Naar gedeeld leiderschap in de zorg

1. Leiderschap in teams
Drs. Niels Mertens
Prof. Dr. Katrien Fransen
KU Leuven Centre for Shared Leadership
Katrien.Fransen@kuleuven.be

2. DEEL 1: De verschillende
leiderschapsrollen in sportteams
Wat doet de ideale team captain?

3. Vier verschillende leiderschapsrollen
Motivationele leider Sociale leider Externe leiderTaakleider

4. De impact van de atleetleider
Zeer positief Zeer negatief

5. Doel van het onderzoek
De impact van
de leider op …
1. Teamvertrouwen 2. Prestatie

6. -0.6
-0.4
-0.2
0.0
0.2
0.4
0.6
0.8
1.0
1.2
1.4
Na Test 1 Na Test 2
Teamvertrouwenvandeteamgenoten
De leider is positief
De leider is negatief
Impact op teamvertrouwen

7. 1.9
2
2.1
2.2
2.3
2.4
2.5
2.6
2.7
2.8
Eerste 5 vrijworpen Laatste 5 vrijworpen
Aantalgescoordevrijworpen
De leider is positief
De leider is negatief
Impact op prestatie

8. Leiders binnen het team zijn belangrijk,
maar … Wie zijn ze?

9. Vier verschillende leiderschapsrollen
Motivationele leider Sociale leider Externe leiderTaakleider

10. De rol van de teamkapitein

11. Voetbal
(589)
Basketbal
(1959)
Volleybal
(1287)
Handbal
(116)
Korfbal
(118)
Hockey
(127)Ijshockey
(72)
Rugby (84)
Waterpolo
(99)
Totale respons:
4451 deelnemers
De rol van de teamkapitein
Spelers
(# = 3193)
Coaches
(# = 1258)

12. De rol van de teamkapitein
… % van de teams?
Aantal leiderschapsrollen waarin de kapitein als beste leider wordt aanzien:

13. De rol van de teamkapitein
Aantal leiderschapsrollen waarin de kapitein als beste leider wordt aanzien:
Gelijkende resultaten voor…
 9 sporten
 Heren/dames
 Spelers/coaches
 Competitieniveau
4 rollen (1%)
1 rol (37%)
2 rollen (15%)
3 rollen (4%)
0 rollen (44%)

14. Naar een structuur van gedeeld leiderschap

15. Naar een structuur van gedeeld leiderschap

16. Naar een structuur van gedeeld leiderschap

17. HYBRIDE structuur van gedeeld leiderschap

18. Gedeeld leiderschap ook functioneler!
Teams waarin 4
leiderschapsrollen
werden ingevuld
Hoger teamvertrouwen
Hogere teamidentificatie
Betere prestatie
Teams waarin
leiderschapsrollen
werden ingevuld
door verschillende
personen
Sterkere teamsamenhang

19. DEEL 2:
De volledige leiderschapsstructuur
binnen een team in kaart brengen

20. Illustratie: 3 Australische rugbyteams
North Queensland Cowboys
(Rugby League)
North Melbourne Kangooroos
(AFL)
Brisbane Lions
(AFL)

21. De weg naar efficiënt leiderschap
STAP 1: Identificatie van de leiders
STAP 2: Benoemen van de leiders
STAP 3: Ontwikkeling van de leiders

22. De weg naar efficiënt leiderschap
STAP 1: Identificatie van de leiders
STAP 2: Benoemen van de leiders
STAP 3: Ontwikkeling van de leiders

23. STAP 1: Identificatie van de leiders STAP 1: Identificatie
STAP 2: Benoemen
STAP 3: Ontwikkeling

24. Shared Leadership Mapping
Bv. Australisch rugbyteam

25. Shared Leadership Mapping
1 TEAM
STAP 1: Identificatie
STAP 2: Benoemen
STAP 3: Ontwikkeling

26. Shared Leadership Mapping
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Speler
25
Speler
20
Speler
5
Speler
15
Speler
9
Speler
24
Speler
19
Speler
6
Speler
8
Speler
17
Speler
1
Speler
11
Speler
2
Speler
22
Speler
21
Speler
16
Speler
27
Perceptie spelers Perceptie coaches Zelfperceptie Motivatie
STAP 1: Identificatie
STAP 2: Benoemen
STAP 3: Ontwikkeling

27. STAP 2: Benoemen leiders
1 leider op elke leiderschapsrol…
… or leiderschapsteams:
 Speler 25
 Speler 20
 Speler 5
 Speler …
 Speler …
 Speler …
 Speler …
 Speler …
 Speler …
 Speler …
 Speler …
 Speler …
STAP 1: Identificatie
STAP 2: Benoemen
STAP 3: Ontwikkeling

28. STAP 2: Benoemen leiders STAP 1: Identificatie
STAP 2: Benoemen
STAP 3: Ontwikkeling
 Benoemen leiders:
 Acceptatie door de groep
 Verantwoordelijkheid
 Motivatie & toewijding ↑
 Case nationaal hockey team

29. Kwaliteit leiders
Gemiddelde kwaliteit van de leiderschapsteams (3 beste leiders)
5
6
7
8
9
Taakleiders Motivationele
leiders
Sociale leiders Externe leiders
North Queensland Cowboys North Melbourne Kangooroos Brisbane Lions

30. Teamfunctioneren
3
4
5
6
7
Gedeeld doel Toewijding tot
doel
Teamvertrouwen Taak-klimaat Ego-klimaat
North Queensland Cowboys North Melbourne Kangooroos Brisbane Lions

31. Teamprestatie
4
5
6
7
8
9
Perceptie
spelers
individuele
prestatie
Perceptie
spelers
teamprestatie
Perceptie
coaches
prestatie spelers
North Queensland Cowboys
North Melbourne Kangooroos
Brisbane Lions
A. Subjectieve teamprestatie B. Objectieve teamprestatie
Cowboys:
 3de plaats in rangschikking
 Play-offs gewonnen
North Melbourne:
 8ste plaats in rangschikking
 4de plaats in play-offs
Brisbane Lions:
 17de plaats in rangschikking
 Niet gekwalificeerd voor play-
offs

32. Gezondheid & welzijn
EIGEN
leiderschapskwaliteit
Teamidentificatie
Gezondheid
Burn-out
Leiderschapskwaliteit
TEAMKAPITEIN
Teamidentificatie
Gezondheid
Burn-out

33. Conclusies
Teams met betere
leiderschaps-
kwaliteit
Beter teamfunctioneren
Betere prestatie
Betere gezondheid en welzijn

34. DEEL 3:
Leiderschapsontwikkeling
STAP 1: Identificatie
STAP 2: Benoemen
STAP 3: Ontwikkeling

35. Onderliggend mechanisme

36. Sociale Identiteitsbenadering
Persoonlijke identiteit Sociale identiteit
Naam: Vincent Kompany
Geboorteplaats: Ukkel, Belgium
Geboortedatum: 10 april 1986
Lengte: 196 cm

37. Gedachten, gevoelens
en gedrag dat is
gevormd door,
en gericht naar
de belangen van de
groep als geheel
“Good teams become great ones when the members trust each other enough
to surrender the me for the we.”
Phil Jackson
Het belang van een “wij”-gevoel

38. Het belang van een “wij”-gevoel
Beter teamsamenhang
Hoger teamvertrouwen
Betere teamveerkracht
Betere gezondheid en welzijn
Buffer tegen stress en burn-out
Betere prestaties!

39. Het belang van een “wij”-gevoel

40. STAP 3: Leiderschapsontwikkeling
Waarom is ‘wij’ belangrijk?
Wie zijn wij?2. Reflecting
Wie willen we zijn?3. Representing
Worden wat we willen zijn.4. Realising
Zijn we geworden wie we wilden zijn?5. Reporting
1. Readying
STAP 1: Identificatie
STAP 2: Benoemen
STAP 3: Ontwikkeling
Shared Leadership Program

41. STAP 3: Leiderschapsontwikkeling
Waarom is ‘wij’ belangrijk?
Wie zijn wij?2. Reflecting
Wie willen we zijn?3. Representing
Worden wat we willen zijn.4. Realising
Zijn we geworden wie we wilden zijn?5. Reporting
1. Readying
STAP 1: Identificatie
STAP 2: Benoemen
STAP 3: Ontwikkeling
Shared Leadership Program

42. “The leaders who work most effectively, it seems to me, never say "I."
And that's not because they have trained themselves not to say "I." They don't think "I."
They think "we"; they think "team." They understand their job to make the team function.
They accept responsibility and don't sidestep it, but "we" gets the credit.
This is what creates trust, what enables you to get the task done.”
Peter F. Drucker
Voor meer info: Katrien.Fransen@kuleuven.be

43. Referenties
http://athleteleadership.com
http://www.sharedleadership.be
https://lirias.kuleuven.be/cv?u=U0064451
Fransen, K., Vanbeselaere, N., De Cuyper, B., Vande Broek, G., & Boen, F. (2014). The myth of the
team captain as principal leader: Extending the athlete leadership classification within sport
teams. Journal of Sports Sciences, 32(14), 1389-1397. doi: 10.1080/02640414.2014.891291
Fransen, K., Van Puyenbroeck, S., Loughead, T., De Cuyper, B., Vanbeselaere, N., Vande Broek, G.,
& Boen, F. (2015) Who takes the lead? Social Network Analysis as pioneering tool to investigate
shared leadership within sports teams. Social Networks, 43, 28-38.
doi:10.1016/j.socnet.2015.04.003
Fransen, K., Van Puyenbroeck, S., Loughead, T., De Cuyper, B., Vanbeselaere, N., Vande Broek, G.,
& Boen, F. (2015) .The art of athlete leadership: Identifying high-quality leadership at the
individual and team level through Social Network Analysis. Journal of Sport & Exercise
Psychology, 37(3), 274-290. doi:10.1123/jsep.2014-0259
Fransen, K., Haslam, S. A., Steffens, N. K., Vanbeselaere, N., De Cuyper, B., & Boen, F. (2014)
Believing in us: Exploring leaders’ capacity to enhance team confidence and performance by
building a sense of shared social identity. Journal of Experimental Psychology: Applied, 21(1), 89-
100. doi:10.1037/xap0000033

44. Referenties
Fransen, K., Steffens, N. K., Haslam, S. A., Vanbeselaere, N., Vande Broek, G., & Boen, F. (2016).
We will be champions: Leaders' confidence in 'us' inspires team members' team confidence and
performance. Scandinavian Journal of Medicine and Science in Sports, In press.
Fransen, K., Haslam, S. A., Mallett, C. J., Steffens, N. K., Peters, K., & Boen, F. (2016). Leading from
the centre: A comprehensive examination of the relationship between central playing positions
and leadership in sport. PLoS ONE, 11(12), e0168150. doi:10.1371/journal.pone.0168150.
Fransen, K., Coffee, P., Vanbeselaere, N., Slater, M., De Cuyper, B., & Boen, F. (2014). Do athlete
leaders affect team outcome confidence? A test of mediation by team identification and collective
efficacy. The Sport Psychologist, 28(4), 347-360. doi:10.1123/tsp.2013-0141
Fransen, K., & Vande Broek, G. (2017). Sports psychology: Maximizing team potential. In J. Reeser
(Ed.), Volleyball Handbook of Sports Medicine and Science (2nd ed.). Chichester: John Wiley &
Sons, Ltd.
Fransen, K., Vanbeselaere, N., De Cuyper, B., Vande Broek, G., & Boen, F. (2017). When is a leader
considered as a good leader? Perceived impact on teammates‟ confidence and social
acceptance as key ingredients. International Journal of Psychology Research, 12(1), In press.
Fransen, K., Vanbeselaere, N., De Cuyper, B., Vande Broek, G., & Boen, F. (2015). Perceived
sources of team confidence in soccer and basketball. Medicine and Science in Sports and
Exercise, 47(7), 1470–1484. doi:10.1249/MSS.0000000000000561

45. Referenties
Fransen, K., Boen, F., Stouten, J., Cotterill, S. T., & Vande Broek, G. (2017). Optimal environments for
team functioning in sport organizations. In C. R. D. Wagstaff (Ed.), The organizational psychology
of sport: Key issues and practical applications (pp. 235-255 ). Abingdon: Routledge.
Cotterill, S. T., & Fransen, K. (2016). Athlete leadership in sport teams: Current understanding and
future directions. International Review of Sport and Exercise Psychology, 9(1), 116-133.
doi:10.1080/1750984X.2015.1124443
Steffens, N. K., Haslam, S. A., Reicher, S. D., Platow, M. J., Fransen, K., Yang, J., . . . Boen, F. (2014).
The Identity Leadership Inventory (ILI): Assessing four dimensions of leaders’ social identity
management. The Leadership Quarterly, 25, 1001-1024. doi: 10.1016/j.leaqua.2014.05.002
Loughead, T.M., Fransen, K., Van Puyenbroeck, S., Hoffmann, M. D., & Boen, F. (2016). An
examination of the relationship between athlete leadership and cohesion using social network
analysis. Journal of Sports Sciences, 34(21), 2063-2073. doi:10.1080/02640414.2016.1150601
Fransen, K., Kleinert, J., Dithurbide, L., Vanbeselaere, N., & Boen, F. (2014). Towards a short measure
of players’ collective efficacy: Development and validation of the Observational Collective Efficacy
Scale for Sports (OCESS). International Journal of Sport Psychology, 45, 121-137. doi:
10.7352/IJSP 2014.45.121.
Fransen, K., Vanbeselaere, N., Exadaktylos, V., Vande Broek, G., De Cuyper, B., Berckmans, D.,
Ceux, T., De Backer, M., Boen, F. (2012). “Yes, we can!”: Perceptions of collective efficacy sources
in volleyball. Journal of Sports Sciences, 30 (7), 641-649.