AKD middag van de projectontwikkeling

1. Middag van de Projectontwikkeling
31 oktober 2018

2. Impact energietransitie en
klimaatmaatregelen op projectontwikkeling
31 oktober 2018
Floris van Westrhenen

3. Onderwerpen
Impact projectontwikkeling = CO2-neutrale gebouwen
• Actualiteit: Klimaatakkoord
• 3 concrete ontwikkelingen
I. Van EPC naar BENG
II. Warmtetransitie = uitfasering aardgas:
• Focus op investering warmtenetten en geothermie
• Juridisch kader gefragmenteerd of toe aan vernieuwing
III. Elektriciteitsopwekking: zonprojecten
- Op korte termijn belangrijk voor energiedoelstellingen
3

4. I. Labelverplichting voor bestaande bouw
Van EPC naar BENG

5. Alphabet soup
EPBD: Europese richtlijn energieprestatie gebouwen
EPC: Energieprestatie-coëfficiënt
BENG (NZEB): Bijna Energie Neutrale Gebouwen (vloeit voort uit EPBD)
EI: Energie-Index
NEN 7120: huidige norm voor berekening EPC en EI (voor woningen)
NTA 8800: toekomstige norm voor toetsing aan BENG-norm en waarschijnlijk ook EI.
5

6. Wettelijke kader
Besluit Energieprestatie Gebouwen:
• 2.1: bij oplevering (lid 1), verhuur (lid 2), bij verkoop (lid 3) verstrekt
verkoper/verhuurder een geldig energielabel.
• 2.1: Energielabel is tien jaar geldig (lid 7)
• 2.1: Energielabel bevat een energieprestatie-indicator
• 2.2: Artikel 2.1 is niet van toepassing op in artikel 2.2. genoemde gebouwen.
• 2.4: Als er een energielabel beschikbaar is, moet de eigenaar dat op een duidelijk
zichtbare plek aan als het gebouw meer dan 250 m2 gebruiksoppervlakte
heeft en “veelvuldig door het publiek bezocht wordt”.
Doel van Besluit Energieprestatie gebouwen is bewustwording
6

7. Wettelijke kader
Regeling energieprestatie gebouwen
• Art. 2.1 lid 3: Energielabel voor een woning op basis van 10 kenmerken
(woningtype, bouwjaar, oppervlakte, beglazing, isolatie, verwarmingstoestel etc.).
• www.energielabelvoorwoningen.nl
• Maar: art. 2.1 lid 3: Energie-index voor een woning op basis van NEN 7120.
• Deskundige
• Registratie verplicht.
• Energie-index van belang ivm woningwaarderingsstelsel
• Art. 2a: energielabel voor utiliteitsbouw op basis van ISSO 75 en 82 en BRL 9501.
Registratie bij RVO.
• NB: “Duurzaamheid” is een breder begrip dan “energieprestatie”.
• Milieuprestatie-eisen (MPG) staan naast energieprestatie-eisen.
7

8. Labelverplichting voor bestaande bouw
Bouwbesluit kent nu alleen een energieprestatienorm (EPC) voor nieuwbouw.
• Artikel 5.11 lid 1: Vanaf 1 januari 2023 verbod op ingebruikname of gebruiken van
kantoorgebouwen met een energie-index van minder dan 1,3.
• Verplichting om een energielabel aan te vragen.
• Energielabel moet minstens C zijn (EI van 1,3 = C)
• Artikel 5.11 lid 2 t/m 4: uitzonderingen voor:
• gebouwen waarvan de kantoorfunctie minder dan 50% van het geheel is.
• Kantoren van minder dan 100m2.
• Gebouwen als bedoeld in artikel 2.2 Besluit energieprestatie gebouwen.
• Monumenten, tijdelijke gebouwen, minnelijke verworven gebouwen die gesloopt
worden.
• Gebouwen die getransformeerd gaan worden binnen twee jaar?
8

9. Labelverplichting voor bestaande bouw
Artikel 5.11 lid 5: hardheidsclausule
• Eigenaar kan volstaan met het voor 2023 nemen van die maatregelen die binnen
tien jaar kunnen worden terugverdiend.
• Hoe wordt terugverdientijd berekend?
• Na 2023 nog beroep op hardheidsclausule mogelijk?
• C-label is tussenstap.
• Per 1 januari 2030 A-label verplicht.
• Per 2015 energieneutraal.
9

10. Labelverplichting voor bestaande bouw
Verwachte impact:
• Kantoren van voor 1999 voldoen niet (tenzij later nog verduurzaamd is).
• Voor 1974: G-label
• 1974 - 1981: F-label
• 1982 – 1992: E-label
• 1993 – 1999: D-label
• 44% van totale kantorenaanbod
• 34,6 mil. m2
10

11. Labelverplichting voor bestaande bouw
Knelpunten:
Wijziging bouwbesluit houdt geen rekening met lopende huurovereenkomsten.
• Gedogen werkzaamheden door huurder?
• Kunnen kosten deels op huurder verhaald worden?
• Uiteenlopende belangen van huurders.
• Huurcontracten houden geen rekening met verplichte verbetering energieprestatie.
• Capaciteit van aannemers en installateurs.
• Geen uitzondering voor beschermde stads-en dorpsgezichten.
• Deadline van 1 januari 2023.
• Handhaving.
11

12. Labelverplichting voor bestaande bouw
Berekening energie-index is nu nog gebaseerd op ISSO 75.1 en 75.3
Zal op grond van EPBD moeten veranderen naar een berekening die energieverbruik
in kwh/m2 uitdrukt. Waarschijnlijk NTA 8800.
Continuïteit van labels in uitgangspunt, maar op individueel niveau zijn wel
verschillende uitkomsten mogelijk.
12

13. Energieprestatie nieuwbouw
Nu: EPC 0,4
EPC = 0,4 (NEN7120), primair energiegebruik gebouw met aantal correcties.
EPC biedt mogelijkheden tot compensatie
EPDB: na 31 december 2020 moeten alle nieuwe gebouwen bijna energie neutraal
zijn.
Minister besloot tot vervroegde invoering BENG.
13

14. Energieprestatie nieuwbouw
Vanaf 1 januari 2020: BENG
Gebaseerd op Trias Energetica:
1. Beperkingen energieverbruik
2. Zoveel mogelijk duurzame energie
3. Zo efficiënt mogelijk gebruik fossiele energie
BENG levert drie normen op waaraan voldoen moet worden.
Geen onderlinge compensatie mogelijk.
14

15. Energieprestatie nieuwbouw
BENG-criteria

16. Energieprestatie nieuwbouw
Wat telt mee?
• Energiebehoefte voor verwarming en koeling (bij utiliteit ook verlichting).
• Energieverbruik voor verwarming, koeling, warmwaterbereiding en ventilatoren
(voor utiliteit ook verlichting en bevochtiging). Hernieuwbare energie wordt van
energiegebruik afgetrokken.
• NB: bij primair fossiel energiegebruik wordt rekening gehouden met
systeemverliezen, hulpenergie en het rendement van opwekkers.
• Aandeel hernieuwbare energie in totale energiegebruik.
16

17. Energieprestatie nieuwbouw
Knelpunten:
• Software nog niet beschikbaar.
• Uitgestelde invoering BENG?
• Gestapelde bouw
17

18. Contact
Eveline Sillevis Smitt
esillevissmitt@akd.nl
088-253 5361
Floris van Westrhenen
fvanwestrhenen@akd.nl
088-253 5321
Marjolein Dieperink
mdieperink@akd.nl
088-253 5419
Nikee Groot
ngroot@akd.eu
088-253 5056
Pieter Kuypers
pkuypers@akd.eu
088-253 5083
Gerrit van der Veen
gvanderveen@akd.nl
088-253 5556