
verstopt, niet ecns besproken oferkend. Maar hier
kunnen we zeggen: 'War ben ik, en wie ben ik 1w
- wnder mijn verhaal, zonder dar ik van dit mo­
ment iets eis, zonder dat ik ergens op hoop, zonder
mijn script?' De geest, als hij iets zou zeggen, zou
ancwoorden: 'Ik weer het nier,' omdat de geest nier
weet wat hcr is ontwapend te zijn, hij weer niet wie
ofwar hij is zonder 1.îjn rol ofkarakter re spelen.
De acteur die dir alles opvoert heer 'ik'. Zelfs
wanneer we de roep van satsang verwelkomen of
erop reageren, houdt die acteur zichzelf in stand.
en her is de neiging van de geest om re 7.eggcn: 'Ik
ben hier.' Maar wanneer we zoeken wat er achter
her 'Ik ben hier' zit, heeft dar iets weg van roepen
in een lege kamer- er is een echo, 'Ik hen hier',
en elke keer dat we kijken, vinden we slechts een
echo. Wie? 'Ik ben hier.' Wie?
39

21. Dus dan ga je nog meer loslaten, om ook nicc hel
subtielere spd te spelen dat je denkt dat je een ac­
teur achter de rol benr. Je gaat inzien dat het ge­
woon weer een verhaal is. Als je echt goed kijkt,
heb je de geweldige kans volledig ontwapend te
worden omdar je geen acteur of wie dan ook zulr
vinden.
Wanneer deze: ontwapening plaatsvindt, laat je
de woordloze ervaring zichzelf presenteren. Oir is
de woordloze ervaring van zijn die je zelfkunr voe­
len. Je zult beseffen dat het geen script of rol is, er
komt geen agenda aan re pas, en zij sreh geen eisen
aan dit momenr. Het is ook nier de acreur. Wat jij
bent besrond al voor jouw idee van jezelf.
War jij bent zonder je rol, daarvan wordt vaak
gedacht dat her ergens versropt zir. En wanneer je
je rol dus opgeeft. wanneer je vcrder kijkt dan hec
karakter dat 'ik' heet, naar de waarheid van je es­
sentie, denk je misschien dat er iemand re vinden
is die op de een of andere manier verborgen is. Als
dit gebeurc, denk je misschien, wanneer je in deze
ontvankelijke roesrand komt: 'Er is niemand hier,
maar toch maar even kijken, zoeken naar het zelf,
de waarheid, de verlichte ik.' Zoeken naar her ver­
lichte zelf is ook maar een rol, een scripr. Hcc is
onderdeel van het script van de spirituele zoeker.
Ns je dat script laat vallen - wat ben je dán?
Oe reden waarom ik je vraag te onderzoeken
wat je bene is natuurlijk dar jij op dit moment her
-!0
levende antwoord bent. Niets war ik je verrel vcr­
vangt die levendheid, dat leven van het antwoord.
Daarom is zo vaak gezegd dar alleen de mensen die
nier weten wie zij zijn, de ontwaakren zijn. Ieder
ander weet wie hij is. Hij is zijn script, wat zijn
script ook is, zelfs als dat script is: 'Ik ben nier ont­
waakt.' Wakker-zijn is gem script hebben, weten
dat een script uiteindelijk maar een script is, en
een verhaal maar een verhaal.
Er is een staat waarin de geest zege: 'Ik heb geen
idee wie ik ben,' omdat hij het juiste script niet kan
vinden. Ontwaken is de realisatie die plaatsvindt
als de geest heeft gezegd: 'Ik geef het op. lk heb
gewoon geen idee wie ik ben.' Wanneer je dit gaat
begrijpen, besef je dat, als je je script van iemand
die luistert neerlegt, en als je je script van iemand
die iets zegt neerlegt, en jij deze rollen een ogen­
blik laat vallen, je niet degene bent die je dacht te
zijn. Naar satsang komen is iets heel revolutionairs
om te doen voor dit idee van 'ik', omdat het ik
denkt dar het zijn geluk zal vinden door zijn script,
zijn rol. zijn idenrireic ce veranderen, - zelfs als her
zijn identiteit is geen identiteit te hebben. Het zal
doen wat nodig is om de bal die 'ik' heer aan het
roJlen te houden.
Onze spirituele cultuur is gecompliceerd gewor­
den. We hebben steeds subtielere spirituele ideeën
in re brengen in onze discussies. Veel mensen heb
her oude zwaarwichtige idee van God en zonde
41

22. vervangen door de woorden bewustzijn en condi­
tionering, die een beetje lichter klinken. De mo­
derne spirituele mens heeft van die uiterst abstraere
ideeën. Hoe abstracter her idee, hoe transparanter
her is. Het valt niet mee een beeld te vormen van
bewustzijn om op je alraar re zetten. Je altaar wordt
steeds weer leeggemaakt. Als je de Waarheid wilt
zien, zet er dan niers op. Her allerbeste altaar, daar
zou niets op moeten staan.
Maar ook absreaere ideeën, als je je ermee iden�
tificeerr, kunnen je pakken en her ontwapenen van
de geest tegengaan. Zelfs wanneer er een plotse­
linge ervaring is van wakker-zijn, is het heel ge­
makkelijk voor het vcrstand om de levende geest
van wakker-zijn aan te nemen, er zijn stempel op
re drukken en er zoiets van te maken als: 'Dit is
wakker-zijn, of gewaarzijn, of bewustzijn, of her
zelf.' Her verstand zal er iedere naam aan geven
om maar niet onrwapend te worden. Zo zien we
dat zelfs het meest heilige begrip, als het nier heel
luchtig wordt gehanteerd, een subtiele verdediging
kan worden regen deze betreffende staar van zijn,
die niet in een idee kan worden vastgelegd.
Als we de vraag stellen: 'Wie ben ik zonder het
ik-idee? Wat ben ik 1.0nder her ik? kan het woord­
loze zich onmiddellijk openen, kan het ideeloze
zich openen. Laat het ervarm daarvan toe, want
dar is her levmtb ancwoord op de vragen: 'War ben
ik? Wie ben ik?' Oir is niet het dode, conceptuele
42
anrwoord, maar het levende antwoord. Het leeft!
Op dit moment van stralend wakker-zijn ontvouwt
een mysterie zich stap voor stap voor zichzelf. Deze
levende staar van zijn, noem het war je wilt, is her
enige war je altijd bent geweest, altijd zult zijn en
op dit momenr bent. Je bent niet een menselijk
wezen, je bent mentie die eruit ziet als mens.
Oprecht onderzoek heeft iets van een kind dar
zich afvraagt: 'Ben ik dit echt?' Denk er nier over na,
maar sta deze vraag toe steeds meer van je pantser af
te breken. Heb je wel eens gemerkt dat de geest nier
weer wat hij moet doen? Sta open voor dat gevoel
van onwetendheid, en wees niet bezig met jezelf te
ontwapenen. Zie, dat zich in het centrum daarvan
een levendig, sualend wakker-zijn bevindt. Hoe,
dat is een raadsel, maar door het zien van dat wak­
ker-zijn toe te laten, kun je zelf onrwaken.
Wanneer je wakker-zijn toelaat, zul je merken
dat het spelletjes speelt met je leven. Het gedraagt
zich niet volgens de agenda van de lcleine ik, die al
die ideeën heeft over wat er allemaal gebeurt wan­
neer je verlicht wordt. Her wakker-zijn staat on­
verschillig tegenover de bedoelingen die jij mocht
hebben. Het gaat zijn weg, en luistere nier naar wat
jij wilt, en je bent dankbaar dat het niet luistert. Je
ontdekt dat het zijn e.igen beweging kent, en dat,
veronderstel ik, is echte overgave - het volgen van
die beweging. Dit is de ware betekenis van 'Uw wil
geschiede'.
43

23. De geest houdt zich mtssch1en wel bezig met ont­
wapend worden en hec loslaren van alle zijn ideeën
en scripts. Misschien zegt hij: 'Ik krijg misschien
niet wat ik wil.' En ik zeg, je hebt verdomd veel
geluk als je niet krijgt war je wilr! Verlichting heeft
mi.i niets opgeleverd wat ik wilde. Ik dacht dar er
een heleboel dingen door opgelost zouden wor­
den. Ik had allemaal ideeën over wat het me zou
brengen. Vergeet her maar! Nier dar je niet krijgt
wat je wilt, maar het kan je merschelen ofje krijgt
wat je wilt. Ik kan nier één ding bedenken dar ik
gekregen heb, waarvan ik dacht dat ik het zou krij­
gen. Wat wel gebeurde was dat her me niet meer
kon schelen. Wat een afschuwelijke droom was het
- te denken dat ik die dingen nodig zou hebben
om gelukkig te zijn.
Het mysterie van je eigen essemie verwdkomen
is sacsang. Oir staar in contrast met wat spiritua­
liteit vaak is - je eigen essentie wegduwen, en her
mysrerie definiëren, ofhet opmigen met parels en
bloemen, enzovoort, zodar het eruit ziet als een
machtig mysterie. Satsang is een verwelkoming,
een zodanige verwelkoming dar her idemificeren
het begeeft en het mysterie beseft: 'Oh, dit ben ik!
lk dacht dat ik die man daar was met die agenda.
Ik dacht dat ik een speler van rollen was. [k dacht
dat ik de rollen was.' Niets daarvan is waar. Wan­
neer de rol die 'Ik ben een mens' heet eindigt, noe­
men we dat dood. Het is veel gemakkelijker als je
die rol laat sterven voordat het lichaam sterft, en
hel nu ten grave draagt. Door satsang kun je je be­
wust worden van wat je eeuwig bent, en werkelijk
leven.

24. Openheid
E
en belangrijk onderdeel van sarsang, als we sa­
menkomen om te onderzoeken war Waarheid
is, is dat je je openstelt. Sommige mensen vinden
het gemakkelijker open van geest te zijn en som­
migen vinden het gemakkelijker open van hart re
zijn, maar echr hier zijn impliceert beide.
Wanneer j� open bent, filter je niet wat je er­
vaart en je barricadeert je nier. Je probeert je nier te
verdedigen, maar je stelt je open voor het mysterie
door vraagtekens re zenen bij war je gelooft.
Als je jezelf het enorme plezier doet niet te pro­
beren je achter een bepaald idee of gevoel te vcr­
schansen, wordt de openheid groter, rot je identiteit
meer en meer de openheid zelfwordt, in plaats van
een referentiepunt in de geest dat een geloof heet
of een bepaald gevoel in je lijf Her punt is niet je
47

25. van gedachten ofgevoelens te ontdoen, maar dat je
niet het gevoel hebt dat jij er in woont.
Openheid heeft geen bepaalde plaats. Het lijkt
ofze overal is. Ze heeft ruimte voor alles. Er kan een
gedachte zijn of geen gedachte. Er kan een gevoel
zijn ofgeen gevoel. Er kunnen geluiden zijn. Er kan
srilre zijn. Niets versroorr openheid. Niets verscoort
je ware aard. We worden alleen gestoord wanneer
we ons afSluiten door ons met een bepaald stand­
punt re vereenzelvigen, een idee over wie ik ben of
wie ik denk of voel dar ik ben; we gaan in verzet
tegen wat er gebeurt. Maar wanneer we onze ware
aard zijn, die openheid is, merken we dar we feite­
lijk regen niets in verzet zijn. Wat er ook maar in
openheid gebeurt is volmaakt oké, en dus kunnen
we spontaan en verstandig op het leven reageren.
Satsang heefr re maken met herinnering. Her
is alsofje vergeten bent dar je deze openheid was,
en dacht dar je Iers was. Mensen hehhen eindeloze
mythes gecreëerd over hoc wc het zijn vergeten.
maar dat doet er eigenlijk nier roe. Oe kern van
sarsang is nier jezelf veranderen en vervormen,
maar je herinneren wat je bem. Waarheid heeft re
maken mer het herinneren, herkennen of realise­
ren van je ware aard.
Ken je de ervaring dat je iets vergeet, zelfs al
was het zo-even nog in je gedachten? De geest doet
misschien moeite her zich re herinneren, maar dit
maakt her juist moeilijker. Wat helpt dan ren slotte?
411
Je omspant je wat. Je vergeet dar je probeerde her
je te herinneren, en je omspant. '0 ja, dar is het!'
Her anrwoord komt uit het niets. Zelfrealisatie is
netzo-het gebeurt nu. Het gebeurt bij bereidheid
je te ontspannen en niet te weren.
Je kunt nu op die moment c:en ervaring van
openheid krijgen. Je hoeft je niet open te stellen
of opener re worden. Herken alleen de openheid
die hier en nu reeds ervaren wordt. Dit ken je van
binnen, van buiten en overal van. Ervaar het maar.
Laat her woord 'openheid' los. Laat her verdwij�
nen, en de ervaring wordt dieper en wordt meer en
meer woordloos. �t'S eenvoudig woordloosheid.
Dan raak je niet in verwarring door woorden, en
beperk je je ervaring niet door in de woorden te
geloven. Maar zodra je het woord 'openheid' erop
legt, neemt je ervaring een bepaalde smaak aan,
die niet helemaal de juiste is. Misschien komt her
er dichtbij, maar het is niet helemaaJ wat her was
roen je dat idee nier had.
Dit loslaren kan zich verdiepen. Die verdieping
kan de vorm hebben van vallen in war onbekend
is voor de geest. Deze heeft de neiging zich hier
ideeën over re maken en de ervaring te beperken,
maar het is feitelijk een intensivering van de erva­
ring van zijn. In die ineensere ervaring realiseert
de beperkre mens die je dacht re zijn zich dat hij
daarentegen deze openheid is. Je zult ook zien dat
anderen dir zijn. Wanneer jij jezelf bevrijdt, is her
49

26. niet alleen jouw zelf, maar het Zelf dat bevrijd
wordt. Jij herinnert je her Zelf van iedereen, om­
dat het hetzelfde Zelf is. Wanneer dit gerealiseerd
wordt, maakt dat de torale transformatie van men­
selijke inreractie mogelijk.
Open geest, open han. Besef dat er niemand in
je is die je moet beschermen. Een emotionele be­
grenzing of gevoelens van afgescheidenheid en ge­
ïsoleerdheid die voortkomen uit de begrenzing zijn
onnodig. De enige reden waarom je ooit Jacht dat
je bescherming nodig had was vanwege een heel
onschuldig misverstand. Dit gebeurde omdat je,
wen men je als heel klein kind een idee van jezelf
gaf, ook gereedschap kreeg voor her bouwen van
een muur om dit idee te beschermen. Je leerde bij
voorkomende gelegenheden het gereedschap uit re
breiden. Als een goede dosis boosheid nurrig leek,
of misschien wel wrok, schaamte, afkeuring of be­
drog, voegde je dar aan je uitrusting roe. Of je nu
vasthoudt aan her zelfbeeld van een goed mens of
een gebrekkig mens, de idenrireirsuitrusting wordt
gebruikt om dar beeld re beschermen.
Dit is heel onschuldig. Her gebeun zonder dat
je weer dar het gebeurt. Het gaar door rot je beseft
dat er, inherent aan het aanhouden van 'mij' als
zelfbeeld in lichaam en geest, een geloof bestaar
dar je bescherming nod1g hebt. Je kunt niet het
een hebben zonder her ander. Ze zirren in herzelf­
de hokje.
so
Wanneer je je bescherming laar vallen, komt de
waarheid binnen en haalt het zelfbeeld weg. Daar­
om ging het zelfbeeld gepaard met een muur, om­
dat zonder de muur de herinnering van je ware
aard zich onmiddellijk opdringt en her ze.lfbecld,
goed of slecht, weghaalt. Er is geen zelfbeeld dat
geen muur om zich heeft en geen zelfbeeld dat niet
gepaard gaat met pijn. Niet alleen heb je je eigen
muren, maar er zijn ook muren die je om anderen
projecteert, de beelden die je van hen hebt, die je
beletten hun ware aard te zien.
Met de bereidheid in re zien dar een beeld niet
reëel is, storten de muren in. Wanneer de intel­
lectuele muur afbreekt, word je ruim van geest.
Wanneer de emotionele muur afbreekt, word je
ontvankelijk. Wanneer realisatie van de Waarheid
her beperkte ik verwijdert, is er plotseling geen
zelfbeeld - maar alleen rotale aanwezigheid. To­
tale aanwezigheid! Deze openheid is aanwezig en
beeldloos. Ze hoeft niet beschermd te worden. Er
kan iemand regen schreeuwen, en her geluid gaar
door de ruimte. Dat is oké. Iemand kan het lief­
hebben. Dat is fijn, maar het voegt er niets aan roe
en het haalt er ook niets van af.
Maar het grappige aan de Waarheid, of aan ver­
lichting, of aan bewustwording is, dat we het over
her hoofd zien, ook al is het niet verborgen. Het is
niet 1.0 ver weg, en wacht op het momenr waarop
we het verdienen. Het is moeilijk te vinden omdat
"1

27. het hier vlakbij is. Deze openheid was er altijd al.
Als zij een stem had, zou ze iets gezegd hebben als:
'In 's hemelsnaam, hoe lang blijft dit beeldverhaal
nog in stand, vraag ik me afl'
Oir beeldloze Zelf- noem her bewustwording
of gewaarzijn of openheid, ieder woord dat de her­
innering bij je wakker roept- is heel stil. Maar ge­
loof mij nier. Neem de woorden mee naar binnen.
Ontdek het zelf. Jij bent de autoriteit. Ik ben maar
de boodschapper.
Hoe meer je beseft dat je openheid bent, hoe
meer je fysieke lichaam beseft dar er niets te be­
schermen valt. Dan kan her zichzelf openstellen.
Op emorioncel niveau kun je dir voelen als ge­
waarwording in je spieren en je horren. Dan ont­
plooit zich de diepste functie van je lichaam, en
wordt het een uiting van de openheid die je in fy­
sieke gedaancc bent, een uiting van waarheid, in
plaats van de beschermer van het ik. Het wordt
een verlenging van openheid zelf. Je voelr bijna ba­
byachrige fascinatie met beweging en je zintuigen
en war er allemaal is in de wereld. Her verschil is
dat, wanneer het spirituele ontwaken dieper wordt
en rijpt, je hebt wat een baby mist: wijsheid. Een
baby idemificeert zich in de loop van de tijd met
de voorwerpen van zijn aandacht en met de bood­
schappen die anderen hem over zichzelf geven.
Wanneer de gerijpre lichaamsgeest een verlenging
wordt van de openheid, zijn ware aard, ontdekt
52
hij de onschuld opnieuw, alleen is er nu een diepe
wijsheid, waardoor hij gdàscineerd kan zijn zon­
der ooit iets vast te pakken ofweg te duwen, want
dar is niet nodig. De beweging en de fascinacie zijn
dus niet infantiel. Ze zijn als van een kmd, maar
absoluut wijs. In deze openheid zit de aller-diepste
wijsheid. Dan ben je eindelijk in staat gefascineerd
te zijn zonder je in een identiteit te verliezen en
zonder gevoel dar je bedreigd kunr worden.
De hele wereld van een baby heeft te maken
met het lichaam. Zo hoort her ook, dat moet ook.
Maar de onschuldige wijze is niet geïnteresseerd
in her onderhouden van her lichaam. Her wordt
onderhouden, maar niet uit angst dat het niet in
stand blijft. Daarom zit in het opnieuw zich herin­
neren. in het diepste thuiskomen bij je Zelf, een
vrijheid om inderdaad hier te zijn, om dir leven te
leven zonder angst.
Een ander aspect van openheid is intimiteit.
Wat de snelste toegang geeft tot Waarheid, en ook
tot schoonheid, is dar je iedere ervaring heel dicht­
bij laar komen, innerlijke en uiterlijke, zelfs als de
ervaring nier 'goed' is. Wanneer je heel dicht bij
alles wat je ervaart bent, moer de verdeelde geest
alles loslaten waar hij zich op dat moment mee be­
zighoudt. In deze intimiteit word je heel ontvanke­
lijk en ontdek je een grote ruimte. Of de ervaring
nu onaangenaam ofmooi van karakter is, zodra de
hele ervaring heel dicht bij je is, is er openheid.
'53

28. Wanneer er imimiteir is met de hele ervaring van
het moment, blijft het gewaarlijn niet beperkt tot
war zich afspeelt in je emotionele lichaam, je fy­
sieke lichaam, je waarnemingen of je gedachten.
Er is alleen sprake van één geheel dar zichzelf waar­
neemt, zichzelf voelt ofzichzelfdenkt, en alles war
er gebeurt lost zichzelf meestal op. Wanneer het
geheel zichzelf waarneemt, is dar heel iets anders
dan wanneer het ik een ervaring heeft. Wanneer
wc op deze manier loslaten, is het zoals zenmees­
ter Bankei altijd zei: 'Alles wordt volmaakt geleid
in het Ongeborenc.' Hij bezigde het woord 'On­
geboren' voor wat ik Waarheid noem. Wanneer
het geheel zichzelfwaarneemt, is er de indruk dar
her Ongeborene volkomen zichzelf bestuurt. Het
houdt nooit vast aan ervaringen. Het brengt zich
alleen in evenwicht en geniet overal van. En wan­
neer je je plannen en wensen laat varen, kan gezien
worden dar alles volmaakt bestuurd wordt in het
Ongeborene.
Soms zie je dat je gcesr een plannetje heefc. Je
probeert je ergens van re bevrijden of iets te be­
grijpen, en je denkt erover na. Overweeg eens een
pauze en hou een ogenblik op met denken. Dar
deed Einsrein. Hij dacht over een probleem na en
hield er dan mee op, met het idee dar hij zover was
gekomen als hij kon en de grenzen van her rario­
nele denkproces had bereikt. Nu is her een truc
om dar te doen. De meeste mensen merken dar het
rationele denken hen tot de rand brengt en maken,
in plaats van ermee op te houden, een draai van 90
graden naar reehes of naar links en gaan langs die
rand lopen, denken horizontaal en betrekken er
meer feiten, ervaringen en herinneringen bij. Oir
heer tijdverspilling. Het enige nut van denken dat
enige kracht heeft is een rationeel proces dat rot de
grens van her denken gaat en dan stopt. Het laat
iets anders leveren war er geleverd moet worden,
ongeveer zoals Einsrein deed als hij het denkproces
doorvoerde wr her eind en de oplossing dan liet
komen. Dan bestuurt het Ongeborene alles vol­
maakt omdat her heel dichtbij ervaring staac.
De snelste ingang rot deze openheid in je ware
naruur is niet zozeer door re denken, maar via de
vijf zintuigen. Als je bijvoorbeeld naar het hele mo­
ment luistert en niet slechts naar de geluiden die je
oren rer beschikking staan, als je het totaal van het
hele moment voelt, zul je zó onrvankelijk worden
dar het de beperkte ruimte van het ik te buiren
gaat. Er komt een bepaald gevoel in je lichaam, je
voelt het gewoon - het wordt ruimer. Je voelt de
absolute rust. Je voelt de vogels. Je voelt hoe het is
om een geluid te voelen.
De zinruigen geven je rechtstreeks roegang, bo­
ven het denken in virtuele werkelijkheid uit, tot
iets dat niet mentaal gecreëerd is. Het is fantastisch
als je je zinruigen openstelt. Je beseft dar 99 pro­
cent van je probleem was dar je alles begrensd had,
S'i

29. gefocust hield in maar één richting, en dat alles
heel helder wordt als je je voor het toraal openstelt.
Zodra je pijn begint te krijgen, valt her je op dat je
zintuigen zich niet meer op her geheel richten en
in plaats daarvan maar op één ding gericht zijn, en
dat veroorzaakt lijden.
Je kunt gaan inzien dat er heel veel geleden
is omdat deze gerichtheid op een smal punt van
ervaring het voor het Ongeborenc heel moeilijk
maakt zichzelf te besturen. Maar zodra de blik zich
verruimt, bestuurt zoals bekend het Ongeborene
zichzelf, en is alles in orde, zelfs als het niet zo lijkt.
Dan kun je een beperkt gezichtspunt overstijgen
en zien dat het niet echt waar is dat jij al deze er­
varingen gadeslaat, maar dar het het g(htel is dat
zichzelfwaarneemt.
Onschuld
E
r vcrschenen drie kenmerken in mij roen ik
een diepe bewusrwording ervoer: wijsheid.
onschuld en liefde. Hoewel her feitdijk onderde­
len van een geheel zijn, kun je dit geheel beschrij­
ven met de:�.e drie kenmerken.
Bewusrwording omsluit wijsheid. Wanneer ik
spreek van wijsheid, berekent het niet dat ik plot­
seling inrelligenr werd. Het betekent eenvoudig
dat ik de Waarheid realiseerde. Dez.e Waarheid is
war ik ben. Zij is wat de wereld is. Zij is wat fs.
De wijsheid is de realisatie van war je bent. Het
is de realisatie van Waarheid, de enige echte waar­
heid. Deze Waarheid is geen kwestie van filosofie,
wetenschap. geloof, overruiging of religie. Zij gaat
dar alles te boven - ver re boven.

30. Her rweede kenmerk dar voortkwam uit dit om­
waken was onschuld. Dez.e grote onschuld geeft
het gevoel dat het leven ahijd weer nieuw is. Sinds
de verlichting houden de hersenen zaken niet meer
vast en vergelijken nier meer, zodat elk moment
ervaren wordt als nieuw, zoals her ook is in de ogen
van een kind. De volwassen geest heeft de neiging
dingen in zich op te nemen, zijn waarnemingen
met de waslijst van dingen die er in het verleden
zijn gebeurd re vergelijken, en eigenlijk de houding
aan re nemen van: 'Al meegemaakt, al gedaan.' Hii
is camelijk dor, droog en saai. De onschuldige geest
zou men ook nederigheid kunnen noemen. Maar
zelf hou ik van her woord onschuld, omdat ik denk
dar her dichter bij de feitelijke ervaring blijft.
Her derde kenmerk dar ontstond was liefde.
Deze liefde is eenvoudigweg liefde voor her be­
staan. War er bij her ontwaken onm:1at is een lief­
de voor war er is- voor alles war er is. Het feit dat
er iets is, komt je al voor als geweldig, wanr als hc::l
inzicht bij her ontwaken heel diep gaat, is er het
besef hoe fragiel her bestaan is. Ik bedoel niet dar
we elk moment kunnen omkomen. Tk bedoel dat
we een ongelooRijk wonder zien, we zien hoe on­
voorstdbaar gemakkdijk er ook helemaal niets zou
kunnen zijn. (Trouwens, er is absoluut niets, maar
dar is een ander verhaal.) Dat er al iets besraar zie je
dan als een absoluut en opperst wonder, en uit dat
zien komt een grote liefde voort, eenvoudig voor
wat er is. Die liefde is iets anders dan het liefst krij­
gen wat we willen hebben of de volmaakte partner
vinden. Oir is liefde alleen maar voor het feit dat
we verers hebben of voor het feit dar er teennagels
bestaan, dar soort liefde. Een immense liefde rijsr
op, gewoon voor her wonder van het leven, in hel
besef dat iedereen en alles het Ene is.
Wanneer het ontwaken heel diep gaat, functi­
oneren we nier meer vanuir een persoonlijk zelf.
Met andere woorden, alles heeft geen betrekking
op 'mij'. Gedachten hebben geen betrekking op
mij; gevoelens hebben geen betrekking op mij; wat
anderen doen heeft niets mer mij te maken; en wat
er in de wereld gebeurt heeft geen betrekking op
mij. In de egocentrische staat van bewustzijn, is
alles wat er gebeurt iets dat met mij gebeurr. Dar is
toch zo? Dat is de 'normale' bewustzijnstoesrand.
Niemand kan eigenlijk uitleggen war her per­
soonlijke zelf is; we voelen het gewoon. Het is iets
lichamelijks. Her is niet alleen maar hoe we han­
delen en war we zeggen; her is de voornaamste ma­
nier om onszelf re bepalen. Ns we die doorzien,
beseffen we dar her persoonlijke zelf nier is war wij
zijn en dar her ook nooir iers substantieels was. En
als we echt inzicht krijgen in onze ware aard, doet
zich een paradox voor; hoe meer we beseffen dat er
geen zelf is, hoe srerker we feitelijk aanwezig zijn.
'Vat dus in mijn ervaring de plaats van het per­
soonlijke zelf innam, was de onschuld en de liefde.

31. Natuurlijk waren die er altijd geweest, maar bedekt
door dat samenraapsel van gedachten en gevoelens
waaruit 'ik' was gaan bestaan. Deze onschuld blijft
me verbazen, wam er komr nooit een einde aan. Zij
blijft onschuld, hoeveel ze ook ziet, hoe groot haar
spiritueel inzicht ofspirituele diepre ook wordt; en
ze wordt steeds onschuldiger. Bij het egocentrische
zelfgevoel is her zo dat hoc meer we weten, hoe
minder onschuldig we ons voelen. Maar voor onze
ware aard is her zo dat hoe meer we weten, hoe
onschuldiger we ons voelen.
Ik noem dit gevoel niet alleen onschuld om­
dar dit her gevoel van onschuld uitdrukt waarmee
iedereen zich kan identificeren, maar ook omdat
het de betekenis heeft van hoegenaamd nier op je
hoede zijn. Wanneer we nier op onze hoede zijn,
merken we dat deze onschuld alleen uit zichzelf
voortkomt. Dar zou je op de volgende manier kun­
nen zien: wanneer we verbinding leggen vanuit het
egocentrisch bewustzijn gaan wc eigenlijk uit van
een idee, een opvaning die een samenraapsel is van
overtuigingen of herinneringen. Wanneer we uit­
gaan van onschuld, gaan we niet uir van eeu idee,
een standpunt uf overtuiging. Wc gaan uit van on­
schuld zelf, en dat is niet ee': bepaalde opvatting.
Onschuld heeft geen ideologie; zij heeft geen the­
ologie; zij heeft geen lijst met overtuigingen; en ze
heeft geen lijst met ideeën. Her is het enige in de
wereld dat er heel zeker van is dar het niet weet war
60
er aan de hand is. In onschuld is er geen idee over
wat er gebeurt en dit is het verwonderlijke. Wan­
neer ik zeg dar ze niet weet wat er gebeurt, bedoel
ik dar ze nier via het denken in conracr staat met
war er gebeurc. Her denken wordt overgeslagen
wanneer er conrace wordt gemaakt m�t een erva­
ring. Die wordt totaal niet gefilterd. Daarom is er
sprake van onschuld.
Dit aspeer van he::r onrwaakrezelf, dezeonschuld,
is als ervaring feitelijk in ieder mens aanwezig.
Voor de geest, voor her egocentrische bewustzijn,
lijkr her misschien wd fijn om re hebben. maar het
is angstaanjagend om in re verkeren, omdat her ie­
der gereedschap van het egocentrische bewustzijn
onklaar maakr. Her egocenrrische bewustzijn voelt
zich wel graag onschuldig, omdat het even opluch­
ting geeft, alsof je innerlijk een paar minuten naar
de Bahama's gaar. Maar de geest voelt zich eigenlijk
nier zo gemakkelijk daar omdat hij dan nier functi­
oneerr. We z.ien dar we nier zijn wie we dachten re
zijn, en dat de wereld nier is hoe wij dachten. Alles
is nieuw en open en onvoorspelbaar, en dar maakt
dar het ego zich onzeker voelt.
Her is misschien moeilijk re begrijpen hoe
grondig dez.e onschuld is. Als er bijvoorbeeld, als
je op je scoel zit, een zekere gewaarwording door
je lichaam gaar die je geesr onmiddellijk angst zou
noemen, zou onschuld dat nier weren. Zelfs een
gevoel dar de geest angst zou noemen wordt nier
61

32. door onschuld herkend, omdat zij niet waarneemt
met behulp van de geest. De manier waarop ze er
naar zou kijken zou er een zijn van: 'Wat krijgen
we nu, wat is dit?' Wanneer je ergens in geïntcres�
seerd raakt, ga je er naar roe. Als een geluid inte�
cessant is, leun je die kant op. Als een geur inreres�
sant is, snuif je hem op. Onschuld kijkt gewoon
mer nieuwsgierigheid en vraagt: ' War is het?' En
ze nekt de gewaarwording heel dicht naar 7.ich roe.
Ze ontdekt wat die gewaarwording is door de erva�
ring, in plaats van door het idee. Het is heel anders
om de gewaarwording van angst te voelen door
haar te ervaren dan door het idee erover. Omdat
een woord als 'angst' door generaties van mensen
is doorgegeven -er is mentale overdracht van ge�
neratie op generark - speelt, zodra de gedachte in
je hoofd opkomt die 'angst' zegt, niet alleen dit
momene mee; ralloze generaties angst spelen mee.
Maar onschuld kijkt nier via het denken, en
daarom slaat ze de geschiedenis over. Ze ontdekt
ieder moment opnieuw. Het is niet iets dat de
egocenrrische geest besluit- 'Oké, ik word nu on�
schuldig. en ik ga elk moment ontdekken, en ik
ga opletten.' Zo mis je het, want dit maakt er een
project van voor het egocentrisch bewustzijn. De
onschuld bestaat al en benadert en ervaart elk mo�
ment op een volkomen onschuldige manier. Wan­
neer je ermee in cont<JCt komt, ga je de kinderlijke
nieuwsgierigheid ervan voelen; je merkt dat ze
echt de ervaring wU aangaan, elk ding wil ervaren.
Daarom besraat in veel religies het advies om als
een kind te 1.ijn (nier kinderachtig, maar kinder�
lijk) omdar die kinderlijkheid altijd zo wezenlijk
geïnteresseerd is in wat er is. Oir is de kwalireir van
frisheid die we voelen wanneer we leven vanuit een
niet afgescheiden zelf
Naruurlijk hebben we nog steeds hersens en
hebben we nog steeds gedachten, dus worden er
nog steeds dingen geleerd en ervaringen verzameld.
Het egocentrisch bewustzijn neem altijd waar via
deze verzamelde kennis. Het enige verschil is dat,
als je vanuit het niet afgescheiden zelf leeft, je nier
waarneemt via die vergaarde kennis, al kun je er
zonodig wel uit punen. Waarnemen via onschuld,
daarentegen, maakt je echt buirengewoon capabel
om het momene met wijsheid te benaderen omdat
de hoogste wijsheid over wat er dan is in die sraat
oprijst. Deze wijsheid is alleen die van dat momene
en niet onderdeel van de kennis die we vergaard
hebben. In zen noemen we het prajna, 'wijsheid
van her hart', een wijsheid die hel geheel roebe�
hoort. Zij is die van het moment. We gaan niet
meer met de dingen om vanuit her ik�gevoel maar
vanuit her hele bestaan.
De andere eigenschap die ik merkte na het onr�
waken was een liefde voor het Jourere feit van het
bestaan zelf. Het was geen liefde die ergens door
veroorzaakt werd. Ze was nier gebaseerd op een

33. goede dag. een goed m�ns, een goede ontmoeting
of een goed gevoel. Het kon zelfs wel nier zo'n
goede dag, niet zo'n goede ontmoeting, niet zo'n
fijn mens, of nier zo'n goed gevoel lijn, en dan was
er toch net zo veel liefde voor. Oir is een liefde die
van dit leven houdt, omdat her zichzelf in her le­
ven eigenlijk elk momem tegenkomr.
Verlichting openbaart dat er geen persoonlijk
zelf is, en dar alles mijzelf is. Het lijkt een para­
dox. Wanneer we dit zien, beseffen we dar er niets
anders aan de hand is dan liefde die zichzelf tegen­
komt- of we zouden kunnen zeggen dar jij jezelf
regenkomr, of dar de Waarheid zichzelf ommoct,
of dar God zichzelf ontmoet. Liefde ontmoet zich­
zelfelk ogenblik, zelfs als her een rotmoment is. Oir
zal nooit via het egocentrisch bewustzijn gebeuren,
wanneer alles gefilterd wordt door de geest. Maar
levend vanuit onschuld ontmoet liefde eenvoudig
zichzelf. Als je van mij houdt, ontmoet ze dat. Als
je me ha ar, mooi, dan ontmoet ze dat ook. En de
liefde houdt van dat ontmoeten Ik heb het over
her Ene dar zichzelf oncmoet, zichzelf realiseert,
zichzelf ervaan.
Dit is een liefde die de goede gevoelens inhoudt
die wij mer liefde associëren, maar ook overstijgt
ze verre het goede gevoel. Het is een liefde die veel
dieper is dan een ervaring. Heb je, met welke kwa­
liteit van liefde je ook ervaring hebt gehad, wel
eens gemerkt dar wanneer er echte liefde omstaat.
64
ze zowel je geest opent als je emoties vrijmaakt?
Her is een openheid voor wat er ook gebeurt. Her
egocentrisch bewustzijn sluit altijd de deuren.
Emotioneel en incellecrueel gooit her altijd de zaak
op slot zodra het ogenblik niet het 'juiste' ogen­
blik is, en dat is ongeveer 99 procent van de tijd
zo. Maar de onschuld en de liefde gooien de deur
niet dichr, zelfs nier voor iets dar heel onaange­
naam is. Merk maar eens op dar hoe meer je verder
kijkt dan wat je ik-gevoel voorschrijft, hoe meer
onschuld binnensluipr. En hoe beter we onschuld
kennen, hoe meer liefde zijn kop opsteekt en het
leven gaar ervaren, dir leven gaar leven en zich in
dit leven gaal bewegen. Oe wijsheid wordt nu be­
schikbaar omdat je open bent. En zo verdiept zich
de wijsheid, en verdiept zich de onschuld. En de
onschuld maakt ruimte voor meer liefde, en hoe
meer liefde er is, ho� meer ruimte er is voor wijs­
heid en zo gaar her verder.
Deze kwaliteiten, liefde en onschuld, maken
her ontsluiten van wijsheid mogdijk. Ze zijn niet
alleen her resultaat van her ontluiken van je ware
aard, ze maken ook her onrwaken, en de belicha­
ming ervan, mogelijk.

34. Harmonisatie
I
n zen is een van de definities van verlichting de
harmonisatie van lichaam en geest. Dat betekent
ook de harmonisatie van zid en materie. Wanneer
ziel en materie in harmonie zijn, is her alsofer een
derde entiteit wordt geboren - dat is eigenlijk de
'Middenweg' van her boeddhisme. De Middenweg
heeft niets re maken met het idee dar je je midden
tussen twee tegengestelden bevindt. De Midden­
weg is wanneer ziel en materie in evenwicht zijn
- wanneer de intrinsieke eenheid gerealiseerd is.
Ziel en materie zijn niet twee verschiJlende dingen,
her zijn twee aspecten van de Ene. Oir is de reali­
satie van onze ware aard.
Als mensen raken we geïdemificeerd met mate­
rie. Materie houdt elke subtiele en grove manifes­
tatie in. Matcric is alles dat aangeraakt, gezien, ge-
67

35. voeld, waargenomen of gedacht kan worden. Een
gevoel is materie en emotie is materie, net als een
lichaam, een auro of een vloer.
De essemie van materie is zieL Materie wordt
bezield door de ziel. door de levenskracht, en ze
kunnen niet van elkaar gescheiden worden. Hoe­
wel we erover kunnen spreken alsof het twee din­
gen zijn, is er geen materie als we de levt:nskracht
weghalen. Her is niet alsof er dan dode materie is;
er is geen materie.
Onderdeel van realisatie is de verschuiving van
identificatie met materie (die 7.ich manHesreen als
persoonlijkheid, of 'ik') naar identificatie mer de
ziel. Er is echte vcrlichring wanneer materie en ziel
in harmonie zijn. We zouden deze harmonie 'non­
differentiatie' of 'eenheid' kunnen noemen.
Wanneer we beseffen dat we ziel zijn kan er een
veel grotere harmonie zijn dan er voor die realisa­
tie was, maar er kan roch nog enige disharmonie
aanwezig zijn. Daarom is her goed als je de waar­
de begrijpt van luisteren naar her onderricht, wat
hetzelfde is als je openstellen voor wat er is, ieder
moment weer. We moeten ons ervoor openstel­
len als voor de zon, als we bruin willen worden.
In plaats van kleren aantrekken, doen we ze uir.
Als we vrij willen zijn, bedekken we ons nie[ met
onze begrippen, ideeën en opinies; we leggen ze
a[ Dan gebeurt er iets helemaal vanzelf. Als we
deze harmonie willen versterken, kunnen we nieL
68
vasthouden aan ideeën, evenmin als we gedeelre­
lijk gekleed kun nen blijven en toch helemaal bruin
worden. We zullen niet getransformeerd worden.
Maar als we eenmaal echt naakt en volledig bloor
zijn, kunnen we op een heel natuurlijke wijze ge­
transformeerd of bewust worden.
Vele jaren geleden wisr een van mijn leraren,
Kwong Roshi, dar ik naar de bergen ging om en­
kele maanden rond re trekken, dus leerde hij me
hoe ik de goede plek kon vinden om de nacht door
te brengen. Nier dar hij me informatie gaf hoe ik
het moest doen, maar hij praatte er slechts even
over, en toen realiseerde ik me plotseling dat ik di­
rect zou kunnen aanvoelen welke omgeving goed
voor me was. Net zoals we onze omgeving kunnen
voelen, kunnen we het voelen wanneer er in onze
omgeving een harmonie van ziel en materie is. Dat
is een goede omgeving om je in te bevinden; die
brengt ons heel natuurlijk in evenwichr.
Hoe meer harmonisatie er is, hoe meer er een
intensivering is van de Waarheid, van her stralen­
de licht, in onszelf. Natuurlijk is her licht overal.
We omkomen er niet aan. Maar voor een tijdje is
het goed enige intensivering in onze omgeving te
hebben. Het is nuttig om ondersteund re worden,
omdaL we het gevod dat er overal en altijd lichr is,
kwijt kunnen raken. Naarmate we dieper komen,
zullen we het licht overal ervaren, zelfs als her zich
niet geconcentreerd, sterk of krachtig voordoer.

36. Dar bereiken we door ons re willen blootstellen
aan ervaringen en plaatsen die het sterker maken.
In elke retraite die ik leid, kan ik her moment
voelen waarop de groep als geheel - sommige
mensen eerder, anderen later - ziel en materie in
harmonie begint te brengen. Als de klik er is, wor­
den sommige mensen blij en andere worden bang
omdat het krachtiger wordr. Deze harmonisatie is
de reden waarom men zegt dar je, als je wakker
wilt worden, met verlichte wezens moer verkeren.
Dat kunnen verlichte mensen, verlichte bomen,
verlichte bergen ofverlichte rivieren zijn - her kan
elke omgeving zijn. Als we gevoelig zijn, kunnen
wc het voelen als een omgeving verlicht is. Mensen
kunnen meer of minder verlicht zijn, en bomen of
een berg, een kloof, een heuveltop, ofeen bepaalde
straathoek in onze buurt ook. Wanneer we gevoe­
lig zijn, kunnen we dit aanvoelen. Wanneer wc ons
openstellen voor dat wakker-zijn, voor die omge­
ving waar ziel en materie in evenwicht zijn, helpt
ons dat bewust te worden. Uiteindelijk is dat wat
sarsang is. En Jat is ook wat medilatie eigenlijk is.
We srellen ons open. en dan komen ziel en mate­
rie heel vanzelfsprekend met elkaar in evenwicht.
Plotseling is er de klik. zonder dar je iets doet. Hoe
minder je doet, hoe beter.
Wanneer we ons onrspannen en deze natuur­
lijke harmonisatie laren gebeuren, is er een diepe
bewustwording van de schoonheid van onze om-
70
geving, zoals zij is, en van de schoonheid van ons
zelf. Dar is de Middenweg, maar het is niet echt
in her midden; her is allesomvattend. De-z.e sub­
tiele invloed kan heel sterk zijn. Her is iets heimc­
lijks, dat als mist door kieren en gaten in ons leven
doordringt. Her kondigt zich niet graag aan met
blaasmuziek.
Ik kan me de dag herinneren waarop ik een re­
traite deed met Kwong Roshi en 1.0maar uir het
niets de realisatie kwam dar ik wist war er gebeur­
de. Niet in mijn hoofd, maar van binnen. Die in­
vloed, die schoonheid, begon zich in mij re roe­
ren, en ik begreep iets dar onuitgesproken, maar
altijd beschikbaar was. Wanneer ik in retraites naar
Kwong zat te luisteren als hij sprak, was ik soms
heel geïmeresseerd zodat ik echt luisterde, en een
andere keer was her niet zo interessant en luisterde
ik dus niet zo goed. Zoals hij altijd zei: 'Soms is
het goed praatje; soms is her niet zo'n goed praat­
je. Zo gaar het mer praatjes.' Het gebeurde op een
van die dagen waarop ik niet zo heel goed naar de
woorden luisterde. Ik was nier aan het fantaseren,
maar ik luisterde niet goed. Plotseling was her als
rook, zo'n subtiele stroom van aanwezigheid die ik
voelde. Ik wist: 'Dár doet hij. Het gaar niet om al
dir praten, praten, praten.' Ik besefte dat het daar
niet om ging- of maar voor een klein deel. Ik her­
inner me dat ik daar mer een gl imlach op mijn
gez.icht zat en me bedachr hoe hij in stilte bezig

37. was, omdat er om de een of andere reden, zonder
dat hij of iemand van ons dar had beslist, een in­
tensivering plaatsvond van iets heel subtiels, maar
zeer doordringends.
Deze manier is heimelijk omdat we denken dar
er niets gebeurt. Daarom jagen we niecs na. Ik had
her dus tot op die dag en dar ene praatje, coen ik
die subtiele bron voelde, nier opgemerkt, terwij l
her gewoon stráá.lde! Ik zag en voelde her, en toen
straalde het ook in mij. Her was hetzelfde, maar
dan van binnen. lk zag in dar ik dit was! Dit geeft
alles leven. Ik voelde een volmaakte., wonderscho­
ne harmonisatie van lichaam en geest, ziel en ma­
terie. Het gebeurde doordat ik ervoor open stond.
Ik zou dir geen echte verlichting willen noemen,
maar her was een voorproefje van verlichting: het
realiseren van de heilige aanwezigheid.
Charisma kan heel mooi zijn. Maar als een leraar
re charismatisch is, zijn de leerlingen vaak begerig.
Ze kijken vaak alleen naar her lichaam en denken:
'
War een geweldig mens!' Hij of zij is misschien
een mooi men�. maar daar gaar het nier om. lk 'Lie
het als mijn grootste geschenk dar geen van mijn
leraren charismatische persoonlijkheden waren.
Zodra we het charisma of iets anders gaan aanbid­
den, zullen we onbewust de presentie die er echt is,
de aanwezigheid die door een sterke persoonlijk­
heid en ook door een bescheiden en zachtaardige
persoonlijkheid heen werkt, over het hoofd zien.
72
Zij kan functioneren via grom charisma en via
hoegenaamd geen charisma. Geen van ons heeft
daar een keus in. Ze kan net zo goed functioneren
via de grootmoeder als via de goeroe die de:: God­
delijke Moeder is.
Wanneer we ons door middel van deze har­
monisatie realiseren war we zijn, war moeten wc
dan doen? Dan blijven we rijpen. Als we niet meer
rijpen en zeggen: 'Ik heb 't!' is het plotseling af­
gelopen met de harmonisatie van ziel en materie.
Dar wordt heel snel gevoeld. Zoals Suzuki Roshi
vaak zei: 'Als je lijdt, word je wat begerig.' Je moer
je voordurend overgeven om de harmonisatie in
stand re houden.
De oude taoïsten noemden dit 'het hersrellen
van de chi'. In vroegere rijden, en waarschijnlijk
op enkele plaatsen nu nog, werd de taoïstische
priester erbij geroepen als er een probleem was in
her dorp. Als de gemeenschap onderling niet har­
monieu� was of er enige opschudding was over
iets, werd hij of zij uitgenodigd. Zo begafhij zich
op weg vanuit zijn kluizenaarswoning en ging hij
naar het dorp en zei dan zoiets als: 'Geef me een
rustige plek, geef me een hut, en laar me alleen.'
Daar ging hij zitten en stelde 1.ich open voor de
chi van de omgeving, voor de energie. Dar is pas
groot mededogen, wam als je je openstelt voor de
omgeving, zul je de verwarring daarin in je eigen
wezen voelen. Maar als je stabiel genoeg bent, als

38. je genoeg inzicht hebt, zal niets in jou zich daar
zorgen over maken. Het zal geen probleem zijn. Je
zult er zelfs geen lasr van hebben, maar het 1.a.l er
gewoon zijn: onrust. Alleen wanneer je jezelf vol­
ledig gerealiseerd hebt ben je zo onbevreesd dat je
dat doet. Anders raak je, als je je openstelt, volledig
de wc::g kwijc.
De taoïstische priester zat daar dan in de hut en
stelde zich open voor de chi, of de energie van de
omgeving- voelde haar, onderging haar, en om­
sloor de chi vervolgens voor het licht van zijn ei­
gen bewustzijn. Het kon een dag, een week, soms
een maand duren, maar hij stelde de chi gewoon
bloot aan her licht van zijn bewustzijn, dan begon
de energie zich re herstellen. Vervolgens gingen de
mensen in her dorp zich beter voelen en konden ze
weer een tijdje met elkaar overweg.
Daarom hebben heilige boeken ons aangeraden
om in het gezebchap van verlichte wezens te ver­
roeven. De verlichte kan een menselijk wezen, een
boomwezen of een straathoekwezen zijn. Stel je er
voor open. Aanbid hen nier en zet hen niet op een
voetstuk. Maar stel je eraan bloor, dan vindt dit
herstel plaats; dit hersrel vindt plaats door de staat
van hun bewusr.cijn. Maar word niet afhankelijk.
]ij maakt jezelf wakker.
Het licht van bewustzijn denkt er nier over iets
re veranderen of te wijzigen. Er is geen idee dat iets
verandering behoeft, maar het verandert wel. De
74
priester ging dus gewoon zitren en alles herstelde.
Iedereen voelde zich gewoon veel beter. Naruur­
lijk nier voor lang, wam als ze de z.on in zichzelf
niet hebbc:n gezien, word iedereen weer gek als het
verlichte bewusrzijn de omgeving verlaat. Maar de
priester blijft daar nuchter onder. De zon maakt
geen ruzie over waar hij schijnt of waarom hem was
gevraagd te schijnen. Mensen ontwaken en trans­
formeren alleen wanneer ze dar echr willen. Tot die
rijd is iedere verandering tijdcli.ik. Niemand kan je
permanente verlichcing opdringen.
Wanneer je her licht begint te zien dat: je wer­
kelijk bene, her lichr dar in jou ontwaakt, her sera·
lende licht, dan besef je dat her nier de bedoeling
heeft: je re veranderen. Her heeft nier de bedoe­
ling re harmoniseren. Her heeft geen agenda. Het
gebeurt gewoon. De Waarheid is her enige war je
ooir zult regenkomen dar geen agenda kent. Al het
andere heeft: zeker een agenda. Alles. Daarom is de
Waarheid zo machtig. Geef je agenda op en blijf
je openstellen, en er zaJ zeker harmonisacie plaats­
vinden.

39. Vrijheid
I
emand vroeg eens aan de wijze Nisargadatta
Maharaj hoe hij verlichr was geworden. Hij zei:
'Mijn goeroe verrelde me dat ik de meest verhe­
ven bron van alles was; ik ben de verhevene. Daar
dacht ik over na tot ik wist dat het waar wa�. tot
ik het werd.' Hij voegde eraan toe: 'Ik had geluk,
want ik vertrouwde w:H me was gezegd.'
Vrijheid is de realisatie dal deze diepe, diepe
vrede en dit onbekende zijn wat jij bene. Al het
andere is slechts een uitbreiding van dar onbe­
kende. Lichamen zijn slechts een uitbreiding van
dar onbekende. De bomen buiren zijn slechts een
uitbreiding van het onbekende in rijd, in vorm.
Denken en voelen zijn ook uitbreidingen van hel
onbekt:nde in tijd. Her hele zichrbare universum is
in feite slechts een uitbreiding in tijd van dit onbe-

40. kende, deze berg van rust.
Daarom is het werkelijk van belang om 1.0 vol­
wassen te worden dat je bereid bent te kijken naar
wat fundamenreel is. Er is verschil russen her uit­
trekken van her onkruid van verwarring en het ko­
men t:ot de wortel van Waarheid. Heb je wel eens
onkruid uit een grasveld getrokken, waarbij je al­
leen de roppen pakte, en omdekre dar her zo snel
weer terug was dat het was alsof het onkruid nooit
gewied was? Het opruimen van identificatie is net
zo.
Om de identificatie met je beperkte zelf met
wortel en rak uit re roeien, moer je er op de meest
fundamentele manier naar kijken. Dit be rekent dat
je verder kijkt dan je meesral doet om je persoon­
lijke problemen op re lossen. Kijken naar je pro­
blemen is net zeiers als her uittrekken van alleen
het bovenste deel van het onkruid uit je grasveld:
het groeit zo weer aan. Je ondervindt misschien
enige verlichting van de ellende van de dag, maar
de wond is er nog altijd, volkomen onaangeraakt.
Maar ervaringen hebben, ook als ze problemen uit
de weg ruimen oF prachtige inzichten bieden, is
heel iets anders dan het vinden van wie je in de
kern bent. AJs je niet tot de kern komt, komt er zo
weer onkruid.
En daarom stellen we de vraag: 'War is de wor­
tel van dit hier, dar 'ik' heer?' Je moer de worrel
kennen van hoe het begon, her omstaan ervan. Er
78
was een moment waarop die onschuldige, woor­
deloze fascinatie en liefde die jouw essentie is van
onschuldige fascinatie en verliefdheid met wat er
is, veranderde in identificatie met war bedacht is.
Precies op die beweging van onschuldige fascina­
tie naar identificatie wordt de vrijheid verloren.
Het gebeurde lang geleden roen de tijd begon, en
het gebeurt nu, op dit moment. Elk moment is er
onschuld, de fascinatie met war er maar is, zoals
het is. Maar dan komr her denken tevoorschijn en
zegt: 'Van mij'. 'Dar is van mij. Dar zijn mijn ge­
dachten. Dat is mijn probleem.' Of hec zegt mis­
schien het tegenovergestelde, dat de gedachte of
her probleem 'van jou' is. Precies op dat punt ligt
her omstaan, de wortel, van al het lijden en alle
afgescheidenheid.
Maar je ware zelf is, omdat her je ware aard is,
iets anders dan wat je met het denken kum erva­
ren. Besef dat jij het mysterie bent, en dat je niet
echt naar het mysterie kunt kijken omdat je alleen
vanuithet mysterie kunt kijken. Er is een heel wak­
ker, levend, en liefdevol mysterie en dat kijkt op
dit moment door jouw ogen. En het hoort op dit
rnamem door jouw oren. En in plaats van dar je
her allemaal probeert uit re zoeken, wat onmoge­
lijk is, stel ik voor dar je vraagt: 'War bevindt zich
uiteindelijk achter dit paar ogen?' Draai je om en
zie war er kijkt. Ontmoet zuivere mysterie, zuivere
geest, en word je bewust wat je bent.
79

41. Het mysterie zorgt altijd voor zichzelf- zolang
we niet verslaafd zijn aan het volgen van ideeën.
Die verslaving snijdt je de toegang cor het mysterie
af. Het is alsof je een edelsteen in je zak hebt, maar
je hand nier in je zak kunt krijgen om hem eruit
re halen. Wanneer je diep van binnen weer dar je
het mysterie bent dat zichzelf ervaart, besef je dat
dit het enige is wat er ooit plaatsvindt. Of je een
ervaring e�n mij of een jou noemt, een goede dag
of een rordag, schoonheid of lelijkheid, mededo­
gen of wreedheid - het is allemaal nog steeds het
mysterie dar z.ichzelf ervaart, dar zichzelf uitbreidt
in tijd en vorm. Dat is alles war er plaatsvindt.
Als dit inzicht alleen maar in je hoofd zit kun
je het weten, maar kun je het niet zijn. Her hoofd
zegt: '0, ik weet het wel, ik ben her mysterie', ter­
wijl het lichaam doet alsof het de boodschap nier
heeft gekregen. Dat zegt: 'Ik ben nog altijd iemand,
en ik heb van die angstige gedachten en wensen
en verlangens.' Wanneer we het bewust zijn, krijgt
de hele mens de boodschap. En wanneer her hele
lichaam de boodschap ontvangt, is het alsof een
ballon leegloopt. Wanneer al die contradictie, die
opschudding en her zoeken naar alles en nog wat
leegloopt, is er de ervaring dar her lichaam een uit­
breiding 1s van het mysterie. Dan kan her lichaam
gemakkelijk door het mysterie, door zuivere geest,
aangestuurd worden.
Stel je voor dat jij, als het mysterie, een lichaam
80
instapt, een ander lichaam dan je nu hebt, mis­
schien een met een hele hoop innerlijke regenstel­
lingen - een met heel veel tegengestelde wensen,
verlangens en gehechtheden die met elkaar in ge­
vecht zijn. Terwijl je dit 'andere' lichaam voelt, zie
je dat de ideeën die her heeft niet waar zijn. Stel je
voor, terwijl je in dit nieuwe lichaam stapt, dat het
niet weet dar het het mysterie is en dar her zich dus
eigenlijk vasthoudt aan zijn identiteit aJs lichaam.
Nu ga jij, aJs het mysterie, het lichaam bezielen en
in beweging zetten. Maar aangezien het lichaam
meent dat het de touwtjes in handen moet hou­
den, bevecht het jou in alle opzichten. Telkens
wanneer je de arm probeerr te bewegen, zou er
spanning zijn; telkens wanneer je de mond opem,
zou die struikelen over woorden; telkens wanneer
jij, als het mysterie, fascinatie wilt ervaren, zou je
je door aJ die tegenstrijdigheid en weerstand in her
lichaam heen moeren worstelen. Zelfs aJ had je de
allerbeste bedoelingen en suoomde al die energie
door jou heen het lichaam in, was de enige manier
waarop het lichaam met die liefde om kon gaan
het omzetren in een tegenstrijdigheid. Het werd
zo rigide in reactie op de energie van dit mysterie,
dat het nauwelijks kon bewegen, lopen, praten of
denken.
Stel je nu voor dat je uit dat lichaam springt in
een ander lichaam dar op cellulair niveau absoluut
weet dar het het mysterie is. Het ziet eruit als een
81

42. lichaam, en het doet alles wat een lichaam doet,
maar her is niet echt een lichaam; her weer dat het
eigenlijk niets anders dan her mysterie in gedaante
is. Als nu het mysterie erin komt, is het een kwes­
tie van soort bij soort. �a. Oké. Nu kan ik me
bewegen.' En je kunt gewoon voelen hoe het zou
zijn om in ro'n lichaam te zitren dar weet dat her
het mysterie is.
Voordat dat lichaam zich zo volledig aan zijn
ware aard kon onderwerpen, moest her heel gron­
dig en volkomen inzien dat het het mysterie was,
en ieder zelfbeeld laten verdwijnen. Als het nog
maar iets van een zelfbeeld over had, zou her stijf
worden. Zodra het enig oordeel had of iets be­
schouwde als niet zichzelf, wu er stijfheid zijn,
alsof de gewrichten roestig waren geworden. Als
het zorgen had over morgen zou het gewoon stijf
worden. Dus als dat lichaam het mysterie toraal en
bewust wil leven, moeten zijn eigen ideeën volko­
men verdwenen zijn.
De lichaamsgeest kan geen einde maken aan de
ideeèn en plannen, alleen maar omdat hij dat een
goed idee vindt, maar het kan vanzelf gebeuren
naarmate het zijn zelf steeds beter ziet dat het 't
enige is wat er is. Het gaat intuïtief. Kun je er al
iets van voelen? Er is niets om je aan vast te hou­
den. Geen opinies om erop na te houden. Geen
afgescheidenheid.
Daarom is altijd verceld dat de waarheid je vrij
R2
maakt. Maar her hele wezen moet de waarheid re­
aliseren. Het moet de waarheid zijn, bewust. Dat
bedoel ik met de beperktheid van her plukken van
onkruid en fruit, van her vcrvangen van de ene ge­
dachrc of illusie door een andere, 'betere'. Als je
er ook maar één egocentrische gedachte instopt,
wordt het mechani�me tegengesproken. En als je
in dar lichaam probeert te bewegen, zal het niet
erg goed bewegen. Ongeacht welke ideeën je erin
stopt. Sommige daarvan helpen je misschien een
beetje soepeler re manoeuvreren, aangezien som­
mige gedachten minder regenstrijdig zijn dan an­
dere, en sommige zelfbeelden een beetje minder
tegensuijdig zijn dan andere. Als je je zelfbeeld
omzet in iets positievers kan de energie verschui­
ven, maar het raakt niet bevrijd van identificacies;
her zal niet kunnen dansen. Hec lichaam wordt al­
leen vrij door zijn ware aard re zien. Dit kan alleen
gebeuren door naar de worcel ce gaan in plaats van
het bovenste stuk van het onkruid af te plukken.
Dit betekent bewust worden en erachter komen
wat je eeuwig bent in plaats van te proberen met je
neuroses om re gaan.
De natuurlijke neiging van alles is om zichzelf
te bevrijden. Dar is het goede nieuws. Alles wat
vastgehouden wordt verhindert de totale realisatie.
Wanneer het er dus op lijkt dar je je2elf niet be­
vrijdt, houd je vast aan iets statisch, aan ideeën of
herinneringen. Misschien een belangrijk momene
83

43. van twintig jaar geleden, of een onbelangrijk mo­
ment van gisteren. Als je een identiteit, een idee,
een mening, oordeel, verwijt, slachtofferschap,
schuldgevoel enzovoon, vasthoudt, zal dit zelfbe­
vrijding in de weg staan. Je kunr je van deze ver­
halen ontdoen door ze af te bouwen in plaats van
opnieuw op te bouwen.
Het is geaccepteerd om iets opnieuw op te bou­
wen, maar het is taboe om het af te bouwen. Deze
gewoonte om ervaring vorm te geven door jezelf
er een vcrhaal over te vertellen gaat heel diep, als­
of het je helpt om ervaring in een betere context
re plaatsen. Her mag dan soms enigszins helpen,
maar uiteindelijk worden we alleen wakker uit
de droomstaat van afgescheidenheid wanneer we
onze verkeerde opvatringen totaal onrmanrelen en
afbreken.
Het onbekende, onze ware aard, heeft het ver­
mogen zichzelf wakker te maken wanneer jij ver­
slingerd raakt aan het loslaten van alle memale
structuren waar je je aan vasthoudt. Denk hier
maar eens over na: er is niet zoiets als een waar
geloof.
84
De stralende kern
D
e winter is een mteressante rijd van het jaar.
Veel heilige dagen vallen in de winter. Het
is her seizoen van spirituele feestdagen als Ra­
madan, Chanoeka en Kerstmis; ook de dag van
Boeddha's verlichting wordt vaak in deze tijd van
het jaar gevierd. De winter is een heilige poort,
een kans. De bladeren aan de bomen vallen af; de
vruchten vallen op de grond; de rakken worden
kaal; en alles keen terug rot zijn meest essentiële
kern. Niet alleen in de buitenwereld, maar ook
in de binnenwereld is sprake een naruurlijke ont­
bladering.
De winter is ook de rijd van zware regens en
sneeuw. Elk jaar worden de Sierra Mountains een
beetje kleiner dan vorig jaar. Ze worden gedeelte­
lijk weggespoeld in de rivieren als het water om-
85

44. laag srort en terugkeert naar zijn bron en naar de
meren en zeeën stroomt.
Zelfs mee zijn srormen is de wimer de rustigste
rijd van her jaar. Niets haalt her bij de srilre na een
storm. AJs je het voorrecht hebt gehad om mereen
na een sneeuwbui in de bergen te zijn, wanneer er
geen wind is, niets beweegt. de sneeuw elk geluid
absorbeert en je overal een diepe stilte hoort, weel
je hoe krachtig deze stilte is.
Zelfonderzoek is eigenlijk een vorm van wimer­
rijd met een spiritueel karakter. Het is nier zozeer
zoeken naar een juist ancwoord als wel ontblade­
ring. Her laar je zien wat nier noodzakelijk is, waar
je zonder kan, wat je bent zonder je bladeren. Bij
mensen noemen wc dar geen bladeren. We noe­
men het ideeën. begrippen, gehechrheden, en con­
ditionering. Oir alles vormt jouw identiteit. Zou
het nier verschrikkelijk zijn als de bomen buiten
zich identificeerden met hun bladeren. Dat zijn
wel heel broze dingen om aan gehecht te zijn.
Onderwek is een manier om een spirituele
winter in zijn meest positieve zin op te wekken,
waarbij je alles ontbladert tor aan zijn wortels, rot
aan zijn kern. Wanneer we onszelf hebben laten
afsrropen en echt de innerlijke winter binnentre­
den, dan merken we misschien dar we achterover
vallen, zoals we in zen zeggen, in wie we waren
voordat onze ouders geboren waren. Dit is vallen
in de meest fundamentele kern van ons wezen.
86
Volgens mij is er niets waar wij m ensen ons meer
tegen verzetten als tegen een spirituele winter. Als
mensen zich niet verzetten regen her afstropen van
hun identiteit en zichzelf roesronden de winter te
ervaren, zouden wc allemaal verlicht zijn. Als we
de winterperiode gewoon laten aanbreken in ons­
zelf, dan wordt er van7.elf ombladert, een beetje
alsof er dingen wegvallen. Wanneer je heel stil en
rustig bent, vallen dingen vanzelf weg. Als je niet
probeen iets onder controle te houden voel je dat
bepaalde denkparroncn en energetische kenmer­
ken wegvallen als blad dat valt, of sneeuw; het is
een subtiel vallen. Hier is spirirueel onderzoek
voor. Door de vraag: 'Wie ben ik?' bevindl je je:
in de situatie waarin je niet weet en waarin je alles
wat je gelooft en veronderstelt in twijfel trekt. De
realisatie van eeuwige waarheid gaat ren koste van
al je illusies.
Soms voelt dit wegvallen aan als een krachtige:
storm die her blad van de boom waaic. Bijvoor­
beeld als je vindt dat je een heilige bent en er waait
wat wind doorheen - meesral een ander mens
- die je identiteit wegrukt. Misschien denk je: 'Ik
ben zo verlicht, ik kan het haasr niet verdragen, het
is fantastisch.' Dan komt er een windsroot voorbij
en rukt de gedachte mee. Je komt een vriend of
collega tegen, die zegt: 'Dat vind ik niet z.o verlicht
van je,' en je ziet dar het gewoon een onnodige
idenrireit was. Als je je niet bukt om haar weer op
R7

45. te rapen, is dit een oprechte kans. Dan zul je, ree­
wijl ze valt, inzien dar je die idemireit nier nodig
hebt. Ze is een illusie:, niets dan dood gewicht dat
je overboord kwH gooien.
Door terug te keren naar de kern, de wonels
van jouw zelf, en door alles war je dacht re zijn
te doorzien vallen zelfs je heiligste identiteiten
weg. Er zit een grote schoonheid in de ontdek­
king war we allemaal kunnen missen. Het mooi­
ste geschenk van deze winter is uiteindelijk iets
onuitsprekelijks; her is iers dat je moer leven. De
winrer smeekt je feitelijk om gewoon los te laren,
en dan het loslaren los re laten. Laat dit natuurlij­
ke en spontane terugkeren naar de wortels van je
eigen bestaan gebeuren. Keer terug naar dat war
niet te definiëren is.
Er is een prachtig gedicht over een alleenstaande
boom zonder rakken, die aan de rand van een klif
staat, in de winter. Het is geschreven door iemand
die zijn verlichting beschrijft. Er komt een barst
in, die door de bast van de boom loopt en vervol­
gens valt de bast eraf. Stel je voor dar je een boom
of een houtblok splijt om re zien war er binnenin
zit. Om re 2.ien war er in zit, moet je het doormid­
den splijten rot aan de kern. War zou je aanneffen?
Je vindt stralende leegte, de volle stralende leegte
van de winter. Stel je iets stralends voor dat uit het
niets komt, iets dat naar buiten straalt, dar uit het
niets komt, uir het volkomen niets.
88
Wanneer je de kern bereikt die komt nadat je alles
hebt laren vallen, barst je vanzelf open. Er bevindt
zich een spiritueel hart in die kern. Je legt niet al­
leen de leegte van de stralende geest bloot, maar
ook het licht en de warmte van het spirituele hart.
Wanneer je werkelijk in rusr bent, kun je de stra­
lende, lege geest zelfs voelen - niet als gedachte,
maar aJs de stralende leegte van jezelt: de niets­
heid van jezelf en van alle zeiven. Je vo elt ook de
stralende volheid van hart en beseft dat de leegte
niet zomaar een nietszeggende leegheid is - het is
vol hart. Wanneer de leegte bewust wordt, weet je
dat her ook het liefdevolle hart is. De warmte van
jouw spirituele hare komt ror leven.
Soms lijkt de winter koud, eenzaam, en lijkt je
af te zonderen. Her valt je misschien op dat je heel
stil en in rust bent en dat je je heel vredig voelt,
maar je afvraagt: 'Waar is de jeu gebleven? Waar
is het leven?' Je kum heel stil en rustig zijn, en
zelfs op een bepaalde manier heel leeg, en toch de
bast nog imacr hebben, zonder dat hij ergens een
scheurtje vertoont. Dan heb je wat 'de leegte van
de leegte' genoemd kan worden. Oir is de volledig
beschermde vorm van leegte.
De ware leegte is wanneer je beseft dat zij veel
meer inhoudt dan deze beschermde leegte. Wan­
neer de bast openvalt, wanneer je tot de kern komt,
worden de ideeën over jezelf en anderen gezien als
onwaar, gezien als louter verzinsels. Je ziet ze als
89

46. dingen die jou geleerd zijn en die je hebt overgeno­
men, aangetrokken als kleren die zeggen: 'Dit ben
ik.' Wanneer de geest stralend leeg is, is het een
zeer levendige leegte. En wanneer je voelt dat het
harr dieper gaat dan de emoties, maar niet zonder
emotie is, geen doods harr, schijnt de zon midden
in winter. Heb je wel eens buiten gewandeld op
zo'n ijskoude ochtend, waarop her echt koud is,
hocwel de zon schijnt! en gedacht: 'Hoe kan het zo
koud zijn op zo'n heldere, 1.onnige dag?' Wanneer
je leeft vanuit de zon in jezelf, is het altijd warm.
De echte leegte leeft en straalt.
Soms vragen mensen mij: 'Als ik besef dat ik
als afgescheiden idenciteit eigenlijk niet besta wals
ik dacht, wie gaar er dit leven dan leven?' Als je
eenmaal op dit stralende hart van leegte benr ge­
stuit, weer je wat die leven leeft, wat het altijd heeft
geleefd en wat het vanaf dit moment zal leven. Je
beseft dar jij dit leven nier leeft; dir stralende hart
is wat dit leven in werkelijkheid leeft- samen met
deze stralende, lege geesr. Wanneer je opgeeft wat
je dacht re zijn en jezelf laar zijn wie je werkelijk
bene dan leeft dir stralende hart jouw leven. Dan
wordt her niets jouw werkelijkheid, en ben je on­
verdeeld gewaarzijn.
Een mooie manier om over de ware aard van elk
mens (en dat is het enige waar het idee van verlich­
ting ooit echt naar verwijst) te denken en die uit te
leggen , is dar wanneer de ware aard tor vol bewust-
C)()
zijn is gekomen, je geest zo ver open is als hij maar
kan z.ijn. Het wil nier zeggen dat de gedachten
z.ich naar de kosmos uitstrekken, het betekent dat
je geest zo ver openstaat dar er geen uiteinden aan
zijn. Je merkt dat, zodra je een gedachte vastpakt
en gelooft, de geest afrekent met die gedachte. De
natuurlijke geest is dus een open geest, en het na­
tuurlijke hart is open, war er ook gebeun. Dat is zo
schokkend aan onze natuurlijke staar- de geest en
her hart sraan van narure open en weren nier hoe
ze zich onder welke omstandigheden en op welk
moment dan ook moeren sluiten. En tegelijkerrijd
stijg je zelfs boven de open geesr en her open hart
uit. In wat jij bent is alles omvat.
De geconditioneerde geest neemt altijd Gods
werk over door zich af te vragen war mensen doen
en waarom ze het doen, maar dar gaat je helemaal
niets aan. daar heb jij niets mee re maken. Je kunt
gewoon door het leven wandelen met deze natuur­
lijke openheid voor war er is en onder alle omstan­
digheden op ieder moment zo zijn. Dat heeft her
ware Zelf al die cijd al gedaan. Wanneer je ware
aard gerealiseerd is, is het niet alsof jij de een of
andere fantastische ervaring zult hebben, waarna
je zegt: 'Oké wereld, ik ben klaar.' De meest in­
tense ervaring komt wanneer je beseft dar deze
open, stralende, lege geest en dit open, stralende
hart altijd open zijn geweest. Ze hoeven niet open
re gaan; ze gaan ook nier open; openheid, onrvan-
')J