Integrime

1. H Y R J E
 PROCESI I INTEGRIMEVE EKONOMIKE NDËRKOMBËTARE - NJË NDËR
FENOMENET MË TË RËNDËSISHME TË EKONOMISË BASHKËKOHORE BOTËRORE
 TENDENCA E INTEGRIMIT EKONOMIK NDËRKOMBËTAR DHE RINDËRTIMI I
VENDEVE TË SHKATËRRUARA NGA LUFTA
 DOMOSDOSHMËRI NË ZHVILLIMIN E EKONOMISË BOTËRORE
BASHKËKOHORE
 ORGANIZATAT EKONOMIKE NDËRKOMBËTARE ME KARAKTER UNIVERSAL DHE
RAJONAL
 QËLLIMI KRYESOR: SHTIMI I BASHKËPUNIMIT EKONOMIK
 TENDENCAT E INTEGRIMEVE EKONOMIKE - MË TË SHPREHURA NË
KONTINENTIN EVROPIAN
 KUNDËRTHËNIA MES POTENCIALIT TË FORCAVE PRODHUESE DHE TREGUT TË
NGUSHTË NACIONAL
 TË SHKOHET NË MËNYRË MË TË GUXIMSHME NË LIDHJEN EKONOMIKE TË
SHTETEVE EVROPIANE
 ZHVILLIMI DINAMIK TEKNIKO-TEKNOLOGJIK
 NË KËTO THEMELE U FORMUA BASHKËSIA EKONOMIKE EVROPIAN (BEE)
 QËLLIMI AFATGJATË KRIJIMI I NJË UNIONI TË VËRTETË EKONOMIK

2. PYETJE E REJA KARAKTER STRATEGJIK TË BOTËS SË ZHVILLUAR
INKUADRIMI NË UNIONIN EVROPIAN- NJË NDËR QËLLIMET STRATEGJIKE
TË ÇDO VENDI NË EVROPË
SHKATËRRIMI I SISTEMIT KOMUNIST NË EVROPËN JUGLINDORE DHE
TRANZICIONI I FILLUAR
GATISHMËRIA E UNIONIT PËR NDIHMËN NË RRUGËN DREJT
DEMOKRACISË, EKONOMISË SË TREGUT DHE RISTRUKTURIMIT TË
EKONOMISË
PËRGATITJET E UNIONIT EVROPIAN TË PËR SFIDËN MË TË MADHE NË
HISTORINË E SAJ- ZGJERIMIN
NJOHJA MË E MIRË E PROBLEMATIKËS SË BEE DHE UNIONIT EVROPIAN

3. 1. FORMIMI DHE QËLLIMET
IDEJA MBI EVROPËN E BASHKUAR
 KRISTALIZIMI I SAJ NË PROJEKT POLITIK-QËLLIM AFATGJATË POLITIK
 “SHTETET E BASHKUARA TË EVROPËS”-IDEAL NË KOHËN E VIKTOR HYGOSË
 LUFTA E I BOTËRORE -VIKTIMAT NJERËZORE DHE SHKATËRRIMET MATERIALE
 LUFTA E II BOTËRORE – RINGJALLJE E IDESË PËR NEVOJËN E BASHKIMIT
EVROPIAN
 PËRKRAHJA NGA POLITIKANËT EVROPIAN:
- KONRAD ADENAUER - KANCELAR I RF GJERMANE
- ALEIDE DE GASPERI - PREMIERI I ITALISË
- ROBERT SHUMANI- BASHKËSIA EVROPIANE PËR THËNGJILL DHE ÇELIK
(18.4.1951 - PARIS)
- JEAN MONNET - KOMITETI NACIONAL PËR BASHKIMIN E SHTETEVE
EVROPIANE
 FORMIMI I BASHKËSISË EVROPIANE PËR ENERGJI ATOMIKE (EUROATOM) DHE
I BEE-SË
 MARRËVESHJA E ROMËS: 25.3.1957 (HYRI NË FUQI MË 1.1.1958)

4.  NËNSHKRUESIT E MARRËVESHJES: FRANCA, R.F. GJERMANE, ITALIA,
BELGJIKA, HOLANDA DHE LUKSEMBURGU
 QËLLIMI:
 KRIJIMI I TREGUT TË PËRBASHKËT PËR THËNGJILL DHE ÇELIK
 RUAJTJA E PAQËS
- SJELLJA E PALËVE TË KONFRONTUARA NË NJË STRUKTURË INSTITUCIONALE
- MUNDËSIMI I BASHKËPUNIMIT SI PARTNERË TË BARABARTË
 1973: BRITANIA E MADHE, IRLANDA DHE DANIMARKA
- ZGJËRIMI I FUSHËVEPRIMIT: POLITIKË SOCIALE, RAJONALE, TË MJEDISIT
 1981: GREQIA
 1986: SPANJA DHE PORTUGALIA
- NEVOJA PËR PROGRAME STRUKTURALE
 RËNIA E MURIT TË BERLINIT (1990)
- DEMOKRATIZIMI I VENDEVE TË EQJL
- NDRYSHIMET NË STRUKTURËN POLITIKE TË EVROPËS
 VENDET ANËTARE-TË VENDOSURA PËR FORCIMIN E LIDHJEVE RECIPROKE
FILLIMI I BISEDIMEVE PËR REFORMIMIN E MARRËVESHJES SË ROMËS
 MARRËVESHJA E MASTRIHTIT (1991)

5.  Paraqitje e planit ambicioz:
 Unioni monetar deri më 1999
 Politikat e reja të përbashkëta të sigurisë dhe me jashtë
 1995: Austria, Finlanda dhe Suedia-anëtare të reja
 Konferenca e Kelnit- kthesë e madhe në historinë e UE-së(1999)
 Të themelohet Pakti i Stabilitetit për Evropën Juglindore
 nis ekspansioni i Bashkimit Evropian drejt Lindjes dhe Juglindjes
 Maj 2004- Zgjerimi më i madh në historinë e UE-së
 Qëllimet themelore ekonomike:
 përparimi i zhvillimit të aktiviteteve ekonomike mes vendeve anëtare
 ekspansioni i përhershëm dhe i balansuar i ekonomisë
 stabiliteti më i madh ekonomik
 përmirësimi i standardit jetësor
 forcimi i raporteve ekonomike mes vendeve anëtare
 Realizimi i qëllimeve të parashtruara realizohet përmes:
 eliminimit të barrierave dhe sigurimit të lëvizjes së lirë të fuqisë
punëtore, qarkullimit të kapitalit dhe shërbimeve

6.  VENDOSJES SË TARIFËS SË PËRBASHKËT DOGANORE PËR VENDET E BEE-SË
 NEVOJA PËR INTERAKCION TË VAZHDUESHËM TË INTERESAVE TË PËRBASHKËTA
DHE ATYRE NACIONALE
 RESPEKTIMI I LLOJLLOJSHMËRISË SË TRADITAVE DHE IDENTITETIT KOMBËTAR
2. ORGANET KRYESORE DHE INSTITUCIONET E BEE
STRUKTURA UNIKE INSTITUCIONALE
 GATISHMËRIA PËR BARTJEN E TË DREJTAVE NË INSTITUCIONET E BE-SË
 NDARJA E KOMPETENCAVE - QARTË E PËRCAKTUAR
 BARTËSE E PUSHTETIT LEGJISLATIV- KËSHILLI MINISTROR
 ASNJË AKT JURIDIK NUK MUND TË MIRATOHET PA MARRË QËNDRIMIN E
PARLAMENTIT EVROPIAN
 KOMISIONI EVROPIAN- APROVON AKTET LEGJISLATIVE
 GJYQI I NDERIT- KUJDESET PËR RESPEKTIMIN E TË GJITHA TË DREJTAVE
 LIGJSHMËRITË KOMUNITARE:
 AKTET JURIDIKE PËR POLITIKËN E PËRGJITHSHME TË BEE-SË:
-REKOMANDIMET, REZOLUTAT, RREGULLAT, VENDIMET, DIREKTIVAT
 BARTJA E PJESËRISHME E KOMPETENCAVE PËR ÇËSHTJET E CAKTUARA

7. 2.1. KOMISIONI EVROPIAN

KOMISIONI EVROPIAN PARAQET:
 ORGANI EKZEKUTIV
 PËRBËRJA
 NGA DY PËRFAQËSUES TË SHTETEVE ANËTARE MË TË MËDHA
 NGA NJË PËRFAQËSUES PREJ VENDEVE ANËTARE MË TË VOGLA
 PËRFAQËSUESIT NACIONAL JANË TË OBLIGUAR QË TË VEPROJNË NË BAZË TË
INTERESIT TË PËRBASHKËT
 DETYRAT E KOMISIONIT:
 PËRPUNON DETAJISHT POLITIKËN VIJUESE TË BEE-SË
 VAZHDIMISHT MERR INICIATIVËN PËR POLITIKËN E RE
 APLIKON POLITIKËN E MARRËVESHJES SË ROMËS
 KONTROLLON RESPEKTIMIN E DISPOZITAVE TË MARRËVESHJES SË ROMËS
DHE ATYRE QË JANË MIRATUAR MË VONË
 KA TË DREJTË TË MARRË PJESË NË MBLEDHJET E KËSHILLIT MINISTROR
 KA TË DREJTË T'I PREZENTOJË QËNDRIMET E VETA ME QËLLIM TË SIGURIMIT TË
LIGJSHMËRISË
 KA AUTORIZIM TA PARAQESË BEE NË ORGANIZATA TË NDRYSHME
NDËRKOMBËTARE DHE NË SFERËN E MARRËDHËNIEVE TË JASHTME ME VENDET
JOANËTARE

8. 2.2. Këshilli Ministror
Këshilli ministror është:
 Organi më i rëndësishëm për marrjen e vendimeve
 Institucioni i vetëm që në mënyrë direkte paraqet qeverinë e vendeve anëtare
 Bie vendimet definitive mbi politikën e BEE-së:
 në bazë të propozimit të Komisionit të BEE-së
 duke marrë parasysh mendimin e Parlamentit Evropian dhe
Komitetit Ekonomik dhe Social
 Procedurat e vendimmarrjes:
 shumica
 shumica e kualifikuar
 njëzëri
STRUKTURA
STRUKTURA
PERBERJA
E specializuar
-Keshilli per amb.jetes.
-Keshilli tregt.e brend.
-Cdo qeveri delegon
Nga nje minister
KRYESIA
-Nderrohet cdo 6 muaj
sipas marrev. me
rradhitje te cakt.
-Orienton prioritetet
-Sygjeron kompromis
SEKRETARIATI
GJENERAL
-Emerohet per 5 vjet
-2000 nëpunës
pergatisin punen
-& Drejtori Gjenerale

9.  Drejtoria gjenerale A:
 Personeli dhe administrata
 Protokolli dhe sigurimi
 Përkthimet dhe dokumentacioni
 Drejtoria gjenerale B:
 Politika bujqësore
 Strukturat bujqësore
 Peshkataria
 Drejtoria gjenerale C:
 Unioni doganor, konkurrenca
 Politika e legjislac.industrial
 E drejta e
themel.ndërmarrjeve,
 shërbimet
 Drejtoria gjenerale D:
 Hulumtimet
 Energjetika
 Komunikacioni, ambienti
 Drejtoria gjenerale E:
 Mardh.e jasht.E.L, Azia
 Vendet e ACP
 Mesdheu, Amerika Latine
 Drejtoria gjenerale F:
 Parlamenti Evropian
 Buxheti, kontabiliteti
 Drejtoria gjenerale G:
 Pol.soc,shëndetësia, arsimi,
kultura
 Punët ek, financiare, sistemi
tatimor

10. 2.3. Parlamenti Evropian
Parlamenti Evropian kryesisht ka:
 Ka karakter konsultativ
 Është i autorizuar për kontrollin e Komisionit të BEE-së
 nga viti 1970- për kontrollin e të hyrave dhe të dalave
 Struktura e parlamentit:
- 10 grupe politike,18 komisione parlamentare, një byro, një
Administratë
2.4. Komiteti Ekonomik dhe Social
 Ka karakter këshilldhënës
 Roli i tij-paraqitja e pjesëtarëve të grupeve të ndryshme:
-përfaqësuesit e ndërmarrësve dhe punëtorëve
-grupeve të tjera nga sferat e :bujqësisë, transportit, tregtisë,
ndërmarrjeve të vogla të profesioneve të ndryshme dhe grupi i
konsumatorëve
 Patjetër konsultohet në lëmitë:
 politika bujqësore
 qarkullimi i lirë i punëtorëve
 e drejta në vendbanim
 komunikacioni

11.  tregu i brendshëm
 politika sociale
 fondi social evropian
 hulumtimet dhe zhvillimi teknologjik
 ambienti jetësor
 Anëtarët nominohen nga ana e qeverive të tyre nacionale
2.5. Gjyqi i Nderit
 Përbëhet nga gjyqtarët e vendeve anëtare të cilët nuk janë të
varur nga ndikimet e qeverive të tyre nacionale
 Aktvendimet i bie gjyqi e jo gjyqtarët individualisht
 Funksioni kryesor i Gjyqit të Nderit është:
 të sigurojë aplikimin e ligjshëm të dispozitave dhe rregullave të
vendeve anëtare në mënyrë sa më korrekte
 të sigurojë veprimin e institucioneve të BEE-së
 respektimin e plotë të obligimeve që dalin nga marëveshjet mbi themelimin e
institucioneve të BEE-së

12. 2.6. Kontrolli Financiar (Gjyqi Financiar)
 U themelua me Marrëveshjen e Brukselit të vitit 1975
 Përbëhet prej ekspertëve të pavarur
 Gjyqi Financiar kontrollon të gjitha të hyrat dhe të dalat e Bashkësisë dhe secilit
organ të tij,
 Detyrë e Gjyqit Financiar është që:
 në fund të çdo viti të hartojë raportin vjetor
 t'ia prezantojë këtë raport organeve të tjera të Bashkësisë
 ta botojë në Fletoren Zyrtare të BEE-së
2.7. Banka Qendrore Evropiane (BQE)
 U themelua më 30 qershor 1998
 Detyra e Bankës qendrore është: të udhëheqë politikën monetare evropiane të
vendosur nga Sistemi Evropian i Bankave Qendrore (SEBQ)
 Bartës i vendimeve të BQE-së është : Këshilli i Guvernatorëve dhe Drejtoria
 Kjo Bankë është pasardhëse e Institutit Monetar Evropian

13. 2.8. Banka Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim (EBRD)
 U themelua në prill të vitit 1991
 Banka ka raporte të afërta me qeveritë e shteteve të rajonit me qëllim të
përurimit të programeve për përkrahjen e rrethinës afariste
 Reformat për transformimi struktural në vendet e Evropës
Qendrore dhe Lindore
 Karakteristikat kryesore të EBRD-së:
 kreditimi dhe investimi i kapitalit
 përkrahja e zhvillimit të institucioneve demokratike
 të drejtat e njeriut
 BEE-ja - aksionari kryesorë me 51 për qind të kapitalit të gjithmbarshëm
 Jo më pak se 40 % të mjeteve orientohen në projektet e infrastrukturës
publike
- në përcaktimin dhe përkrahjen e një zhvillimi të shëndoshë
ekologjik
 Projektet që i financon banka duhet të kontribuojnë në:
 zhvillimin e sektorit privat
 privatizimin e ndërmarrjeve shtetërore
 nxitjen e investimeve të huaja direkte

14. II. POLITKAT E PËRBASHKËTA TË UE-SË
1. POLITIKA E PËRBASHKËT BUJQËSORE (PPB)
 PPB- NJË NDËR DETYRAT MË TË VËSHTIRA
-DISA HERË SOLLI DERI TE KUFIRI I SHTHURRJES
 DALLIMET E MËDHA NË SHPËRNDARJEN E FITIMIT NË TREGUN E PËRBASHKËT
 THEMELIMI I PPB-SË- I BAZUAR NË KËRKESAT E SHTETEVE ANËTARE PËR :
 SIGURIMIN E KONTINUITETIT NË MBROJTJEN E BUJQËSISË
 SIGURIMIN E STANDARDIT JETËSOR TË PRODHUESVE BUJQËSORË
 MBROJTJEN NGA KONKURRENCA E PRODHUESVE BUJQËSORË MË EFIKASË JASHTË
BEE-SË
 MBROJTJEN NGA ÇMIMET JOSTABILE NË TREGUN BOTËROR TË PRODUKTEVE
PRIMARE
 FORMIMI I BEE-SË NUK NWNKUPTONTE EDHE FILLIMIN E FUNKSIONIMIT TË
POLITIKËS SË PËRBASHKËT BUJQËSORE, E CILA FILLIOI TË FUNKSIONOJ NGA VITI
1962.
 ARSYET E VONESË:
 BUJQËSIA – LËMI E NDIESHME E EKONOMISË
 DALLIMET NË MES TË VENDEVE ANËTARE NË EFIKASITETIN E PRODUKTEVE
BUJQËSORE
 DALLIMET NË MËNYRËN E MBROJTJES NGA KONKURRENCA E JASHTME

15.  ORGANIZATAVE TREGTARE EVROPIANE
 INSTRUMENTET E TREGUT TË PËRBASHKËT TË PRODHIMEVE BUJQËSORE:
 ELIMINOJNË BARRIJERAT E BRENDSHME TREGTARE
 MBAJNË BARRIERAT E PËRBASHKËTA DOGANORE NDAJ VENDEVE TË TRETA
 PARIMET THEMELORE TË PPB-SË (TË DEFINUARA MË 1962):
1. TREGU I PËRBASHKËT:
 APLIKIMIN E RREGULLAVE PËR QARKULLIMIN E LIRË TË MALLRAVE
(PRODHIMEVE BUJQËSORE) MES SHTETEVE ANËTARE
 PËRCAKTIMI I ÇMIMEVE TË PËRBASHKËTA, PAVARËSISHT NGA SELIA E
SUBJEKTIT EKONOMIK
2. PRIORITETI UNIONIT
 DHËNJA E PRIORITETIT PËR PRODHIMET BUJQËSORE TË UNIONIT NDAJ
PRODHIMEVE TË IMPORTIT
 MBROJTJEN E TREGUT TË BRENDSHËM PREJ ÇRREGULLIMEVE TË
SHKAKTUARA NGA IMPORTI I PAKONTROLLUAR I PRODHIMEVE BUJQËSORE
ME ÇMIME TË ULËTA
 MBROJTJA E TREGUT NGA ÇRREGULLIMET NË TREGUN BOTËROR
3. SOLIDARITETI FINANCIAR
 SHPENZIMET E SHKAKTUARA NGA APLIKIMI I PPB-SË DUHET TË NDAHEN
MES SHTETEVE ANËTARE, PAVARËSISHT NGA INTERESI I TYRE NACIONAL

16. 2. EVOLUCIONI I PPB-SË DHE NDRYSHIMET NË BUJQËSI
PENGESAT DHE VËSHTËRSIA KRYESORE PËR EKZISTIMIN E NJË POLITIKE
TË PËRBASHKËT QËMDRONTE NË DALLIMET E PRODUKTIVITETIT TË PUNËS
MES VENDEVE ANËTARE.
PARA BEE-SË QËNDRONIN DY ZGJIDHJE TË MUNDSHME:
 VENDOSJA E PPB PËRMES:
-PËRKRAHJES SË PRODHUESVE MË EFIKAS
-DUKE SIGURUAR NDIHMËN E NEVOJSHME FINANCIARE
-MBROJTJES MESATARE NGA KONKURRENCA E PRODHUESVE JASHTË BEE-SË
 VENDOSJA E PPB PËRMES:
- SHKALLËS SË LARTË TË PËRKRAHJES FINANCIARE DHE MBROJTJES NGA
KONKURRENCA E VENDEVE JOANËTARE
1957- VARËSIA DIREKTE E VENDEVE THEMELUESE TË BEE-SË- NGA
BUJQËSIA
 NGA NUMRI I PËRGJITHSHËM I FUQISË PUNËTORE TË PUNËSUAR 25 %
ISHTE E ANGAZHUAR NË BUJQËSI
STRUKTURA E FONDIT TOKËSOR NUK OFRONTE MUNDËSI PËR PRODHIMTARI
EKONOMIKE
PJESA MË E MADHE E FERMAVE NUK ISHIN TË GATSHME PËR PRODHIMIN E
SPECIALIZUAR ME SHUMICË SEPSE AFËR DY TË TRETAT E FERMAVE ISHIN ME
MADHËSI PREJ 1-10 HEKTARË.

17. NDIKIMI I FATKEQËSIVE ELEMENTARE (THATËSIRAT, VËRSHIMET,
SËMUNDJET E BAGËTIVE)- PRODHIMI MË I VOGËL SE SA QË PRITEJ
NË RAST TË KUSHTEVE TË VOLITSHME NATYRORE-PRODHIMI MË I MADH SE
QË ISHTE PARAPARË
POZITA EKONOMIKE E PRODHUESE BUJQËSORË NË VENDET E BEE, ASHTU
SIÇ NDODHË NË TË GJITHA VENDET E ZHVILLUARA, ISHTE NËN NDIKIMIN E
FUQISHËM TË ECURISË SË KËRKESËS PËR PRODUKTE BUJQËSORE.
RËNDËSIA E BUJQËSISË NGA ASPEKTI I PAVARËSISË NACIONALE PËR
SIGURIMIN E USHQIMI
-PËRVOJA E FITUAR NGA DY LUFTËRA BOTËRORE:NUK ËSHTË E ARSYESHME
MBËSHTETJA,VARËSIA NGA BURIMET E JASHTME TË USHQIMIT
1960 - ME PROPOZIMIN E KOMISIONIT TË BEE-SË, KËSHILLI MINISTROR
MIRATON PARIMET THEMELORE TË PPB-SË:
HAPËSIRA TREGTARE UNIKE
QARKULLIMI I LIRË I PRODUKTEVE BUJQËSORE
DOGANAT UNIKE
ÇMIMET E PËRBASHKËTA NË TREGUN E BRENDSHËM
PREFERENCAT NË RAPORTET TREGTARE
SHPËRNDARJA E BARRËS FINANCIARE RRETH PPB-SË

18.  ÇMIMET E PRODHIMEVE BUJQËSORE NDRYSHOJNË NË PAJTIM ME SIGURIMIN E
LARTËSISË SË CAKTUAR TË TË ARDHURAVE TË PRODHUESVE BUJQËSORË
GARANTIM I ÇMIMEVE - RRITJA E PRODHIMIT BUJQËSOR, FORMIMI I TEPRICËS
SË PRODHIMEVE BUJQËSORE
SHEQERI DHE GJALPIN
SHITJA NË TREGUN BOTËROR ME ÇMIME MË TË ULTA SE ÇMIMET QË U JANË
PAGUAR PRODHUESVE BUJQËSORË TË VENDIT
DIFERENCAT PËR ÇMIM - MBULOHEN NGA MJETET E FONDIT BUJQËSOR (FEOGA)
KONTRIBUTET E TË GJITHA VENDEVE ANËTARE
PROBLEMI I SIGURIMIT TË BURIMEVE ADEKUATE PËR FINANCIMIN E PPB –
ABSORBIMI I 50% TË MJETEVE TË BUXHETIT
1988 - 64% E BUXHETIT; 2000 - 47%
 NDRYSHIME NË SFERËN E PUNËSIMIT NË BUJQËSI
 1975-1983 NË 9 VENDET ANËTARE NUMRI I TË PUNËSUARVE U ZVOGËLUA PËR
20%
 1985- PJESËMARRJA E BUJQËSISË NË NUMRIN E PËRGJITHSHËM TË TË
PUNËSUARVE: 7,5 %

19. 1. ZVOGËLIMIT TË NUMRIT TË TË PUNËSUARVE NË BUJQËSI
2. RRITJES SË PRONAVE BUJQËSORE
 PLANI I MANSHOLTIT – NUK U REALIZUA NË PRAKTIK SEPSE U VLERSUA
MJAFT RADIKAL DHE I PAPËRSHTATSHËM
 PROBLEMI KRYESOR – TË CILIN KJO POLITIK NUK MUNDI TA ZGJIDHTE
ISHETE HIPERPRODUKSIONI I PRODUKTEVE BUJQËSORE
 PPB-JA KONTRIBUOI NË RRITJEN E PRODUKTIVITETIT TË BUJQËSISË, PA
SIGURUAR RRITJEN E KONSUMIT PËR KËTO PRODUKTE
- 1980 - 1985 PRODHIMI BUJQËSOR RRITET ME NORMËN MESATARE VJETORE
PREJ 2.4 %,NDËRSA KONSUMI RRITET PËR VETËM 0.9%
 REZULTATETET E ANALIZAVE AFATGJATA JANË:
 GJASAT PËR PLASMANIN MË TË MADH NË TREGUN BOTËROR DO TË JENË
MJAFT MODESTE
 MASAT E PPB-SË NUK DHANË REZULTATE NË PËRMIRËSIMIN E STRUKTURËS
SË BUJQËSISË NË BEE
KJO SITUATË NUK U ZBUT AS ME:
 EKSPORTI I SUBVENCIONUAR
 ZBRITJA E PRODUKTEVE BUJQËSORE PËR BLERËSIT NË TREGUN E VENDIT
 DËRGESAT HUMANITARE VENDEVE TË VARFËRA
 VAZHDIMI I KËSAJ POLITIKE DO TË THOSHTE GRUMBULLIM I MËTEJMË I
REZERVAVE TË PRODUKTEVE BUJQËSORE
- RRITJE E SHPENZIMEVE PËR VENDOSJEN E TYRE NË DEPO

20. AKTUALIZIMI I IDEVE PËR HARMONIZIMIN E PRODHIMIT DHE NEVOJAVE
REALE PËR PRODUKTE BUJQËSORE
 1985- REFORMAT FUNDAMENTALE TË PPB-SË
 KOMISIONI EVROPIAN PREZANTON “LIBRIN E GJELBËRT”
- “PERSPEKTIVAT PPB-SË”-ME KËTË SYNOHEJ ANALIZA E ZGJIDHJEVE
ALTERNATIVE PËR TË ARDHMEN E PPB-SË
 MODERNIZIMI I BUJQËSISË DHE ORIENTIMI KAH SHËRBIMET KËSHTUQË
NUMRI I POPULLATËS QË PUNONTE TOKËN SHENOI RËNIE NË 7%, NË
KRAHASIM ME 20% SA ISHTE PARA GJYSEM SHEKULLI
 ZHVILLIMI RURAL –U BË PJESË E AGJENDËS 2000 TË UE-SË DHE
ZYRTARISHT U SHËNDRRUA NË SHTYLLËN E DYTË TË PPB-SË
“AGJENDA 2000” – PARAQET REFORMËN MË RADIKALE TË BËRË
NDONJËHERË
 PARASHIQIMET 2000-2006: PËR BUJQËSI TË NDAHEN 40.5 MILIARDË €/VIT
NDËR QËLLIMET KRYESORE TË “AGJENDËS” ISHIN:
 SIGURIMI I KONKURRENCËS SË SEKTORIT AGRAR TË UE-SË (NË TREGUN E
VENDIT DHE ATË TË JASHTËM)
PROMOVIMI I ZHVILLIMIT TË SHPEJTUAR TË SEKTORIT RURAL DHE
RUAJTJA E NIVELIT TË ARRITUR TË STANDARDIT JETËSOR TË POPULLSISË
BUJQËSORE

21.  NDRYSHIMET DHE REFORMAT PËR TË MUNDËSUAR IMPLEMENTIMIN E
PARIMEVE TË AGJENDËS 2000 (KAH MESI I VITIT 2003)
 U ZVOGËLUAN NDIHMAT PËR PRODHIM DUKSHËM
 U RRITËN PAGESAT DIREKTE PËR FARMERËT
 KUSHT PËR PAGESA:LIDHEJ ME RESPEKTIMI I RREGULLAVE PËR AMBIENTIN,
STANDARDET E HIGJIENËS DHE MBROJTJEN E FSHATRAVE
UE FINANCON NJË NUMËR TË KONSIDERUSHËM TË HULUMTIMVE:
HULUMTIMET PËR PRODHIM TË QËNDRUESHËM
PËR SHFRYTËZIMIN RACIONAL TË BURIMEVE NATYRORE
SI DHE PËR STUDIMET MBI SËMUNDJET E BIMËVE DHE KAFSHËVE
 PROCESI I ZGJERIMIT TË UE-SË – DO TË JETË SFIDUES
SJELLË DYFISHIMIN E FUQISË PUNËTORE BUJQËSORE DHE TOKËS SË
PUNUESHME
 TREGU I PËRBASHKËT RRITET PËR AFËRSISHT 100 MILIONË KONSUMATORË
 ZGJERIMI DO T’U MUNDËSOJË SHTETEVE TË REJA SHFRYTËZIMIN MË TË
MIRË TË POTENCIALEVE TË TYRE BUJQËSORE
 PLOTËSIMI I PARAKUSHTEVE PËR RISTRUKTURIMIN DHE MODERNIZIMIN E
SEKTORIT TË BUJQËSISË

22.  QËLLIMET E INSTRUMENTEVE TË UE- SË PËR
PËRKRAHJEJEN E RESTRUKTURIMIT NË BUJQËSI:
 ZHVILLIMI I QËNDRUESHËM I BUJQËSISË DHE
 IMPLEMENTIMIN E ACQUIS COMMUNAUTAIRE
 PËRMBUSHJA E QËLLIMEVE TË PPB-SË-DËSHMI
PËR GATISHMËRINË E UE-SË PËR SFIDAT E
SHEKULLIT XXI:
 NGA ASPEKTI FINANCIAR
 POLITIK
 INSTITUCIONAL

23. III. POLITIKA E PËRBASHKËT INDUSTRIALE
1. EVOLUCIONI I POLITIKËS INDUSTRIALE
NË FILLIM TË FUNKSIONIMIT TË BEE-SË, POLITIKA INDUSTRIALE ISHTE MË TEPËR NJË IDE
SE SA NJË PROGRAM I DEFINUAR
 MARRËVESHJA E ROMËS NUK E PARASHEH POLITIKËN INDUSTRIALE
 RREGULLAT DHE DISPOZITA QË KANË TË BËJNË ME SFEREN E INDUSTRIS:
- ÇËSHTJA E KONKURRENCËS NË BEE
- HARMONIZIMI I STANDARDEVE TEKNIKE
- SPECIALIZIMI
SHKAQET E NJË MUNGESE TË TILLË:
TEZA SE VENDOSJA E TREGUT TË PËRBASHKËT SPONTANISHT DO TË ÇOJË DERI TE
TRANSFORMIMI I INDUSTRISË
NË KËTË MËNYRË POLITIKA INDUSTRIALE DO TË ZHVILLOHET SI NJË PROCES I NATYRSHËM
DEKADA E PARË E EKZISTIMIT TË BEE-SË
 VËREHET JOINTERESIMI PËR POLITIKËN INDUSTRIALE
STRATEGJIA KRYESORE E KOMISIONIT TË BEE-SË NË SFERËN E ZHVILLIMIT INDUSTRIAL
ISHTE KRIJIMI I TREGUT UNIK MES VENDEVE ANËTARE

24.  1967- FILLON TË FUNKSIONOJË DREJTORIA PËR PUNËT INDUSTRIALE EDHE
PSE VEPRIMTARI E SAJ ISHTE E KUFIZUAR
 1968- DREJTORIA PËR PUNËT INDUSTRIALE ANALIZOI STRUKTURËN
INDUSTRIALE TË BEE-SË DHE KËRKOI DISA NDRYSHIME
 1972- FILLIMI I POLITIKËS SË VËRTETË INDUSTRIALE KU PROPOZOHET
MEMORANDUMI “COLONNA” MBI POLITIKËN INDUSTRIALE
KY MEMORANDUMI PARASHEH:
FORMIMIN E TREGUT UNIK ME ELIMINIMIN E BARRIERAVE EKZISTUESE
AKTIVITETET TË CILAT DO TA NDIHMONIN ZHVILLIMIN E AFARIZMIT NË
TËRË HAPËSIRËN E BEE-SË
AKTIVITETET QË DO T'U MUNDËSONIN FIRMAVE EVROPIANE PËRBALLIMIN E
KONKURRENCËS PREJ VENDEVE JASHTË BEE-SË
MASAT PËR TA NDIHMUAR INDUSTRINË QË TË ADAPTOHET NË KUSHTET E
NDRYSHUARA (SIDOMOS LIDHUR ME PROBLEMIN E PUNËSIMIT)
SHKALLËN MË TË LARTË TË SOLIDARITETIT NË MARRËDHËNIET E JASHTME
EKONOMIKE
-NË SFERËN E KONTROLLIT TË KOMPANIVE MULTINACIONALE
-NË SFERËN E BASHKËPUNIMIT TEKONOLOGJIK

25.  DHJETOR 1973- KËSHILLI I BEE-SË MIRATON PROGRAMIN AKSIONAL TË
POLITIKËS INDUSTRIALE POR MUNGUAN REZULTATET E REALIZIMIT TË SAJ
KAH MESI I VITETEVE TË SHTATËDHJETA VËREHET NJË PËRPARIMI NË:
 SFERËN E TREGUT TË BRENDSHËM DHE
 SFERËN E KONKURRENCËS
PENGESAT KRYESORE PËR ZHVILLIMIN E POLITIKËS INDUSTRIALE:
 MUNGESA E FORCËS POLITIKE TË DREJTORATIT PËR PUNËT INDUSTRIALE
 NDIKIMIT TË PAMJAFTUESHËM TË DREJTORATIT NË MARRJEN E VENDIMEVE
INDUSTRIALE NË VENDET ANËTARE
TENDENCAT THEMELORE NË ZHVILLIMIN E POLITIKËS INDUSTRIALE JANË:
 FORMIMI I TREGUT TË PËRBASHKËT ME ELIMINIMIN E BARRIERAVE TEKNIKE
DHE TREGTARE
 RIORGANIZIMI I INDUSTRISË QË KA PËRJETUAR KRIZË
 STIMULIMI I INDUSTRISË SË RE

26. 2. QËLLIMET E POLITIKËS INDUSTRIALE
 BEE- TË BËHET KONKURRENTE ME SHBA DHE JAPONINË
 TË FORMOJË NJË BAZË UNIKE INDUSTRIALE
E TËRA KJO KA TË BËJM ME ELIMINIMI I TË GJITHA BARRIERAVE NË TREGUN E
BRENDSHËM TË BEE
STIMULIMI I FORMIMIT TË KOMPANIVE EVROPIANE
 MODERNIZIMI I INDUSTRISË TRADICIONALE (ANIJENDËRTIMTARIA, INDUSTRIA E
LETRËS, E TEKSTILIT ETJ)
 REALIZIMI I KËTIJ QËLLIMI, NË PAJTIM ME SISTEMINE TREGUT TË HAPUR,
KËRKON:
 SHPEJTIMIN E ADAPTIMIT TË INDUSTRISË NË NDRYSHIMET STRUKTURALE
 NXITJEN E ZHVILLIMIT TË NDËRMARRJEVE NË TËRË BASHKËSINË- SIDOMOS TË
NVM-VE
 NXITJEN E BASHKËPUNIMIT MES NDËRMARRJEVE
 SHFRYTËZIMIN SA MË TË MIRË TË POTENCIALIT INDUSTRIAL NË POLITIKËN E
INOVACIONEVE, HULUMTIMEVE DHE ZHVILLIMIT TEKNOLOGJIK
 SHTETET ANËTARE KONSULTOHEN MES VETI DHE HARMONIZOJNË VEPRIMIN
QËLLIMET E KËSAJ POLITIKE NDRYSHONIN,VARËSISHT SE PËR CILIN VEND
ANËTAR BËHEJ FJALË.

27. VEPRIMET QË KONSIDEROHET SE NUK JANË FER:
 ÇMIMET BLERËSE APO SHITËSE TË PËRCAKTUARA NGA ANA E BLERËSVE
APO SHITËSVE DOMINANTË
 RESTRIKSIONET NË PRODHIM APO NË ZHVILLIMIN TEKNOLOGJIK
 KUSHTËZIMET GJATË LIDHJES SË MARRËVESHJEVE
 KUSHTET JO TË BARABARTA NË TREG(TRETMAN SPECIAL PËR NDONJË
PARTNER)
 MUNDËSITË E KEQPËRDORIMIT TË NDIHMAVE SHTETËRORE DHËNË
INDUSTRISË:
-I SIGUROHET PËRPARËSI PRODHUESIT TË VENDIT
-VENDET ANËTARE TË BEE-SË MUND TË PËRKRAHIN INDUSTRINË E VET NË
MËNYRË FINANCIARE (FORMA TË NDRYSHME TË NDIHMËS)
-QËLLIMI: T'I FORCOJNË POZICIONET NDAJ KONKURRENCËS SË JASHTME
 BEE NUK U LEJON VENDEVE ANËTARE LIRI TË PLOTË NË PËRKRAHJEN E
INDUSTRISË SË VET
NUK LEJOHET AJO FORMË E NDIHMËS SHTETËRORE QË ÇRREGULLON
KONKURRENCËN NE TREGUN E PËRBASHKËT (NENI 92)
BEE-JA NUK PENGON NDIHMËN SHTETËRORE QË KA PËR QËLLIM ZHVILLIMIN
E AKTIVITETEVE TË NDRYSHME EKONOMIKE

28. -UNIDATA (MARRËVESHJE INTEGRUESE E PRODHUESVE FRANCEZË,
GJERMANË DHE HOLANDEZË PËR PRODHIMIN E KOMPJUTERËVE,
NËNSHKRUAR MË 1973 DHE E NDËRPRERË SE SHPEJTI)
 ZBATIMI I POLITIKËS SË PËRBASHKËT TË KONKURRENCËS
- KOMPETENCË E DREJTORISË SË PËRGJITHSHME TË KONKURRENCËS NË UE
DREJTORIA ANGAZHOHET:
KUNDËR FORMIMIT TË MONOPOLEVE
KONTROLLIMIN E SHKRIRJES SË KOMPANIVE TË MËDHA
LIBERALIZIMIN E TREGTISË
KONTROLLIN E INTERVENIMEVE SHTETËRORE DHE SUBVENCIONEVE
MIRRET ME DIMENSIONIN NDËRKOMBËTAR TË KONKURRENCËS
VEPRON SI KËSHILLTARE PËR POLITIKËN E KONKURRENCËS NË VENDET E
TRANZICIONIT TË EVROPËS JUGLINDORE
5. HARMONIZIMI I STANDARDEVE TEKNIKE
QASJE E RE NË BEE BAZUAR NË KËTO PARIME:
 MARRËVESHJEN E ANËTARËVE PËR PËRCJELLJEN E VAZHDUESHME TË
NORMAVE PËR ELIMINIMIN E NORMAVE TË PANEVOJSHME
 MARRËVESHJEN E ANËTARËVE PËR PRANIMIN RECIPROK TË REZULTATIT TË
TESTEVE

29. FORMULIMIN E RREGULLAVE TË PËRBASHKËTA LIDHUR ME VEPRIMTARINË E
ORGANIZATAVE QË LËSHOJNË CERTIFIKATA TË NDRYSHME
NË MARRËVESHJET MBI KONSULTIMET E MËHERSHME NË NIVEL TË
BASHKËSISË, PO QE SE MASAT NACIONALE/PROPOZIMET PËR MASA TË REJA
MUND TË ÇRREGULLOJNË VEPRIMIN E TREGUT TË BRENDSHËM
 NË ZGJERIMIN E KOMPETENCAVE TË BASHKËSISË PËR DEFINIMIN E
KARAKTERISTIKAVE TEKNIKE EVROPIANE/STANDARDEVE NACIONALE NË
SFERAT ME INTERES SHOQËROR
- SHËNDETËSIA
- SIGURIMI
- MBROJTJA E PUNËTORËVE NË VENDIN E PUNËS
- RUAJTJA E AMBIENTIT TË NJERIUT
 NË PËRKRAHJEN E ZHVILLIMIT INDUSTRIAL,FORCIMI I SHPEJTË I
KAPACITETEVE TË NEVOJSHME PËR APLIKIMIN E STANDARDEVE TË
PËRBASHKËTA EVROPIANE
VENDOSJA E TREGUT TË PËRBASHKËT-ELIMINIMI I BARRIERAVE TEKNIKE
NË KËMBIMIN E MALLIT MES VENDEVE ANËTARE
 KOMISIONI INICON THEMELIMIN E ORGANIZATAVE TË SPECIALIZUARA
PËR PËRGATITJEN E PROPOZIMET PËR HARMONIZIMIN TEKNIK DHE
STANDARDIZIMIN:

30. -CEN/CENELEC
-ZYRA EVROPIANE PËR PATENT
DETYRAT:
 PËRGATITJA E PROPOZIMET PËR HARMONIZIMIN TEKNIK DHE STANDARDIZIMIN
 BASHKËPUNIMI ME ORGANIZATAT NDËRKOMBËTAREË
 PROBLEMATIKA E ELIMINIMIT TË BARRIERAVE NGA ASPEKTI I NDËRMARRJEVE:
 PRODHUESI MERR MBI VETE PËRGJEGJËSINË PËR KUALITETIN E PRODHIMIT: -
PËR CILËSINË TEKNIKE
- ASPEKTIN E PLOTËSIMIT TË KËRKESAVE PËR MBROJTJEN E KONSUMATORËVE
- RUAJTJEN E AMBIENTIT NJERËZOR
 KEQPËRDORIMI I STANDARDEVE TEKNIKE:
 REFUZIMI TË BËHET SERVISIMI I APARATEVE-PO QE SE JANË BLERË NË NDONJË
VEND TJETËR
 DISA PRODUKTE INDUSTRIALE- MUND TË JENË DY HERË MË TË SHTRENJTA NË
NJËRIN SE SA NË VENDIN TJETËR ANËTAR TË BEE-SË
SHKAKU: QEVERITË NACIONALE PRAKTIKOJNË BARRIERAT JODOGANORE QË I
SIGUROJNË PRODHUESIT TË VENDIT POZITËN DOMINANTE

31. 6. NDRYSHIMET STRUKTURALE DHE NDIHMA RAJONEVE MË PAK TË
ZHVILLUARA NË KUADËR TË BEE-SË
 NDRYSHIMET STRUKTURALE NË INDUSTRINË E BEE-SË JANË REZULTAT I
NEVOJËS PËR ZËVENDËSIMIN E INDUSTRISË TRADICIONALE ME NJË
INDUSTRI BASHKËKOHORE ME STANDARDE TË LARTA TEKNOLOGJIKE
 PROBLEMI: DALLIMET NË APLIKIMIN E TEKNOLOGJISË SË RE
 BEE NUK MUNDI TA MBAJË HAPIN NË TREGUN E PRODUKTEVE ME
TEKNOLOGJI TË LARTË:
 ELEKTRONIKË
 TEKNOLOGJI INFORMATIVE
 NË PRODHIMIN E KOMPJUTERËVE, PAJISJEVE TË TELEKOMUNIKIMIT DHE
INTEGRALEVE
VËSHTIRËSITË E KOMISIONIT TË BEE-SË PËR ZHVILLIMIN E POLITIKËS
INDUSTRIALE DHE TEKNOLOGJIKE - KRYESISHT TË NATYRËS POLITIKE
 QEVERITË E VENDEVE ANËTARE KANË PARASYSH INTERESIN NACIONAL:
-LOKOMOTIVAT PËR HEKURUDHËN BELGE PRODHOHEN NË BELGJIKË
-FRANCA, BRITANIA E MADHE DHE GJERMANIA- PRODHUES MË TË MËDHENJ
DHE MË EFIKAS

32. DHËNIA E PËRPARËSISË PRODHIMIT TË VENDIT - LIDHET PËR SHKAQET TEKNIKE
SIÇ JANË:
SIGURIA MË E MADHE
AFATET E DËRGIMIT TË MALLIT
LIDHJET MË TË LEHTA AFARISTE DHE
PROBLEMI I PUNËSIMIT
PENGESA TË MËDHA PËR VENDOSJEN E STRATEGJISË SË PËRBASHKËT
INDUSTRIALE
ANGAZHIMI MË I MADH I BEE-SË NË SFERËN E NDRYSHIMEVE STRUKTURALE
ËSHTË BËRË NË INDUSTRINË E ÇELIKUT
MIRATOHET PLANI I RIORGANIZIMIT TË INDUSTRISË SË ÇELIKUT
REZULTATI:ZVOGËLIMI I HUMBJEVE TË MËDHA
HAPI I PARË:KOMISIONI MERR VENDIM PËR ELIMINIMIN E HIPERPRODUKSIONIT
-IA PËRSHTATË PRODHIMIN KËRKESAVE EKZISTUESE, PËRMES KUOTAVE
PRODHUESE TË CAKTUARA NGA ANA E PRODHUESVE MË EMINENTË TË ÇELIKUT
HAPI I DYTË: RESTRUKTURIMI I INDUSTRISË SË ÇELIKUT DHE ZVOGËLIMI I
KAPACITETEVE TË SAJ

33.  PARAQITJA E PENGESAVE SERIOZE- RRITJA E NGADALËSUAR E KËRKESËS PËR
ÇELIK
 SHITJA E REZERVAVE TË ÇELIKUT ME ÇMIME MË TË ULËTA
 KOMISIONI I BEE-SË APLIKON DËNIME TË RREPTA NË TË HOLLA
 NDRYSHIME STRUKTURALE: NË INDUSTRINË E NDËRTIMIT TË ANIJEVE DHE TË
TEKSTILIT
DY ASPEKTET E VËSHTRIMIT TË AKSIONEVE TË BEE-SË NË PROCESIN E
ADAPTIMIT NË NDRYSHIMET STRUKTURALE TË INDUSTRISË:
ELIMINIMI I KUNDËRTHËNIEVE DHE DISPROPORCIONEVE NË AKSIONET
NACIONALE,
ASPEKTI I SHFRYTËZIMIT TË MUNDËSIVE NË KUADËR TË BEE-SË:
-FINANCIMI I PËRBASHKËT
-ZGJERIMI I TREGUT
-SHMANGIA NGA KONKURRENCA JOLOJALE
STRATEGJIA E MBYLLUR – ZËVENDËSOHET ME NJË STRATEGJI TË HAPUR
TË GJITHA VENDET E BEE DO T'I GËZONIN PËRPARËSITË E INTEGRIMIT
IDENTIFIKIMI I ZONAVE TË PRAPAMBETURA
PËRCAKTIMI I POLITIKËS SË PËRBASHKËT AKTIVE RAJONALE

34. SIGURIMI I MJETEVE PËR INTERVENIMET AKTIVE RAJONALE- FORMIMI I
MEKANIZMIT TË POSAÇËM- FONDET STRUKTURALE
RAJONET QË DUHET NDIHMUAR ME MJETET E FONDEVE STRUKTURALE:
 RAJONET QË KANË NGECJE NË ZHVILLIM
 GREQIA, PORTUGALIA, ITALIA JUGORE (SICILIA DHE SARDINJA) KORZIKA, PJESA
DËRMUESE E SPANJËS
 TERRITORET INDUSTRIALE QË SHËNOJNË RËNIE NË ZHVILLIM
 RAJONET KUFITARE, PJESË RAJONALE QË PLOTËSOJNË KËTO KRITERIUME:
-NORMA MESATARE E PAPUNËSISË GJATË TRI VITEVE TË FUNDIT DUHET TË JETË
MBI MESATAREN E BEE-SË
-PJESËMARRJA NË PËRQINDJE E TË PUNËSUARVE NË INDUSTRI-E NJËJTË APO MË E
MADHE NGA MESATARJA E BEE PËR ÇDO VIT (DUKE FILLUAR NGA VITI 1975)
-RËNIA E PUNËSIMIT NË INDUSTRI NË KRAHASIM ME VITIN”REFERENT”
 TERRITORET FSHATARE
 NIVELI I LARTË I TË PUNËSUARVE NË BUJQËSI
 NIVELI I ULËT I TË ARDHURAVE NGA BUJQËSIA
 NIVELI I ULËT I ZHVILLIMIT SHOQËROR-EKONOMIK

35. MEKANIZMAT E INTERVENIMI FINANCIAR NË SFERËN E ZHVILLIMIT
RAJONAL:
 HUA PËR MODERNIZIMIN E INDUSTRISË PËR ÇELIK DHE THËNGJILL DHE
RRITJEN E PUNËSIMIT
 HUATË E BANKËS EVROPIANE INVESTIVE TË ORIENTUARA KAH AVANSIMI I
ZHVILLIMIT RAJONAL- MË SE 2/3
 KONTRIBUTI PËR ZHVILLIM TË BALANCUAR DHE TË QËNDRUESHËM NË
KUADËR TË UE-SË
 PRIORITET: INVESTIMET NË VENDET MË PAK TË ZHVILLUARA TË RAJON
 BANJA LEJON KREDITË ME KAMATË MINIMALE (DERI 20 MILIARDË €/VIT)
 DESTINIMI I HUAVE:
- INFRASTRUKTURË
- PËRMIRËSIMI I LIDHJEVE TRANSEVROPIANE TË TELEKOMUNIKIMIT
- ZHVILLIMI I NDËRMARRJEVE TË VOGLA DHE TË MESME
- MBROJTJA E AMBIENTIT
 LEJON HUA EDHE PËR ZHVILLIMIN E VENDEVE NËNSHKRUESE TË
KONVENTËS SË LOME-SË
-VENDEVE TË EVROPËS QENDRORE DHE JUGLINDORE NË PËRGATITJEN PËR
ANËTARËSIM NË UE,SI DHE
- VENDEVE TË MESDHEUT

36. ÇRREGULLIMET E SHKAKTUARA NGA KRIZA E NAFTËS - SHTYJNË VENDET
ANËTARE T'I KTHEHEN KONTROLLIT DEVIZOR
 MARRËVESHJA E ROMËS - VENDOSJA E THEMELEVE TË TREGUT UNIK FINANCIAR
 KRIJIMI I KUSHTEVE JURIDIKE DHE POLITIKE PËR INTEGRIMIN E TREGJEVE
NACIONALE FINANCIARE NË TREGUN UNIK FINANCIAR
 SHKAQET KRYESORE QË NDIKUAN NË KËTË DUKURI JANË:
 GODITJET ME ”POLITIKËN E DOLLARIT”
 NEVOJA PËR T'U MBROJTUR NGA NDIKIMET E JASHTME
 NGA ÇRREGULLIMET NË EKONOMINË BOTËRORE
 NGA KONKURRENCA E SHBA DHE JAPONISË
 EKSPANZION I LARTË I TREGJEVE FINANCIARE NDËRKOMBËTARE GJATË VITEVE
1980
 NDRYSHIMI I STRUKTURËS SË TREGUT NDËRKOMBËTAR FINANCIAR
 PARAQITJA E INSTRUMENTEVE TË REJA FINANCIARE (CURRENCY, SWAP,
INTEREST RATE SWAP,ETJ)
 SHPEJTOHET QARKULLIMI NË TREGUN E PARASË DHE KAPITALIT
TEKNOLOGJIA E RE LIDHË TREGJET NACIONALE NË NJË TREG BOTËROR
FINANCIAR

37. BEE RREZIKOHET TË MBETET JASHTË PROCESIT TË INTERNACIONALIZIMIT TË
KAPITALIT DHE MODERNIZIMIT TË SISTEMIT FINANCIA
PROJEKTI MBI FORMIMIN E "TREGUT UNIK FINANCIAR“ - NJË QENDËR
FINANCIARE E HAPUR DHE EFIKASE
1. PËRMBAJTJA E TREGUT UNIK FINANCIAR
 TREGU UNIK FINANCIAR PËRFSHIN TRI LIRITË KRYESORE:
 LIRIA E QARKULLIMIT TË KAPITALIT
 LIRIA E SHËRBIMEVE
 LIRIA E HAPJES SË NDËRMARRJEVE TË VOGLA
 LIDHSHMËRIA E NGUSHTË MES TYRE:
 QARKULLIMI I LIRË I KAPITALIT - KUSHT I DOMOSDOSHËM PËR NJË TREG TË
INTEGRUAR FINANCIAR
 SHËRBIMET FINANCIARE MUND TË REALIZOHEN PLOTËSISHT VETËM PO QE SE
EKZISTON "LIRIA E HAPJES SË NDËRMARRJEVE TË VOGLA"
 LIRIA E QARKULLIMIT TË KAPITALIT
 DO TË THOTË BARTJA E VLERËS NGA NJË SHTET ANËTAR NË SHTETIN TJETËR
 LIRIA E SHËRBIMEVE
PARAQET SHËRBIMET E KRYERA ME KOMPENZIM, NGA ANA E NDËRMARRJEVE APO
INDIVIDËVE NGA NJË SHTET ANËTAR NË SHTETIN TJETËR

38. DHËNIA E SHËRBIMEVE FINANCIARE NUK ËSHTË NGUSHT E LIDHUR ME
QARKULLIMIN E KAPITALIT
- SHËRBIMI I KRYER PËRMES KARTELËS KREDITORE
SHËRBIMET FINANCIARE KANË PËR FUNKSION:
MUNDËSOJNË APO LEHTËSOJNË PAGESAT- PA MARRË PARASYSH SE PËR
ÇFARË TRANSAKSIONI ËSHTË FJALA:
-PËR QARKULLIMIN E KAPITALIT,APO
-PAGESAT VIJUESE
 BËJNË NDËRMJETËSIMIN RRETH PUNËVE TË HUAZIMIT APO TË BERZËS
SHËRBIMET FINANCIARE:
-SHËRBIMET BANKIERE
-QARKULLIMI I LETRAVE ME VLERË
-SIGURIMI
QARKULLIMI I KAPITALIT BËN PJESË NË DY KATEGORI:
- NË "QARKULLIMIN E KAPITALIT“
- NË "SHËRBIMET FINANCIARE"
 LIRIA E HAPJES SË NDËRMARRJEVE TË VOGLA
 KRYERJA E VEPRIMTARISË NË SHTETIN ANËTAR NGA I CILI NUK ËSHTË
THEMELUESI I NDËRMARRJES SË VOGËL

39. 
SHTETASI I NJË VENDI ANËTAR:
- MUND TË HAPË NDËRMARRJEN E VOGËL
- MUND TË THEMELOJË NDËRMARRJE TË POSAÇME NË SHTETIN TJETËR ANËTAR,
ME KUSHTE IDENTIKE, TË CILAT VLEJNË PËR SHTETASIT E ATIJ VENDI
REALIZIMI I "TRI LIRIVE“ - "TREGUT UNIK FINANCIAR EVROPIAN“:
-REZIDENTËT E TË GJITHA VENDEVE ANËTARE MUND TË ZGJEDHIN SE NË CILIN
VEND NË KUADËR TË BEE-SË DËSHIROJNË T'I INVESTOJNË MJETET E TYRE, TË
HAPIN LLOGARI, TË MARRIN HUA
 NJË TREG I TILLË FINANCIAR - DO TË ISHTE MË ATRAKTIV PËR DERDHJEN E
KAPITALIT NGA MBARË BOTA
2. SISTEMI MONETAR EVROPIAN
 FORMIMI I UNIONIT MONETAR- NUK ËSHTË PËRMENDUR NË MARRËVESHJEN E
ROMËS
 INTEGRIMI NUK MUND TË REALIZOHET PA ECURINË PARALELE TË PROCESIT
TË INTEGRIMIT MONETAR
 BALLAFAQIMI I SHTETEVE ANËTARE ME ÇRREGULLIMET E SHPESHTA
MONETARE
-NDIKIMI I ÇRREGULLIMEVE MONETARE NË BASHKËPUNIMIN EKONOMIK MES
SHTETEVE ANËTARE
 FORMIMI I UNIONIT DOGANOR DHE VENDOSJA E POLITIKËS SË PËRBASHKËT
BUJQËSORE (PPB-SË)

40.  PARAQITJA E NEVOJËS PËR FORCIMIN E BASHKËPUNIMIT NË SFERËN E
MARRËDHËNIEVE MONETARE
1970- ARRIHET MARRËVESHJA PËR FORMIMIN E UNIONIT TË VËRTETË MONETAR
 UNIONI MONETAR DUHEJ TË REALIZOHEJ DERI MË 1980
 NË BEE MBISUNDONTE MENDIMI:
-SE UNIONI MONETAR DO TA SHPEJTOJË INTEGRIMIN EKONOMIK MES VENDEVE
ANËTARE
- KËSHTU DO TË KONTRIBUOHEJ NË FORMIMIN E UNIONIT EKONOMIK
ZGJERIMI I BEE-SË DHE THELLIMI I KRIZËS MONETARE NDËRKOMBËTARE
 REFLEKTIMI I KRIZËS MONETARE NË SHTYERJEN E VENDOSJES SË UNIONIT
MONETAR PËR NJË PERIUDHË TJETËR
IDEJA PËR FORMIMIN E UNIONIT MONETAR PËR NJË AFAT TË SHKURTËR - U
TREGUA JOREALE
ORIENTIMI DREJT PROGRAMIT TË BASHKËPUNIMIT MONETAR: SISTEMIT
MONETAR EVROPIAN (SME)
 HAPI I PARË DREJT REALIZIMIT TË UNIONIT MONETAR
ÇKA DËSHMON PAMUNDËSIA E REALIZIMIT TË UNIONIT MONETAR NË KOHËN E
PARAPARË?

41. SE ENDE NUK ISHIN PJEKUR KUSHTET QË SOVRANITETI NACIONAL NË SFERËN E
POLITIKËS MONETARE, TË BARTET NË ORGANET E PËRBASHKËTA TË BEE
 DILEMA E VENDIT ANËTAR RRETH ÇËSHTJES SE A DO TË KETË MË SHUMË
HUMBJE NGA INTEGRIMI EKONOMIK
2.1. FORMIMI DHE ZHVILLIMI I SME-SË
KONFERENCA E HAGËS (1969)
 PARASHIHET MUNDËSIA E FORMIMIT TË UNIONIT EKONOMIK DHE MONETAR
DERI NË FUND TË VITEVE TË SHTATËDHJETA
 PLANI I REALIZIMIT TË KËTIJ UNIONI – U PARAPA TË JETË I NDARË NË FAZA
 FAZA E I DUHEJ TË REALIZOHEJ (1.1.1971-31.12.1972)
 DETYRAT KRYESORE TË FAZËS SË I-RË :
 KONSULTIMET PARAPRAKE MBI MASAT E POLITIKËS EKONOMIKE
 STANDARDIZIMI FISKAL DHE HARMONIZIMI I TATIMEVE
 HARMONIZIMI I BUXHETEVE NACIONALE
 VENDOSJA E PROCEDURËS PËR RREGULLIMIN E MARRËDHËNIEVE MES
ORGANEVE TË BEE-SË
 ELIMINIMI I KUFIZIMEVE TË TJERA DEVIZORE DHE I BARRIERAVE NË
QARKULLIMIN E KAPITALIT

42. STANDARDIZIMI I INSTRUMENTEVE TË POLITIKËS MONETARE, ME ROLIN AKTIV
TË KOMITETIT TË GUVERNATORËVE TË BANKAVE QENDRORE
 "RAPORTI I VERNERIT“
- KY DOKUMENT FLET PËR DOMOSDOSHMËRIA E UNIONIT EKONOMIK DHE
MONETAR
 REALIZIMI GRADUAL-NË FORMË TË QARKULLIMIT PLOTËSISHT TË LIRË TË
FUQISË PUNËTORE, MALLIT, SHËRBIMEVE DHE KAPITALIT
-PA KUFIZIMIN E KONKURRENCËS DHE PA JOBALANSIMET STRUKTURALE DHE
RAJONALE
 NË SFERËN E POLITIKËS MONETARE ËSHTË:
 PLANFIKIMI I FORMIMIT TË NJË MEKANIZMI UNIK MONETAR NË KUADËR TË
SISTEMIT NDËRKOMBËTAR
 QË DO TË BAZOHEJ NË KONVERTIBILITETIN E PLOTË TË VALUTAVE
 ELIMINIMI I FLUKTUIMIT TË KURSEVE DEVIZORE

KRIJIMI I KUSHTEVE PËR APLIKIMIN E NJËSISË SË PËRBASHKËT MONETARE
 ORGANIZIMI I BANKAVE QENDRORE NË NIVEL TË BEE-SË
 KOMPETENCAT:
- POLITIKA MONETARE DHE KREDITORE
- POLITIKA MONETARE NDAJ VENDEVE JASHTË UNIONIT
- POLITIKA NË TREGUN E PËRBASHKËT TË KAPITALIT,QARKULLIMI I KAPITALIT

43.  SHKURT 1986 - VENDET ANËTARE VENDOSËN QË TË REALIZOJNË TREGUN
E BRENDSHËM TË PËRBASHKËT DERI MË 1992
 ELIMINIMI I PLOTË I BARIERAVE NË QARKULLIMIN E MALLIT, SHËRBIMEVE,
KAPITALIT DHE FUQISË PUNËTORE
- NJË HAP PËRPARA NË ZVHILLIMIN E INTEGRIMIT - NË DREJTIM TË
NDËRTIMIT TË UNIONIT EKONOMIK
 PËRSOSJA E MËTEJME E SME-SË
 SHNDËRRIMIN E TIJ NË UNION MONETAR-PJESË E PANDARË DHE E
PAEVITUESHME E UNIONIT EKONOMIK
 HUMBJA E SOVRANITETIT NACIONAL MONETAR
- MUNDËSISË QË POLITIKA MONETARE TË SHFRYTËZOHET SI INSTRUMENT I
POLITIKËS EKONOMIKE NACIONALE
- ME KRIJIMIN E UME-SË, PUSHTETET NACIONALE HUMBIN NJË PJESË TË
MUNDËSIVE QË TË UDHËHEQIN POLITIKËN NACIONALE EKONOMIKE
- PUSHTETET NACIONALE HUMBIN INSTRUMENTIN KRYESOR PËR
KONTROLLIN E KËRKESËS
 POLITIKËN E UME-SË DO TA ZBATOJË SEBQ
- DO TË NDRYSHONTE EDHE MEKANIZMI I KOORDINIMIT NDËRKOMBËTAR TË
POLITIKAVE MONETARE DHE DEVIZORE

44.  PËRPARËSITË E SME-SË:
 ME APLIKIMIN E VALUTËS UNIKE BEE AVANCON STATUSIN E SAJ NË TREGUN
NDËRKOMBËTAR FINANCIAR DHE NË MARRËDHËNIET MONETARE NDËRKOMBËTARE
 VALUTA E BEE-SË - NJËRA NGA TRI VALUTAT MË ATRAKTIVE NË BOTË
 KONTRIBUTI NË PAVARËSIMIN MONETAR TË VENDEVE EVROPIANE
- KURSI I VALUTAVE EVROPIANE NDAJ DOLLARIT
 DOBËSITË E SME-SË JANË:
 NUK ARRITI T'I MBLEDHË TË GJITHA VALUTAT E VENDEVE ANËTARE
 NUK ISHTE TËRHEQËS PËR VENDET TJERA ANËTARE QË ISHIN JASHTË SME
3. UNIONI MONETAR EVROPIAN (UME)
PROCESI I FORMIMIT TË UME- FILLON NGA VITI 1979 ME FORMIMIN E SME
 SHTETET ANËTARE SHPEJTOJNË PROCESIN E NDËRTIMIT TË "TREGUT UNIK"
 KRAHAS "TREGUT UNIK" – KRIJIMI I UNIONIT EKONOMIK MONETAR DHE POLITIK
 BEE- TË SHNDËRROHET NË NJË UNION EVROPIAN ME TË GJITHA ATRIBUTET
EKONOMIKE, POLITIKE DHE USHTARAKE TË NJË SUPERFUQIE

45. 3.1. UNIONI EKONIMIK SI PARAKUSHT I UNIONIT MONETAR
 ELEMENTE THEMELORE TË UNIONIT EKONOMIK JANË:
 TREGU UNIK I MALLRAVE, SHËRBIMEVE, KAPITALIT DHE FUQISË PUNËTORE
 POLITIKA E KONKURRENCËS DHE MASAT TJERA PËR SIGURIMIN E
FUNKSIONIMIT NORMAL TË MEKANIZMAVE TË TREGUT
 POLITIKA E PËRBASHKËT NDAJ NDRYSHIMEVE STRUKTURALE
 HARMONIZIMI I SHKALLËS SË ZHVILLIMIT NË KUADËR TË BEE-SË
KOORDINIMI I POLITIKËS MAKROEKONOMIKE (RREGULLAT E POLITIKËS
BUXHETORE)
3.1.1 PËRMBAJTJA E UNIONIT MONETAR EVROPIAN (UME)
UNIONI MONETAR NËNKUPTON:
 VALUTËN UNIKE
 BANKËN QENDRORE DHE POLITIKËN MONETARE UNIKE
 KRAHAS UNIONIT EKONOMIK - EDHE ATE POLITIK
 PROCESI I NDËRTIMIT TË UME-HEQJE DORË NGA SOVRANITETI MONETAR
E PJESËRISHT EDHE NGA AI POLITIK

46.  DOMOSDOSHMËRIA E PËRMBAJTJES SË PARIMEVE:
 NDËRTIMIT TË UNIONIT MONETAR DUHET T’I PARAPRIJË UNIONI
EKONOMIK
 GJATË APROVIMIT TË VENDIMEVE VLEN PARIMI I
SUBSIDIARITETIT,KJO D.M.TH. SE:
- NË ORGANET E BEE-SË BARTEN VETËM PUNËT TË CILAT MË MIRË
KRYHEN NË KUADËR TË BEE-SË, SE SA NË INSTANCA MË TË ULËTA
(KOMBËTARE, RAJONALE APO LOKALE)
- VENDIMET DUHET MARRË NË NJË NIVEL SA MË TË AFËRT ME
QYTETARËT
- GJITHNJË DUHET VERIFIKUAR NËSE NJË VEPRIM I PËRBASHKËT
ËSHTË I ARSYESHËM DUKE PASUR PARASYSH MUNDËSITË
KOMBËTARE, RAJONALE APO LOKALE TË VEPRIMIT
 VENDOSJA E UME-SË DHE SISTEMI EVROPIAN I BANKAVE
QENDROR
- ROLI KRYESOR PËR QEVERISJE NË SFERËN MONETARE TË BEE-SË

47.  DETYRAT KRYESORE:
 QEVERISJA NË SFERËN MONETARE
 RUAJTJA E STABILITETIT TË ÇMIMEVE
 VENDOSJA DHE SHFRYTËZIMI I INSTRUMENTEVE TË POLITIKËS MONETARE
 KUSHTET E DOMOSDOSHME PËR APLIKIMIN E VALUTËS UNIKE:
 STABILITETI I ÇMIMEVE - SHKALLA E INFLACIONIT JO MË SHUMË SE 1,5%
TË MESATARES SË 3 VENDEVE ANËTARE ME SHKALLË MË TË ULËT TË
INFLACIONIT
 NORMA E KAMATËS - NORMAT AFATGJATA TË KAMATËS-MË SË SHUMTI 2%
MBI MESATAREN E NORMAVE TË KAMATËS SË 3 VENDEVE ANËTARE ME
NORMË MË TË ULTË KAMATORE
 DEFICITI I BUXHETIT - DEFICITI I BUXHETIT NACIONAL NUK MUND TË JETË
MBI 3% TË BRUTO PRODUKTIT SHOQËROR
 BORXHI PUBLIK - BORXHET PUBLIKE TË GJITHMBARSHME- TË MOS
KALOJNË 60% TË BRUTO PRODUKTIT NJËVJEÇAR TË VENDIT;
 STABILITETI I PARASË - VALUTA NACIONALE TË MOS JETË E DEVALVUAR NË
2 VITET E FUNDIT
-DIVERGJENCAT EVENTUALE TË KURSIT TË SAJ- NË SUAZA PLUS - MINUS
2,25%

48.  KRITERIUMET E KONVERGJENCËS DHE MARRËVESHJA E MASTRIHTIT
 LEJOHET MUNDËSIA DISKRETE E TË DREJTËS SË VENDEVE ANËTARE QË T’I
VLERËSOJNË KUSHTET PËR INKUADRIMIN NË VALUTËN UNIKE
 ANËTARE E UME-SË MUND TË BËHEJ EDHE VENDI ANËTAR QË NUK I
PLOTËSONTE NJË OSE DY KUSHTE
 NËSE AI VEND KISHTE REALIZUAR PËRPARIM TË DUKSHËM DREJT
PLOTËSIMIT TË TYRE
3.1.2. ETAPAT E VENDOSJES SË UNIONIT MONETAR EVROPIAN
VENDOSJA E UME-SË: NË MËNYRË GRADUALE
 ARËSYET:
 PROCESI I FORMIMIT TË UNIONIT MONETAR - KUFIZIMI I SOVRANITETIT
MONETAR DHE ATIJ POLITIK
 ADAPTIMI PSIKOLOGJIK, POLITIK DHE EKONOMIK
ETAPAT E REALIZIMIN TË UNIONIT MONETAR DHE EKONOMIK:
ETAPA E PARË (1990- 1993)
ETAPA E DYTË (1994-1999)
ETAPA E TRETË (PAS VITIT 1999)

49. V. UNIONI EVROPIAN- HAP I RI NË NDËRTIMIN E
MËTEJMË TË ARKITEKTURËS SË BEE-SË
 MARRËVESHJA MBI UNIONIN EVROPIAN ËSHTË NËNSHKRUAR NË
MASTRICHT (HOLANDË) MË 7.2.1992
 VENDET NËNSHKRUESE: GJERMANIA, FRANCA, BRITANIA E MADHE, ITALIA,
BELGJIKA, HOLANDA, LUKSEMBURGU, DANIMARKA, IRLANDA, SPANJA,
PORTUGALIA DHE GREQIA
 KJO MARRËVESHJE NDRYSHOI DHE PLOTËSOI MARRËVESHJEN PËR
THEMELIMIN E TRI BASHKËSIVE EVROPIANE: PËR ÇELIK DHE THËNGJILL,
ENERGJI ATOMIKE DHE BASHKËSISË EKONOMIKE
 REVIZIONI MË RADIKAL QË ËSHTË BËRË NË MARRËVESHJEN MBI
THEMELIMIN E BASHKËSISË EKONOMIKE EVROPIANE
 PËRMBAN ELEMENTE TË REJA NË BASHKËPUNIMIN MES VENDEVE ANËTARE
NË SHUMË SFERA
 HAPI I PARË PËR TË QENË PJESË E UNIONIT ËSHTË PRANIMI I KONCEPTIT
DHE MEKANIZMIT TË TREGUT UNIK EVROPIAN
 TREGU UNIK FUNKSIONON SI NJË TREG I BRENDSHËM I VENDEVE ANËTARE
 UE - NJË NGA POTENCIALET MË TË MËDHA TREGTARE NË BOTË
- PJESËMARRJA NË TREGTINË BOTËRORE: 20 %

50. NË VITIN 2002 “PESËMBËDHJETSHA EVROPIANE” - MË SE 370 MILIONË
BANORË
 SIPËRFAQJA PREJ 3.25 MILIONË KILOMETRA KATRORË
 UE - NJË TREG ME FUQI TË MADHE BLERËSE
 BRUTO PRODUKTI I BRENDSHËM (GDP) NË VLERË PREJ 8.145,5 MILIARDË
DOLLARË
- 25,9 % TË VLERËS SË PËRGJITHSHME TË GDP-SË BOTËRORE
STRUKTURA E TREGËTISË BOTËRORE MË 2002
Kanada
5%
SHBA
20%
Të tjerë
41%
Kina
6%
Japonia
8%
UE
20%

51. 1. ETAPAT THEMELORE NË ZHVILLIMIN E
GJERTANISHËM TË UE-SË
MARRËVESHJA E PARISIT (18 PRILL,1951)- FORMIMI I BASHKËSISË
EVROPIANE PËR ÇELIK DHE THËNGJILL
MARRËVESHJA E ROMËS (25 MARS 1957) – THEMELIMI I BEE-SË DHE
BASHKËSISË EVROPIANE PËR ENERGJI ATOMIKE (EURO-ATOM)
MIRATIMI I AKTIT UNIK EVROPIAN (3 DHJETOR 1985 DHE HYRJA NË FUQI
MË 1 KORRIK 1987)
NDËRRIMI I PARË RRËNJËSOR I MARRËVESHJES SË ROMËS
PARASHIKIMI I KRIJIMIT TË "TREGUT TË BRENDSHËM" (MË SË LARGU DERI
MË 31 DHJETOR 1992)
NDRYSHIMET NË AKTIN UNIK EVROPIAN
BËHET THJESHTËSIMI DHE HARMONIZIMI I LIGJSHMËRIVE
-APLIKIMI I NJË QASJEJE TË RE TË HARMONIZIMIT ME QËLLIM TË REALIZIMIT
TË UNIONIT EKONOMIK DHE ATIJ MONETAR
MIRATOHET PARIMI I SHUMICËS KUALIFIKUESE PËR MARRJEN E VENDIMEVE
QË JANË ME RËNDËSI PËR KRIJIMIN E TREGUT UNIK EVROPIAN
PARLAMENTI EVROPIAN FITON AUTORIZIME TË REJA NË SFERËN E
AKTIVITETEVE LEGJISLATIVE

52. -PARLAMENTIT I BARTET AUTORIZIMI PËR MARRJEN E TË GJITHA VENDIMEVE TË
RËNDËSISHME PËR FORMIMIN E UNIONIT EKONOMIK DHE MONETAR
NDËRMIRREN AKSIONE TË NDRYSHME NË PROCESIN E FORMIMIT TË UNIONIT
EKONOMIK DHE MONETAR ME QËLLIM TË:
-KONSOLIDIMIT TË BAZËS SHKENCORE DHE TEKNOLOGJIKE
-HARMONIZIMIT TË LIGJSHMËRIVE PËR SIGURIM DHE SHËNDETËSI
-RUAJTJES SË AMBIENTIT JETËSOR
DINAMIKA E KRIJIMIT TË "TREGUT TË BRENDSHËM" – SJELL DERI TE PROPOZIMI
PËR VAZHDIMIN E MËTEJMË TË INTEGRIMIT
QËLLIMI: REALIZIMI I PLOTË I UNIONIT EKONOMIK DHE MONETAR
 ZHDUKJA E KOMUNIZMIT DHE E NDARJES NË BLLOQE TË EVROPËS- NXITJE
PËR KRIJIMIN E "UNIONIT POLITIK”
1.1. ETAPAT E THEMELIMIT TË UNIONIT EKONOMIK DHE MONETAR
ETAPA E I-RË
VËMENDJE E POSAÇME - FONDIT PËR ADAPTIME STRUKTURALE
STIMULIMI I ZHVILLIMIT RAJONAL DHE ELIMINIMIN E DALLIMEVE EKZISTUESE
KALIMI PREJ SISTEMIT TË KONVERGJENCAVE NË SISTEMIN E KOORDINIMIT TË
POLITIKAVE EKONOMIKE:

53.  MARRËVESHJET RECIPROKE MBI METODAT, MASAT DHE INSTRUMENTET E
POLITIKËS MAKROEKONOMIKE TË VENDEVE TË NDRYSHME
MBIKQYRJA MULTILATERALE E POLITIKËS EKONOMIKE DHE REALIZIMI I
SAJ
 PROCESI I GJATË DHE I VËSHTIRË I RATIFIKIMIT
 REFERENDUMI I PËRSËRITUR NË DANIMARKË DHE FRANCË
 HYN NË FUQI MARRËVESHJA MBI UNIONIN EVROPIAN(1 NËNTOR 1993)
 FUNDI I ETAPËS SË PARË TË ZHVILLIMIT TË UNIONIT EVROPIAN
 ARRITJET: LIBERALIZIMI I PLOTË I QARKULLIMIT TË KAPITALIT NË BEE
ETAPA E II-TË (1.1.1994)
TRI DREJTIMET THEMELORE:
 PËRCAKTIMI I QËLLIMEVE BUXHETORE, MONETARE DHE FISKALE
 THEMELIMI I MEKANIZMIT EVROPIAN TË BANKAVE QENDRORE
 BASHKËSIA TEJKALON ROLIN E KOORDINATORIT TË THJESHTË NË
PËRCAKTIMIN E POLITIKËS SË PËRGJITHSHME MONETARE
FORCIMI I INSTITUCIONEVE EKZISTUESE MONETARE
THEMELIMI I INSTITUTIT MONETAR EVROPIAN (1.1.1994, FRANKFURT)
-PARAARDHËSE E BANKËS QENDRORE EVROPIANE ( SISTEMIT TË BANKAVE
QENDRORE TË UE-SË)
 ANËTARET E INSTITUTIT: BANKAT QENDRORE NACIONALE (BQN)

54. DETYRAT THEMELORE TË INSTITUTIT:
FORCIMI I BASHKËPUNIMIT NË MES TË BQN-VE
FORCIMI I HARMONIZIMIN TË POLITIKËS MONETARE TË SHTETEVE ANËTARE
SIGURIMI I STABILITETIT TË ÇMIMEVE
MBIKQYRJA E FUNKSIONIMIT TË SISTEMIT MONETAR EVROPIAN
MARJA MBI VETE E FUNKSIONEVE QË ISHIN NËN KOMPETENCËN E FONDIT
EVROPIAN PËR BASHKËPUNIMIN MONETAR
LEHTËSIMI I PËRDORIMIT TË ECU-T
PËRGATITJA E INSTRUMENTEVE DHE PROCEDURËS PËR ZBATIMIN E
POLITIKËS UNIKE MONETARE
INSTITUTI TË PUSHOJË SË EKZISTUARI - PAS FILLIMIT TË FUNKSIONIMIT TË
BANKËS QENDRORE EVROPIANE
 EMETIMI I BANKNOTAVE- BANKA QENDRORE EVROPIANE
 KAPITALI THEMELUES I BQE U VENDOS TË JETË 5 MILIARDË ECU
 OBLIGIMI I VENDEVE ANËTARE PËR T’I SIGURUAR BQE-SË REZERVAT
DEVIZORE NË VLERË PREJ 50 MILIARDË ECU
 OPERACIONET DEVIZORE TË BANKAVE QENDRORE NACIONALE - DO T’I
NËNSHTROHESHIN LEJES SË BQE-SË
- SIGURIMI I HARMONIZIMIT TË TYRE ME POLITIKËN MONETARE TË UE-SË

55.  SHPËRNDARJA E TË HYRAVE MONETARE TË BQE-SË
 20% - FONDIT REZERVË
 80% AKSIONARËVE - BANKAVE QENDRORE NACIONALE
- PROPORCIONALISHT ME PJESËMARRJEN E AKSIONEVE
 QËLLIMI I AKSIONEVE NË SFERËN EKONOMIKE NË KËTË FAZË:
 FORCIMI I POLITIKËS SË ZHVILLIMIT RAJONAL DHE NDRYSHIMEVE
STRUKTURALE
 FORCIMI I BASHKËPUNIMIT NË PLANIN GLOBAL MAKROEKONOMIK
 NË SFERËN MONETARE:
 FORMIMI I SISTEMIT EVROPIAN TË BANKAVE QENDRORE
 KRIJIMI I NJË POLITIKE MONETARE TË PËRBASHKËT
 NË FAZËN KALIMTARE – KËSHILLI I GUVERNATORËVE AUTORIZOHET PËR
KOORDINIMIN E POLITIKËS MONETARE
 HYRJA DEFINITIVE NË UM ME VALUTËN UNIKE (ECU) DHE ME NJË BQ
- DO TË VARET NGA PLOTËSIMI I KRITERIUMEVE TË KONVERGJENCËS
 ANALIZA E UNCTAD-IT MË 1994:
 KAH FUNDI I VITIT 1992 VETËM DY SHTETE (FRANCA DHE LUKSEMBURGU)
PLOTËSONIN DY KUSHTE (DEFICITI I BUXHETIT DHE BORXHI PUBLIK)

56.  ITALIA, BELGJIKA, HOLANDA, PORTUGALIA DHE GREQIA- NUK PLOTËSONIN
ASNJËRIN NGA KËTO KUSHTE
 GJERMANIA, BRITANIA E MADHE DHE SPANJA- KISHIN DEFICIT TË BUXHETIT
 DANIMARKA DHE IRLANDA- PJESËMARRJA E BORXHIT PUBLIK NË PRODUKTIN
SHOQËROR MBI KRITERIUMET E PARAPARA
 TRI OPCIONET PËR ZGJIDHJEN E KËTIJ PROBLEMI:
 SHTYRJA E KONSTITUIMIT TË UNIONIT MONETAR
 MODIFIKIMI I KRITERIUMEVE TË KONVERGJENCËS
 INKUADRIMI NË UNION - EDHEPSE NUK PLOTËSOHEN KRITERIUMET
FISKALE, POR QË NË VITET E FUNDIT I AFROHEN KËTYRE KRITERIUMEVE
ETAPA E III-TË
NËNKUPTON VENDOSJEN E POLITIKËS UNIKE MONETARE DHE PUSHTETIT
QENDROR MONETAR
SEBQ UDHËHEQË ME VALUTËN UNIKE
- BANKA QENDRORE EVROPIANE (EUROPEAN CENTRAL BANK) DHE
- BANKAT QENDRORE TË VENDEVE ANËTARE TË BEE-SË
DETYRA KRYESORE E BQE DHE SEBQ:
 RUAJTJA E STABILITETIT TË ÇMIMEVE

57. FORMULIMI I POLITIKËS SË PËRBASHKËT MONETARE DHE REALIZIMI I SAJ
RUAJTJA DHE UDHËHEQJA E REZERVAVE DEVIZORE TË VENDEVE ANËTARE
2. PËRMBAJTJA THEMELORE E MARRËVESHJES SË
MASTRIHTIT
PJESËT KRYESORE TË MARRËVESHJES SË MASTRIHTIT JANË:
1) DISPOZITAT E PËRBASHKËTA TË MARRËVESHJES
2) DISPOZITAT QË KANË TË BËJNË ME NDRYSHIMET E MARRËVESHJES PËR
THEMELIMIN E BASHKËSISË EKONOMIKE EVROPIANE ME QËLLIM TË FORMIMIT
TË UNIONIT EVROPIAN
3) DISPOZITAT QË KANË TË BËJNË ME NDRYSHIMET E MARRËVESHJES MBI
THEMELIMIN E BASHKËSISË EVROPIANE PËR THËNGJILL DHE ÇELIK
4) DISPOZITAT QË KANË TË BËJNË ME NDRYSHIMET E MARRËVESHJES MBI
THEMELIMIN E BASHKËSISË EVROPIANE PËR ENERGJI ATOMIKE
5) DISPOZITAT QË KANË TË BËJNË ME POLITIKËN E PËRBASHKËT TË JASHTME
DHE TË SIGURISË
6) DISPOZITAT MBI BASHKËPUNIMIN NË SFERËN E JURISPODENCËS DHE TË
BRENDSHME
7) DISPOZITAT PËRFUNDIMTARE

58.  „TRI SHTYLLAT" E BASHKËPUNIMIT TË PËRFSHIRA NË MARRËVESHJEN MBI
UNIONIN EVROPIAN JANË:
TRI BASHKËSITË EVROPIANE
BASHKËPUNIMI NË POLITIKËN E JASHTME TË PËRBASHKËT DHE TË
SIGURISË
BASHKËPUNIMI NË SFERËN E JURISPODENCËS DHE PUNËVE TË BRENDSHME
TË VENDEVE ANËTARE
 POLITIKA SOCIALE - LËNDË E NJË PROTOKOLLI TË VEÇANTË
 VENDET NËNSHKRUESE DUHET T’I PËRKRAHIN DHE PLOTËSOJNË
AKTIVITETET E TYRE NË DREJTIM TË :
- PËRMIRËSIMIT TË KUSHTEVE TË PUNËS SË PUNËTORËVE
- INFORMIMIT DHE KONSULTIMEVE ME PUNËTORËT
- ÇËSHTJEVE TË TJERA ME RËNDËSI NGA SFERA E INTERESIT TË
PUNËTORËVE
RËNDËSIA E MARRËVESHJES SË MASTRIHTIT:
 ZHVILLOI MEKANIZMIN E TREGUT TË BRENDSHËM UNIK
 FUNKSIONIMI I TREGU UNIK SI NJË TREG I BRENDSHËM I VENDEVE
ANËTARE
- TREGU I MALLRAVE, SHËRBIMEVE, PUNËS DHE KAPITALIT

59. 5. QËLLIMET THEMELORE TË UNIONIT EVROPIAN
QËLLIMET THEMELORE TË UE-SË JANË:
NXITJA E ZHVILLIMIT EKONOMIK DHE SHOQËROR
KRIJIMI I NJË HAPSIRE PA KUFIJ TË BRENDSHËM
FORCIMI I KOHEZIONIT EKONOMIK DHE SHOQËROR
VENDOSJA E UNIONIT EKONOMIK DHE MONETAR ME VALUTËN UNIKE
UDHËHEQJA E POLITIKËS SË PËRBASHKËT ME JASHTË DHE TË SIGURISË
- POLITIKA E PËRBASHKËT E MBROJTJES QË MUND TË SHNDËRROHET NË
MBROJTJE TË PËRBASHKËT
MBROJTJA E TË DREJTAVE DHE INTERESIT TË QYTETARËVE TË SHTETEVE
ANËTARE
ZHVILLIMI I BASHKËPUNIMIT MES PUNËVE TË JURISPRODENCËS DHE PUNËVE TË
BRENDSHME
RUAJTJA DHE ZHVILLIMI I TË ARRITURAVE TË UNIONIT
UNIONI EVROPIAN RESPEKTON IDENTITETIN NACIONAL TË VENDEVE ANËTARE
SI DHE TË DREJTAT DHE LIRITË E NJERIUT
UNIONI SIGURON MJETET E DOMOSDOSHME PËR REALIZIMIN E QËLLIMEVE TË
VETA

60.  QËLLIMET E POLITIKËS STRUKTURALE DHE KOHEZIONI EKONOMIK –
SHOQËROR JANË:
1. ZHVILLIMI I RAJONEVE TË CILAT KANË NGECUR NË ZHVILLIM:
-FONDI EVROPIAN PËR ZHVILLIM RAJONAL (ERDF),
-FONDI SOCIAL EVROPIAN (ESF)
-FONDI PËR NDIHMË BUJQËSISË (EAGF)
-BANKA INVESTIVE EVROPIANE (EIB)
-BASHKËSIA EVROPIANE PËR ÇELIK DHE THËNGJILL (ECSC)
2. RISTRUKTURIMI I RAJONEVE TË NGARKUARA ME INDUSTRI TË VJETRUAR
ME MJETET E ERDF, ESF DHE ECSC
3. ZGJIDHJA AFATGJATË E PROBLEMIT TË PAPUNËSISË ME MJETET E ESF, EIB
SEBQ
4. INTEGRIMI I GJENERATAVE TË REJA NË POPULLATËN E PUNËSUAR ME
MJETET E ESF, EIB DHE ECSC
5. NDRYSHIMI I STRUKTURAVE AGRARE DHE ZHVILLIMI I MESIT FSHATAR ME
MJETET E EAGF, ERDF, ESF DHE EIB

61. 1) RËNDËSIA E DIMENSIONIT RAJONAL:
REALIZIMI I ZHVILLIMIT EKONOMIK, SOCIAL DHE PROGRESI SHKENCOR-
TEKNIK
FILOZOFIA E NDËRTIMIT TË "EVROPËS PA KUFIJ“:
-ÇDO PJESË E SAJ DUHET T’I NDIJË PËRPARËSITË E INTEGRIMIT
IDENTIFIKIMI I ZONAVE MË PAK TË ZHVILLUARA
PËRCAKTIMI I POLITIKËS SË PËRBASHKËT AKTIVE RAJONALE
FORMIMI I FONDEVE STRUKTURALE
KOMBINIMI I DHËNIEVE PA KTHIM DHE HUAVE
- RRITJA E EFIKASITETIT TË INVESTIMEVE NË RAJONET MË PAK TË
ZHVILLUARA
QËLLIMI I MASAVE TË POLITIKËS RAJONALE:
ZVOGËLIMI I DISPARITETEVE RAJONALE
2) REALIZIMI I RISTRUKTURIMIT TË RAJONEVE TË NGARKUARA ME
INDUSTRI TË VJETËRA:
NDARJA E MJETEVE PA KTHIM (PËR NDËRTESAT INDUSTRIALE, MAKINAT
DHE PAISJET
GARANCIONET PËR HUA

62. DHËNIA E TROLLIT DHE LOKACIONIT INDUSTRIAL
NDIHMA PËR BARTJEN DHE TRANSFERIMIN E FUQISË PUNËTORE
KONCESIONET FISKALE PËR OBLIGIMET SHTETËRORE
LEHTËSIMET FISKALE PËR INVESTIME
NDIHMA PËR NDËRTIMIN E FABRIKAVE
 DOMOSDOSHMËRIA E HARMONIZIMIT TË PLANEVE NACIONALE
 ZGJIDHJA E PROBLEMEVE RAJONALE DHE SOCIALE
3) PROBLEMI I PAPUNËSISË ËSHTË NË QENDËR E VËMENDJES NË ÇDO VEND
TË ZHVILLUAR ME EKONOMI TË TREGUT
0
2
4
6
8
10
12
1970-1974 1975-1979 1980-1984 1985-1989 1991-1995 1996-2001

63.  NORMA MESATARE E PAPUNËSISË, KA SHENUAR RRITJE TË VAZHDUESHME
DERI NË VITIN 1995
 1970-1974 : 2,6% DERI 10,0% 1991-1995
 1996-2001 - RËNIE NË 9,4%
4) GJETJA E MUNDËSIVE PËR ZVOGËLIMIN E PAPUNËSISË
 PUNËSIMI I GJENERATAVE TË REJA DHE PUNËSIMIT TË FEMËRAVE
 ORIENTIMI I MASAVE TË POLITIKËS EKONOMIKE DREJT ZHVILLIMIT
EKONOMIK
 NXITJA E NDËRMARRJEVE TË VOGLA DHE TË MESME PËR ZHVILLIM MË TË
SHPEJTUAR
 RRITJA A INVESTIMEVE
 AFTËSIMI PROFESIONAL DHE RIKUALIFIKIMI I TË PAPUNËSUARVE
 ZVOGËLIMI I NGARKESAVE TATIMORE PËR FUQINË PUNËTORE TË PUNËSUAR
 QËNDRIMET E DISA VENDEVE ANËTARE:
 BELGJIKA: APELOHET PËR SHUARJEN E "BERZËS SË ZEZË TË PUNËS"
 BRITANIA E MADHE: APELON NË PËRGATITJEN E MASAVE PËR FORCIMIN E
AFTËSISË KONKURRUESE TË INDUSTRISË EVROPIANE
 SUEDIA: PAPUNËSIA E MADHE E BJEN NË PYETJE KREDIBILITETIN E
UNIONIT -KËRKON HARMONIZIMIN E PROGRAMEVE NACIONALE TË PUNËSIMIT

64.  SHUARJA GRADUALE E DOGANAVE IMPORTUESE MES VENDEVE ANËTARE
THEMELIMI I UNIONIT DOGANOR-KONTRIBUT NË:
 ZHVILLIMIN E HARMONIZUAR TË TREGTISË BOTËRORE
 ELIMINIMIN GRADUAL TË KUFIZIMEVE NË TREGTINË NDËRKOMBËTARE
 ELIMINIMIN E BARRIERAVE DOGANORE
POLITIKA E PËRBASHKËT TREGTARE
I DHA RËNDËSI ELIMINIMIT TË DOGANAVE MES SHTETEVE ANËTARE
RRITJES SË AFTËSISË KONKURRENTE TË NDËRMARRJEVE
POLITIKA E PËRBASHKËT TREGTARE BAZOHET NË PARIMET UNIKE:
LIDHJEN E MARRËVESHJEVE DOGANORE DHE TREGTARE
HARMONIZIMIN E MASAVE TË LIBERALIZIMIT
POLITIKËN E EKSPORTIT DHE MASAVE PËR MBROJTJEN E TREGTISË
 MARRËVESHJET PËR POLITIKËN E PËRBASHKËT TREGTARE DHE UNIONIN
DOGANOR, MUND TË JENË TË NDARA NË FAZA
HARMONIZIMI I TATIMEVE-DETYRË E RËNDËSISHME NË PROCESIN E KRIJIMIT
TË TREGUT UNIK
TATIMI NË VLERËN E SHTUAR (TVSH)
TATIMI NË QARKULLIM
TATIMI I NDËRMARRJEVE
SHKALLËT E NDRYSHME TË TATIMEVE NË VENDET ANËTARE

65. QERSHOR 1991- MARRËVESHJA MBI NDRYSHIMET NË MEKANIZMIN TATIMOR
APLIKIMI I SHKALLËS STANDARDE TË TVSH-SË- JO MË E ULËT SE 15%
PARIMI I SUBSIDIARITETIT
NDARJE E KOMPETENCAVE MES SHTETEVE ANËTARE ATY KU EKZISTON
MUNDËSIA PËR NDARJEN E TYRE
RREGULLIMI I MARRËVESHJEVE INSTITUCIONALE - VENDIMET DUHET TË
MIRATOHEN NË NIVELIN MË TË ULËT
BASHKËSIA INTERVENON VETËM PO KUR QËLLIMET MUND TË REALIZOHEN MË
ME SUKSES NË NIVEL TË BASHKËSISË SE SA NË NIVEL TË PUSHTETEVE
NACIONALE
APLIKOHET NË SFERAT:
-PUNËT SHKENCORE-HULUMTUESE
-POLITIKA E AMBIENTIT JETËSOR
-POLITIKA RAJONALE,
-NË KUADËR TË UNIONIT EKONOMIK DHE MONETAR
VALUTA E ARDHSHME E PËRBASHKËT- EURO
HYRJA NË PËRDORIM E VALUTËS UNIKE- NGA MË SE 300 MILIONË BANORË TË
12 SHTETEVE ANËTARE

66. TRI FAZAT E KALIMIT NË EURO:
FAZA E PËRGATITJES TEKNIKE DHE OPERATIVE (1.1.1999-31.12.2001)
 FAZA TRANZITORE
- VEÇIMI I EURO-S SI TREGUES KRYESOR
- ÇMIMI NË DM ËSHTË PËRDORUR SI TREGUES PLOTËSUES
 FAZË QË BARTI PESHËN E KALIMIT NË SISTEMIN E RI VALUATOR
 BËRI PËRGATITJET PËR IMPLEMENTIMIN E VALUTËS SË PËRBASHKËT
FAZA E QARKULLIMIT PARALEL (1.1.2002- 28.2.2002)
 QARKULLIM PARALEL DM-SË DHE EURO-S
 PAGESAT NË TË GATSHME -NË EURO
 PAGESAT E DETYRUARA (DOGANIMEI,AKCIZA,TATIMI,ETJ.) NË EURO APO DM
PERIUDHA E ZËVENDËSIMIT (1.3.2002)
 FAZA E TËRHEQJES SË DM DHE VALUTAVE TJERA NACIONALE
 ZËVENDËSIMI ME EURO
 JETËSIM I KALIMIT NË SISTEMIN E RI VALUATOR

67. 8. POZITA E VENDEVE QË NUK JANË ANËTARE TË
TREGUT UNIK EVROPIAN
INTEGRIMI EVROPIAN NË KOHËN KUR U NËNSHKRUA MARRËVESHJA E ROMËS
ZGJERIMI I UNIONIT EVROPIAN- MAJ, 2004
DERI NË FUND TË VITIT 2007, 27 SHTETE DO T’I TAKOJNË UNIONIT
"AGJENDA 2000“-PROGRAMI PËR SHEKULLIN E ARDHSHËM
KRITERET THEMELORE QË PLOTËSUAN: HUNGARIA, POLONIA, ÇEKIA, ESTONIA,
QIPROJA DHE SLLOVENIA:
RENDI SHOQËROR DEMOKRATIK
INSTITUCIONET STABILE
EKONOMIA E TREGUT
PËR RUMUNINË, BULLGARINË DHE SHQIPËRINË - GJASA PËR FORMA TË NDRYSHME
TË BASHKËPUNIMIT
MARRËVESHJET MBI BASHKËPUNIMIN EKONOMIK ME VENDET E AFRIKËS,
KARAIBEVE DHE PACIFIKUT
1961- KONVENTËN E JAUNDEA-S ME 18 VENDE AFRIKANE,E PËRTRIRË MË 1969

68. HAP I MADH DREJT ZGJERIMIT TË BASHKËPUNIMIT:
–1975, KONVENTA E LOME-SË ME 46 VENDE AFRIKANE, TË KARAIBEVE DHE
PACIFIKUT
KONVENTA RREGULLON:
-ÇËSHTJET E BASHKËPUNIMIT TREGTAR
-DEPËRTIMI I PRODHIMEVE TË KËTYRE VENDEVE, NË TREGUN E EVROPËS
PERËNDIMORE
RËNDËSIA E KONVENTËS SË LOME-SË:
THEKSOHET INTERESI I UE-SË PËR TERRITORET E DIKURSHME TË
METROPOLET EVROPIANE
 DËSHMOJNË PËR PËRPJEKJET E EVROPËS TË NDIHMOJË ZGJIDHJEN E
PROBLEMEVE TË VENDEVE NË ZHVILLIM
PLANI MULTILATERAL- ROLI UDHËHEQËS I UE-SË GJATË BISEDIMEVE PËR
LIBERALIZIMIN E TREGTISË NË KUADËR TË GATT-IT
-TREGTISË VERI-JUG NË KUADËR TË KOMBEVE TË BASHKUARA
PLANI BILATERAL- MARRËVESHJET E SHUMTA MBI BASHKËPUNIMIN ME:
VENDET E MESDHEUT
VENDET E EVROPËS QENDRORE DHE JUGLINDORE
DISA VENDE TË AZISË DHE AMERIKËS LATINE

69. MARRËVESHJET PËR BASHKËPUNIM ME VENDET E EQJL- BËRTHAMË E TË
GJITHA FORMAVE EKZISTUESE TË BASHKËPUNIMIT
KËTO MARRËVESHJE OFRONIN:
PËRMIRËSIMIN E KUSHTEVE PËR PJESËMARRJE NË TREGUN E PRODUKTEVE
BUJQËSORE
VENDOSJEN E TREGTISË SË LIRË (PA DOGANË) PËR PRODUKTET
INDUSTRIALE PËR NJË PERIUDHË DHJETËVJEÇARE
NDIHMËN TEKNIKE DHE FINANCIARE
MUNDËSINË E ZHVILLIMIT TË TREGTISË SË LIRË NË SFERËN E SHËRBIMEVE
ADAPTIMI I KËTYRE SHTETEVE-KUSHTEVE TË TREGUT UNIK EVROPIAN
ANGAZHIM I MADH NË SFERËN E HARMONIZIMIT TË LIGJSHMËRIVE
EKONOMIKE
DETYRAT MË TË RËNDËSISHME PËR VENDET E EQJL-SË:
QARKULLIMI I LIRË I KAPITALIT
- NUK ËSHTË EKONOMI E TREGUT AJO EKONOMI QË NUK ËSHTË E HAPUR PËR
TREGUN E MALLRAVE, SHËRBIMEVE DHE FAKTORËVE TË PRODHIMIT
- EKZISTIMI I TREGUT FINANCIAR: TESTI KRYESOR QË TREGON SHKALLËN
DERI KU KA ARRITUR NJË VEND I CAKTUAR, ME EKONOMI TË HAPUR TË
TREGUT

70. QARKULLIMI I LIRË I PRODUKTEVE INDUSTRIALE
-ADAPTIMI I NDËRMARRJEVE NORMAVE TË TREGUT UNIK NË PROCESIN E
PRODHIMIT DHE TË QARKULLIMIT
 POLITIKA E KONKURRENCËS
-DOMOSDOSHMËRI NË EKONOMINË E TREGUT
-MUNDËSIA QË DISA VENDE TË EQJL-SË T’I APLIKOJNË LIGJSHMËRITË E SAJ
NË MËNYRË GRADUALE
-SHTYERJA (PROLONGIMI) I AFATIT TË HYRJES SË TYRE NË FUQI
POLITIKA SOCIALE
-SEGMENTI KOMPLEMENTAR I POLITIKËS EKONOMIKE NË EKONOMINË
BASHKËKOHORE TË TREGUT
 TATIMET DIREKTE DHE INDIREKTE
-HARMONIZIMI I LIGJSHMËRIVE TATIMORE - DETYRË MJAFT E VËSHTIRË
-EKZISTIMI I EKONOMISË SPEKULATIVE
-NEVOJA E SIGURIMIT TË SISTEMIT EFIKAS TË PAGESËS SË TATIMIT
E DREJTA E KOMPANIVE
- HARMONIZIMI I TË SË DREJTËS SË KOMPANIVE - NUK ISHTE E VËSHTIRË
PËR VENDET E EQJL-SË

71. -LIGJET RELATIVISHT TË REJA MBI NDËRMARRJET
-SIGURONIN USHTRIMIN E VEPRIMTARIVE EKONOMIKE NDËRMARRJEVE,
PERSONAVE TË HUAJ NË VENDET E EQJL-SË
 QËLLIMI I TË GJITHA KËTYRE DETYRAVE - KRIJIMI I NJË EVROPE STABILE
 LUFTËRAT E FUNDIT DHE DËSHMIA PËR RËNDËSINË E RUAJTJES SË PAQËS,
DEMOKRACISË DHE RESPEKTIMIN E TË DREJTAVE TË NJERIUT
 VENDET E EQJL-SË - TË ORIENTUARA DREJT TREGUT UNIK EVROPIAN
 UE - GARANCIONI PËR ZHVILLIMIN E TYRE EKONOMIK
 UNIONI EVROPIAN - MODELI I VËRTETË QË DUHET TA NDJEKIN NË RRUGËN
E TRANZICIONIT

72. 7. FINANCIMI I UNIONIT EVROPIAN

 FINANCIMI I UE-SË – I BAZUAR NË MARRËVESHJEN E PARISIT TË VITIT 1951 DHE
TË BEE-SË (1957)
 PARIMET E BURIMIT TË TË HYRAVE DHE MEKANIZMI I TË DALAVE - TË
PANDRYSHUARA DERI MË 1970
 1970 -"PAKOJA E LUKSEMBURGUT"
- NDARJA E KOMPETENCAVE MES KËSHILLIT DHE PARLAMENTIT
 VENDOSJA E SISTEMIT TË SIGURIMIT TË MJETEVE VETANAKE
-PARAKUSHT PËR SIGURIMIN E PAVARËSISË FINANCIARE TË BASHKËSISË
1982 - DEKLARATA E PËRBASHKËT MBI MASAT PËR ZGJEDHJEN E METODAVE MË TË
MIRA GJATË PROCEDURËS SË MIRATIMIT TË BUXHETIT
 1988 – U ARRIT MARRËVESHJA MBI NGRITJEN E DISIPLINËS BUXHETORE DHE
PËRMIRËSIMIN E METODAVE PËR FINANCIMIN E BUXHETIT
 RISITË NË FINANCIM:
 MIRATIMI I KONTRIBUTEVE PLOTËSUESE TË BAZUARA NË BRUTO TË ARDHURAT
NACIONALE TË ÇDO VENDI ANËTAR
 PARASHIKIMI I BUXHETIT PËR NJË PERIUDHË TË CAKTUAR KOHORE (1988-1992 E
MË VONË EDHE PËR PERIUDHËN 1993-1999)

73. VI. BASHKËSIA EKONOMIKE EVROPIANE DHE
RAPORTI I SAJ ME VENDET E TRETA
 Një ndër qëllimet më kryesore të Bashkësisë është:
 "t'i kontribuojë zhvillimit të harmonizuar të tregtisë botërore në emër të interesit të
përbashkët, eliminimit gradual të barrierave në tregtinë ndërkombëtare dhe
zvogëlimit të normave doganore“
 Krijimi i një rrjeti të gjërë të marrëdhënieve tregtare multilaterale, rajonale dhe
bilaterale
 Raportet specifike:
 për shkaqe të afërsisë gjeografike:
- marrëveshjet me anëtaret e EFTA-s
- me vendet e Evropës Lindore
- me vendet mesdhetare
 për shkak të shkallës së ngjashme të zhvillimit ekonomik:
- SHBA
- Japonia
- vendet tjera të OECD-së
 statusi i vëzhguesit në Kombet e Bashkuara (KB), agjencitë dhe
institucionet e specializuara:
-UNCTAD, UNESCO, UNIDO

74. 1. BRITANIA E MADHE DHE BEE-JA
PJESËMARRJA E BRITANISË SË MADHE NË RINDËRTIMIN E PAS LUFTËS DHE
REKONSTRUIMIT TË MBROJTJES SË PËRBASHKËT
 BASHKËPUNIMI BRITANIK- VETËM DERI NË MASËN DERI KU NUK
RREZIKOHEJ HUMBJA E PAVARËSISË NACIONALE- SOVRANITETIT
 BRITANIA E MADHE NUK E NËNSHKROI MARRËVESHJEN PËR THEMELIMIN E
BEE-SË
 PËRPJEKJET PËR ZVOGËLIMIN E RËNDËSISË SË SAJ
- PROPOZIMI PËR FORMIMIN E ZONËS SË TREGTISË SË LIRË
 EFEKTET POZITIVE TË INTEGRIMIT KAH FUNDI I VITEVE TË PESËDHJETA DHE
NDRYSHIMI I QËNDRIMIT TË BRITANISË SË MADHE NDAJ PROCESEVE TË
INTEGRIMIT EKONOMIK
 ROLI I FAKTORIT POLITIK -ECURIA E SUKSESSHME E INTEGRIMIT MES
VENDEVE TË EVROPËS PERËNDIMORE
 KËRCËNOIMI QË BRITANIA E MADHE TË IZOLOHEJ NGA KY PROCES
 INJORIMI I KËTIJ GRUPACIONI POLITIK DHE EKONOMIK- U TREGUA SE
MUND TË JETË NJË GABIM KARDINAL
 MADHËSIA, NUMRI I BANORËVE DHE FUQISË BLERËSE – SHNDËRRIMI NË NJË
NDËR SUBJEKTET MË TË RËNDËSISHME TË MARRËDHËNIEVE EKONOMIKE-
NDËRKOMBËTARE

75. NË VENDET E BEE-SË, PAS ULJES SË DOGANAVE PËR 30 % (DERI MË 1960)-
PRODHIMI RRITET PËR MË SHUMË SE 50 %
PRODHIMI INDUSTRIAL NË BRITANINË E MADHE U RRIT PËR VETËM 20 %
INVESTIMET AMERIKANE FILLUAN TË PËRQENDROHEN KAH VENDET E BEE-SË
PARA FORMIMIT TË BEE-SË, NGA INVESTIMET E PËRGJITHSHME AMERIKANE
NË EVROPË, 50 % ISHIN TË PLASUARA NË BRITANINË E MADHE
PREJ VITIT 1960 VETËM 41 %
 BEE- DO TË BËHET SUPERFUQIA E TRETË NË EKONOMINË BOTËRORE
MË 1961 PREMIERI MAKMILAN - PARAQET KËRKESËN PËR ANËTARËSIM NË
BEE
KËSHILLI MINISTROR I BEE-SË VENDOSI QË TA PRANOJË KËTË KËRKESË
PËR SHKAK TË KUNDËRSHTIMIT TË FRANCËS- SHTHET DERI NË VITIN 1963
-SËRISH REFUZOHET ME VETON E DE GOLIT
 SHKAQET E REFUZIMIT - MARRËVESHJA E OTAVËS (1932) MES BRITANISË
SË MADHE DHE VENDEVE TË BASHKËSISË SË KOMBEVE
QËLLIMI: RUAJTJA E STRUKTURËS EKZISTUESE EKONOMIKE NË VENDET E
BASHKËSISË BRITANIKE TË KOMBEVE
KËTO VENDE EDHE MË TEJ TA FURNIZONIN INDUSTRINË BRITANIKE ME
LËNDËN E PARË

76. BRITANIA E MADHE SYNONTE T'I PLASONTE PRODUKTET E VETA
INDUSTRIALE NË TREGJET E KËTYRE VENDEVE
PRODUKTET PRIMARE TË KËTYRE VENDEVE NËPËRMJET TREGUT TË BRITANISË
SË MADHE - SHUMË LEHTË MUND TË DEPËRTONIN NË TREGJET E VENDEVE TË
TJERA TË BASHKËSISË EKONOMIKE EVROPIANE
 ME NDRYSHIMET NË QEVERINË FRANCEZE DHE PËRMIRËSIMI I KLIMËS
POLITIKE NË MARRËDHËNIET EVROPIANE
 U KRIJUAN KUSHTE MË TË VOLITSHME PËR HYRJEN E BRITANISË SË MADHE
NË BEE
 NGA 1 JANARI I VITIT 1973 - BRITANIA E MADHE BËHET ANËTARE E
PLOTFUQISHME NË BEE
RAPORTET EKZISTUESE NDËRKOMBËTARE:
BRITANIA E MADHE KA NJË AUTORITET POLITIK
PJESË PËRBËRËSE E BEE-SË
MUND TË PREZANTOHET SI SUBJEKT INDIVIDUAL SHTETËROR NË SKENËN
BOTËRORE POLITIKE

77. 2. BEE-JA DHE JAPONIA
POLITIKA E BEE-SË NDAJ JAPONISË ËSHTË ZHVILLUAR NË TRI DREJTIME
 KËRKESA PËR HAPJEN MË TË MADHE TË TREGUT TË BRENDSHËM JAPONEZ
(PRODUKTET USHQIMORE, INDUSTRIALE, SHËRBIMET BANKIERE DHE FINANCIARE)
PËRCJELLJA E VAZHDUESHME E EKSPORTIT TË JAPONISË NË BEE NGA KOMISIONI
 PËRPJEKJET PËR REALIZIMIN E NIVELIT MË TË LARTË TË BASHKËPUNIMIT DHE
KOOPERIMIT ME JAPONINË (SHKENCË, TEKNOLOGJISË,PRODHIM INDUSTRIAL,
INVESTIME)
JAPONIA-NJË NGA TRI TREGJET MË TË MËDHA EKSPORTUESE TË UE-SË
-1998, TË HYRAT: 4,2 MILIARDË YEN
 VËSHTIRËSITË NË BASHKËPUNIM
 BARRIERAT E NDRYSHME ADMINISTRATIVE, TEKNIKE PËR IMPORTIMIN E MALLIT
EVROPIA
 NDRYSHIMET NË RREGULLAT E SJELLJES (NË PRODHIM DHE NË SHPËRNDARJE)
 SHPREHITË, ZAKONET DHE AFINITETI DREJT KONSUMIT
SAMITI I X-TË (BRUKSEL, 2001) UE –JAPONIA- NJË KTHESË E MADHE
 PLANI AKSIONAL PËR PËRFORCIMIN E KOOPERIMIT NË DHJETË VITET E ARDHSHME

78. OBJEKTIVAT BAZIKE TË PLANIT AKSIONAL
PROMOVIMI I PAQËS DHE SIGURISË
FORCIMI I PARTNERITETIT EKONOMIK DHE TREGTAR
BALLAFAQIMI ME SFIDAT GLOBALE
AFRIMI RECIPROK I POPUJVE DHE KULTUR
1993-2001- EKSPORTI I JAPONISË NË UE RRITET PËR MË SE 40% (NGA 50.1
MILIARDË € NË 72.3 MILIARDË €)
DYFISHOHET EKSPORTI I UE-SË NË JAPONI ( NGA 28.8 MILIARDË € NË 53.7
MILIARDË €)
SAMITI I TOKIOS (22 QERSHOR 2004)- JAPONIA DHE UE RIKONFIRMOJNË
RËNDËSINË E KRIJIMIT TË PARTNERITETI TË PLOTË STRATEGJIK
3. BEE-JA DHE VENDET MESDHETARE DHE TË LINDJES SË AFËRME
SI GRUPACION- NJË NDËR PARTNERËT MË TË MËDHENJ TREGTARË TË UE- SË
 EKZISTIMI I LIDHJEVE TË NGUSHTA HISTORIKE DHE KULTURORE
 SHUMË MARRËVESHJE TË NDRYSHME PËR BASHKËPUNIM
 UE- NJË NGA DONATORËT MË TË MËDHENJ TË PALESTINËS
 RINDËRTIMI I INFRASTUKTURËS SË SHKATËRRUAR (BREGDETI PERËNDIMOR DHE
RRIPI I GAZËS)

79.  NDIHMA JORDANIT, LIBANIT, SIRISË DHE EGJIPTIT
 MARRËVESHJET PËR BASHKËPUNIM ME: ARABINË SAUDITE, KUVAJTIN,
KATARIN, EMIRATET E BASHKUARA ARABE, OMANIN, MAROKUN, TUNISIN,
JORDANINË, QEVERINË PALESTINEZE DHE IZRAELIN
 MARRËDHËNIE TREGTARE, BASHKËPUNIM INDUSTRIAL DHE TEKNIK, NDIHMA
FINANCIARE
 LEJOHET EKSPORTI I PAKUFIZUAR DHE PA DOGANË PËR PRODUKTE
INDUSTRIALE ME PREJARDHJE PREJ KËTYRE VENDEVE
 NDIHMA FINANCIARE PËRMES BANKËS INVESTIVE EVROPIANE
-NË FORMË TË HUAVE
-DHËNIE PA KTHIM E MJETEVE NGA BUXHETI
 VENDOSJA E PARTNERITETIT EURO- MESDHETAR (1995 KONFERENCA E
BARCELONËS)
 KRIJIMI I ZONËS SË GJERË TË TREGTISË SË LIRË DERI NË VITIN 2010
 UE- E GATSHME TË INVESTOJË 6.2 MILIARDË DOLLARË
 KONVENTA E LOME-SË
 PROGRAMI MË I MADH I NDIHMAVE NË BOTË
 RAPORT SPECIFIK MES TË VENDEVE TË BEE-SË DHE 69 SHTETEVE TË AFRIKËS,
KARAIBEVE PACIFIKUT (ACP), VENDEVE MË TË VARFËRA TË BOTËS
 KONVENTA I-1975, E FUNDIT -1990 MË KOHË ZGJATJE DERI MË 2000

80.  BASHKËPUNIMI INDUSTRIAL DHE TEKNIK-KONTRIBUTI MË I
RËNDËSISHËM I ZHVILLIMIT TË MARËDHËNIEVE VERI-JUG
 BASHKËPUNIM MES ACP-SË DHE UE-SË VAZHDON EDHE SOT
-DEKLARATA PËR QËLLIMET ZHVILLIMORE TË MILENIUMIT (SHTATOR
2000,NEW YORK)
- INICIATIVA ME DIMENSIONET POLITIKE, TREGTARE DHE ZHVILLIMORE
4.RAPORTI I UE-SË ME VENDET NË ZHVILLIM NGA AZIA
RAPORTI ME KETO VENDE ËSHTË MË PAK I ZHVILLUAR NGA RAPORTI ME
VENDET E ACP DHE TË MESDHEUT
 RAPORTET BILATERALE - FORMË E MARRËVESHJEVE MBI BASHKËPUNIMIN
NË MES TË UE-SË DHE VENDIT PËR TË CILIN ËSHTË FJALA
 MARRËVESHJET E KUFIZUARA - NUK PËRFSHIJNË NDIHMËN FINANCIARE
- E DREJTA E SHFRYTËZIMIT TË MJETEVE TË CAKTUARA NË VLERA JO AQ TË
LARTA
- E DREJTA PËR PJESËMARRJEJE NË NDIHMAT E PROCESIT TË
INDUSTRIALIZIMIT TË VENDEVE NË ZHVILLIM
- KANË TË DREJTË TË KONKURROJNË PËR NDIHMË NË KUADËR TË
PROGRAMIT "NDIHMA NË USHQIM"
 NDIHMA KËTYRE VENDEVE - QYSH NGA VITI 1976
 MJETE RELATIVISHT MODESTE – PA KTHIM, PËR NDIHMË TEKNIKE
 BASHKËPUNIMI TREGTAR I UE-SË ME VENDET AZIATIKE- REALIZOHET

81. 5. RAPORTI I UE-SË ME AMERIKËN LATINE
BEE KA MARRËVESHJE MBI BASHKËPUNIMIN ME MEKSIKËN (NGA VITI 1975)
DHE BRAZILIN (1980)
 MË 1984 KA LIDHUR MARRËVESHJE ME URUGUAJIN
 MARRËVESHJET PËRMBAJNË NJË NUMËR MASASH TË ORIENTUARA DREJT
PËRPARIMIT TË TREGTISË
 MARRËVESHJET ME MEKSIKËN DHE BRAZILIN - TË ORIENTUARA DREJT
PËRPARIMIT TË BASHKËPUNIMIT, SIÇ JANË:
 INDUSTRIA
 ENERGJETIKA
 SHKENCA
 TEKNOLOGJIA
 REALIZIMI I MARRËVESHJES MBIKËQYRET NGA NJË KOMISION I PËRBËRË
NGA PËRFAQËSUESIT E TË DY PALËVE
 MARRËVESHJA ME VENDET E PAKTIT TË ANDEVE
- BOLIVIA, EKUADORI, KOLUMBIA, PERU DHE VENEZUELA

82. 6. BEE-JA DHE SHBA-TË
SHBA-TË NDIHMOJNË FORMIMIN E BEE-SË
 PËRKRAHJA POLITIKE
- MOTIVET POLITIKE - LIDHUR ME ALEANCËN ATLANTIKE
 NDIHMA FINANCIARE
- NDIHMAT PA KTHIM (PLANI I MARSHALIT)
 "PLANI I MADH" - KENEDI NË VITET E GJASHTËDHJETA
 PËRKRAHJA AMERIKANE FILLON TË KETË KARAKTER TË PAQËNDRUESHMËRISË
 FRIKA NGA EFEKTET NEGATIVE TË INTEGRIMIT TË BEE-SË
 FILLOJNË PROTESTAT E PALËS AMERIKANE
 POLITIKA E PËRBASHKËT BUJQËSORE E BEE-SË
 PROBLEMET EKONOMIKE TË SHBA-VE
 POZITA E DOLLARIT
 ABROGIMI I KONVERTIMIT TË DOLLARIT NË ARI
 APLIKIMI I TAKSAVE IMPORTUESE
 PASOJAT NEGATIVE NË TREGTINË ME BEE-NË
 MARRËVESHJA MBI PAGESËN E KOMPENZIMEVE PARTNERËVE TREGTARË TË BEE-
SË PËR TREGJET E HUMBURA- (1 JANAR 1995)

83. - HAPI I PARË NË NDËRTIMIN E MARRËDHËNIEVE TË REJA MES DY PALËVE
 QËLLIMI: MBULIMI I SHPENZIMEVE TË KRIJUARA ME HUMBJEN E TREGJEVE
NË SEKTORËT:
- BUJQËSI
- INDUSTRI KIMIKE
- INDUSTRI TË KOMPJUTERËVE
DEKLARATA TRANSATLANTIKE (1990) -RIFILLIMI I BASHKËPUNIMIT
QËLLIMET E “PROGRAMIT TË RI TRANSATLANTIK”
PAQJA DHE STABILITETI NË MBARË BOTËN
GATISHMËRIA NDAJ SFIDAVE GLOBALE
KONTRIBUTI NË ZGJERIMIN E TREGTISË BOTËRORE
KRIJIMI I LIDHJEVE TË NGUSHTA MES PARTNERËVE
 DIMENSIONI I RI I PARTNERITETIT – 1998
 ELIMINIMI I BARRIERAVE TEKNIKE NË TREGTI
 AVANSIMI I LIBERALIZIMIT MULTILATERAL
 DEKLARATA E BONIT (1999)-KURORËZIM I “PARTNERITETIN E PLOTË DHE TË
BARABARTË” NË ÇËSHTJET EKONOMIKE, POLITIKE DHE SOCIALE
 SHBA-TË SOT- NDËR PARTNERËT MË TË MËDHENJ TË UNIONIT EVROPIAN

84.  BASHKËPUNIMI I NGUSHTË: TREGTI, POLITIKË TË JASHTME DHE TË SIGURISË
 BASHKËPUNIMI NË SUAZAT E ORGANIZATAVE NDËRKOMBËTARE:
- KOMBET E BASHKUARA
-ORGANIZATA BOTËRORE E TREGËTISË, NATO, G-8
PJESËMARRJA E SHBA-VE DHE PARTNERËVE TË TJERË NË TREGTINË
E UE-SË ME MALLRA DHE SHËRBIME
SHBA
20%
UE
20%
Japonia
8%
Kina
6%
Kanada
5%
Të tjerë
41%
Burimi: “The statistical guide to Europe” Chapter 3, European Commission, 2004

85. 4. BEE-JA DHE VENDET E EVROPËS QENDRORE DHE
JUGLINDORE (EQJL)
NGJARJET DRAMATIKE DHE NDRYSHIMET RADIKALE TË VITIT 1989
 GJERMANIA U BASHKUA
-NEVOJA E HARTIMIT TË NJË PLANI URGJENT PËR INKUADRIMIN E TERRITORIT TË ISH
RD GJERMANE NË SUAZAT E BEE-SË
 VENDET TJERA TË RAJONIT PËRCAKTOHEN PËR DEMOKRACI DHE EKONOMI TË
TREGUT
- QËLLIMI I FUNDIT - HYRJA NË BASHKËSI SI ANËTARE TË PLOTFUQISHME
 SINJALET E PARALAJMËRIMIT TË NDRYSHIMEVE RADIKALE TË VITIT 1989
 ARDHJA NË PUSHTET E MIHAIL GËRBAÇOVIT
- RITMI I BASHKËPUNIMIT FILLOI TË SHPEJTOHET
 LIDHJA E MARRËVESHJEVE TREGTARE ME TË GJITHA VENDET E EVROPES LINDORE
DHE BASHKIMIN SOVJETIK, GJATË VITEVE 1988 - 1989
 ”MARRËVESHJET EVROPIANE”-FORMË E POSAÇME E MARRËVESHJEVE MBI ASOCIIM,
QË PËRFSHININ:
 TREGTINË E LIRË
-VENDOSJEN E ZONËS SË LIRUAR NGA DOGANA PËR TREGTINË ME PRODUKTET
INDUSTRIALE PËR NJË PERIUDHË 10 VJEÇARE

86. - MUNDËSINË E FORMIMIT TË ZONËS SË LIRË PËR TREGTI NË SFERËN E
SHËRBIMEVE
 BASHKËPUNIMIN EKONOMIK DHE TEKNIK
- QASJA MË E VOLITSHME TREGUT TË PRODUKTEVE BUJQËSORE
- NDIHMA FINANCIARE DHE TEKNIKE
 VENDOSJEN E DIALOGUT POLITIK
 BASHKËPUNIMIN NË LËMIN E KULTURËS
 HARMONIZIMIN E LIGJSHMËRIVE ME ATO TË UNIONIT EVROPIAN
-MASAT KUNDËR KONKURRENCËS JOLOJALE, LIGJSHMËRIVE
ANTIMONOPOLISTE
SAMITI EKONOMIK I PARISIT (1989)- KOMISIONI I BEE-SË MORI PËR
DETYRË KOORDINIMIN E NDIHMËN NGA OECD-JA
NDIHMA I DEDIKOHEJ HUNGARISË DHE POLONISË - DHËNË NGA 24 SHTETE
- G-24 NDËRSA
-SHFRYTËZUESIT U EMËRUAN ME EMRIN PHARE
MË VONË ZGJEROHET NUMRI I SHFRYTËZUESVE TË KËSAJ NDIHME
DEDIKUAR RESTRUKTURIMIT TË EKONOMISË
-INKUADROHEN: ÇEKOSLLOVAKIA, BULLGARIA DHE SHQIPËRIA
NDIHMA NË USHQIM DHE BARËRA PËR POLONINË, BULLGARINË DHE
RUMANINË

87. PARASHIHET PERIUDHA KALIMTARE PËR ANEKSIMIN DHE HARMONIZIMIN E
LIGJSHMËRIVE EKONOMIKE TË VENDEVE TË EQJL-SË ME STANDARDET E
UNIONIT EVROPIAN
MARRËVESHJET EVROPIANE BËNË NDARJEN E PRODHIMEVE NË TRI
KATEGORI:
 PRODUKTET INDUSTRIALE
 PRODUKTET BUJQËSORE PA PRODUKTET E PESHKATARISË
 PRODUKTET E PESHKATARISË
 MARRËVESHJET E PARA: ME POLONINË, ÇEKOSLLOVAKINË, HUNGARINË
 SAMITI I KOPENHAGËS- QERSHOR 1993
- INTENCA E VENDEVE TË EQJL-SË PËR ANËTARSIM NË UE
 LIBRI I BARDHË I BEE-SË (1985)- PËRMBLEDHJE E TË GJITHA LIGJEVE PËR
PËRGATITJEN PËR INKUADRIM NË TREGUN INTERN
 MË SE 300 MASA PËR ELIMINIMIN E BARRIERAVE FIZIKE, TEKNIKE DHE
DOGANORE NË TERRITORIN E BEE-SË
 PROJEKT ME RËNDËSI VENDIMTARE PËR FORMIMIN E SHKALLËS MË TË
LARTË TË INTEGRIMIT EKONOMIK RAJONAL TË NJOHUR GJER TANI NË BOTË
 “LIBRI I BARDHË” NUMËR 2 I DEDIKOHET VENDEVE TË EQJL
 HARMONIZIMI I LIGJSHMËRIVE EKONOMIKE I KËTYRE VENDEVE ME
LIGJSHMËRITË E UE-SË

88. 4.1. UE-JA DHE RUSIA ME SHTETET E PAVARURA TË ISH BRSS-SË
 MARRËVESHJA E UE-SË ME RUSINË –1999
- DOKUMENTI I PARË I SFERËS SË POLITIKËS ME JASHTË TË ISH BRSS-SË
- NDËRTIMI I STRATEGJISË SË PËRBASHKËT PËR KATËR VITET E ARDHSHME
“MARRËVESHJET MBI PARTNERITETIN DHE BASHKËPUNIMIN” – UE DHE
SHTETET E REJA TË PAVARURA TË ISH BRSS-SË
 QËLLIMI I KËTYRE MARRËVESHJEVE:
 FORCIMI I DEMOKRACISË
 INSTITUCIONEVE PUBLIKE
 NDIHMA SHTETETVE TË POSAFORMUARA PËR INTEGRIM NË “HAPËSIRËN E
PËRBASHKËT EVROPIANE EKONOMIKE DHE SOCIALE”
- VENDOSJA E ZONËS SË TREGTISË SË LIRË ME UE-NË
NISMAT MË TË RËNDËSISHME-ÇARMATIMI DHE LUFTA KUNDËR KRIMIT TË
ORGANIZUAR
 PROGRAMET PËR NDIHMË KËTYRE SHTETEVE -“TACIS”
 PËRFSHINË: ARMENINË, AZERBEJXHANIN, BELLORUSINË, GRUZINË,
KAZAKSTANIN, KIRGISTANIN, MOLDAVINË, MONGOLINË, RUSINË,
TAXHIKISTANIN, TURKMENISTANIN, UKRAINËN DHE UZBEKISTANIN
 DHËNIA E NDIHMËS PROFESIONALE GJATË PERIUDHËS SË TRANZICIONIT
PËR LËVIZJE DREJT EKONOMISË SË TREGUT DHE FORCIMIT TË DEMOKRACISË

89.  PËRMBAJTJA E PROGRAMIT:
 REFORMAT E QEVERISJES PUBLIKE
 ZHVILLIMI I SEKTORIT PRIVAT
 PASOJAT E KALIMIT NË EKONOMINË E TREGUT
 SIGURIA NUKLEARE
4.2. PAKTI I STABILITETIT PËR EVROPËN JUGLINDORE
KONFERENCA E KÖLN-IT, 1999- MIRATOHET PAKTI I STABILITETIT PËR
EVROPËN JUGLINDORE
 OBJEKTIVAT E PAKTIT:
 PARANDALIMI DHE DHËNIA FUND E TENSIONEVE- PARAKUSHT PËR NJË
STABILITET TË QËNDRUESHËM
 SJELLJA E NJË PROCESI POLITIK DEMOKRATIK TË PJEKUR
 KRIJIMI I MARRËDHËNIEVE PAQËSORE TË FQINJËSISË SË MIRË NË RAJON
 KRIJIMI I EKONOMISË TË TREGUT
 NXITJA E BASHKËPUNIMIT EKONOMIK NË RAJON
 NXITJA E KONTAKTEVE TË PAPENGUARA MES QYTETARËVE
 LUFTIMI I KRIMIT TË ORGANIZUAR, I KORRUPSIONIT DHE TERRORIZMIT

90.  parandalimi i shpërnguljes me forcë të popullsisë shkaktuar nga lufta
 sigurimi i kthimit të sigurt dhe të lirë të të gjithë refugjatëve
 krijimi i kushteve për t’u integruar plotësisht në strukturat politike,
ekonomike dhe të sigurisë
 Tryeza Rajonale - trupi udhëheqës dhe më i rëndësishëm i Paktit
 koordinimi i aktiviteteve e veta përmes Tri Tryeza Punonjëse:
 - Tryeza e Punës I
 - Tryeza e Punës II
 - Tryeza e Punës III
Aktivitetet e Tryezës së Punës I
 demokratizimi dhe mbrojtja e lirive dhe të drejtave të njeriut
 të drejtat e minoriteteve
 aktivitetet e mediave të lira dhe të pavarura
 ndërtimi i shoqërisë civile
 mbisundimi i ligjit
 ndërtimi i institucioneve dhe administrimi efikas
 mbrojtja dhe kthimi i refugjatëve dhe personave të zhvendosur

91. AKTIVITETET E TRYEZËS SË PUNËS II
 ZHVILLIMI DHE BASHKËPUNIMI EKONOMIK
- BASHKËPUNIMI EKONOMIK MES VENDEVE TË RAJONIT EVROPËS DHE BOTËS
 PROMOVIMI I ZONËS SË TREGTISË SË LIRË
 INVESTIMET E HUAJA DIREKTE
 QARKULLIMI TEJKUFITAR
 FURNIZIMI ME ENERGJI
 LËMENJTË KRYESORE NË KUADËR TË TRYEZËS SË PUNËS II:
 ELIMINIMI I BARRIERAVE NË TREGTI
 INFRASTRUKTURA
 ZHVILLIMI I NDËRMARRJEVE DHE REFORMAT EKONOMIKE
 MBROJTJA E MJEDISIT
 KOHEZIONI SOCIAL
 ZHVILLIMI I STRUKTURËS SË TEKNOLOGJISË INFORMATIVE
AKTIVITETET E TRYEZËS SË PUNËS III
 NGRITJA E BESIMIT DHE BASHKËPUNIMIT MES VENDEVE TË EJL-SË NË
FUSHËN E MBROJTJES, PUNËVE TË BRENDSHME DHE DREJTËSISË

92.  DEMINIMI,KONTROLLI DHE GRUMBULLIMI I ARMATIMIT
 PENGIMI DHE GATISHMËRIA NDAJ TË GJITHA FORMAVE TË FATKEQËSIVE
 REFORMAT NË SISTEMIN E MBROJTJES DHE PËRMIRËSIMIT TË
BASHKËPUNIMIT USHTARAK
 LUFTA NDAJ KORRUPCIONIT DHE KRIMIT TË ORGANIZUAR, TRAFIKIMIT, AZILIT
DHE EMIGRACIONIT
 BASHKËPUNIMI RAJONAL NË SFERËN E PUNËVE TË BRENDSHME
4.3. PROCESI I STABILIZIMIT DHE ASOCIIMIT
STRATEGJI E UE-SË NDAJ SHTETEVE TË EVROPËS JUGLINDORE
PËRFSHIHEN: SHQIPËRIA, BOSNJA DHE HERCEGOVINA, KROACIA, SERBIA DHE
MALI I ZI DHE MAQEDONIA
U OFRON SHTETEVE TË RAJONIT GJASAT AFATGJATE PËR INTEGRIM EVROPIAN
PARAPRAKISHT DUHET T’U PËRMBAHEN KËRKESAVE POLITIKE DHE
EKONOMIKE
ELEMENTET KRYESORE TË KËTIJ INSTRUMENTI POLITIK:
MARRËVESHJA PËR STABILIZIM DHE ASOCIIM- FORMË E RE E MARRËDHËNIEVE
KONTRAKTUESE
ZHVILLIMI I RAPORTEVE EKZISTUESE EKONOMIKE DHE TREGTARE NË RAJON
PROGRAMI “CARDS”-UNIONI OFRON NDIHMA PËR RINDËRTIM, ZHVILLIM DHE
STABILIZIM

93.  NDIHMA PËR DEMOKRATIZIM, ZHVILLIM TË SHOQËRISË CIVILE, ARSIM DHE
NDËRTIM TË INSTITUCIONEVE
 SHFRYTËZIMI I MUNDËSIVE PËR BASHKËPUNIM NË TË GJITHA LËMENJTË
(JURISPODENCA DHE PUNËT E BRENDSHME)
 ZHVILLIMI I DIALOGUT POLITIK (DIALOGU MBI BAZA RAJONALE)
 MARRËVESHJA MBI STABILIZIM-ASOCIIMIN- UDHËRRËFYESE DREJT
ANËTARËSIMIT NË UNIONIN EVROPIAN
 KRITERIUMET E KOPENHAGËS
“PARTNERITETI EVROPIAN” - KTHESË E MADHE NË RAPORTET MES UE-SË
DHE BALLKANIT PERËNDIMOR
 PRIORITETET E PËRBASHKËTA:
 FORCIMI I BASHKËPUNIMIT RAJONAL
 LUFTA NDAJ KRIMIT TË ORGANIZUAR
 DEMOKRATIZIMI I INSTITUCIONEVE
4.4. BEE-JA DHE SHQIPËRIA
 1992: MARRËVESHJA PËR TREGTI DHE KOOPERIM NË MES TË UE-SË DHE
SHQIPËRISË. SHQIPËRIA PRANOHET QË TË JETË PJESËMARRËSE NË MARRJEN
E NDIHMAVE NGA PROGRAMI PHARE I UE-SË

94.  1995 : SHQIPËRIA U PRANUA SI ANËTARE ME TË DREJTA TË PLOTA NË
KËSHILLIN E EVROPËS
 1997: QASJA RAJONALE - KËSHILLI MINISTROR I UE-SË VENDOS PËR
PARAKUSHTET EKONOMIKE DHE POLITIKE PËR ZHVILLIMIN E
BASHKËPUNIMIT
BILATERAL
 1999: UE PROPOZON PROCESIN E STABILIZIMIT DHE ASOCIIMIT (PSA)
PËR PESË SHTETET E EVROPËS JUGLINDORE, PËRFSHIRË KËTU EDHE
SHQIPËRINË
 2000: HYRJA PA TAKSA DOGANORE E PRODUKTEVE NGA SHQIPËRIA NË
TREGUN E UE-SË
 2000 : KËSHILLI EVROPIAN SHPALL SE TË GJITHA SHTETET E PSA-SË JANË
KANDIDATË POTENCIAL PËR ANËTARËSIM NË UE
 2001: VITI I PARË I PROGRAMIT TË RI CARDS, TË DIZAJNUAR PËR
VENDET E PSA-SË
 2001: KOMISIONI KONKLUDON SE ËSHTË MOMENTI I PËRSHTATSHËM
QË TË VAZHDOHET ME MARRËVESHJEN PËR STABILIZIM DHE ASOCIIM ME
SHQIPËRINË
 MIRATOHET DIREKTIVA PËR MARRËVESHJEN E STABILIZIM-ASOCIIMIT ME
SHQIPËRINË

95.  2003: MË 31 JANAR KRYETARI PRODI ZYRTARISHT KOMUNIKOI PËR
BISEDIMET PËR PSA NË MES TË UE-SË DHE SHQIPËRISË
 2004: NDIHMA SHQIPËRISË NË KUADËR TË PROGRAMIT CARDS, RRITET
PËR 5 MILIONË €, SI NXITJE PËR PRIORITETET E DEFINUARA NË PLANET
AKSIONALE
NDIHMA E UNIONIT EVROPIAN DHËNË SHQIPËRISË
 NGA VITI 1991-2004, UNIONI EVROPIAN I KA SHPËRNDARË SHQIPËRISË
NJË NDIHMË PREJ 1273.1 MILIONË €
 NË KUADËR TË PROGRAMIT PHARE
 NGA VITI 2001-NË KUADËR TË PROGRAMIT CARDS
 PJESA TJETËR E NDIHMËS - PËRMES KREDIVE TË BANKËS INVESTIVE
EVROPIANE NË KUADËR TË PROGRAMIT TË ASISTENCAVE HUMANITARE ( KA
PËRFUNDUAR NË VITIN 2001)
 UNIONI EVROPIAN I OFRON SHQIPËRISË NDIHMË NË LËMENJËT:
 FORCIMI I ADMINISTRATËS PUBLIKE DHE GJYGJËSISË
 POLICIA
 DOGANA
 STATISTIKAT
 ZHVILLIMI I INFRASTRUKTURËS

96.  ZHVILLIMI I BASHKËSIVE LOKALE
 BUJQËSIA
 KOOPERIMI NDËRKUFITAR
 AMBIENTI
 ARSIMIMI
 DEMOKRACIA DHE TË DREJTAT E NJERIUT
4.5. UE DHE KOSOVA
 UNIONI EVROPIAN NJË NGA DONATORËT MË TË MËDHENJ
 QËLLIMI: RINDËRTIMI I JETËS SË PËRDITSHME PËR TËRË POPULLIN E
KOSOVËS
 PREZENCA E UE-SË NË KOSOVË:
ECHO(ZYRA E UE-SË PËR NDIHMË HUMANITARE)
 1999 PËR RAJONIN E GODITUR NGA LUFTA: 378 MIL EURO
 RIPARIMET EMERGJENTE TË VENDBANIMEVE RURALE
 NDIHMA PËR VENDOSJEN KOLEKTIVE PËR TË KTHYERIT(PERSONAT E
ZHVENDOSUR)
 RIPARIMET EMERGJENTE TË PAJISJEVE PËR 200 SHKOLLA
 FURNIZIMI ME UJË, BARËRA, VAKSINA
 PROJEKTET E NDRYSHME NË SFERËN E BUJQËSISË

97. INSTRUMENTET PËR PARTNERITET DHE FQINJËSI ME VENDET
ANËTARE
 DO TË PËRFSHIJNË VENDET E TRETA, QË MARRIN PJESË NË POLITIKËN
FQINJËSORE EVROPIANE:
- SHTETET NË JUG DHE LINDJE TË MESDHEUT, UKRAINËN, MOLDAVINË DHE
BELLORUSINË, VENDET E KAVKAZIT JUGOR
 KËTO INSTRUMENTE ZËVENDËSOJNË PROGRAMET MEDA DHE TACIS
-DO TË MBËSHTETET EDHE PARTNERITETI STRATEGJIK I UE-SË DHE RUSISË
INSTRUMENTET PËR BASHKËPUNIMIN ZHVILLIMOR E EKONOMIK
 TERRITORET E TË GJITHA VENDEVE TË CILAT NUK E KANË TË DREJTËN E
SHFRYTËZIMIT TË NDIHMAVE NË KUADËR TË DY INSTRUMENTEVE TË PARA
INSTRUMENTET PËR STABILITET
 INSTRUMENT I RI - I DEDIKUAR PËR:
 ZGJIDHJEN E KRIZAVE DHE JOSTABILITETIT NË VENDET E TRETA
 SFIDAT NDËRKOMBËTARE
- SIGURIA NUKLEARE
- MOSPËRHAPJA E ARMATIMIT PËR SHKATËRRIM MASOVIK
- LUFTA KUNDËR TREGTISË ME DROGË, KRIMINALITETIT TË ORGANIZUAR
DHE TERRORIZMIT

98. INSTRUMENTET PËR NDIHMË HUMANITARE DHE MAKROFINANCIARE
 DO TË MBETEN TË PANDRYSHUARA
 NDIHMA HUMANITARE NË USHQIM - DO TË REGJISTROHET SI NDIHMË
HUMANITARE DHE NUK DO TË RREGULLOHET ME LIGJE TË VEÇANTA
3. ZGJERIMI I UNIONIT EVROPIAN
 RRETHI I PARË TË ZGJERIMIT TË UE-SË: 1973, 1981, 1986 DHE 1995
 NUMRI I SHTETEVE ANËTARE RRITET PREJ 6 NË 15
 1998- FILLIMI I BISEDIMEVE PËR ANËTARËSIMIN E SHTETEVE TË REJA
 KONFERENCA E NICE-S NË ( 2000)
 BISEDIMET ME SHTETET QË I PLOTËSOJNË KRITERET PËR ANËTARËSIM- TË
PËRFUNDOJNË DERI NË FUND TË VITIT 2002
3.1. KUSHTET PËR ANËTARËSIM NË UE
 TË DËSHMOJË SE I PLOTËSON KRITERIUMET THEMELORE PËR ANËTARËSIM:
 EKZISTIMI I INSTITUCIONEVE STABILE QË GARANTOJNË DEMOKRACINË,
MBISUNDIMIN E LIGJIT,TË DREJTAT E NJERIUT DHE TË DREJTAT E
MINORITETEVE
 FUNKSIONIMI I EKONOMISË SË TREGUT DHE AFTËSIA PËR BALLAFAQIMIN ME
KONKURRENCËN BRENDA UNIONIT

99.  GATISHMËRIA PËR PRANIMIN E DETYRAVE DHE OBLIGIMEVE TË
ANËTARËSIMIT
- QËLLIMET E NDRYSHME POLITIKE, EKONOMIKE, MONETARE
 PRANIMI DHE APLIKIMI I LIGJEVE TË UE NË POLITIKËN SOCIALE:
- KUFIZIMI I ORARIT TË PUNËS
- PLOTËSIMI I STANDARDEVE MINIMALE TË SIGURISË NË VENDIN E PUNËS
- BARAZIA GJINORE
 ZGJERIMI I UE-SË - SHANSË UNIKE PËR TEJKALIMIN E KONFLIKTEVE DHE
NDARJES SË EVROPËS
 DOMOSDOSHMËRIA E REFORMAVE STRUKTURALE
- SIGURIMI I NJË BAZË MË TË FORTË EKONOMIKE
- BALLAFAQIMI ME SFIDAT E MËDHA TË ZGJERIMIT.
 KONTRIBUTI NË FORCËN DHE UNITETIN EVROPIAN, NË ZGJERIMIN E
NDIKIMIT TË EVROPËS NË RRJEDHAT BOTËRORE
 PËRBALLIMI I SFIDAVE TË GLOBALIZIMIT DHE FORCIMI I MODELIT
SHOQËROR EVROPIAN
 KRIJIMI I ZONËS MË TË MADHE TREGTARE NË BOTË, NXITJE E MADHE PËR
INVESTIME DHE
- MUNDËSI PËR HAPJEN E VENDEVE TË REJA TË PUNËS DHE MIRËQENIES

100.  NEVOJA PËR PËRKRAHJEN, PJESËMARRJEN AKTIVE TË QYTETARËVE TË SAJ
-INFORMIMI I QYTETARËVE PËR KËTO RRJEDHA
 STRATEGJIA E KOMUNIKIMIT - KOMISIONI EVROPIAN
 QËLLIMI: QYTETARËT TË INFORMOHEN PËR ZGJERIMIN E UNIONIT
 ZGJERIMI I UNIONIT-VAZHDIMËSI E IDESË PËR TEJKALIMIN E NDARJES DHE
ANTAGONIZMAVE NË EVROPË
 ZGJERIMI NUK DUHET TË SHPIE DREJT KRIJIMIT TË KUFIJVE TË RI NË
EVROPË
 NGA ASPEKTI POLITIK- ZGJERIMI DO TË FORCOJË STABILITETIN NË EVROPË
- PJESËMARRJA NË ZGJIDHJEN E PROBLEMEVE NDËRKOMBËTARE
 NGA ASPEKTI EKONOMIK - DO TË VIJË DERI TE RRITJA E TREGUT TË
PËRBASHKËT
- SISTEMI UNIK DOGANOR
- RREGULLAT TREGTARE DHE QËNDRIMET E PËRBASHKËTA PËR IMPORTIN NGA
VENDET JASHTË UE-SË
- PËRKRAHJA PËR VENDET NË ZHVILLIM

101. 0
10000
20000
30000
40000
50000
60000
70000
80000
90000
100000
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Bujqësia Masat strukturale Politikat interne
Aksionet e jashtme Administrata Ndihma para anëtarsimit
HU
13%
CZ
12%
SLK
6%
SLV
4%
EST
3%
LET
7%
LIT
4%
CY
2%
MAL
1%
POL
48%

102. 3.3.1. SHPËRNDARJA E MJETEVE TË FONDEVE STRUKTURALE TË KORNIZËS
FINANCIARE 2000-2006
FONDET STRUKTURALE- KANALI MË I RËNDËSISHËM I NDIHMAVE PËR ZHVILLIMIN
RAJONAL TË UE-SË
PJESËMARRJA E SHTETEVE NË SHPËRNDARJEN E MJETEVE VARET NGA NIVELI I
TYRE I ZHVILLIMIT EKONOMIK
ALOKIMI I MJETEVE TË FONDIT STRUKTURAL SIPAS OBJEKTIVAVE DHE SIPAS
SHTETEVE ANËTARE PËR PERIUDHËN ZHVILLIMORE 2000-2006:
· 64.33 % TË MJETEVE(150,104 MIL €) - OBJEKTIVI 1
· 10.44 % (24,368 MIL. €) - OBJEKTIVI 2
· 11.38 % (26,554 MIL.€) - OBJEKTIVI 3
· 0.53% (1,226 MIL €) PËR FIFG (INSTRUMENTET FINANCIARE PËR
ORIENTIMIN E PESHKATARISË)
· 8.45% ( 19,717 MIL.€) PËR KF (FONDET E KOHEZIONIT)
· 4.87% ( 11,361 MIL.€) PËR INICIATIVAT E UE-SË:
- - INTERREG- INICIATIVA PËR BASHKËPUNIMIN TEJKUFITAR, TRANSNACIONAL DH
NDËR-RAJONAL
- URBAN- PËR ZHVILLIMIN E QYTETEVE DHE TERRITOREVE URBANE QË KANË
VËSHTIRËSI

103. -LEADER- PËR ZHVILLIMIN RURAL PËRMES INICIATIVAVE LOKALE
-EQUAL- PËR EVITIMIN E JOBARAZISË DHE DISKRIMINIMIT NË TREGUN E
PUNËS
GJITHËSEJT 233 MLRD €+ 22 MLRD € - TË DEDIKUARA PËR INTERVENIMET
STRUKTURALE NË SHTETET E REJA ANËTARE (2004-2006)
TOTALI PREJ 257 MLD € = 37% TË PËRLLOGARITJES SË UE-SË
PJESA MË E MADHE - NË EMËR TË REALIZIMIT TË OBJEKTIVIT 1 PËR:
-SPANJËN, ITALINË DHE GREQINË
PËR OBJEKTIVAT 2 DHE 3: FRANCËS, BRITANISË DHE GJERMANISË
PËR POLITIKËN RAJONALE TË UE-SË:SPANJËS, ITALISË DHE GJERMANISË
TRENDET POZITIVE TË REZULTATEVE TË SHFRYTËZIMIT TË MJETEVE NGA
FONDET STRUKTURALE - NË PERIUDHËN 1991-2002:
Greqia Irlanda Portugalia Spanja
1991-2002 1991-2002 1991-2002 1991-2002
Shkalla e punësimit % 53.4----56.9 51.4----65.0 68.0----68.6 49.2—58.4
Shkalla e papunësis % 9.7------10.0 11.9------4.3 7.4-------5.1 22.3---11.4
BDP për banor(%UE-15) 60.6----70.8 76.8---125.3 65.0---70.6 80.7---86.0