Op afzienbare termijn zal de EPC (EnergiePrestatieCoëfficiënt) worden vervangen door de eisen voor BENG (Bijna EnergieNeutraal Gebouw). Dat heeft consequenties voor alle nieuwe gebouwen: er komen andere berekeningen aan te pas en er moet aan heel andere criteria worden voldaan. Wat zijn de belangrijkste kansen en struikelblokken daarbij en hoe liggen de kansen voor duurzame technieken als warmtepompen daarbinnen?

1. 2-6-2016
1
BENG
de toekomst van de energieprestatie
De eisen voor
bijna energieneutrale gebouwen
en de positie van warmtepompen
Ir. H.J.J. (Harm) Valk
Partner – Senior adviseur
Nieman Groep
Op weg naar energieneutraliteit
2
2015
50% EPC
aanscherping
2018
Overheids-
gebouwen
(EPC ≈ 0)
2020
Nieuwbouw
bijna energieneutraal
(EPC ≈ 0)
tussenperiode
Energienul gebouwen
(niet gedefinieerd)
2050
Energieneutrale
gebouwde omgeving

2. 2-6-2016
2
BENG: op weg naar energieneutraliteit
3
• BENG => Bijna Energie-Neutrale Gebouwen
=
• nZEB => nearly Zero Energy Buildings
• (Inter)nationale standaard vanaf 2020
• Gebouwgebonden energie = 0 op jaarbasis
• Alle nieuwe gebouwen
Energieneutraliteit: jaarbalans
4

3. 2-6-2016
3
Routekaart
2-6-2016 5
BENG
Dit is wat er moet
• BENG Bijna EnergieNeutrale Gebouwen
de nieuwe Nederlandse wettelijke eis
vanaf (eind) 2020
in plaats van de EPC
• nZEB nearly Zero Energy Buildings
de nieuwe Europese standaard (EPBD)
België BEN
Duitsland EnEV
Nederland BENG
• Gebouwgebonden energiestroom
6

4. 2-6-2016
4
Dit is wat er kan
• NOM Nul-op-de-meter
Alle energie (gebouw en gebruik)
per (gemiddeld) jaar per saldo 0
Gegarandeerd
• EPV EnergiePrestatieVergoeding
Extra huurcomponent voor (bijna) NOM-woningen
• ZEN Zeer Energiezuinige Nieuwbouw (BENG en beter)
met comfort en gemak voor bewoners
7
• EPC als indicator  3 indicatoren
• Voorlopige eisen  in 2018 toets kostenoptimaliteit
• Bepalingsmethode  wordt anders, maar hoe?
• Gaan gebouwen en installatie veranderen?
BENG – wat gaat er veranderen

5. 2-6-2016
5
Drie BENG-indicatoren
9
1. Energiebehoefte in kWh/m2
2. Primair fossiel energiegebruik
in kWh/m2
3. Hernieuwbare energie in %
Lijkt op de
PHPP
Lijkt op de EPC
Wordt dus
verplicht
Drie BENG-indicatoren
10
1. Energiebehoefte in kWh/m2
2. Primair fossiel energiegebruik
in kWh/m2
3. Hernieuwbare energie in %
Goed
geïsoleerde
gebouwschil
Zuinige
installaties
Duurzame
opwek van
energie
Inclusief
omgevingsenergie

6. 2-6-2016
6
Voorlopige BENG-eisen
11
1.
Energiebehoefte
kWh / m2
2.
Primair fossiel
energiegebruik
kWh / m2
3.
Aandeel
hernieuwbare
energie
%
Woningen en woongebouwen 25 25 50
Utiliteitsgebouwen 50 25 50
Onderwijsgebouwen 50 60 50
Gezondheidszorggebouwen 65 120 50
Bron: RVO.nl
Hoe berekenen?
• Opvolger EPG
– Op basis van CEN-normen
– Europese afstemming
– Nationale bijlage
• Alternatieven?
– Open stelsel
– Meer rekenmethoden toegestaan?
– BENG-eis blijft gelijk: berekenen van kWh/m2 en %
12

7. 2-6-2016
7
De bepalingsmethode verandert
• Modernisering energieprestatiemethodiek
– traject loopt
• Bepaling BENG
– tijdelijk: uit EPC berekening
– Tussenresultaten volgens NEN7120
• Zie excel-rekenblad RvO
• Als extra output bij EPC
(E-norm, Uniec)
Van één eis naar drie
• Niet zo …..
2-6-2016 14

8. 2-6-2016
8
Van één eis naar drie
• Maar zo …..
2-6-2016 15
Concrete gevolgen BENG-eisen
• Belang samenhang installatie / gebouwschil
– ‘Eis‘ een goede bouwkwaliteit
• Duurzame opwekking wordt standaard
– PV en zonthermie
– Omgevingsenergie (warmtepompen)
– Biomassa
• Garantie op prestatie
16

9. 2-6-2016
9
Altijd all-electric??
17
Bron: Robeco / Cleantechnica / Perez
Dagcyclus
18
Bron: Zonnepanelen.BE

10. 2-6-2016
10
Jaarcyclus
19
Bron: Mijn zonnepanelen.blogspot.nl
Energieleverend
20
© Luuk Poorthuis

11. 2-6-2016
11
Altijd all-electric??
21
• All-electric is nu financieel aantrekkelijk
– Saldering
– Inzet energierekening als financieringsbron
– Let op: geen ‘weerstandsverwarming’, maar warmtepomp
• Op landelijke schaal
– Mix van energiedragers
• Projectniveau
– Afhankelijk van energie-infrastructuur en locatie
• NOM altijd all-electric
• EPV all-electric of warmtenet
Energiedragers
2-6-2016 22
• All-electric
– Met warmtepomp basis voor NOM
– Elektrisch verwarmd alternatief of rekentruc?
• Gas
– Toekomst?
– Opslag van energie uit wind en zon
• Biomassa
– Korte CO2-kringloop
• Warmtenet
– Restwarmte of collectieve opwekking?

12. 2-6-2016
12
Opslag en verdeling
• Lokaal
– Elektriciteit = accu’s dag/nacht-cyclus
piekvraag
• Gebiedsniveau / regionaal / landelijk
– Elektriciteit geen optie
– Omzetten ‘P2G’ power to gas
– Duurzame warmte netwerk kostbaar
• Vraag / aanbod afstemmen
– Smart grids
23
24
BENG-resultaten
praktijkprojecten

13. 2-6-2016
13
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 A B C D E
BENG 1
energie-
behoefte
(kWh/m2.j)
51,7
27,3
7,1
58,5
47,0
25,3
55,1
63,2
60,7
47,8
29,7
52,2
46,8
16,7
47,0
9,0
62,0
55,7
53,9
23,5
17,8
55,0
20,8
40,0
118,0
50,7
30,2
50,6
34,6
34,1
37,9
64,0
40,2
57,8
BENG 2
primair fossiel
energiegebruik
(kWh/m2.j)
-4,8
2,6
4,4
20,6
-19,1
8,8
-7,8
-1,6
-0,3
-12,8
-12,8
48,8
31,1
-1,6
55,3
77,8
19,4
-0,8
29,7
-5,3
33,9
58,4
15,4
17,5
60,3
-8,3
-14,0
46,7
36,4
22,7
21,4
49,4
19,4
62,1
BENG 3
percentage
hernieuwbare
energie
106%
96%
86%
74%
146%
78%
110%
102%
100%
117%
123%
50%
68%
104%
40%
12%
78%
101%
66%
113%
18%
36%
66%
67%
53%
111%
139%
34%
37%
63%
74%
48%
67%
42%
EPC 0,01 0,09 0,01 0,21 -0,22 0,16 -0,04 0,06 0,08 -0,09 -0,11 0,40 0,35 0,06 0,38 0,56 0,19 0,07 0,27 0,00 0,29 0,36 0,10 0,07 0,43 -0,10 -0,27 0,32 0,25 0,18 0,0 0,4 0,13 0,38
Worden gebouwen anders?
Huidige kwaliteit woningbouw
Projecten onder regime EPC < 0,6 – 0,4
Bron: RVO / Nieman
Grondgebonden woningen App.
Huidige kwaliteit scholen
26
Bron: RVO 2015 / Top15 scholen

14. 2-6-2016
14
Worden gebouwen anders?
Top 30 nieuwbouwwoningen
Bron: RVO
Top 30 nieuwbouwwoningen
Bron: RVO

15. 2-6-2016
15
Worden gebouwen anders?
Top 30 nieuwbouwwoningen
Bron: RVO
Warmtepompen en BENG
• BENG 1 Energiebehoefte
– Goede gebouwschil is (nu ook al) belangrijke randvoorwaarde
– BENG-eis en ‘as built’ beoordelen zorgen voor meer zekerheid
– NB Warmte en koelvraag
• BENG 2 Primair fossiel energiegebruik
– Rechtstreekse (forse) invloed van COP / SPF
– Toename all-electric concepten
• BENG 3 % hernieuwbare energie
– Bijdrage omgevingsenergie
– Oplossingen zonder PV mogelijk (i.c.m. zonthermie)
2-6-2016 30

16. 2-6-2016
16
Analyse
• BENG 1
• Energiebehoefte < 25 kWh/m2 vormt grootste uitdaging
• BENG 2
• Uitkomst Primaire Fossiele Energie afhankelijk van EPC ambitie
– Grofweg EPC < 0,20: voldoet aan 25 kWh/m2
– Warmtepompen grote invloed
• BENG 3
• Hernieuwbare energie sterk afhankelijk van opwekker en PV
• Warmtepompen tellen mee
31
BENG waar staan we?
• Alle vrijheid? Dan is BENG haalbaar
• Knelpunten:
– Warmtevraag: 25 kWh/m2 altijd haalbaar?
Tot nu toe nog niet op gestuurd.
– Ontwerpers en adviseurs: invloed van ontwerp neemt toe
– Duurzame opwekking gestapelde bouw
WKO (en warmtenetten) vormen alternatieven voor PV
• Primaire energie-eis lijkt het meest op de EPC
2-6-2016 32

17. 2-6-2016
17
Randvoorwaarden
• Gezondheid
• Comfort
• Bruikbaarheid
• Esthetica
• Materiaalkeuze
• Onderhoud(baarheid)
33
Tijdlijn tot 2020 (inschatting)
2-6-2016 34
2016 2017 2018 2019 2020 2021
BENG
Overheidsgebouwen XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
Alle nieuwbouw XXXXXXXX
Vaststellen hoogte eis
Kosteneffectiviteitstoets XXXXXXXXXXXXX
Definitieve eis XXX
Bepalingsmethode
Principe / kader XXX
CEN-EPBD-normen XXXXXXXXXX
Uitwerking methode(n) XXXXXXXXXXXXXXXX XXXXXXXX
NEN7120 / NEN8088 XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
Herziening bouwregelgeving
Verbeterde kwaliteitsborging
Omgevingswet / BBL
XXXXXXXX (nagenoeg ) zeker inschatting
voorbereiding / informatie wettelijk van kracht

18. 2-6-2016
18
Energieprestatie-eisen BENG
• Geen verplichte keuze energiedrager
• Grotere invloed ontwerp
– Stimulans voor vraagbeperking
– Stimulans voor warmtepompen
• Oefenen met BENG vergroot inzicht
35
BENG
de toekomst van de energieprestatie
Dank voor uw aandacht!
info@nieman.nl
linkedin.com/in/harmvalk
@HarmVtweet