Hồ Chí Minh toàn tập

1. Héi ®ång xuÊt b¶n
®μo duy tïng Chñ tÞch Héi ®ång
nguyÔn ®øc b×nh Phã Chñ tÞch Héi ®ång
Hμ ®¨ng Uû viªn Héi ®ång
®Æng xu©n kú "
trÇn träng t©n "
NguyÔn duy quý "
®ç nguyªn ph−¬ng "
Hoμng minh th¶o "
TrÇn nh©m "
Ban chØ ®¹o x©y dùng b¶n th¶o
®Æng xu©n kú
song thμnh
nhãm x©y dùng b¶n th¶o tËp 3
Lª MËu h·n (Chñ biªn)
ph¹m hång ch−¬ng
TrÇn minh tr−ëng
hå chÝ minh
toμn tËp
3
1930 - 1945
(XuÊt b¶n lÇn thø hai)
Nhμ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia
Hμ Néi - 2000

2. 118 Th- tõ trung quèc 119
lêi giíi thiÖu tËp 3
TËp 3, Hå ChÝ Minh Toμn tËp xuÊt b¶n lÇn thø hai gåm nh÷ng t¸c phÈm
cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh viÕt tõ ®Çu n¨m 1930 ®Õn ngμy 2-9-1945.
Nh÷ng t¸c phÈm ®−îc viÕt trong thêi gian nμy thÓ hiÖn nh÷ng cèng
hiÕn lín lao vÒ t− t−ëng, ®−êng lèi vμ tæ chøc cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh
®èi víi c¸ch m¹ng ViÖt Nam vμ phong trμo c¸ch m¹ng thÕ giíi.
Tõ n¨m 1930 ®Õn n¨m 1940 lμ thêi gian Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ho¹t
®éng ë n−íc ngoμi trªn c−¬ng vÞ lμ Uû viªn Ban ph−¬ng §«ng cña Quèc tÕ
Céng s¶n, phô tr¸ch V¨n phßng ph−¬ng Nam vμ trùc tiÕp chØ ®¹o c¸ch
m¹ng §«ng D−¬ng.
§Çu n¨m 1930, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· s¸ng lËp ra §¶ng Céng s¶n
ViÖt Nam. Ch¸nh c−¬ng, S¸ch l−îc, §iÒu lÖ cña §¶ng vμ Lêi kªu gäi nh©n
dÞp thμnh lËp §¶ng do Ng−êi so¹n th¶o cïng víi LuËn c−¬ng th¸ng 10 n¨m
1930 do Trung −¬ng §¶ng th«ng qua ®· v¹ch ra ®−êng lèi chiÕn l−îc, s¸ch
l−îc c¸ch m¹ng, tÝnh chÊt vμ nguyªn t¾c tæ chøc §¶ng - ®éi tiªn phong cña
giai cÊp c«ng nh©n ViÖt Nam. C¸c v¨n kiÖn nμy thÓ hiÖn tinh thÇn c¸ch
m¹ng triÖt ®Ó vμ s¸ng t¹o, kÕt hîp ®óng ®¾n lý luËn víi thùc tiÔn ViÖt Nam.
Quan ®iÓm c¬ b¶n cña c¸c v¨n kiÖn nμy cã gi¸ trÞ xuyªn suèt con ®−êng c¸ch
m¹ng n−íc ta lμ ®éc lËp d©n téc g¾n liÒn víi chñ nghÜa x· héi nh»m thùc
hiÖn môc tiªu ®¹i nghÜa cña d©n téc lμ "ViÖt Nam ®éc lËp", "ViÖt Nam tù do".
Tõ n−íc ngoμi, Ng−êi ®· nªu nhiÒu ý kiÕn ®óng ®¾n ®Ó n©ng cao vai trß l·nh
®¹o cña §¶ng. §¶ng ph¶i "giμnh ®−îc ®Þa vÞ l·nh ®¹o", cñng cè ®Þa vÞ l·nh
®¹o cña §¶ng trªn c¬ së quÇn chóng thõa nhËn §¶ng lμ "mét bé phËn trung
thμnh nhÊt, ho¹t ®éng nhÊt vμ ch©n thùc nhÊt", "thõa nhËn chÝnh s¸ch ®óng
®¾n vμ n¨ng lùc l·nh ®¹o cña §¶ng" (tr.139).
Nh÷ng bμi viÕt cña Ng−êi ë ®Çu nh÷ng n¨m 30 cßn v¹ch râ §¶ng ph¶i
chó ý ph¸t triÓn lùc l−îng c¸ch m¹ng trong nh©n d©n nh− C«ng héi, N«ng
VII

3. -4 Hå chÝ minh toμn tËp -3
héi, t¨ng c−êng mèi liªn minh c«ng n«ng còng nh− ph¶i ®Ò ra nh÷ng chÝnh
s¸ch cô thÓ phï hîp víi mçi thêi kú ®Ó tËp hîp vμ l·nh ®¹o ®«ng ®¶o quÇn
chóng trong cuéc ®Êu tranh gi¶i phãng d©n téc. Nh÷ng chØ dÉn vÒ néi
dung, ph−¬ng ph¸p tuyªn truyÒn, gi¸o dôc quÇn chóng còng ®−îc Ng−êi ®Ò
cËp cô thÓ nh»m t¨ng c−êng lùc l−îng c¸ch m¹ng cho §¶ng ë thêi gian
nμy.
Trong ®iÒu kiÖn biÕn ®æi cña t×nh h×nh thÕ giíi nöa sau nh÷ng n¨m 30,
Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· chØ dÉn cho §¶ng nh÷ng ý kiÕn rÊt cô thÓ ®Ó
phèi hîp víi nhiÖm vô chung cña nh©n d©n thÕ giíi võa chèng chñ nghÜa
ph¸t xÝt, võa ph¸t triÓn lùc l−îng c¸ch m¹ng, t¨ng c−êng vai trß cña §¶ng.
Ng−êi chØ râ môc tiªu cña ®Êu tranh c¸ch m¹ng lóc nμy lμ "§¶ng kh«ng
nªn ®−a ra nh÷ng ®ßi hái qu¸ cao (®éc lËp d©n téc, nghÞ viÖn, v.v.)... ChØ
nªn ®ßi c¸c quyÒn d©n chñ, tù do tæ chøc, tù do héi häp, tù do b¸o chÝ vμ tù
do ng«n luËn, ®ßi ©n x¸ toμn thÓ chÝnh trÞ ph¹m, ®Êu tranh ®Ó §¶ng ®−îc
ho¹t ®éng hîp ph¸p" (tr.138). §Ó ®¹t môc ®Ých ®ã, Ng−êi nh¾c nhë §¶ng
ph¶i ra søc tæ chøc mét mÆt trËn d©n téc, d©n chñ réng r·i, ph¶i "khÐo lÐo,
mÒm dÎo" ®Ó tËp hîp tÊt c¶ mäi tÇng líp nh©n d©n, kÓ c¶ giai cÊp t− s¶n
d©n téc, nh−ng ph¶i kiªn quyÕt kh«ng cã mét tho¶ hiÖp, mét nh−îng bé
nμo víi bän têrètxkÝt, ph¶i tiªu diÖt chóng vÒ mÆt chÝnh trÞ. Nh÷ng b¸o c¸o
göi Quèc tÕ Céng s¶n, nh÷ng th− göi cho §¶ng còng nh− nh÷ng bμi b¸o
cña Ng−êi ®¨ng trªn b¸o Notre Voix (TiÕng nãi cña chóng ta) vμ b¸o D©n
chóng ®· chØ dÉn cho §¶ng vμ nh©n d©n ta h−íng ®óng vμo viÖc ph¸t triÓn
lùc l−îng c¸ch m¹ng, t¨ng c−êng vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng vμ chèng th¶m
ho¹ ph¸t xÝt ®ang lan réng trªn thÕ giíi. Tr−íc khi vÒ n−íc, Chñ tÞch Hå
ChÝ Minh cßn viÕt mét lo¹t bμi ®¨ng trªn b¸o xuÊt b¶n ë Trung Quèc chØ râ
nguy c¬ cña chñ nghÜa ph¸t xÝt, ca ngîi cuéc ®Êu tranh chèng ph¸t xÝt
NhËt cña nh©n d©n Trung Quèc, sù ®oμn kÕt cña nh©n d©n ViÖt Nam víi
nh©n d©n Trung Quèc trong chiÕn ®Êu chèng ph¸t xÝt NhËt vμ coi viÖc gióp
®ì ®ã lμ gióp ®ì cho chÝnh m×nh.
N¨m 1941, tr−íc nh÷ng chuyÓn biÕn cña t×nh h×nh thÕ giíi, nhËn râ
t×nh thÕ khÈn tr−¬ng cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh trë
vÒ Tæ quèc trùc tiÕp l·nh ®¹o c¸ch m¹ng n−íc ta. Ng−êi chñ tr× Héi nghÞ
lÇn thø t¸m cña Trung −¬ng §¶ng (5-1941) vμ x¸c ®Þnh nhiÖm vô gi¶i
phãng d©n téc lμ nhiÖm vô bøc thiÕt nhÊt cña c¸ch m¹ng n−íc ta lóc nμy.
§Ó hoμn thμnh nhiÖm vô ®ã, ph¶i tËp hîp lùc l−îng quÇn chóng ®«ng ®¶o,
chÜa mòi nhän vμo kÎ thï chÝnh lμ ph¸t xÝt NhËt - Ph¸p; thμnh lËp MÆt
trËn ViÖt Minh, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò d©n téc trong khu«n khæ mçi n−íc ë
§«ng D−¬ng; tiÕn tíi thμnh lËp n−íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoμ; chuÈn
bÞ khëi nghÜa vò trang, xóc tiÕn thμnh lËp vμ ph¸t triÓn lùc l−îng vò
trang, ®i tõ khëi nghÜa tõng phÇn tiÕn lªn tæng khëi nghÜa; ®ång thêi gióp
®ì c¸ch m¹ng Miªn, Lμo, v.v..
Ngay sau khi thμnh lËp MÆt trËn ViÖt Minh, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh
®· viÕt th− KÝnh c¸o ®ång bμo, kªu gäi 20 triÖu con L¹c ch¸u Hång h·y
nªu cao truyÒn thèng yªu n−íc, anh hïng bÊt khuÊt, ®oμn kÕt toμn d©n
®¸nh ®uæi Ph¸p - NhËt. Ng−êi chØ râ: "Trong lóc nμy quyÒn lîi d©n téc gi¶i
phãng cao h¬n hÕt th¶y. Chóng ta ph¶i ®oμn kÕt l¹i ®¸nh ®æ bän ®Õ quèc vμ
bän ViÖt gian ®Æng cøu gièng nßi ra khái n−íc s«i löa nãng" "giμnh tù do
®éc lËp" (tr.198). Cã thÓ nãi t− t−ëng cèt lâi cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh thÓ
hiÖn trong KÝnh c¸o ®ång bμo còng nh− trong c¸c v¨n kiÖn cña Héi nghÞ
lÇn thø t¸m cña Trung −¬ng §¶ng lμ sù tiÕp nèi vμ ph¸t triÓn cao cña t−
t−ëng ®éc lËp tù do vμ ®¹i ®oμn kÕt toμn d©n cña Ng−êi ®−îc nªu lªn trong
c¸c t¸c phÈm B¶n ¸n chÕ ®é thùc d©n Ph¸p (1925), §−êng c¸ch mÖnh
(1927) vμ c¸c v¨n kiÖn chÝnh trÞ cña Héi nghÞ thμnh lËp §¶ng. §©y lμ mét
sù ph¸t triÓn s¸ng t¹o vÒ t− t−ëng vμ lý luËn c¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc
ë c¸c n−íc thuéc ®Þa trong ®iÒu kiÖn míi cña thêi ®¹i.
Chñ tÞch Hå ChÝ Minh cßn viÕt mét lo¹t t¸c phÈm nh− ChiÕn thuËt du
kÝch, LÞch sö n−íc ta, M−êi chÝnh s¸ch cña ViÖt Minh vμ nhiÒu bμi trªn b¸o
ViÖt Nam §éc lËp, ®· cô thÓ ho¸ NghÞ quyÕt cña Héi nghÞ lÇn thø t¸m cña
Trung −¬ng nh»m ®Èy m¹nh viÖc gi¸o dôc m¹nh mÏ tinh thÇn yªu n−íc
bÊt khuÊt, ®oμn kÕt c¸c giíi ®ång bμo trong MÆt trËn ViÖt Minh, h−íng
dÉn x©y dùng lùc l−îng chÝnh trÞ vμ lùc l−îng vò trang, gãp phÇn t¹o ra
mét cao trμo cøu n−íc m¹nh mÏ, ®ãn thêi c¬, tiÕn tíi tæng khëi nghÜa giμnh
l¹i ®éc lËp d©n téc.
Thêi gian nμy, t¸c phÈm NhËt ký trong tï cña Ng−êi ra ®êi trong hoμn
c¶nh bÞ chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng cña T−ëng Giíi Th¹ch b¾t giam tr¸i phÐp
khi Ng−êi ®i c«ng t¸c sang Trung Quèc. §©y lμ mét v¨n kiÖn lÞch sö quan
träng, ®ång thêi lμ mét t¸c phÈm v¨n häc lín thÓ hiÖn t− t−ëng, t×nh c¶m
cña mét chiÕn sÜ c¸ch m¹ng vÜ ®¹i - cã t¸c dông gi¸o dôc s©u s¾c ®èi víi
nhiÒu thÕ hÖ ng−êi ViÖt Nam.
Bªn c¹nh tËp NhËt ký trong tï, tËp 3 cßn nhiÒu t¸c phÈm th¬ ca kh¸c,
cã nh÷ng ®ãng gãp vÒ t− t−ëng vμ nghÖ thuËt, trë thμnh mét bé phËn
kh«ng thÓ thiÕu cña kho tμng v¨n häc c¸ch m¹ng n−íc ta.
Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vÒ n−íc vμo th¸ng 9-1944, lμ lóc cuéc chiÕn
IXVIII

4. -2 Hå chÝ minh toμn tËp -1
tranh thÕ giíi ®· b−íc sang giai ®o¹n cuèi cïng víi nh÷ng th¾ng lîi quyÕt
®Þnh cña Liªn X«. C¸c v¨n kiÖn cña Ng−êi ë thêi gian nμy ®Òu tËp trung
vμo ph¸t triÓn lùc l−îng chÝnh trÞ, qu©n sù t¹o lùc l−îng ®ãn thêi c¬ vμ gãp
phÇn thóc ®Èy thêi c¬ mau chÝn muåi. ChØ thÞ thμnh lËp §éi ViÖt Nam
tuyªn truyÒn gi¶i phãng qu©n ®· nªu lªn nh÷ng quan ®iÓm c¬ b¶n vÒ
kh¸ng chiÕn toμn d©n vμ x©y dùng lùc l−îng vò trang nh©n d©n, vÒ quan
hÖ gi÷a ®Êu tranh chÝnh trÞ víi ®Êu tranh vò trang, vÒ nguyªn t¾c t¸c
chiÕn, v.v.. Trong Th− göi ®ång bμo toμn quèc, Ng−êi ®· nªu râ: "Phe x©m
l−îc gÇn ®Õn ngμy bÞ tiªu diÖt. C¸c ®ång minh quèc s¾p tranh ®−îc sù
th¾ng lîi cuèi cïng. C¬ héi cho d©n téc ta gi¶i phãng chØ ë trong mét n¨m
hoÆc n¨m r−ìi n÷a. Thêi gian rÊt gÊp. Ta ph¶i lμm nhanh" (tr.505 - 506).
Ph¶i chíp thêi c¬ thuËn lîi ®ang ®Õn ®Ó thùc hiÖn môc tiªu ®éc lËp tù do.
V× vËy, Ng−êi quyÕt ®Þnh nhanh chãng triÖu tËp "mét cuéc toμn quèc ®¹i
biÓu §¹i héi gåm tÊt c¶ c¸c ®¶ng ph¸i c¸ch mÖnh vμ c¸c ®oμn thÓ ¸i quèc
trong n−íc bÇu cö ra" mét c¬ cÊu ®¹i biÓu cña quèc d©n. "Mét c¬ cÊu nh−
thÕ míi ®ñ lùc l−îng vμ oai tÝn, trong th× l·nh ®¹o c«ng viÖc cøu quèc, kiÕn
quèc, ngoμi th× giao thiÖp víi c¸c h÷u bang" (tr.505). §iÒu nμy ®· ®Æt c¬ së
ph¸p lý c¸ch m¹ng cho mét chÕ ®é míi, chÕ ®é cña d©n, do d©n vμ v× d©n
s¾p ra ®êi. Th¸ng 8-1945, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh viÕt Th− kªu gäi tæng khëi
nghÜa kªu gäi toμn thÓ ®ång bμo "kh«ng thÓ chËm trÔ", "Toμn quèc ®ång
bμo h·y ®øng dËy ®em søc ta mμ tù gi¶i phãng cho ta" (tr.554). Th− kªu
gäi Tæng khëi nghÜa thÓ hiÖn t− t−ëng lín cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vÒ
tÝnh chñ ®éng c¸ch m¹ng ë c¸c n−íc thuéc ®Þa mμ Ng−êi ®· nªu lªn tõ ®Çu
nh÷ng n¨m hai m−¬i ®· trë thμnh hiÖn thùc ë ViÖt Nam trong cuéc C¸ch
m¹ng Th¸ng T¸m n¨m 1945.
Ngμy 2-9-1945, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· ®äc b¶n Tuyªn ng«n §éc lËp
nªu ra nh÷ng lÏ ph¶i kh«ng ai chèi c·i ®−îc vÒ quyÒn d©n téc c¬ b¶n lμ:
"TÊt c¶ c¸c d©n téc trªn thÕ giíi ®Òu sinh ra b×nh ®¼ng, d©n téc nμo còng cã
quyÒn sèng, quyÒn sung s−íng vμ quyÒn tù do" (tr.555). Tõ ®ã, Ng−êi ®·
kh¼ng ®Þnh quyÒn d©n téc c¬ b¶n kh«ng thÓ phñ nhËn ®−îc cña d©n téc
ViÖt Nam vμ trÞnh träng tuyªn bè tr−íc nh©n d©n thÕ giíi: "N−íc ViÖt Nam
cã quyÒn h−ëng tù do vμ ®éc lËp, vμ sù thËt ®· thμnh mét n−íc tù do ®éc
lËp. Toμn thÓ d©n téc ViÖt Nam quyÕt ®em tÊt c¶ tinh thÇn vμ lùc l−îng,
tÝnh m¹ng vμ cña c¶i ®Ó gi÷ v÷ng quyÒn tù do, ®éc lËp Êy" (tr.557).
B¶n Tuyªn ng«n §éc lËp, t¸c phÈm bÊt hñ cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh,
lμ kÕt tinh truyÒn thèng lÞch sö kiªn c−êng bÊt khuÊt cña d©n téc ta, lμ
b¶n anh hïng ca më ra kû nguyªn míi cña d©n téc ViÖt Nam - kû nguyªn
®éc lËp tù do vμ gãp phÇn lμm phong phó t− t−ëng vÒ quyÒn cña c¸c d©n
téc trªn thÕ giíi - quyÒn ®éc lËp tù do.
C¸c t¸c phÈm cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh trong thêi kú 1930-1945 cßn
ph¶n ¸nh nh÷ng ho¹t ®éng quèc tÕ phong phó, t− t−ëng ®oμn kÕt quèc tÕ
cña Ng−êi trªn c−¬ng vÞ lμ Uû viªn Ban ph−¬ng §«ng cña Quèc tÕ Céng
s¶n. Trong b¸o c¸o göi Quèc tÕ Céng s¶n, c¸c ®¶ng céng s¶n, Ng−êi kh«ng
chØ ph¶n ¸nh t×nh h×nh mμ cßn nªu nhiÒu ý kiÕn, ®Ò xuÊt nh÷ng chñ
tr−¬ng quan träng ®Ó ®Èy m¹nh phong trμo c¸ch m¹ng ë ph−¬ng §«ng
®ãng gãp vμo kho tμng lý luËn c¸ch m¹ng thÕ giíi. Ngoμi ra, c¸c b¸o c¸o,
th− tõ göi cho Quèc tÕ Céng s¶n vμ c¸c b¹n quèc tÕ, ®−îc tr×nh bμy trong
TËp 3 nμy cßn ph¶n ¸nh s©u s¾c nh÷ng n¨m th¸ng ho¹t ®éng cùc kú gian
khæ vμ t− t−ëng nh©n v¨n cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh.
*
* *
Trong lÇn xuÊt b¶n nμy, hÇu hÕt t¸c phÈm ®· in trong lÇn xuÊt b¶n
tr−íc vμ nh÷ng t¸c phÈm míi ®−îc bæ sung, ®Òu ®· ®−îc ®èi chiÕu, hiÖu
®Ýnh theo b¶n gèc kÓ c¶ phÇn nguån cña v¨n b¶n. Mét sè bμi ®· in trong
lÇn xuÊt b¶n lÇn thø nhÊt, v× ch−a cã thêi gian x¸c minh thªm, nªn vÉn
®−îc ®Ó nguyªn nh− cò.
VÒ t¸c phÈm NhËt ký trong tï, trong lÇn xuÊt b¶n nμy, ®−îc lÊy theo
b¶n míi nhÊt vμ ®Çy ®ñ do ViÖn V¨n häc dÞch vμ hiÖu ®Ýnh, in trong cuèn
Suy nghÜ míi vÒ NhËt ký trong tï (Nhμ xuÊt b¶n Gi¸o dôc xuÊt b¶n n¨m
1993).
Nh÷ng bμi trong lÇn xuÊt b¶n thø nhÊt ®Ó ë phÇn Phô lôc, nay ®·
®−îc x¸c minh, ®Òu ®−a lªn phÇn t¸c phÈm chÝnh.
MÆc dï ®· cã nhiÒu cè g¾ng, song ch¾c lÇn xuÊt b¶n thø hai nμy vÉn
kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt, mong b¹n ®äc gãp ý ®Ó lÇn xuÊt b¶n sau ®−îc
®Çy ®ñ vμ n©ng cao h¬n.
VIÖN NGHI£N CøU CHñ NGHÜA M¸C - L£NIN
Vμ T¦ T¦ëNG Hå CHÝ MINH
X XI

5. 0 Hå chÝ minh toμn tËp 1
CH¸NH C¦¥NG V¾N T¾T CñA §¶NG
T− b¶n b¶n xø ®· thuéc t− b¶n Ph¸p, v× t− b¶n Ph¸p hÕt søc ng¨n
trë søc sinh s¶n lμm cho c«ng nghÖ b¶n xø kh«ng thÓ më mang
®−îc. Cßn vÒ n«ng nghÖ mét ngμy mét tËp trung ®· ph¸t sinh ra
l¾m khñng ho¶ng, n«ng d©n thÊt nghiÖp nhiÒu. VËy t− b¶n b¶n xø
kh«ng cã thÕ lùc g× ta kh«ng nªn nãi cho hä ®i vÒ phe ®Õ quèc ®−îc,
chØ bän ®¹i ®Þa chñ míi cã thÕ lùc vμ ®øng h¼n vÒ phe ®Õ quèc chñ
nghÜa nªn chñ tr−¬ng lμm t− s¶n d©n quyÒn c¸ch m¹ng vμ thæ ®Þa
c¸ch m¹ng ®Ó ®i tíi x· héi céng s¶n.
A. VÒ ph−¬ng diÖn x· héi th×:
a) D©n chóng ®−îc tù do tæ chøc.
b) Nam n÷ b×nh quyÒn, v.v..
c) Phæ th«ng gi¸o dôc theo c«ng n«ng ho¸.
B. VÒ ph−¬ng diÖn chÝnh trÞ:
a) §¸nh ®æ ®Õ quèc chñ nghÜa Ph¸p vμ bän phong kiÕn.
b) Lμm cho n−íc Nam ®−îc hoμn toμn ®éc lËp.
c) Dùng ra chÝnh phñ c«ng n«ng binh.
d) Tæ chøc ra qu©n ®éi c«ng n«ng.
C. VÒ ph−¬ng diÖn kinh tÕ:
a) Thñ tiªu hÕt c¸c thø quèc tr¸i.
b) Th©u hÕt s¶n nghiÖp lín (nh− c«ng nghiÖp, vËn t¶i, ng©n hμng,
v.v.) cña t− b¶n ®Õ quèc chñ nghÜa Ph¸p ®Ó giao cho chÝnh phñ c«ng
n«ng binh qu¶n lý.

6. 2 Hå chÝ minh toμn tËp 3
c) Th©u hÕt ruéng ®Êt cña ®Õ quèc chñ nghÜa lμm cña c«ng
chia cho d©n cμy nghÌo.
d) Bá s−u thuÕ cho d©n cμy nghÌo.
e) Më mang c«ng nghiÖp vμ n«ng nghiÖp.
f) Thi hμnh luËt ngμy lμm 8 giê.
Tμi liÖu cña B¶o tμng
C¸ch m¹ng ViÖt Nam. S¸CH L¦îC V¾N T¾T CñA §¶NG
1. §¶ng lμ ®éi tiªn phong cña v« s¶n giai cÊp, ph¶i thu phôc
cho ®−îc ®¹i bé phËn giai cÊp m×nh, ph¶i lμm cho giai cÊp
m×nh l·nh ®¹o ®−îc d©n chóng.
2. §¶ng ph¶i thu phôc cho ®−îc ®¹i bé phËn d©n cμy vμ ph¶i
dùa vμo h¹ng d©n cμy nghÌo lμm thæ ®Þa c¸ch m¹ng ®¸nh
tróc bän ®¹i ®Þa chñ vμ phong kiÕn.
3. §¶ng ph¶i lμm cho c¸c ®oμn thÓ thî thuyÒn vμ d©n cμy
(c«ng héi, hîp t¸c x·) khái ë d−íi quyÒn lùc vμ ¶nh h−ëng cña
bän t− b¶n quèc gia.
4. §¶ng ph¶i hÕt søc liªn l¹c víi tiÓu t− s¶n, trÝ thøc, trung
n«ng, Thanh niªn, T©n ViÖt, v.v. ®Ó kÐo hä ®i vμo phe v« s¶n
giai cÊp. Cßn ®èi víi bän phó n«ng, trung, tiÓu ®Þa chñ vμ t−
b¶n An Nam mμ ch−a râ mÆt ph¶n c¸ch m¹ng th× ph¶i lîi
dông, Ýt l©u íi0F1
)
lμm cho hä ®øng trung lËp. Bé phËn nμo ®· ra
mÆt ph¶n c¸ch m¹ng (§¶ng LËp hiÕn, v.v.) th× ph¶i ®¸nh ®æ.
5. Trong khi liªn l¹c víi c¸c giai cÊp, ph¶i rÊt cÈn thËn, kh«ng khi
nμo nh−îng mét chót lîi Ých g× cña c«ng n«ng mμ ®i vμo ®−êng tho¶
hiÖp, trong khi tuyªn truyÒn c¸i khÈu hiÖu n−íc An Nam ®éc lËp,
ph¶i ®ång tuyªn truyÒn vμ thùc hμnh liªn l¹c víi bÞ ¸p bøc d©n téc
vμ v« s¶n giai cÊp thÕ giíi, nhÊt lμ v« s¶n giai cÊp Ph¸p.
Tμi liÖu cña B¶o tμng
C¸ch m¹ng ViÖt Nam.
___________
1) Cã thÓ hiÓu lμ: Ýt ra còng.

7. 4 Hå chÝ minh toμn tËp 5
CH¦¥NG TR×NH TãM T¾T CñA §¶NG
1. §¶ng lμ ®éi tiªn phong cña ®¹o qu©n v« s¶n gåm mét sè
lín cña giai cÊp c«ng nh©n vμ lμm cho hä cã ®ñ n¨ng lùc l·nh
®¹o quÇn chóng.
2. §¶ng tËp hîp ®a sè quÇn chóng n«ng d©n, chuÈn bÞ c¸ch
m¹ng thæ ®Þa vμ lËt ®æ bän ®Þa chñ vμ phong kiÕn.
3. §¶ng gi¶i phãng c«ng nh©n vμ n«ng d©n tho¸t khái ¸ch t−
b¶n.
4. §¶ng l«i kÐo tiÓu t− s¶n, trÝ thøc vμ trung n«ng vÒ phÝa
giai cÊp v« s¶n; §¶ng tËp hîp hoÆc l«i kÐo phó n«ng, t− s¶n
vμ t− b¶n bËc trung, ®¸nh ®æ c¸c ®¶ng ph¶n c¸ch m¹ng nh−
§¶ng LËp hiÕn, v.v..
5. Kh«ng bao giê §¶ng l¹i hy sinh quyÒn lîi cña giai cÊp c«ng
nh©n vμ n«ng d©n cho mét giai cÊp nμo kh¸c.
§¶ng phæ biÕn khÈu hiÖu "ViÖt Nam tù do" vμ ®ång thêi
§¶ng liªn kÕt víi nh÷ng d©n téc bÞ ¸p bøc vμ quÇn chóng v«
s¶n trªn thÕ giíi nhÊt lμ víi quÇn chóng v« s¶n Ph¸p.
§¶NG CéNG S¶N VIÖT NAM 1930
In trong s¸ch V¨n kiÖn §¶ng,
(tõ 27-10-1929 ®Õn 7-4-1935).
Nxb. Sù thËt, Hμ Néi, 1964, tr.15.
§IÒU LÖ V¾N T¾T
CñA §¶NG CéNG S¶N VIÖT NAM
I- Tªn: §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam.
II- T«n chØ: §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam tæ chøc ra ®Ó l·nh ®¹o
quÇn chóng lao khæ lμm giai cÊp tranh ®Êu ®Ó tiªu trõ t− b¶n
®Õ quèc chñ nghÜa, lμm cho thùc hiÖn x· héi céng s¶n.
III- LÖ vμo §¶ng: Ai tin theo chñ nghÜa céng s¶n, ch−¬ng
tr×nh §¶ng vμ Quèc tÕ Céng s¶n, h¨ng h¸i tranh ®Êu vμ d¸m
hy sinh phôc tïng mÖnh lÖnh §¶ng vμ ®ãng kinh phÝ, chÞu
phÊn ®Êu trong mét bé phËn §¶ng thêi ®−îc vμo §¶ng. Thî
vμo §¶ng thêi ph¶i cã mét ®¶ng viªn giíi thiÖu vμ ph¶i dù bÞ
3 th¸ng, thñ c«ng nghiÖp nghÌo, d©n cμy vμ lÝnh ph¶i cã hai
®¶ng viªn giíi thiÖu vμ dù bÞ 6 th¸ng, häc sinh, c¸c giai cÊp
kh¸c vμ ng−êi ®¶ng ph¸i kh¸c ph¶i cã hai ®¶ng viªn giíi
thiÖu vμ ph¶i dù bÞ 9 th¸ng.
Ng−êi d−íi 21 tuæi ph¶i vμo thanh niªn céng s¶n ®oμn.
IV- HÖ thèng tæ chøc:
Chi bé gåm tÊt c¶ ®¶ng viªn trong mét nhμ m¸y, mét c«ng
x−ëng, mét hÇm má, mét së xe löa, mét chiÕc tμu, mét ®ån
®iÒn, mét ®−êng phè, v.v..
HuyÖn bé, thÞ bé hay lμ khu bé:
HuyÖn bé gåm tÊt c¶ c¸c chi bé trong mét huyÖn.
ThÞ bé gåm tÊt c¶ c¸c chi bé trong mét ch©u thμnh nhá.
Khu bé gåm tÊt c¶ c¸c chi bé trong khu cña mét thμnh phè
lín nh− Sμi Gßn, Chî Lín, H¶i Phßng, Hμ Néi hay cña mét

8. 6 Hå chÝ minh toμn tËp 7
s¶n nghiÖp lín nh− má Hßn Gai.
TØnh bé, thμnh bé hay ®Æc biÖt bé:
TØnh bé gåm c¸c huyÖn bé, thÞ bé trong mét tØnh.
Thμnh bé gåm tÊt c¶ c¸c khu bé trong mét thμnh phè. §Æc
biÖt bé gåm tÊt c¶ khu bé trong mét s¶n nghiÖp lín.
Trung −¬ng
V- Tr¸ch nhiÖm cña ®¶ng viªn:
a) Tuyªn truyÒn chñ nghÜa céng s¶n vμ cæ ®éng quÇn chóng
theo §¶ng.
b) Tham gia mäi sù tranh ®Êu vÒ chÝnh trÞ vμ kinh tÕ cña
c«ng n«ng.
c) Ph¶i thùc hμnh cho ®−îc ch¸nh s¸ch vμ nghÞ quyÕt cña
§¶ng vμ Quèc tÕ Céng s¶n.
d) §iÒu tra c¸c viÖc.
e) KiÕm vμ huÊn luyÖn ®¶ng viªn míi.
VI- QuyÒn lîi ®¶ng viªn:
Trong c¸c cuéc héi nghÞ cña chi bé, ®¶ng viªn dù bÞ cã quyÒn
tham gia vμ ph¸t biÓu ý kiÕn, song kh«ng cã quyÒn biÓu
quyÕt, øng cö vμ tuyÓn cö.
VII- C¸c cÊp ®¶ng chÊp hμnh uû viªn:
a) Mét cÊp ®¶ng bé cã héi chÊp hμnh uû viªn ®Ó gi¸m ®èc vμ
chØ huy cho mäi ®¶ng viªn lμm viÖc.
b) Mçi chÊp hμnh uû viªn ph¶i th−êng b¸o c¸o cho ®¶ng viªn
biÕt.
VIII- Kinh phÝ:
a) Kinh phÝ cña §¶ng do nguyÖt phÝ vμ ®Æc biÖt quyªn mμ ra.
b) NguyÖt phÝ do c¸c cÊp ®¶ng bé tuú kinh phÝ mçi ®¶ng viªn
mμ ®Þnh.
c) Ng−êi kh«ng viÖc hoÆc èm th× khái ph¶i gãp nguyÖt phÝ.
IX- Kû luËt:
a) §¶ng viªn ë n¬i nμy ®i n¬i kh¸c ph¶i xin phÐp §¶ng vμ
theo c¬ quan n¬i ®ã ®Ó lμm viÖc.
b) BÊt cø vÒ vÊn ®Ò nμo ®¶ng viªn ®Òu ph¶i hÕt søc th¶o luËn
vμ ph¸t biÓu ý kiÕn, khi ®a sè ®· nghÞ quyÕt th× tÊt c¶ ®¶ng
viªn ph¶i phôc tïng mμ thi hμnh.
c) C¸ch xö ph¹t ng−êi cã lçi trong ®¶ng viªn: C¸ch xö ph¹t
ng−êi cã lçi trong §¶ng do héi chÊp hμnh uû viªn trong cÊp
§¶ng hay ®¹i biÓu ®¹i héi ®Þnh.
Tμi liÖu cña B¶o tμng
C¸ch m¹ng ViÖt Nam.

9. 8 Hå chÝ minh toμn tËp 9
LêI K£U GäI
Hìi c«ng nh©n, n«ng d©n, binh lÝnh, thanh niªn, häc sinh,
anh chÞ 1F1
)
bÞ ¸p bøc, bãc lét!
Anh chÞ em! C¸c ®ång chÝ!
NhËn chØ thÞ cña Quèc tÕ Céng s¶n gi¶i quyÕt vÊn ®Ò c¸ch
m¹ng ë n−íc ta, t«i ®· hoμn thμnh nhiÖm vô vμ thÊy cã tr¸ch
nhiÖm ph¶i göi tíi anh chÞ em vμ c¸c ®ång chÝ lêi kªu gäi
nμy.
M©u thuÉn gay g¾t vÒ kinh tÕ gi÷a c¸c n−íc ®Õ quèc chñ
nghÜa ®· g©y ra ChiÕn tranh thÕ giíi 1914-1918. Sau cuéc
chÐm giÕt ®Ém m¸u ®ã, thÕ giíi chia ra lμm hai mÆt trËn:
mÆt trËn c¸ch m¹ng gåm c¸c d©n téc bÞ ¸p bøc vμ giai cÊp v«
s¶n bÞ bãc lét trªn toμn thÕ giíi mμ ®éi tiªn phong lμ n−íc
Nga X«viÕt, vμ mÆt trËn cña chñ nghÜa ®Õ quèc mμ tæng
hμnh dinh lμ Héi quèc liªn.
Cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc Êy ®· lμm cho thÕ giíi bÞ thiÖt h¹i nÆng
nÒ vÒ ng−êi vμ cña, ®Æc biÖt lμ ®Õ quèc Ph¸p bÞ thiÖt h¹i nhiÒu h¬n
c¸c ®Õ quèc kh¸c. HiÖn nay, ®Ó tæ chøc l¹i nÒn kinh tÕ ë Ph¸p, ®Õ
quèc Ph¸p ra søc khai th¸c tμi nguyªn "cña chóng" ë §«ng D−¬ng.
Chóng x©y dùng thªm nhμ m¸y ®Ó bãc lét c«ng nh©n vμ buéc hä
ph¶i chÞu ®ãi rÐt. Chóng chiÕm ruéng ®Êt cña n«ng d©n ®Ó lËp ®ån
®iÒn, lμm cho n«ng d©n mÊt hÕt ruéng ®Êt vμ l©m vμo c¶nh tuyÖt
väng. Chóng t×m mäi c¸ch ®Ó bãp nÆn nh©n d©n ta; chóng thu thuÕ
ngμy cμng nÆng, b¾t mua "quèc tr¸i" ngμy cμng nhiÒu, lμm cho ång
bμo ta ngμy thªm nghÌo khæ.
___________
1) Trong Th− göi §¹i diÖn §¶ng Céng s¶n Ph¸p ë Quèc tÕ Céng
s¶n, ngμy 27-2-1930, dïng ch÷ Compatriotes (®ång bμo).
Cμng ngμy chóng cμng t¨ng c−êng qu©n ®éi: mét lμ ®Ó giÕt h¹i c¸ch
m¹ng An Nam, hai lμ ®Ó chuÈn bÞ mét cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc
n÷a ë Th¸i B×nh D−¬ng nh»m chiÕm thªm thuéc ®Þa, ba lμ ®Ó ph¸
c¸ch m¹ng Trung Quèc, bèn lμ ®Ó chèng l¹i n−íc Nga X«viÕt, v×
n−íc nμy ®ang gióp ®ì c¸c d©n téc bÞ ¸p bøc vμ c¸c giai cÊp bÞ bãc
lét trªn thÕ giíi ®øng lªn ®¸nh ®æ bän thèng trÞ. Cuéc chiÕn tranh
®Õ quèc thø hai ®ang ®−îc r¸o riÕt chuÈn bÞ. Khi cuéc chiÕn tranh
®ã næ ra, th× nhÊt ®Þnh ®Õ quèc Ph¸p sÏ ®Èy anh chÞ em chóng ta
vμo mét cuéc chÐm giÕt ®Çy téi ¸c. NÕu chóng ta ®Ó cho chóng
chuÈn bÞ chiÕn tranh, nÕu chóng ta ®Ó cho chóng chèng l¹i c¸ch
m¹ng Trung Quèc vμ n−íc Nga X«viÕt, nÕu chóng ta ®Ó cho chóng
tiªu diÖt c¸ch m¹ng An Nam th× kh¸c nμo chóng ta ®Ó cho chóng
d×m gièng nßi An Nam ta xuèng Th¸i B×nh D−¬ng.
Sù ¸p bøc vμ bãc lét v« nh©n ®¹o cña ®Õ quèc Ph¸p ®· lμm cho ®ång
bμo ta hiÓu r»ng cã c¸ch m¹ng th× sèng, kh«ng cã c¸ch m¹ng th×
chÕt. ChÝnh v× vËy mμ phong trμo c¸ch m¹ng ngμy cμng lín m¹nh:
c«ng nh©n b·i c«ng, häc sinh b·i kho¸, n«ng d©n ®ßi ruéng ®Êt, nhμ
bu«n nhá ®ãng cöa hμng, nh©n d©n c¶ n−íc ®ang vïng dËy chèng
bän ®Õ quèc.
Phong trμo c¸ch m¹ng An Nam lμm cho ®Õ quèc Ph¸p ph¶i
run sî. Cho nªn, mét mÆt chóng dïng bän phong kiÕn An
Nam, bän ®¹i t− s¶n ph¶n c¸ch m¹ng vμ bän ®Þa chñ ®Ó ¸p
bøc, bãc lét nh©n d©n An Nam. MÆt kh¸c, chóng kh¸m xÐt
nhμ cöa, b¾t bí, giam cÇm vμ giÕt h¹i nh÷ng ng−êi c¸ch
m¹ng An Nam; chóng hy väng dïng khñng bè tr¾ng tiªu diÖt
c¸ch m¹ng An Nam.
NÕu ®Õ quèc Ph¸p t−ëng cã thÓ dïng khñng bè tr¾ng hßng tiªu diÖt
c¸ch m¹ng An Nam th× chóng ®· lÇm to! Mét lμ, c¸ch m¹ng An
Nam kh«ng bÞ c« lËp, tr¸i l¹i nã ®−îc giai cÊp v« s¶n thÕ giíi nãi
chung vμ giai cÊp cÇn lao Ph¸p nãi riªng ñng hé. Hai lμ, gi÷a lóc
c¸c cuéc khñng bè tr¾ng lªn ®Õn ®Ønh cao th× nh÷ng ng−êi céng s¶n
An Nam tr−íc kia ch−a cã tæ chøc, ®ang thèng nhÊt l¹i thμnh mét
®¶ng, §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, ®Ó l·nh ®¹o toμn thÓ anh chÞ em bÞ

10. 10 Hå chÝ minh toμn tËp 11
¸p bøc chóng ta lμm c¸ch m¹ng.
Hìi c«ng nh©n, n«ng d©n, binh lÝnh, thanh niªn, häc sinh!
Anh chÞ em bÞ ¸p bøc, bãc lét!
§¶ng Céng s¶n ViÖt Nam1
®· ®−îc thμnh lËp. §ã lμ §¶ng cña
giai cÊp v« s¶n. §¶ng sÏ d×u d¾t giai cÊp v« s¶n l·nh ®¹o c¸ch
m¹ng An Nam ®Êu tranh nh»m gi¶i phãng cho toμn thÓ anh
chÞ em bÞ ¸p bøc, bãc lét chóng ta. Tõ nay anh chÞ em chóng
ta cÇn ph¶i gia nhËp §¶ng, ñng hé §¶ng vμ ®i theo §¶ng ®Ó:
1) §¸nh ®æ ®Õ quèc Ph¸p, phong kiÕn An Nam vμ giai cÊp t−
s¶n ph¶n c¸ch m¹ng.
2) Lμm cho n−íc An Nam ®−îc ®éc lËp.
3) Thμnh lËp ChÝnh phñ c«ng n«ng binh.
4) TÞch thu tÊt c¶ c¸c nhμ b¨ng vμ c¬ së s¶n xuÊt cña ®Õ quèc
trao cho ChÝnh phñ c«ng n«ng binh.
5) Quèc h÷u ho¸ toμn bé ®ån ®iÒn vμ ®Êt ®ai cña bän ®Õ quèc
vμ ®Þa chñ ph¶n c¸ch m¹ng An Nam chia cho n«ng d©n
nghÌo.
6) Thùc hiÖn ngμy lμm 8 giê.
7) Huû bá mäi thø quèc tr¸i vμ thuÕ th©n, miÔn c¸c thø thuÕ
cho n«ng d©n nghÌo.
8) §em l¹i mäi quyÒn tù do cho nh©n d©n.
9) Thùc hμnh gi¸o dôc toμn d©n.
10) Thùc hiÖn nam n÷ b×nh quyÒn.
Thay mÆt Quèc tÕ Céng s¶n
vμ §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam
NGUYÔN ¸I QUèC
Bót tÝch tiÕng Anh,
b¶n chôp l−u t¹i
ViÖn Hå ChÝ Minh.
B¸O C¸O GöI QUèC TÕ CéNG S¶N
Ngμy 18-2-1930
A. 1) NhËn ®−îc chØ thÞ cña Quèc tÕ Céng s¶n vÒ c«ng t¸c ë
§«ng D−¬ng, t«i tõ gi· n−íc §øc vμo th¸ng 6 vμ ®Õn Xiªm
vμo th¸ng 7-1928. T«i ®· lμm viÖc víi mét sè ng−êi An Nam
di c− ë ®Êy tíi th¸ng 11-1929.
2) Nh÷ng ®iÒu kiÖn ë Xiªm (®óng h¬n lμ c¶ ë Lμo).
(a) D©n c− rÊt ph©n t¸n, hÇu hÕt theo ®¹o PhËt, mét sè Ýt
theo ®¹o Thiªn chóa.
(b) Chõng 10 hay 15 ngh×n ng−êi An Nam di c− ë Xiªm vμ ë
Lμo. H¬n mét nöa trong sè hä ®· nhiÒu thÕ hÖ theo ®¹o
Thiªn chóa.
(c) Kinh tÕ - kh«ng cã c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp tù nhiªn vμ
l¹c hËu, ®iÒu ®ã dÉn ®Õn chç ®ång ruéng bá hoang; ng−êi ta
cã thÓ sö dông bao nhiªu ®Êt tïy ý, kh«ng h¹n chÕ, kh«ng
®¸nh thuÕ. Th−¬ng nghiÖp ë trong tay ng−êi Trung Quèc.
(d) Thiªn nhiªn - nöa n¨m nãng, nöa n¨m l¹nh, vμ ë mïa
nμy, tÊt c¶ mäi thø giao th«ng liªn l¹c ®Òu kh«ng thùc hiÖn
®−îc.
B. C«ng t¸c cña t«i ë Lμo.
1) Do nh÷ng ®iÒu kiÖn cña ng−êi An Nam (n«ng d©n tù do,
thî thñ c«ng, tiÓu th−¬ng), hä chØ cã thÓ ®−îc tæ chøc vμo
"Héi ¸i h÷u" víi t− t−ëng yªu n−íc vμ chèng ®Õ quèc. Tr−íc
®©y, hä cã h¬n 1000 ng−êi. Nh−ng hiÖn nay Ýt h¬n v× nh÷ng

11. 12 Hå chÝ minh toμn tËp 13
ng−êi An Nam theo ®¹o Thiªn chóa bÞ c¸c gi¸m môc ng−êi
Ph¸p ®e do¹ rót phÐp th«ng c«ng nªn hä ®· rót ra khái Héi ¸i
h÷u.
2) Ba tr−êng häc ®· ®−îc tæ chøc. Mét tr−êng kh¸c s¾p ®−îc
tæ chøc nh−ng ph¶i ho·n l¹i, v×:
(a) §Þa ®iÓm gÇn ng−êi Ph¸p.
(b) TØnh tr−ëng ng−êi Xiªm theo ®¹o Thiªn chóa.
(c) Cã mét nhμ thê do ng−êi Ph¸p lμm cè ®¹o, dÜ nhiªn lμ «ng
ta chèng l¹i chóng t«i.
3) Mét tê b¸o, tê "Th©n ¸i" s¾p ®−îc xuÊt b¶n.
C. §i vÒ An Nam.
§· hai lÇn t«i cè g¾ng vÒ An Nam, nh−ng ph¶i quay trë l¹i.
Bän mËt th¸m vμ c¶nh s¸t ë biªn giíi qu¸ cÈn mËt, ®Æc biÖt
lμ tõ khi x¶y ra vô An Nam "Quèc d©n ®¶ng".
D. Tíi Trung Quèc.
T«i ®· cè g¾ng ®i lÇn thø ba khi mét ®ång chÝ tõ Hång C«ng
tíi Xiªm vμ tin cho t«i biÕt t×nh h×nh Héi An Nam Thanh
niªn C¸ch m¹ng2F
1)
bÞ tan r·; nh÷ng ng−êi céng s¶n chia thμnh
nhiÒu ph¸i v.v..
LËp tøc t«i ®i Trung Quèc, tíi ®ã vμo ngμy 23-12. Sau ®ã, t«i
triÖu tËp c¸c ®¹i biÓu cña 2 nhãm (§«ng D−¬ng vμ An Nam).
Chóng t«i häp vμo ngμy mång 6-1.
Víi t− c¸ch lμ ph¸i viªn cña Quèc tÕ Céng s¶n cã ®Çy ®ñ
quyÒn quyÕt ®Þnh mäi vÊn ®Ò liªn quan ®Õn phong trμo c¸ch
m¹ng ë §«ng D−¬ng, t«i nãi cho hä biÕt nh÷ng sai lÇm vμ hä
ph¶i lμm g×. Hä ®ång ý thèng nhÊt vμo mét ®¶ng.
Chóng t«i cïng nhau x¸c ®Þnh c−¬ng lÜnh vμ chiÕn l−îc theo
®−êng lèi cña Quèc tÕ Céng s¶n.
C¸c ®¹i biÓu ph¶i tæ chøc mét Trung −¬ng l©m thêi gåm 7 uû
viªn chÝnh thøc vμ 7 uû viªn dù khuyÕt. C¸c ®¹i biÓu trë vÒ
An Nam ngμy 8-2.
E. C«ng t¸c cña Trung −¬ng míi.
1) Ngoμi c«ng t¸c hμng ngμy, hä ph¶i tæ chøc ngay:
___________
1) Nguyªn b¶n tiÕng Anh lµ The Annam Young Revolutionary Association.
a. §oμn thanh niªn céng s¶n.
b. Héi t−¬ng tÕ.
c. Héi ph¶n ®Õ.
Hä còng ph¶i lμm nh÷ng viÖc tèt nhÊt cña hä ®Ó më réng ¶nh
h−ëng cña X«viÕt Qu¶ng T©y.
2) §Ó t¹o cho quÇn chóng c¸ch m¹ng, ®Æc biÖt lμ giai cÊp cÇn
lao, biÕt r»ng hä ®−îc Quèc tÕ Céng s¶n d×u d¾t vμ giai cÊp
c«ng nh©n thÕ giíi ñng hé, r»ng hä ph¶i b¶o vÖ Liªn X« vμ
c¸ch m¹ng Trung Quèc, r»ng hä ph¶i ®Êu tranh chèng viÖc
chuÈn bÞ chiÕn tranh thÕ giíi míi - t«i ®· viÕt Lêi kªu gäi ®Ó
ph©n ph¸t khi Trung −¬ng ®−îc tæ chøc xong (kho¶ng ngμy
20-3).
F. Nh÷ng lùc l−îng cña chóng t«i
Cã 5 tæ chøc chÝnh trÞ ë §«ng D−¬ng:
a) §¶ng LËp hiÕn ®−îc lËp nªn bëi mét sè t− s¶n An Nam - ë
Nam Kú - hîp t¸c víi ®Õ quèc.
b) §¶ng T©n ViÖt ®−îc lËp nªn bëi tÇng líp trÝ thøc ®· mét thêi cã
¶nh h−ëng nh−ng b¾t ®Çu suy yÕu tõ khi cã khñng bè tr¾ng.
c) An Nam Quèc d©n ®¶ng còng ®−îc tæ chøc bëi trÝ thøc vμ giai cÊp
tiÓu t− s¶n. Tõ khi bÞ khñng bè tr¾ng, lùc l−îng chñ yÕu cña hä bÞ
tiªu diÖt vμ sè cßn l¹i th× ph©n hãa thμnh nhiÒu phe ph¸i: c¸nh t¶
th× quan hÖ chÆt chÏ víi chóng t«i, c¸nh h÷u th× ®ang trë thμnh
nh− nh÷ng ng−êi manh ®éng.
d) Héi An Nam Thanh niªn C¸ch m¹ng do chóng t«i tæ chøc tõ
n¨m 1925. Cã thÓ nãi r»ng, nã lμ qu¶ trøng, mμ tõ ®ã, në ra con
chim non céng s¶n (§¶ng Céng s¶n). Con chim ra ®êi, c¸i vá bÞ ph¸
huû gÇn hÕt do chÝnh s¸ch sai lÇm cña nh÷ng ng−êi céng s¶n. PhÇn
cßn l¹i cña nã chÞu ¶nh h−ëng vμ chÞu sù l·nh ®¹o cña chóng t«i
trong c«ng t¸c vËn ®éng quÇn chóng. Tõ nay, víi chÝnh s¸ch ®óng
vμ víi sù thèng nhÊt, chóng t«i cã thÓ ch¾c r»ng §¶ng Céng s¶n sÏ
tiÕn bé nhanh chãng.

12. 14 Hå chÝ minh toμn tËp 15
e) MÆc dï non trÎ vμ nhá bÐ, §¶ng Céng s¶n ®−îc tæ chøc tèt nhÊt vμ
ho¹t ®éng m¹nh nhÊt trong tÊt c¶ c¸c lùc l−îng. Chóng t«i cã:
Xiªm: 40 ®¶ng viªn chÝnh thøc vμ dù bÞ.
B¾c Kú: 204 "
Nam Kú: 51 "
Trung Quèc vμ n¬i kh¸c: 15.
(Trung Kú th× ghÐp vμo B¾c Kú vμ Nam Kú).
C¸c tæ chøc quÇn chóng:
B¾c Kú: 2.747 héi viªn
Nam Kú: 327 "
Xiªm: 500 "
Hång C«ng: 14 "
Th−îng H¶i: "
Nªn nhí r»ng, tõ khi Héi An Nam Thanh niªn C¸ch m¹ng
tan r·, hai nhãm céng s¶n sö dông nhiÒu - nÕu kh«ng nãi lμ
tÊt c¶ - nghÞ lùc vμ thêi gian trong cuéc ®Êu tranh néi bé vμ
bÌ ph¸i.
g) T×nh h×nh kinh tÕ vμ chÝnh trÞ nãi chung sÏ ®−îc b¸o c¸o
sau v× lóc nμy kh«ng cã tμi liÖu.
G. Phong trμo ®×nh c«ng
Tªn ®Þa ph−¬ng Th¸ng NghÒ nghiÖp
Hμ Néi 6-1929 C«ng nh©n c¬ khÝ
Sμi Gßn 6 "
§μ N½ng 6 "
H¶i Phßng 6 C«ng nh©n thuû tinh
Nam §Þnh 6 C«ng nh©n ®iÖn
H¶i Phßng 7 C«ng nh©n dÖt lôa
R¹ch Gi¸ 8 C«ng nh©n kÐo xe
Thñ DÇu Mét 8 C«ng nh©n ®ån ®iÒn
Sμi Gßn 9 C«ng nh©n kh¸ch s¹n
Chî Lín 9 C«ng nh©n nhμ in Trung
Quèc
B¾c Ninh 9 C«ng nh©n lμm g¹ch
H¶i Phßng 9 C«ng nh©n h·ng dÇu löa
CÇn Th¬ 9 C«ng nh©n kÐo xe
BÕn Tre 9 "
Mai Mot 9 Phu ®ån ®iÒn
Trμ Vinh 10 "
R¹ch Gi¸ 10 "
KiÕn An 11 C«ng nh©n kÐo xe
Ch©u §èc 11 "
Nam §Þnh 12 C«ng nh©n x©y dùng
H¶i Phßng 12 C«ng nh©n xi m¨ng
(B¶n Thèng kª nμy kh«ng ®Çy ®ñ, mμ chØ lμ ®iÒu
t«i biÕt vμo thêi gian hiÖn giê).
H. Khñng bè tr¾ng
BÞ b¾t gi÷, kÕt ¸n tõ 2 n¨m ®Õn 20 n¨m, l−u ®μy, tèng giam
vμo nhμ ngôc:
407 ®μn «ng
14 con g¸i vμ ®μn bμ
BÞ kÕt ¸n chung th©n: 7
Xö tö theo luËt h×nh: 4 (t«i lμ mét trong sè hä)
ChÕt trong tï: 3
BÞ b¾n chÕt: 1
I. Nh÷ng kiÕn nghÞ
1) Singapo. §¶ng bé Singapo ®· viÕt th− cho chóng t«i nãi
r»ng §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam sÏ ë d−íi sù chØ dÉn cña
Singapo. Nh−ng xÐt vÒ hoμn c¶nh ®Þa lý (Nga - Trung Quèc -
An Nam) còng nh− hoμn c¶nh chÝnh trÞ (§¶ng m¹nh h¬n,
c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ë B¾c Kú h¬n ë Nam Kú), t«i kiÕn
nghÞ r»ng §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam sÏ ®−îc sù chØ dÉn tõ

13. 16 Hå chÝ minh toμn tËp 17
Th−îng H¶i qua Hång C«ng.
Tuy nhiªn §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ph¶i quan hÖ thËt chÆt
chÏ víi Singapo. V× lÏ ®ã, t«i ®Ò nghÞ §¶ng Céng s¶n Trung
Quèc göi mét bøc th− giíi thiÖu ®Ó chóng t«i cã thÓ ph¸i mét
®ång chÝ An Nam lμm viÖc víi Singapo.
2) Xiªm. T«i yªu cÇu §¶ng Céng s¶n Trung Quèc göi mét bøc
th− kh¸c vμ ®Þa chØ cña ®ång chÝ l·nh ®¹o nμo ®ã (Trung
Quèc) t¹i Xiªm ®Ó c¸c ®ång chÝ An Nam ë n−íc nμy cã thÓ
lμm viÖc víi c¸c ®ång chÝ Trung Quèc.
3) Sμi Gßn. Trong chõng mùc t«i biÕt th× cã kho¶ng 200 ®ång
chÝ Trung Quèc ë ®ã. Nh−ng hä ho¹t ®éng rÊt Ýt v× hä kh«ng
cã ng−êi l·nh ®¹o cã n¨ng lùc.
T«i ®Ò nghÞ §¶ng Céng s¶n Trung Quèc:
(a) Ph¸i mét sè ®ång chÝ l·nh ®¹o ®Õn ®ã.
(b) C¸c ®¶ng bé Trung Quèc vμ An Nam ë ®ã, mçi §¶ng sÏ cã
1 ®¹i biÓu hoÆc nhiÒu h¬n ®Ó thμnh lËp mét v¨n phßng. V¨n
phßng nμy ph¶i:
(1) Phèi hîp c«ng t¸c cña hä víi nhau nh»m gi¶i quyÕt quyÒn
lîi cña c¶ ng−êi Trung Quèc vμ An Nam.
(2) Lμm tèt nhÊt viÖc xÕp ®Æt c¸c ®ång chÝ Trung Quèc hay
An Nam lμm c«ng d−íi tμu thuû ®i Singapo, Sμi Gßn, H¶i
Phßng, Hång C«ng, Th−îng H¶i ®Ó gi¶i quyÕt tèt h¬n giao
th«ng liªn l¹c cña chóng ta.
(3) BÊt cø khi nμo mét ®ång chÝ Trung Quèc bÞ c¶nh s¸t lμm
khã kh¨n3F
2)
, c¸c ®ång chÝ An Nam ph¶i b¶o vÖ hä, vμ "ng−îc
l¹i".
4) B¾c Kú. Cã mét sè lín c«ng nh©n Trung Quèc ë B¾c Kú,
®Æc biÖt lμ ë H¶i Phßng vμ Hμ Néi. H¬n n÷a, hai thμnh phè
nμy vμ c¸c vïng miÒn ng−îc lμ ®−êng duy nhÊt dÔ dμng cho
sù th«ng th−¬ng víi Qu¶ng T©y vμ V©n Nam, t«i kiÕn nghÞ
§¶ng Céng s¶n Trung Quèc ph¸i mét sè ®ång chÝ cã kh¶
n¨ng ®Õn c«ng t¸c ë nh÷ng thμnh phè ®ã.
___________
2) Nguyªn v¨n: Whenever a Chinese comrade is "out" by Police.
5) V©n Nam. Cã chõng 2.000 ng−êi Trung Quèc vμ nhiÒu h¬n
mét chót lμ c«ng nh©n An Nam ë ngμnh ®−êng s¾t V©n Nam
. T«i nghe nãi cã c¸c ®ång chÝ Trung Quèc ë ®ã.
T«i hái ®Þa chØ cña vμi ng−êi trong sè c¸c ®ång chÝ ®ã ®Ó
chóng t«i cã thÓ ph¸i mét sè ®ång chÝ An Nam ®Õn phèi hîp
víi hä.
6) Qu¶ng T©y. B¾c Ninh, Cao B»ng, L¹ng S¬n vμ nh÷ng tØnh
kh¸c cña An Nam ë vïng ®ã rÊt quan träng vÒ chiÕn l−îc ®èi
víi Qu¶ng T©y. Tr−íc ®©y, chóng t«i ®· cã n¨m ®ång chÝ lμm
viÖc ë ®ã. Míi ®©y tÊt c¶ hä ®Òu ®· bÞ b¾t. T«i kiÕn nghÞ ph¸i
nh÷ng ng−êi kh¸c ®Õn. Nh−ng chóng t«i ph¶i bμn xem thùc
hiÖn viÖc ®ã nh− thÕ nμo.
7) Hång C«ng. Sù hiÓu biÕt vÒ lý luËn vμ chÝnh trÞ cña c¸c
®ång chÝ An Nam rÊt thÊp, viÖc häc tËp vμ ®äc s¸ch b¸o ë
thuéc ®Þa gÇn nh− kh«ng cã ®−îc. Th−îng H¶i th× qu¸ xa. Do
®ã, t«i ®Ò nghÞ tæ chøc mét líp häc ë Hång C«ng. Chóng t«i
ph¶i th¶o luËn xem nªn tæ chøc líp häc ®ã thÕ nμo.
8) Th−îng H¶i. Cã binh lÝnh An Nam ë ®©y. Chóng t«i ph¶i
bμn xem nªn lμm viÖc víi hä nh− thÕ nμo.
K. Nh÷ng vÊn ®Ò nh− ph¸i nh÷ng ®ång chÝ An Nam ®Õn häc
ë tr−êng §¹i häc, vÊn ®Ò kinh tÕ, c−¬ng vÞ c«ng t¸c cña t«i,
v.v.. T«i nghÜ lμ t«i sÏ nãi víi c¸c ®ång chÝ khi chóng ta gÆp
nhau th× tèt h¬n.
Mét lÇn n÷a t«i ®Ò nghÞ gÆp c¸c ®ång chÝ, cμng sím cμng tèt,
v× c¸c ®ång chÝ cña t«i cã thÓ cÇn t«i ë Hång C«ng ®óng vμo
lóc nμy.
L. T«i rêi Hång C«ng vμo ngμy 13-2. Cho tíi khi ®ã t«i kh«ng
nhËn ®−îc tin tøc g× tõ Ph¸p vμ hai ®ång chÝ An Nam. T«i rÊt
lo l¾ng vÒ hä.
Lêi kªu gäi4F
3)
T¸i bót: §ång chÝ th©n mÕn, t«i mong ®−îc gÆp ®ång chÝ cμng
sím cμng tèt. 1- V× b¸o c¸o nμy viÕt ®· ®−îc hai ngμy mμ vÉn
___________
3) Lêi kªu gäi viÕt d−íi b¸o c¸o trªn ®· ®−a ë trang 8 - 10.

14. 18 Hå chÝ minh toμn tËp 19
ch−a ®Õn tay ®ång chÝ. Nh− vËy qu¸ chËm trÔ. 2- Chóng ta cã
thÓ gi¶i quyÕt tÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò nμy trong vßng vμi giê
nh−ng t«i ®· mÊt t¸m ngμy råi. 3- T«i buéc lßng ph¶i ®îi,
kh«ng biÕt lμm g× c¶, trong khi ®ã c«ng viÖc kh¸c ®ang chê
t«i.
N.A.Q
Bót tÝch tiÕng Anh,
b¶n chôp l−u t¹i
ViÖn Hå ChÝ Minh.
TH¦ GöI §¹I DIÖN TæNG C¤NG HéI
THèNG NHÊT PH¸P ë QUèC TÕ C¤NG HéI
§ång chÝ th©n mÕn,
§Ò nghÞ ®ång chÝ hái §¶ng bé vÒ viÖc göi c¸c b¸o vμ t¹p chÝ
cña §¶ng cho chóng t«i ®Ó chóng t«i dÞch ®¨ng b¸o cña chóng
t«i. §Çu ®Ò vμ tªn b¸o, t¹p chÝ nªn gÊp vμo phÝa trong. §ång
thêi göi cho chóng t«i mét tê b¸o t− s¶n cña n−íc c¸c ®ång
chÝ ®Ó c·i víi c¶nh s¸t nÕu chóng ph¸t hiÖn chóng t«i nhËn
b¸o chÝ céng s¶n.
Lêi chμo céng s¶n
Ngμy 27 th¸ng 2 n¨m 1930
Thay mÆt §¶ng Céng s¶n
§«ng D−¬ng5F
4)
NGUYÔN ¸I QUèC
§Þa chØ cña t«i:
¤ng Lý, H−¬ng C¶ng tiÓu d¹ b¸o,
Sè nhμ 53, phè Uynhªm, Hång C«ng.
Bót tÝch tiÕng Anh,
b¶n chôp l−u t¹i
ViÖn Hå ChÝ Minh.
___________
4) Trong nguyªn b¶n, viÕt For the C.P. of Indochina.

15. 20 Hå chÝ minh toμn tËp 21
TH¦ GöI V¡N PHßNG §¹I DIÖN
§¶NG CéNG S¶N §øC ë QUèC TÕ CéNG S¶N
C¸c ®ång chÝ th©n mÕn,
Trong hoμn c¶nh t«i sèng kh«ng hîp ph¸p, t«i cÇn cã mét
nghÒ ®Ó nãi víi ng−êi kh¸c. T«i ®ãng vai phãng viªn b¸o chÝ.
Nh−ng cÇn ph¶i chøng thùc ®−îc danh nghÜa ®ã cña t«i.
Trong sè tÊt c¶ c¸c b¸o cña c¸c ®¶ng chóng ta, t«i thÊy chØ cã
mçi mét tê b¸o kh«ng mang c¸i tªn "cã tÝnh chÊt lËt ®æ" vμ cã
thÓ cÊp cho t«i mét giÊy chøng nhËn thuËn tiÖn, ®ã lμ b¸o
ThÕ giíi.
T«i ®Ò nghÞ c¸c ®ång chÝ xin cho t«i mét giÊy chøng nhËn lμ
phãng viªn b¸o ThÕ giíi. Tªn cña t«i sÏ lμ L.M.V−¬ng. NÕu
c¸c ®ång chÝ cÇn biÕt nh÷ng ®iÒu g× thªm vÒ t«i, c¸c ®ång chÝ
cø hái c¸c ®ång chÝ Ph¸p.
Lêi chμo céng s¶n th©n ¸i
Ngμy 27 th¸ng 2 n¨m 1930
NGUYÔN ¸I QUèC
§Þa chØ cña t«i (chØ dïng ®Ó göi giÊy chøng nhËn cho t«i th«i):
¤ng TIÕT NGUYÖT L¢M
Hoa Phong c«ng ty, sè nhμ 136, ®−êng Wan Chai, Hång C«ng.
Bót tÝch tiÕng Ph¸p,
b¶n chôp l−u t¹i
ViÖn Hå ChÝ Minh.
TH¦ GöI §¹I DIÖN §¶NG CéNG S¶N PH¸P
ë QUèC TÕ CéNG S¶N
C¸c ®ång chÝ th©n mÕn,
1. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ®· ®−îc thμnh lËp. VÒ vÊn ®Ò tæ
chøc, t«i ®· göi b¸o c¸o cho Ban ph−¬ng §«ng. Do ®ã, t«i
thÊy kh«ng cÇn nh¾c l¹i ë ®©y, c¸c ®ång chÝ sÏ xem b¸o c¸o
®ã ë Ban ChÊp hμnh Quèc tÕ Céng s¶n.
2. T«i cã mÊy yªu cÇu vμ c©u hái sau ®©y víi c¸c ®ång chÝ.
CÇn gi¸o dôc c¸c ®ång chÝ An Nam chóng t«i, v× tr×nh ®é t−
t−ëng, lý luËn vμ kinh nghiÖm chÝnh trÞ cña c¸c ®ång chÝ ®ã
cßn rÊt thÊp. T«i yªu cÇu c¸c ®ång chÝ: (a) cho chóng t«i mét
tñ s¸ch c¸c t¸c phÈm cña M¸c vμ Lªnin, vμ c¸c s¸ch kh¸c cÇn
cho viÖc gi¸o dôc céng s¶n chñ nghÜa; (b) göi cho chóng t«i
b¸o L'HumanitÐ vμ t¹p chÝ Inprekorr vμ c¶ §iÒu lÖ, C−¬ng
lÜnh cña §¶ng vμ §oμn thanh niªn céng s¶n.
3. C¸ch göi: s¸ch th× ®ãng vμo nh÷ng gãi nhá, b¸o vμ tμi liÖu th×
cho vμo phong b×, giÊu vμo trong c¸c ®Çu ®Ò: §iÒu lÖ vμ C−¬ng
lÜnh.
4. Cho t«i vμi ®Þa chØ ch¾c ch¾n ë Pari ®Ó chóng t«i cã thÓ viÕt
th− cho c¸c ®ång chÝ.
Cho chóng t«i biÕt tªn nh÷ng con tμu ch¹y ®−êng Ph¸p -
ViÔn §«ng trªn ®ã cã c¸c ®ång chÝ Ph¸p lμm viÖc vμ cho
chóng t«i biÕt tªn c¸c ®ång chÝ ®ã ®Ó chóng t«i cã thÓ b¾t liªn
l¹c víi hä (chóng t«i ë ®©y buéc ph¶i thay ®æi chç ë lu«n cho
nªn kh«ng thÓ cho biÕt ®Þa chØ ®−îc).
5. Chóng t«i sÏ lμm c¸ch nμo ®Ó sù hîp t¸c gi÷a §¶ng Céng
s¶n ViÖt Nam vμ §¶ng Céng s¶n Ph¸p thùc sù cã hiÖu qu¶.

16. 22 Hå chÝ minh toμn tËp 23
6. T«i ®−îc biÕt cã nh÷ng ®ång chÝ ViÖt Nam ë Pari lîi dông
danh nghÜa ®¶ng viªn ®Ó nhËn (nãi ®óng h¬n lμ bßn rót) tiÒn
cña c¸c c«ng nh©n An Nam. T«i ®Ò nghÞ c¸c ®ång chÝ kiÓm
so¸t hä ®Ó tr¸nh g©y Ên t−îng xÊu trong c«ng nh©n. (B)6F
5)
Hoμng lμ mét ng−êi tèt nh−ng kh«ng biÕt g× vÒ chÝnh trÞ. Anh
ta ®· göi nh÷ng ng−êi ph¶n c¸ch m¹ng ®Õn Tr−êng ®¹i häc
c¸c d©n téc ph−¬ng §«ng (nh÷ng ng−êi nhiÖt t×nh theo ph¸i
NguyÔn ThÕ TruyÒn) vμ ®· cö nh÷ng ®¹i biÓu (®Õn §¹i héi
lÇn thø s¸u) ®¸nh lÉn nhau vμ g©y nh÷ng chuyÖn tai tiÕng.
T«i yªu cÇu tõ nay Tr−êng kh«ng nhËn c¸c ®¹i biÓu hoÆc häc
sinh An Nam nμo kh«ng cã sù giíi thiÖu cña §¶ng Céng s¶n
ViÖt Nam.
7. Coi nh− b−íc ®Çu cña sù hîp t¸c, t«i ®Ò nghÞ §¶ng Céng
s¶n Ph¸p c«ng bè mét bøc th− gãp ý kiÕn víi §¶ng Céng s¶n
ViÖt Nam vμ ra lêi kªu gäi lÝnh Ph¸p ë §«ng D−¬ng. Th− vμ
lêi kªu gäi ®ã ph¶i ng¾n gän ®Ó chóng t«i cã thÓ dÞch vμ ph©n
ph¸t d−íi h×nh thøc truyÒn ®¬n (do chóng t«i ph¶i in theo lèi
cæ s¬). T«i ®Ò nghÞ c¸c ®ång chÝ göi cho t«i b¶n gèc nh÷ng tμi
liÖu ®ã.
8. §Þa chØ göi cho t«i: VÒ th− (Göi cho Trung −¬ng §¶ng
Céng s¶n Trung Quèc ®Ò trªn phong b×: ¤ng VÝcto L¬b«ng,
123, ®¹i lé Céng hoμ, Pari, Ph¸p). VÒ s¸ch b¸o: ¤ng Lý,
H−¬ng C¶ng tiÓu d¹ b¸o, 53, phè Uynhªm, Hång C«ng.
9. Lóc nμy t«i ch−a biÕt râ vÞ trÝ cña t«i. T«i hiÖn lμ ®¶ng viªn
§¶ng Céng s¶n Ph¸p hay §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ? Cho
®Õn khi cã lÖnh míi, t«i vÉn ph¶i chØ ®¹o c«ng viÖc cña §¶ng
Céng s¶n ViÖt Nam. Nh−ng víi danh nghÜa g×? T«i kh«ng
tham gia Trung −¬ng §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam v× t«i ch−a
trë vÒ §«ng D−¬ng ®−îc, nhÊt lμ lóc nμy, chóng ®· ban cho
t«i mét c¸i ¸n tö h×nh v¾ng mÆt. Sù uû nhiÖm c«ng t¸c cña
Quèc tÕ Céng s¶n cho t«i ®· hÕt h¹n ch−a? NÕu ch−a, t«i vÉn
tham gia Ban ph−¬ng §«ng ë ®©y? T«i ®Ò nghÞ c¸c ®ång chÝ
nh¾c Ban Th−êng vô Quèc tÕ Céng s¶n cho quyÕt ®Þnh vÒ
viÖc nμy.
___________
5) Nguyªn v¨n cã ch÷ (B) ch−a râ ý nghÜa.
10. Sau khi thμnh lËp §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam cã lêi kªu gäi
sÏ ®−îc ph©n ph¸t trong c¶ n−íc vμo kho¶ng ngμy 20-3.
Tr−íc ®©y t«i cã nhËn chØ thÞ cña Quèc tÕ Céng s¶n dμn xÕp
(?) c¸c vÊn ®Ò vÒ c¸ch m¹ng ë §«ng D−¬ng, nay nhiÖm vô ®·
hoμn thμnh, t«i nghÜ cã bæn phËn göi cho c¸c b¹n vμ c¸c ®ång
chÝ Lêi kªu gäi nμy.
(Nguyªn v¨n Lêi kªu gäi)7F
6)
.
T«i ®Ò nghÞ c¸c ®ång chÝ:
a) C«ng bè trªn b¸o L'HumanitÐ vμ t¹p chÝ Inprekorr Lêi kªu
gäi nh©n dÞp thμnh lËp §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam.
b) ChuyÓn nh÷ng th− kÌm theo.
c) Vμ tr¶ lêi cho t«i biÕt.
Lêi chμo céng s¶n th©n ¸i
Ngμy 27 th¸ng 2 n¨m 1930
NGUYÔN ¸I QUèC
Bót tÝch tiÕng Ph¸p,
b¶n chôp l−u t¹i
ViÖn Hå ChÝ Minh.
___________
6) Xem Lêi kªu gäi ë tr.8-10.

17. 24 Hå chÝ minh toμn tËp 25
TH¦ GöI V¡N PHßNG §¹I DIÖN
§¶NG CéNG S¶N Mü
Ngμy 27-2-1930
C¸c ®ång chÝ th©n mÕn,
T«i ®Ò nghÞ c¸c ®ång chÝ hái §¶ng bé vÒ viÖc göi cho chóng
t«i b¸o vμ t¹p chÝ cña §¶ng ®Ó chóng t«i cã thÓ dÞch ®¨ng b¸o
cña chóng t«i. §Çu ®Ò vμ tªn b¸o, t¹p chÝ th× nªn gÊp vμo
phÝa trong. §ång thêi göi cho chóng t«i mét tê b¸o t− s¶n ®Ó
c·i víi c¶nh s¸t nÕu chóng ph¸t hiÖn chóng t«i nhËn b¸o
§¶ng.
Lêi chμo céng s¶n
Thay mÆt §¶ng Céng s¶n §«ng D−¬ng
NGUYÔN ¸I QUèC
§Þa chØ cña t«i:
¤ng Lý, H−¬ng C¶ng tiÓu d¹ b¸o,
Sè nhμ 53, phè Uynhªm, Hång C«ng.
Bót tÝch tiÕng Anh,
b¶n chôp l−u t¹i
ViÖn Hå ChÝ Minh.
TH¦ GöI §åNG CHÝ S¤TA
Liªn ®oμn chèng ®Õ quèc - BÐclin
Ngμy 27-2-1930
C¸c ®ång chÝ th©n mÕn,
T«i ®ang ë Trung Quèc. Khã cã thÓ viÕt dμi cho ®ång chÝ lóc
nμy. ChØ v¾n t¾t mÊy ch÷.
a) §¶ng ®· ®−îc thμnh lËp ë §«ng D−¬ng.
b) Cã thÓ hai tuÇn n÷a t«i sÏ viÕt cho ®ång chÝ dμi h¬n. Hai
th¸ng n÷a sÏ cã nh÷ng tin vui cho Liªn ®oμn.
c) §ång chÝ cã nhËn ®−îc tÊt c¶ th− tõ t«i göi cho ®ång chÝ
kh«ng?
d) Göi cho t«i nh÷ng §iÒu lÖ, C−¬ng lÜnh, tμi liÖu cña
Liªn ®oμn, bá vμo phong b× cña mét hiÖu bu«n vμ göi ®Õn
®Þa chØ sau ®©y:
¤ng TIÕT NGUYÖT L¢M
Hoa Phong c«ng ty,
136, ®−êng Wan Chai, Hång C«ng.
e) Göi cho t«i c¶ b¸o ¶nh cña Cøu tÕ c«ng nh©n. §©y
chØ lμ "mμn khãi" ®Ó nhËn c¸c b¸o kh¸c.
§ång chÝ göi b¸o ®ã cho t«i theo ®Þa chØ:
¤ng Lý, H−¬ng C¶ng tiÓu d¹ b¸o,
53 phè Uynhªm, Hång C«ng.

18. 26 Hå chÝ minh toμn tËp 27
f) Cho t«i ®Þa chØ cña mét tê b¸o Ên §é tèt nhÊt.
g) Ýt l©u n÷a, t«i sÏ göi cho ®ång chÝ nh÷ng phong b× ®Ó ®Ò
nghÞ ®ång chÝ chuyÓn ®Õn nh÷ng ®Þa chØ kh¸c nhau, ngoμi
phong b× ghi c¸c ký hiÖu sau ®©y:
G lμ ®Ó göi cho b¸o TiÕng cßi (M¸txc¬va)
P lμ ®Ó göi cho b¸o Sù thËt (M¸txc¬va)
I lμ ®Ó göi cho t¹p chÝ Th− tÝn quèc tÕ (BÐclin)
Göi tíi ®ång chÝ vμ Anna nh÷ng kû niÖm c¸ch m¹ng th©n
mÕn.
P¤N
Bót tÝch tiÕng Ph¸p,
b¶n chôp l−u t¹i
ViÖn Hå ChÝ Minh.
TH¦ GöI C¸C §åNG CHÝ LI£N X¤
Ngμy 28-2-1930
C¸c ®ång chÝ th©n mÕn,
Ng−êi An Nam, nhÊt lμ nh÷ng ng−êi lao ®éng, muèn biÕt
n−íc Nga. Nh−ng c¸c s¸ch b¸o c¸ch m¹ng ®Òu bÞ ph¸p luËt
hμ kh¾c cña ®Õ quèc Ph¸p nghiªm cÊm. H¬n n÷a, c«ng nh©n
vμ n«ng d©n An Nam phÇn lín kh«ng biÕt ch÷. Nh÷ng ng−êi
cã häc chót Ýt kh«ng biÕt thø tiÕng nμo kh¸c ngoμi tiÕng An
Nam. NhiÖm vô cña chóng t«i lμ ph¶i nãi víi hä vÒ Tæ quèc
®ã cña giai cÊp v« s¶n nh− thÕ nμo. §Ó lμm viÖc nμy t«i cã ý
®Þnh viÕt mét quyÓn s¸ch, - b»ng tiÕng An Nam, ®−¬ng nhiªn
- d−íi h×nh thøc: "Nh÷ng kû niÖm vÒ cuéc du lÞch cña t«i". T«i
mong r»ng nã sÏ sinh ®éng, hÊp dÉn, dÔ ®äc vμ cã nhiÒu mÈu
chuyÖn. §©y lμ §Ò c−¬ng cña t«i vÒ cuèn s¸ch ®ã.
I. TR¦íC C¸CH M¹NG
1. §iÒu kiÖn sèng cña c«ng nh©n vμ n«ng d©n.
2. C¸c tæ chøc c¸ch m¹ng, c«ng t¸c vμ sù hy sinh cña c¸c tæ
chøc ®ã.
3. Sù chuÈn bÞ cho cuéc c¸ch m¹ng.
4. C«ng t¸c bÝ mËt cña R.K.P.
II. TRONG CUéC C¸CH M¹NG
1. C¸ch m¹ng b¾t ®Çu.
2. §¶ng vµ c¸c c«ng ®oµn.

19. 28 Hå chÝ minh toμn tËp 29
3. N«ng d©n, sinh viªn, phô n÷, nhi ®ång tham gia c¸ch
m¹ng.
4. Nh÷ng khã kh¨n do bän ®Õ quèc g©y ra, bän ph¶n c¸ch
m¹ng Nga, n¹n thiÕu ®ãi, vμ sù anh dòng c¸ch m¹ng.
5. Sù ph¸t triÓn dÇn dÇn cña ®Êt n−íc X«viÕt.
6. Chñ nghÜa céng s¶n thêi chiÕn2
(®êi sèng thùc).
III. NGμY NAY
1. Tæ chøc ChÝnh phñ X«viÕt.
2. §iÒu kiÖn sèng cña c«ng nh©n, n«ng d©n, binh lÝnh,
phô n÷, sinh viªn, nhi ®ång, phô l·o, v.v.. §¹i häc c«ng
nh©n, tr−êng §¶ng, v.v..
3. §êi sèng trong c¸c nhμ m¸y, tr¹i lÝnh, tr−êng häc (gi¸o
dôc, gi¶i trÝ, nghØ hÌ, v.v.).
4. H«n nh©n vμ nhμ ë.
5. C¸c hîp t¸c x·.
6. Phó n«ng vμ con bu«n.
7. VÊn ®Ò ruéng ®Êt.
8. KÕt qu¶ cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi3
vμ cña kÕ ho¹ch 5
n¨m.
9. Quèc tÕ céng s¶n4
, Quèc tÕ C«ng héi5
, Quèc tÕ N«ng d©n6
(sè héi viªn vμ c¸c n−íc tham gia).
10. R¹p h¸t, bÖnh viÖn, nhμ trÎ, v.v..
11. Sè liÖu so s¸nh (1914-1930) vÒ:
a) sè tæ chøc c«ng nh©n vμ n«ng d©n, thμnh viªn cña c¸c tæ
chøc nμy;
b) vÒ sè tr−êng häc vμ sè häc sinh;
c) vÒ bÖnh viÖn vμ c¸c c¬ quan x· héi kh¸c;
d) sè c«ng nh©n vμ n«ng d©n biÕt ch÷;
e) s¶n xuÊt trong n−íc.
v.v., v.v..
B©y giê cã hai vÊn ®Ò ®−îc ®Æt ra:
1. Tμi liÖu: T«i kh«ng cã g× c¶. T«i ®Ò nghÞ c¸c ®ång chÝ cung
cÊp cho t«i tμi liÖu b»ng tiÕng Ph¸p hay tiÕng Anh. Göi ®Õn
cho Trung −¬ng §¶ng Céng s¶n Trung Quèc. §Ò ngoμi b×:
Göi «ng VÝcto L¬b«ng, 123 - §¹i lé Céng hoμ, Pari, Ph¸p, víi
c©u ghi: "Nhê chuyÓn ngay tøc kh¾c".
2. ViÖc in: ë ®©y chóng t«i chØ cã poly-copie nªn chØ cã thÓ in
nhiÒu nhÊt lμ mét tr¨m b¶n. Ch÷ c¸i ViÖt Nam gièng nh−
ch÷ c¸i Latinh víi mét sè dÊu phô, vÝ dô: a μ ¸ © ¹ ·, v.v., khi
viÕt xong cuèn s¸ch, chóng t«i cã thÓ in ë n¬i c¸c ®ång chÝ
®−îc kh«ng?
T«i tin t−ëng ë ®ång chÝ vÒ mÆt tμi liÖu còng nh− vÒ nh÷ng
lêi khuyªn cÇn thiÕt. H·y tr¶ lêi cho t«i theo ®Þa chØ trªn.
Lêi chμo céng s¶n anh em
NGUYÔN ¸I QUèC
Bót tÝch tiÕng Ph¸p,
b¶n chôp l−u t¹i
ViÖn Hå ChÝ Minh.

20. 30 Hå chÝ minh toμn tËp 31
TH¦ GöI V¡N PHßNG §¹I DIÖN
§¶NG CéNG S¶N ANH ë QUèC TÕ CéNG S¶N
§ång chÝ th©n mÕn,
T«i ®Ò nghÞ ®ång chÝ göi cho chóng t«i b¸o La Vie OuvriÌre vμ
t¹p chÝ cña Quèc tÕ C«ng héi ®á. C¸c b¸o chÝ ®ã sÏ d¸n tem
Ph¸p vμ tªn c¸c b¸o ph¶i giÊu kÝn. §ång thêi göi cho chóng
t«i bÊt kú mét tê b¸o t− s¶n nμo (nhËn ë b¸o La Vie
OuvriÌre). §iÒu nμy lμ ®Ó chèi c·i nÕu c¶nh s¸t thÊy r»ng
chóng t«i nhËn c¸c b¸o chÝ "lËt ®æ".
Lêi chµo céng s¶n th©n ¸i
Ngµy 28 th¸ng 2 n¨m 1930
Thay mÆt §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (§«ng D−¬ng)
NGUYÔN ¸I QUèC
§Þa chØ cña t«i:
¤ng Lý, H−¬ng C¶ng tiÓu d¹ b¸o,
sè nhμ 53, phè Uynhªm, Hång C«ng.
Bót tÝch tiÕng Ph¸p,
b¶n chôp l−u t¹i
ViÖn Hå ChÝ Minh.
B¸O C¸O GöI QUèC TÕ CéNG S¶N
VÒ PHONG TRμO C¸CH M¹NG ë AN NAM
Tõ khi ®Õ quèc Ph¸p x©m chiÕm An Nam, trong n−íc, lu«n
lu«n cã phong trμo quèc gia. Nh−ng tr−íc n¨m 1905, ®ã lμ
mét sù hçn hîp gi÷a chñ nghÜa ph¶n ®Õ, chèng c«ng gi¸o vμ
CÇn V−¬ng7
. Tuy vËy, lóc ®ã kh«ng cã phong trμo quÇn
chóng, kh«ng cã mét tæ chøc nμo nh− mét ®¶ng. Ngän cê d©n
téc do Hoμng Hoa Th¸m n¾m, cïng víi mét sè Ýt ng−êi cã
tinh thÇn kiªn quyÕt vμ ®−îc sù gióp ®ì cña n«ng d©n, ®·
®¸nh chiÕm Yªn ThÕ vμ tiÕn hμnh c¸c cuéc chiÕn ®Êu chíp
nho¸ng chèng nhμ cÇm quyÒn Ph¸p. Bän Ph¸p kh«ng thÓ
tiªu diÖt ®−îc Hoμng Hoa Th¸m, do ®ã nh©n d©n tin r»ng
Hoμng Hoa Th¸m lμ thÇn th¸nh, biÕt tr−íc ®−îc mäi viÖc.
N¨m 1911, bän Ph¸p thuª mét tªn ph¶n béi ®Çu ®éc Hoμng
Hoa Th¸m.
N¨m 1905, th¾ng lîi cña NhËt ®èi víi Nga ®· cã
tiÕng vang to lín ë An Nam. Nh©n d©n nãi r»ng: "Ng−êi da
vμng kh«ng cßn kÐm ng−êi da tr¾ng". Hä cho NhËt lμ kÎ v«
®Þch cña tù do ë c¸c n−íc ch©u ¸. Thªm vμo tinh thÇn ®ã, nÒn
v¨n häc c¶i l−¬ng Trung Hoa cña L−¬ng Kh¶i Siªu vμ Khang
H÷u Vi ®· ®−a tinh thÇn d©n téc An Nam lªn ®é cao. Sau ®ã
b¾t ®Çu cã cuéc ®i ra n−íc ngoμi cña tÇng líp trÝ thøc sang
NhËt B¶n. Nh÷ng ng−êi ®i ra n−íc ngoμi ®ã cã tæ chøc mét
®¶ng, cã mét hoμng th©n lμm chñ tÞch vμ mét nhμ v¨n hμo
næi tiÕng (Phan Béi Ch©u) lμm tæng th− ký. §¶ng nμy còng
nh− hy väng vμo sù gióp ®ì cña NhËt B¶n ®· kh«ng kÐo dμi
®−îc l©u. NhËt B¶n lîi dông phong trμo ®ã ®Ó do¹ Ph¸p vμ
buéc Ph¸p ph¶i ký mét hiÖp −íc (1907) cho NhËt cã quyÒn
®−a qu©n ®éi sang An Nam khi xø thuéc ®Þa nμy cã triÖu
chøng n¸o ®éng, chóng trôc xuÊt sinh viªn An Nam ra khái
n−íc NhËt. Mét sè nh÷ng ng−êi xuÊt d−¬ng trë vÒ An Nam bÞ

21. 32 Hå chÝ minh toμn tËp 33
giam mét thêi gian, hoÆc quay l¹i lμm gi¸n ®iÖp cho chÝnh
phñ thùc d©n. Mét sè sang Trung Quèc. Cßn hoμng th©n lμm
chñ tÞch ®¶ng vÉn cßn ë NhËt sèng d−íi sù kho¶n ®·i cña bän
quý téc NhËt B¶n, bän nμy cÊp cho mçi th¸ng 50 yªn. §¶ng
Quang phôc hoÆc §¶ng Quèc d©n ®Õn ®©y chÊm døt.
N¨m 1908, mét cuéc b·i c«ng cña n«ng d©n næ ra
trong toμn quèc, nh÷ng ng−êi b·i c«ng ë mçi huyÖn tËp hîp
l¹i b¾t mét sè bän thu thuÕ chî bá vμo bao vμ nÐm xuèng
s«ng, b¾t c¸c quan l¹i ë huyÖn ®−a lªn tØnh vμ trao tr¶ l¹i cho
chÝnh quyÒn Ph¸p, giÕt mét sè c¶nh s¸t vμ ph¸ mét vμi tr¹m
c¶nh s¸t. Ngoμi ra nh÷ng ng−êi b·i c«ng tá ra «n hoμ vμ hä
kh«ng cã vò khÝ. §Æc ®iÓm cña cuéc b·i c«ng lμ lßng c¨m thï
®Æc biÖt h−íng vμo quan l¹i An Nam lμm c«ng cô tèi ®¾c lùc
cho chÝnh quyÒn vμ lμ nh÷ng kÎ g©y ra khæ cùc. Nh÷ng ng−êi
b·i c«ng ®ßi mét c¸ch «n hoμ bän Ph¸p ph¶i rót nh÷ng quan
l¹i ®ã ®i vμ ph¶i gi¶m thuÕ ®iÒn thæ. §Ó biÓu thÞ sù ®oμn kÕt,
mäi ng−êi b·i c«ng ®Òu c¾t tãc ng¾n (ng−êi An Nam quen ®Ó
tãc dμi nh− ng−êi Sik ë Ên §é) vμ gäi nhau lμ anh em. Cuéc
b·i c«ng kÐo dμi ba bèn ngμy vμ cuèi cïng bÞ ®μn ¸p b»ng
nhiÒu cuéc chÐm giÕt ®Ém m¸u. Bän Ph¸p gäi cuéc b·i c«ng
®ã lμ "cuéc b¹o ®éng cña nh÷ng anh em tãc ng¾n". Sau ®ã lμ
giai ®o¹n khñng bè tr¾ng. TÊt c¶ nh÷ng ng−êi c¾t tãc ng¾n
®Òu bÞ b¾t. TÊt c¶ nh÷ng ng−êi trÝ thøc nμo cã ®«i chót tiÕng
t¨m ®Òu bÞ ®−a ®i ®μy. TÊt c¶ c¸c tr−êng t− thôc ®Òu bÞ ®ãng
cöa vμ tÊt c¶ c¸c s¸ch b¸o n−íc ngoμi ®Òu bÞ cÊm. TÊt c¶
nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o hoÆc bÞ coi lμ ng−êi l·nh ®¹o - kho¶ng
200 - ®Òu bÞ chÆt ®Çu. ThuÕ m¸ t¨ng.
N¨m 1910, binh sÜ An Nam ë Hμ Néi cã tæ chøc mét cuéc ®Çu
®éc8
tÊt c¶ ng−êi Ph¸p ë trong thμnh phè. Binh lÝnh vμ sÜ quan
Ph¸p ®ang ¨n c¬m tèi nh− th−êng lÖ, mét sè ®· thÊy buån
ngñ. Ng−êi ®éi An Nam ®· cã mÆt ë ®ån vμ s½n sμng ra lÖnh
khëi nghÜa. BÊt chît mét ®¹i uý Ph¸p ®Õn tr¹i, ngõng b÷a
c¬m tèi vμ cho b¸o ®éng. C¸c binh sÜ c¸ch m¹ng bÞ mét tªn
®Çy tí cña tªn ®¹i uý ph¶n béi. Cuéc ®Çu ®éc bÞ ®μn ¸p rÊt
tμn nhÉn. Nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o bÞ b¾t ngåi trªn mòi l−ìi lª
vμ dïng k×m nguéi røt tõng miÕng thÞt mét. Cha mÑ hä ph¶i
chøng kiÕn cuéc tμn s¸t vμ lÔ chÆt ®Çu. §Çu cña ph¹m nh©n
bÞ c¾m vμo ®Çu gËy tre ®Æt ë nh÷ng ®−êng phè ®«ng ng−êi
trong nhiÒu ngμy. Nh÷ng ng−êi tham gia vô ®Çu ®éc tá ra rÊt
dòng c¶m. Khi bän quan l¹i hái, hä chØ tr¶ lêi r»ng: "ChÝnh
chóng t«i míi lμ ng−êi xö c¸c anh, chø kh«ng ph¶i c¸c anh lμ
ng−êi xö chóng t«i". Trªn ®o¹n ®Çu ®μi, hä nãi víi ng−êi An
Nam r»ng: "NÕu c¸c b¹n tiÕp tôc c«ng viÖc cña chóng t«i vμ
thμnh c«ng trong c«ng viÖc mμ chóng t«i ®· thÊt b¹i th×
chóng t«i chÕt còng vui".
N¨m 1911, cã mét vô kh¸c n÷a. Mét tr¸i bom næ ë s©n mét
tiÖm cμ phª Ph¸p giÕt chÕt nhiÒu sÜ quan vμ th−êng d©n
Ph¸p. Nh÷ng ng−êi nÐm bom trèn tho¸t, nh−ng d©n chóng
Ph¸p ë Hμ Néi muèn yªu cÇu nhμ cÇm quyÒn "cho mét bμi
häc". Do ®ã nhiÒu ng−êi An Nam bÞ b¾t vμ bÞ b¾n chÕt. LuËt
giíi nghiªm ®−îc c«ng bè vμ tiÕp theo sau lμ khñng bè tr¾ng.
N¨m 1915 nhμ c¸ch m¹ng L−¬ng Ngäc QuyÕn bÞ b¾t giam
ë tØnh Th¸i Nguyªn. Trong khi ë nhμ lao, «ng cã tæ chøc mét
cuéc b¹o ®éng. Cuéc b¹o ®éng b¾t ®Çu ë trong nhμ lao sau lan
ra thμnh phè. NhiÒu ng−êi Ph¸p bÞ giÕt, nhiÒu ng−êi kh¸c
ph¶i bá ch¹y. Nh÷ng ng−êi c¸ch m¹ng chiÕm gi÷ thμnh phè
trong nhiÒu tuÇn. Bän Ph¸p ph¸ hÕt lóa m¸ trong tØnh vμ tæ
chøc phong to¶. Phong trμo bÞ thiÕu l−¬ng thùc nªn ®· thÊt
b¹i.
N¨m 1916 l¹i chøng kiÕn mét cuéc khëi nghÜa kh¸c. LÇn
nμy lμ nhμ vua An Nam trÎ tuæi khëi ®Çu phong trμo. Bän
Ph¸p b¾t hμng ngμn thanh niªn An Nam sang chiÕn tr−êng
Ph¸p vμ Banc¨ng. Nhμ vua cã liªn l¹c bÝ mËt víi binh lÝnh
An Nam vμ chuÈn bÞ cuéc khëi nghÜa. Nh−ng v× bÞ mét tªn
quan ph¶n béi nªn nhμ vua bÞ b¾t vμi giê tr−íc thêi gian ®Þnh
næ ra cuéc khëi nghÜa. Nh÷ng ng−êi gióp viÖc bÞ chÆt ®Çu vμ
nhμ vua bÞ ®−a ®i ®μy ë ®¶o Rªuyni«ng ë ch©u Phi.
N¨m 1919, nh©n d©n thuéc ®Þa ch−a biÕt cuéc c¸ch m¹ng
Nga, biÕt ®−îc mét Ýt th× l¹i bÞ tuyªn truyÒn cña ®Õ quèc
xuyªn t¹c thμnh mét viÖc rÊt d· man: "mét ng−êi l«ng l¸ c¾n
con dao gi÷a hai hμm r¨ng, m¸u me tõ trªn con dao nhá giät
xuèng"... Do ®ã tÊt c¶ ®Òu bÞ bμi h¸t tù do cña tæng thèng
Uynx¬n mª hoÆc. Còng nh− d©n téc TriÒu Tiªn, Ai CËp, Xyri
vμ c¸c d©n téc bÞ ¸p bøc kh¸c, mét sè nh÷ng ng−êi quèc gia

22. 34 Hå chÝ minh toμn tËp 35
ViÖt Nam trÎ tuæi göi mét b¶n yªu cÇu cho Héi nghÞ hoμ b×nh
ë VÐcx©y9
. Hä nhËn ®−îc nh÷ng bøc th− rÊt hay cña c¸c ph¸i
®oμn høa sÏ "chó ý xem xÐt". ThÕ lμ hÕt. Tuy thÕ nh÷ng tê
giÊy ng©y th¬ ®ã l¹i ®· g©y ra nh÷ng tiÕng sña ®iªn cuång
trªn b¸o chÝ thùc d©n Ph¸p, binh sÜ An Nam ë Ph¸p bÞ lôc
so¸t vμ "qu¶n chÕ" nghiªm ngÆt.
Tõ n¨m 1920 trë ®i, mét héi tËp hîp tÊt c¶ nh÷ng phÇn tö
quèc gia cña c¸c thuéc ®Þa ®−îc tæ chøc ë Pari. Hä ra mét tê
b¸o vμ lμm d− luËn bμn t¸n s«i næi10
. TÊt nhiªn, ng−êi An
Nam lμ trung t©m cña tæ chøc Êy. KÕt qu¶ cña tÊt c¶ nh÷ng
c¸i ®ã ®Òu rÊt ®−îc bän c¶nh s¸t cña "chÝnh quèc" Ph¸p quan
t©m. Chóng thuª h¬n mét ngμn lÝnh mËt th¸m míi ®Ó theo
dâi nhãm ng−êi "b«nsªvÝch" thuéc ®Þa. Nh−ng rÊt ®óng lμ do
hay chöi rña nh÷ng ng−êi "b«nsªvÝch" ®ã mμ bän Ph¸p ë c¸c
thuéc ®Þa ®· lμm cho quÇn chóng ph¶i suy nghÜ. QuÇn chóng
kh«ng biÕt chñ nghÜa b«nsªvÝch thùc ra lμ g×, nh−ng hä nãi
víi nhau r»ng: "®−îc, dï ®ã lμ c¸i g× ®i n÷a, nh−ng v× nã
kh«ng tèt ®èi víi Ph¸p, th× ph¶i lμ tèt ®èi víi chóng ta". V×
vËy bän ®Õ quèc Ph¸p ®· lμm viÖc tuyªn truyÒn céng s¶n
nhiÒu h¬n Quèc tÕ thø ba mong muèn.
N¨m 1924, tªn toμn quyÒn Ph¸p tõ NhËt B¶n trë vÒ ®Õn Sa
DiÖn (Qu¶ng Ch©u), mét ng−êi An Nam nÐm mét qu¶ bom
vμo tªn ®ã11
. NhiÒu ng−êi Ph¸p cïng ®i víi h¾n ®· bÞ chÕt,
cßn chÝnh h¾n th× kh«ng viÖc g×. Sù viÖc ®ã g©y ra mét sù r¾c
rèi gi÷a chÝnh quyÒn ë Qu¶ng Ch©u vμ ng−êi Ph¸p. V× viÖc
l¹i x¶y ra ë Trung Quèc nªn bän Ph¸p ng¨n ngõa hÕt søc cÈn
thËn vμ kh«n khÐo ®Ó tiÕng vang kh«ng ®Õn tai quÇn chóng
An Nam.
N¨m 1925, ViÖt Nam thanh niªn c¸ch m¹ng ®ång chÝ héi8F
7)
®−îc thμnh lËp ë Qu¶ng Ch©u12
. Héi rÊt tÝch cùc tæ chøc c¸c
líp huÊn luyÖn, ®−a thanh niªn tõ An Nam sang häc råi sau
khi huÊn luyÖn cÈn thËn l¹i göi hä vÒ n−íc. NhiÒu ng−êi gäi
___________
7
) TiÕng Anh trong nguyªn b¶n viÕt lμ The Annam Young Revolutionary
Association.
lμ sinh viªn ®á ®· bÞ b¾t ë biªn giíi vμ bÞ kÕt ¸n tï dμi h¹n.
Nh−ng nhμ tr−êng vÉn tiÕp tôc c«ng viÖc rÊt cã kÕt qu¶. §iÒu
®ã, céng thªm víi viÖc thèng nhÊt tØnh Qu¶ng §«ng cña Quèc
d©n §¶ng Trung Quèc - lóc ®ã lμm rÊt triÖt ®Ó - ®· khiÕn cho
®Õ quèc Ph¸p ë §«ng D−¬ng khiÕp sî. Trong t− t−ëng cña
nh÷ng ng−êi ®øng ra tæ chøc th× Héi nμy sÏ lμ c¬ së cho mét
®¶ng lín h¬n vμ t−¬ng lai ®· chøng minh ®iÒu ®ã.
N¨m 1926, cã mét sù thøc tØnh trong toμn quèc tiÕp theo
sau c¸i chÕt cña mét nhμ quèc gia chñ nghÜa giμ - Phan Chu
Trinh. Kh¾p trong n−íc ®Òu cã tæ chøc lÔ truy ®iÖu. Ch÷
"Chñ nghÜa quèc gia" tõ ®ã ®−îc nãi vμ viÕt mét c¸ch c«ng
khai. Nh÷ng gi¸o viªn Ph¸p t×m c¸ch ng¨n cÊm häc sinh
tham gia c¸c cuéc mÝt tinh ®ã. Nam n÷ häc sinh ë nhiÒu
tr−êng, ®Æc biÖt lμ ë Sμi Gßn lμ n¬i tæ chøc ®¸m tang, ®·
tuyªn bè b·i kho¸. 20.000 ng−êi ®i theo linh c÷u mang biÓu
ng÷ viÕt nh÷ng khÈu hiÖu cã tÝnh chÊt quèc gia chñ nghÜa.
Ng−êi An Nam ch−a hÒ ®−îc chøng kiÕn mét viÖc to lín nh−
vËy bao giê trong lÞch sö.
Còng trong kho¶ng thêi gian ®ã, viÖc b¾t mét nhμ c¸ch
m¹ng l·o thμnh kh¸c - Phan Béi Ch©u - l¹i lμ mét dÞp míi ®Ó
bïng næ ý thøc quèc gia. Tr−íc kia, viÕt tªn Phan Béi Ch©u
®· lμ ph¹m téi. §Õn nay, mäi ng−êi nãi ®Õn mét c¸ch mÕn
phôc v× Phan Béi Ch©u lμ tiªu biÓu cho chñ nghÜa quèc gia.
NhiÒu tæ chøc göi kiÕn nghÞ yªu cÇu nhμ cÇm quyÒn Ph¸p
ph¶i th¶ «ng ra. §Æc biÖt, sinh viªn ®· tá ra rÊt tÝch cùc. Khi
toμn quyÒn Varen (®¶ng viªn §¶ng X· héi Ph¸p) ®Õn, hä tæ
chøc c¸c cuéc biÓu t×nh mang khÈu hiÖu "Nhμ x· héi Varen
mu«n n¨m!"; "Th¶ Phan Béi Ch©u!"; "§¶ ®¶o chñ nghÜa thùc
d©n tμn ¸c!". Phong trμo lªn cao ®Õn nçi toμ ¸n ®Æc biÖt Ph¸p
tr−íc ®©y ®· kÕt ¸n tö h×nh nay l¹i ph¶i th¶ Phan Béi Ch©u
ra.
Bªn c¹nh ViÖt Nam thanh niªn c¸ch m¹ng ®ång chÝ héi cßn
cã ba nhãm chÝnh trÞ: nhãm Thanh niªn ë Nam Kú, T©n ViÖt
ë Trung Kú vμ An Nam Quèc d©n ®¶ng ë B¾c Kú. Nhãm thø

23. 36 Hå chÝ minh toμn tËp 37
nhÊt gåm phÇn lín lμ thanh niªn sinh viªn; nhãm thø hai lμ
trÝ thøc; nhãm thø ba lμ tiÓu t− s¶n. Nhãm cuèi cïng tÝch cùc
h¬n nªn vÒ sè l−îng vμ vÒ chÝnh trÞ m¹nh h¬n hai nhãm trªn.
Nhãm ®ã gåm chñ yÕu nh÷ng nh©n viªn trong chÝnh quyÒn
Ph¸p: gi¸o viªn, phiªn dÞch, c«ng chøc nhá, v.v.. Nhãm ®ã cã
chi nh¸nh kh¾p trong n−íc. Tuy nhiªn, tõ ®Çu ®Õn cuèi,
nh÷ng tæ chøc nμy kh«ng thÊy cã ho¹t ®éng chÝnh trÞ g×, hä
kh«ng cã ®ñ th× giê.
N¨m 1929, ®Õ quèc Ph¸p b¾t ®Çu tiÕn c«ng c¸c tæ chøc ®ã.
Cuéc tÊn c«ng b¾t ®Çu b»ng kho¶ng 300 vô b¾t bí ë Nam Kú
®Ó ®μn ¸p nhãm Thanh niªn. TiÕp ®ã lμ ë B¾c Kú cã h¬n 800
vô b¾t bí. HÇu hÕt An Nam Quèc d©n ®¶ng bÞ lät vμo l−íi.
Sau ®ã cuéc tÊn c«ng h−íng vμo ViÖt Nam thanh niªn c¸ch
m¹ng ®ång chÝ héi vμ T©n ViÖt ë Trung Kú víi h¬n 400 vô
b¾t bí. TÊt c¶ n¹n nh©n cña cuéc khñng bè tr¾ng, héi viªn
cña ViÖt Nam thanh niªn c¸ch m¹ng ®ång chÝ héi, nÕu bÞ
ph¸t hiÖn (®óng hoÆc sai) lμ céng s¶n th× ®Òu bÞ tra tÊn nÆng
nÒ h¬n nh÷ng ng−êi kh¸c; ®èi víi nh÷ng ng−êi ®ã chØ cã tö
h×nh vμ tï chung th©n. ViÖt Nam thanh niªn c¸ch m¹ng
®ång chÝ héi - nhê ph−¬ng ph¸p tæ chøc - nªn bÞ thiÖt h¹i Ýt
h¬n c¸c nhãm kh¸c vÒ sè l−îng.
Quèc d©n ®¶ng trë nªn manh ®éng ®· tæ chøc vô b¹o ®éng
qu©n sù võa råi ë B¾c Kú (10-2-1930). NÕu b¸o chÝ nãi ®óng
th× 13 ®¶ng viªn, trong ®ã cã c¶ l·nh tô Quèc d©n ®¶ng ®· bÞ
b¾n chÕt. Sau trËn ®μn ¸p ®ã, ®¶ng nμy rÊt khã phôc håi13
.
Kho¶ng th¸ng 5 n¨m 1929, ViÖt Nam thanh niªn c¸ch m¹ng
®ång chÝ héi häp Héi nghÞ toμn quèc. §¹i biÓu B¾c Kú ®Ò nghÞ
tæ chøc ngay mét ®¶ng céng s¶n. C¸c ®¹i biÓu kh¸c ®Ò nghÞ
sau nμy h·y tæ chøc. Nhãm B¾c Kú bá héi nghÞ ra vÒ vμ tæ
chøc mét ®¶ng (§«ng D−¬ng). Mét sè kh¸c, sau ®ã ®· tæ chøc
mét ®¶ng kh¸c (An Nam). §ã lμ mèi bÊt hoμ ®Çu tiªn. Nhãm
B¾c Kú t×m hÕt c¸ch ®Ó ph¸ ho¹i ViÖt Nam thanh niªn c¸ch
m¹ng ®ång chÝ héi v× hä cho r»ng: Héi ®ã qu¸ ®«ng vμ c¬ héi
chñ nghÜa nªn nã cã thÓ lμm lu mê ¶nh h−ëng vμ c«ng t¸c cña
§¶ng céng s¶n trong quÇn chóng. Nhãm An Nam ra søc gi÷
cho ViÖt Nam thanh niªn c¸ch m¹ng ®ång chÝ héi tiÕp tôc
ho¹t ®éng v× hä cho r»ng: Héi cã thÓ lîi dông ®Ó tËp häp tÇng
líp trÝ thøc vμ giai cÊp tiÓu t− s¶n. §ã lμ mèi bÊt hoμ thø hai.
C¶ hai ®Òu cè thèng nhÊt nhau l¹i, nh−ng cμng cè g¾ng bao
nhiªu th× cμng hiÓu lÇm nhau bÊy nhiªu vμ hè s©u ng¨n c¸ch
ngμy cμng réng bÊy nhiªu.
Mét mÆt hä c«ng kÝch lÉn nhau, tuy nhiªn mÆt kh¸c c¶ hai
l¹i ®Òu c«ng t¸c trong c«ng nh©n, n«ng d©n vμ sinh viªn, tæ
chøc c¸c cuéc ®×nh c«ng, r¶i truyÒn ®¬n, v.v.. NhiÒu th× giê vμ
søc lùc ®· bÞ l·ng phÝ v× sù rèi ren chia rÏ ®ã, ®¶ng viªn cña
mçi bªn ®Òu bÞ thiÖt h¹i, chØ trÝch lÉn nhau lμ kh«ng
b«nsªvÝch, v.v.. MÆc dÇu hoμn c¶nh bÊt hîp ph¸p vμ nh÷ng
khã kh¨n vÒ chÝnh trÞ vμ tμi chÝnh, hä ®· xuÊt b¶n Ýt nhÊt lμ
11 tê b¸o. Hä còng cßn m¾c nhiÒu khuyÕt ®iÓm n÷a. ThÝ dô
khi mét cuéc ®×nh c«ng næ ra, hä ph¸t ngay ra nh÷ng truyÒn
®¬n cã in dÊu x«viÕt. Cã khi, víi mét nhãm ng−êi ®×nh c«ng,
hä còng ®Þnh tæ chøc x«viÕt. HoÆc hä biÕt b¾t ®Çu tæ chøc mét
cuéc ®×nh c«ng nh− thÕ nμo nh−ng kh«ng biÕt lμm thÕ nμo ®Ó
thu ®−îc kÕt qu¶ tèt. HoÆc hä v« s¶n ho¸ trÝ thøc b»ng c¸ch
b¾t nh÷ng ng−êi trÝ thøc kÐo xe vμ, v.v..
§Æc ®iÓm næi bËt c¸c ho¹t ®éng cña hä ®−îc thÊy râ trong
dÞp lÔ kû niÖm C¸ch m¹ng Th¸ng M−êi. Trong dÞp nμy, bän
Ph¸p ®· huy ®éng tÊt c¶ c¶nh s¸t, hiÕn binh, d©n vÖ vμ mét
bé phËn qu©n ®éi. LuËt giíi nghiªm ®−îc c«ng bè vμ c¶nh vÖ
vò trang ®i tuÇn tiÔu trong c¸c thμnh phè còng nh− c¸c lμng
m¹c. Chóng sî mét cuéc khëi nghÜa. MÆc dÇu cã sù kiÓm so¸t
nghiªm ngÆt, nh÷ng ng−êi céng s¶n ®· thùc hiÖn th¾ng lîi
c«ng viÖc cña m×nh. TruyÒn ®¬n r¶i kh¾p n¬i, biÓu ng÷ ®á
ch¨ng qua c¸c ®−êng phè, khÈu hiÖu d¸n trªn t−êng, cê ®á
treo trªn c©y hoÆc trªn nãc nhμ vμ trªn d©y ®iÖn. Mét vμi
ng−êi lμm c«ng t¸c tuyªn truyÒn ®· bÞ b¾t khi ®ang ë trªn
cμnh c©y. Cuéc tæ chøc lÔ ®ã ®· t¸c ®éng rÊt m¹nh ®Õn quÇn
chóng.

24. 38 Hå chÝ minh toμn tËp 39
Ngμy nay c¸c nhãm céng s¶n ®· thèng nhÊt vμo mét ®¶ng,
ho¹t ®éng nhÊt ®Þnh sÏ tèt h¬n tr−íc nhiÒu. Nh−ng bän ®Õ
quèc Ph¸p còng kh«ng kh¸c tr−íc. BÊt kú ai ®Õn mét kh¸ch
s¹n còng ®Òu ph¶i ®−a thÎ c¨n c−íc cã ¶nh cho c¶nh s¸t,
giÊy tê ®ã chØ ®−îc tr¶ l¹i khi nμo ®i n¬i kh¸c. ë c¸c lμng,
®μn «ng tõ 18 ®Õn 60 tuæi ph¶i ®i canh g¸c. Suèt ngμy ®ªm
®Òu cã ng−êi canh g¸c ë cöa nhμ ga, cæng lμng vμ bÕn s«ng.
Mét gi¸o viªn n«ng th«n kh«ng ®−îc ®i ra khái nhμ qu¸ 5
kil«mÐt. Mét ng−êi (®μn «ng còng nh− ®μn bμ) ®i tõ lμng
m×nh sang lμng bªn c¹nh còng ph¶i tr×nh thÎ c¨n c−íc vμ
¶nh. ë ®©u còng cã mËt th¸m vμ ®ñ c¸c lo¹i mËt th¸m: mét sè
do bän Ph¸p thuª, mét sè kh¸c do quan l¹i trong tØnh, mét sè
kh¸c n÷a vÉn do tØnh tr−ëng hoÆc phã tØnh tr−ëng thuª, v.v..
GÇn ®©y (th¸ng 12 n¨m 1929), hai lμng ®· bÞ triÖt h¹ vμ tÊt
c¶ d©n c− ®Òu bÞ b¾t v× c¶nh s¸t thÊy cã hai ng−êi c¸ch m¹ng
trèn ë ®ã mμ kh«ng b¾t ®−îc!
Chóng ta cã thÓ tin t−ëng ch¾c ch¾n r»ng víi kinh nghiÖm vμ
lßng hy sinh, víi quÇn chóng ë bªn c¹nh, nh÷ng ng−êi céng
s¶n nhÊt ®Þnh sÏ chiÕn th¾ng.
Ngμy 5 th¸ng 3 n¨m 1930
Bót tÝch tiÕng Anh,
b¶n chôp l−u t¹i
ViÖn Hå ChÝ Minh.
TH¦ GöI §åNG CHÝ ZAO9F1
)
Vμ C¸C HäC SINH VIÖT
NAM §ANG HäC ë LI£N X¤
§ång chÝ,
1. Trong n−íc b©y giê ®· cã ®¶ng thèng nhÊt v÷ng vμng,
kh«ng cßn nh÷ng tÖ chia l×a Êu trÜ nh− tr−íc n÷a.
2. §Õn kú héi Quèc tÕ lao ®éng sÏ cã anh em c«ng nh©n qua
®¹i biÓu, vËy ®ång chÝ Zao ph¶i phô tr¸ch phÇn dÞch cho c¸c
®¹i biÓu ®ã. Tr¸ch nhiÖm ®¹i kh¸i nh− sau nμy:
A. Bμn víi ®¹i biÓu lμm b¸o c¸o, råi dÞch ra tiÕng Nga, ®Ó khi
khai héi mμ b¸o c¸o.
B. Trong khi diÔn thuyÕt gi÷a héi, hoÆc nãi kh¸c, anh em
c«ng nh©n kh«ng quen nãi, th× m×nh ph¶i tuú ®ã mμ thªm
th¾t vμo cho cã thÓ thèng.
C. Ph¶i chó ý c¸c viÖc, c¸c b¸o c¸o trong ®¹i héi, ®Ó mμ phiªn
dÞch vμ gi¶i thÝch kü cμng cho anh em ®¹i biÓu hiÓu.
D. Khi ®¹i héi råi, ph¶i dän s¾p tμi liÖu ®Ó cho ®¹i biÓu ®em
vÒ b¸o c¸o trong n−íc.
E. §i ra ngoμi, gÆp nh÷ng viÖc tèt, th× ph¶i b¸o cho anh em
®¹i biÓu chó ý, ®Ó so s¸nh víi t×nh c¶nh trong n−íc m×nh.
GÆp nh÷ng sù kh«ng vÎ vang, nh− lang thang, c¬ nhì10F
8)
, v©n
v©n, ph¶i hÕt søc gi¶i thÝch cho anh em hiÓu, chí ®Ó hä cã Ên
t−îng kh«ng tèt11F
9)
.
___________
1)
Tøc ®ång chÝ Bïi C«ng Trõng, th−êng ®−îc gäi lμ Gi¸o v× tr−íc
khi xuÊt d−¬ng cã lμm nghÒ d¹y häc.
8
) Nguyªn b¶n lμ Besprizorny, nepmen.
9
) Nguyªn b¶n viÕt tiÕng Ph¸p lμ mauvaises impressions.

25. 40 Hå chÝ minh toμn tËp 41
Nãi tãm l¹i lμ lμm sao cho anh em ®¹i biÓu hiÓu, h¨ng h¸i, vμ
yªu mÕn X«-Nga, l¹i cã c¶m t×nh víi anh em lao ®éng c¸c
n−íc.
3. TÊt c¶ anh em häc sinh, nhÊt lμ ng−êi phô tr¸ch, ®èi víi
®¹i biÓu lao ®éng ph¶i tá t×nh rÊt th©n mËt. Chí ®Ó ng−êi ta
tr«ng thÊy sù ph©n biÖt trÝ thøc vμ v« s¶12F1
)
.
4. Khi ®¹i héi råi, ®¹i biÓu ®· trë vÒ, th× ®ång chÝ Zao ph¶i gëi
th¬ vÒ b¸o c¸o vμ phª b×nh c¸c ®¹i biÓu ®ã. Th¬ Êy ®em lªn
Bostosny O 13F2
)
, nãi gëi cho M.Victor Lebon ë §«ng Ph−¬ng bé
Th−îng H¶i.
5. NÕu ®ång chÝ Zao kh«ng ë K 14F3
)
n÷a, th× anh em còng cö mét
®ång chÝ kh¸c phô tr¸ch thÕ.
6. Tμi liÖu b¸o c¸o, chóng t«i sÏ gëi qua.
Chóc c¸c ®ång chÝ g¾ng søc!
5-4-30
Thay mÆt §¶NG CéNG S¶N VIÖT
NAM
Bót tÝch tiÕng ViÖt,
b¶n chôp l−u t¹i
ViÖn Hå ChÝ Minh.
___________
1
) Nguyªn b¶n viÕt b»ng tiÕng Ph¸p: Intellect vμ prolet.
2
) Ban ph−¬ng §«ng.
3
) Tr−êng ®¹i häc ph−¬ng §«ng.
PHONG TRμO C¸CH M¹NG ë §¤NG D¦¥NG
Cuéc ®Êu tranh cña c«ng nh©n vμ n«ng d©n §«ng D−¬ng
chèng ®Õ quèc Ph¸p ngμy cμng trë nªn quyÕt liÖt h¬n. Chóng
t«i ph©n tÝch tõ sù khëi ®iÓm cña phong trμo, b¾t ®Çu tõ
th¸ng 5 ®Õn chi tiÕt c¸c sù kiÖn trong c¸c cuéc ®Êu tranh gÇn
®©y.
Ngμy
th¸ng
TÝnh chÊt ®Êu tranh §Þa ®iÓm
1-5 B·i c«ng cña thî ®iÖn Thanh Ho¸
(Trung Kú)
1-5 B·i c«ng cña 250 thî ®iÖn Chî Lín (Nam Kú)
1-5 B·i c«ng cña 400 c«ng
nh©n ®−êng s¾t
Zi-an (Trung Kú)
1-5 B·i c«ng cña 90 c«ng nh©n
®−êng s¾t
Th¸p Chμm
(Trung Kú)
1-5 BiÓu t×nh cña 250 n«ng
d©n
Th¸i B×nh (B¾c Kú)
1-5 BiÓu t×nh cña 100 n«ng
d©n
Nghi Xu©n
(Trung Kú)
1-5 BiÓu t×nh cña 800 n«ng
d©n
BÕn Thuû (Trung
Kú)
1-5 BiÓu t×nh cña 2000 n«ng
d©n
Thanh Ch−¬ng
(Trung Kú)
1-5 BiÓu t×nh cña 1500 n«ng
d©n
Sa §Ðc - Cao L·nh
(Nam Kú)
1-5 BiÓu t×nh cña 800 n«ng
d©n
Chî Míi (Nam Kú)

26. 42 Hå chÝ minh toμn tËp 43
C¸c huyÖn Nghi Xu©n, BÕn Thuû, Thanh Ch−¬ng thuéc tØnh
NghÖ An, cÇn ph¶i ®Æc biÖt chó ý ®Õn Thanh Ch−¬ng, bëi thø
nhÊt lμ ®Þa ph−¬ng nμy trong cuéc biÓu t×nh ngμy 1-5 cã 20
ng−êi bÞ bän ®Õ quèc giÕt chÕt vμ kho¶ng tõng Êy ng−êi bÞ
th−¬ng. Thø hai, trong nh÷ng ngμy gÇn ®©y, Thanh Ch−¬ng
lμ trung t©m ®Êu tranh nhÊt cña phong trμo n«ng d©n ®Êu
tranh.
ë Th¸i B×nh, trong cuéc biÓu t×nh ngμy 1-5 còng cã 1 ng−êi
chÕt vμ 5 ng−êi bÞ th−¬ng. ë Nghi Xu©n, cã 5 ng−êi chÕt vμ 15
ng−êi bÞ th−¬ng. Sè ng−êi bÞ b¾t nhiÒu v« kÓ.
Tõ ®ã, cuéc ®Êu tranh cña n«ng d©n vÉn tiÕp diÔn:
Ngμy 5-5 cã cuéc biÓu t×nh cña 1500 n«ng d©n Long Xuyªn
(Nam Kú).
Ngμy 13-5 cã cuéc biÓu t×nh cña 3000 n«ng d©n Sa §Ðc (Nam
Kú).
Ngμy 13-5 cã cuéc biÓu t×nh cña 4000 n«ng d©n CÇn Th¬
(Nam Kú).
Ngμy 17-5 cã cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n BÕn Thuû (Trung
Kú).
Ngμy 28-5 cã cuéc biÓu t×nh cña 500 n«ng d©n CÇn Th¬ (Nam
Kú).
Ngμy 28-5 cã cuéc biÓu t×nh cña 1500 n«ng d©n Long Xuyªn
(Nam Kú).
Ngμy 28-5 cã cuéc biÓu t×nh cña 1000 n«ng d©n (Nam Kú).
Ngμy 29-5 cã cuéc biÓu t×nh cña 1000 n«ng d©n Chî Lín
(Nam Kú).
Ngμy 29-5 cã cuéc biÓu t×nh cña 1300 n«ng d©n Hãc M«n
(Nam Kú).
Ngμy 31-5 cã cuéc biÓu t×nh cña 500 n«ng d©n CÇu KÌ (Nam
Kú).
Trong c¸c cuéc biÓu t×nh nμy (kh«ng tÝnh cuéc biÓu t×nh
ngμy 1-5) cã 10 n«ng d©n bÞ chÕt vμ 20 ng−êi bÞ th−¬ng nÆng.
Ngμy 1-6 l¹i cã cuéc biÓu t×nh cña 500 n«ng d©n VÜnh
Long (Nam Kú).
Ngμy 3-6 cã cuéc biÓu t×nh cña 2.500 n«ng d©n Thanh
Ch−¬ng (Trung Kú).
Ngμy 4-6 cã cuéc biÓu t×nh cña 2.000 n«ng d©n §øc Hoμ
(Nam Kú).
Ngμy 4-6 cã cuéc biÓu t×nh cña 3.000 n«ng d©n B×nh
Ch¸nh (Nam Kú).
Ngμy 4-6 cã cuéc biÓu t×nh cña 1.500 n«ng d©n Hãc M«n
(Nam Kú).
Ngμy 4-6 cã cuéc biÓu t×nh cña 300 n«ng d©n Bμ §iÓm (Nam
Kú).
Ngμy 11-6 cã cuéc biÓu t×nh cña 4.000 n«ng d©n Anh S¬n
(Trung Kú).
Ngμy 11-6 cã cuéc biÓu t×nh cña 600 n«ng d©n Nam §μn
(Trung Kú).
Ngμy 14-6 cã cuéc biÓu t×nh cña 200 n«ng d©n T©n An (Nam
Kú).
Ngμy 26-6 cã cuéc biÓu t×nh cña 300 n«ng d©n Nghi Léc
(Trung Kú).
Ngμy 28-6 cã cuéc biÓu t×nh cña 400 n«ng d©n Chî Míi
(Nam Kú).
Ngμy 30-6 cã cuéc biÓu t×nh cña 100 n«ng d©n Bμ QuÑo
(Nam Kú).
Trong c¸c cuéc biÓu t×nh cña th¸ng 6 cã 10 n«ng d©n bÞ
chÕt, 26 ng−êi bÞ th−¬ng nÆng. Trong thêi gian nμy, chØ cã
mét cuéc b·i c«ng ë Nhμ m¸y Diªm, Vinh - NghÖ An (Trung
Kú).
Ngμy 2-7 cã cuéc biÓu t×nh cña 1.000 n«ng d©n Ninh Hoμ
(Kh¸nh Hoμ - Trung Kú).
Ngμy 13-7 cã cuéc biÓu t×nh cña 300 n«ng d©n
Quúnh L−u (Trung Kú).

27. 44 Hå chÝ minh toμn tËp 45
Ngμy 20-7 cã cuéc b·i c«ng cña 300 c«ng nh©n C«ng ty dÇu
löa ¸ §«ng - Sμi Gßn.
Ngμy 20-7 cã cuéc biÓu t×nh cña 300 n«ng d©n T©n
ThuËn, Sa §Ðc (Nam Kú).
Ngμy 20-7 cã cuéc biÓu t×nh cña 500 n«ng d©n Cao
L·nh (Nam Kú).
Ngμy 24-7 cã cuéc biÓu t×nh cña 100 n«ng d©n Long Xuyªn
(Nam Kú).
Trong c¸c cuéc biÓu t×nh nãi trªn, cã 2 cuéc biÓu t×nh ®−îc tæ
chøc d−íi d¹ng ph¶n ®èi viÖc cö hμnh ngμy lÔ d©n téc cña
Ph¸p trªn ®Êt ViÖt.
ë th¸ng 7, cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n Cao L·nh cã 3 n«ng
d©n bÞ giÕt. Ngμy 25-7, nh÷ng ng−êi thî ®iÖn cña thμnh phè
HuÕ (Trung Kú) ®· b·i c«ng.
Ngμy 1-8, c¸c ®−êng d©y ®iÖn b¸o gi÷a c¸c tØnh H¶i Phßng vμ
Hμ §«ng víi Hμ Néi (B¾c Kú), gi÷a Long Xuyªn vμ Trμ Vinh
(Nam Kú) bÞ c¾t ®øt. Nãi ®Õn viÖc næi dËy cña c«ng nh©n,
ph¶i chó ý ®Õn c¸c cuéc ®Êu tranh sau:
- Cuéc b·i c«ng cña c«ng nh©n BÕn Thuû (NghÖ An -
Trung Kú).
- Cuéc b·i c«ng cña 600 c«ng nh©n Nhμ m¸y r−îu ë Chî Lín
(Nam Kú).
- Cuéc b·i c«ng cña 800 c«ng nh©n C«ng ty dÇu löa ë Sμi
Gßn.
- Cuéc biÓu t×nh cña 400 n«ng d©n §« L−¬ng (NghÖ An -
Trung Kú).
- Cuéc biÓu t×nh cña 300 n«ng d©n Can Léc (Hμ
TÜnh - Trung Kú).
- Cuéc biÓu t×nh cña 3000 n«ng d©n Hãc M«n (Nam Kú).
- Cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n Trμ Vinh (Nam Kú).
- Cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n T©n ThuËn (Nam Kú).
- Cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n §øc Hoμ (Nam Kú).
- Cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n Trμ Vinh (Nam Kú).
- Cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n Bμ §iÓm (Nam Kú).
Trong thêi gian cña cuéc biÓu t×nh ë Trμ Vinh, bän ®Õ quèc
®· giÕt chÕt 3 vμ lμm bÞ th−¬ng mét sè n«ng d©n kh¸c. C¸c së
kiÓm duyÖt ë nhiÒu n¬i kh«ng ®−a ra nh÷ng th«ng tin vÒ sè
l−îng ng−êi tham gia ®Êu tranh hoÆc nh÷ng th«ng tin ®ã
®−îc c«ng bè víi sè l−îng Ýt h¬n thùc tÕ.
Ngμy 9-8, l¹i cã cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n ë Bμ
§iÓm (Nam Kú).
Ngμy 18-8 cã cuéc b·i c«ng cña n«ng d©n Can Léc (Trung
Kú).
Ngμy 22-8 cã cuéc b·i c«ng cña 1.300 c«ng nh©n ë Vinh -
NghÖ An (Trung Kú).
Ngμy 22-8, 1.500 n«ng d©n ë Cao L·nh - Sa §Ðc (Nam Kú)
còng biÓu t×nh.
Ngμy 23-8 cã cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n Hãc M«n vμ Bμ
§iÓm (Nam Kú).
Hai cuéc biÓu t×nh cuèi ®Ó t−ëng nhí tíi X¾cc« vμ Vanxetti.
Ngμy 29-8 cã cuéc biÓu t×nh cña 1.000 n«ng d©n Can Léc (Hμ
TÜnh - Trung Kú).
Ngμy 29-8 cã cuéc biÓu t×nh cña 500 n«ng d©n Néi Léc (Hμ
TÜnh- Trung Kú).
Ngμy 30-8 cã cuéc biÓu t×nh cña 3.000 n«ng d©n Nam §μn
(NghÖ An- Trung Kú).
Ngμy 31-8 cã cuéc biÓu t×nh cña 1.000 n«ng d©n H−ng
Nguyªn (Trung Kú).
Ngμy 1-9 cã cuéc biÓu t×nh cña 2.000 n«ng d©n Thanh
Ch−¬ng (Trung Kú).
Ngμy 7-9 cã cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n §ång Híi (Trung
Kú).
Cïng ngμy 7-9 cã cuéc biÓu t×nh cña 1.000 n«ng d©n Can Léc
(Hμ TÜnh - Trung Kú).
Ngμy 7-9 cßn cã cuéc biÓu t×nh cña 3.000 n«ng d©n Anh S¬n
(NghÖ An - Trung Kú).
Ngμy 8-9 vÉn cã biÓu t×nh cña 1.000 n«ng d©n Can
Léc.
Cïng 8-9 cã cuéc b·i c«ng cña thî dÖt ë Nam §Þnh
(B¾c Kú).

28. 46 Hå chÝ minh toμn tËp 47
Tõ ngμy 9-8 ®Õn ngμy 31-8, trong c¸c cuéc biÓu t×nh, cã 2
ng−êi n«ng d©n bÞ giÕt.
Tõ ngμy 1-5 ®Õn ngμy 8 th¸ng ... (ngμy viÕt b¶n b¸o c¸o nμy)
kh«ng ngμy nμo kh«ng diÔn ra viÖc tuyªn truyÒn c¸c tμi liÖu
c¸ch m¹ng vμ treo cê ®á bóa liÒm.
Phong trμo c«ng nh©n, còng nh− phong trμo n«ng d©n ë Nam
Kú m¹nh h¬n nhiÒu so víi phong trμo ë B¾c Kú. Mμ ë Nam
Kú cã nhiÒu xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp h¬n ë Trung Kú - ®iÒu nμy
®· kh«ng lμm c¶n trë viÖc ë Trung Kú cã nhiÒu cuéc b·i c«ng
h¬n ë Nam Kú.
§Þa danh Sè cuéc b·i c«ng
Sè cuéc biÓu t×nh cña
n«ng d©n
B¾c Kú 1 1
Trung Kú 7 20
Nam Kú 5 34
Sè l−îng c¸c cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n ®−îc ph©n bè
nh− sau:
ë tØnh NghÖ An: 11
Gia §Þnh: 10
Hμ TÜnh: 8
Sa §Ðc: 6
Chî Lín: 6
Long Xuyªn: 5
CÇn Th¬: 2
Trμ Vinh: 2
VÜnh Long: 1
T©n An: 1
Kh¸nh Hoμ: 1
Qu¶ng B×nh: 1
Th¸i B×nh: 1
Kh¸nh Hoμ vμ Qu¶ng B×nh lμ 2 tØnh ë xa nhau. NghÖ An vμ
Hμ TÜnh lμ 2 tØnh n»m kÒ nhau. C¸c tØnh cßn l¹i ë Nam Kú
®Òu n»m kÕ tiÕp nhau.
Nh×n lªn b¶n ®å, ta thÊy ngay r»ng n¬i cã phong trμo n«ng
d©n m¹nh lμ nh÷ng ®Þa h¹t c¸ch nhau kh«ng xa.
VÝ dô: tØnh NghÖ An, c¸c ®Þa h¹t Anh S¬n, Thanh Ch−¬ng,
Nam §μn, H−ng Nguyªn, Nghi Léc lμ c¸c ®Þa h¹t nèi liÒn
nhau, cßn Can Léc lμ mét huyÖn cña tØnh Hμ TÜnh nh−ng
còng n»m s¸t tØnh NghÖ An.
TÝnh riªng ë Nam Kú, tæ chøc ®−îc 137 ngh×n n«ng d©n. ë
Trung Kú, tæ chøc ®−îc gÇn 10 ngh×n n«ng d©n, nh−ng ph¶i l−u
ý r»ng, trªn ph−¬ng diÖn ®Þa h×nh, tæ chøc ®−îc n«ng d©n lμ rÊt
khã kh¨n. Khñng bè tr¾ng vμ c¸c ng¨n trë kh¸c lμm cho kh«ng
thÓ tæ chøc tËp trung ®−îc - ®iÒu kiÖn nh− vËy nªn ph¶i cã c¸c
Héi n«ng d©n.
HiÖn nay, trËn ®Êu gi÷a n«ng d©n §«ng D−¬ng vμ ®Õ
quèc Ph¸p ®ang tËp trung ë ®Þa h¹t Thanh Ch−¬ng.
§éng lùc cña nã lμ cuéc b·i c«ng cña c«ng nh©n thμnh
phè Vinh ngμy 22-8. Khi cuéc b·i c«ng võa næ ra,
nh÷ng ng−êi céng s¶n ®· tuyªn truyÒn, vËn ®éng qu¶ng
®¹i n«ng d©n, kªu gäi hä ñng hé nh÷ng ng−êi b·i c«ng.
B¾t ®Çu tõ ngμy 29-8, n«ng d©n ë vïng Can Léc, Nghi
Léc, H−ng Nguyªn, Nam §μn, Thanh Ch−¬ng ®· tiÕn
hμnh hμng lo¹t c¸c cuéc biÓu t×nh. Nhê vμo sù gióp ®ì
cña anh em nμy mμ nh÷ng ng−êi b·i c«ng ®· chiÕn
th¾ng. Hä ®−a ra nh÷ng yªu s¸ch sau:
1. §uæi 2 ng−êi thî c¶ ®· ®¸nh ®Ëp c«ng nh©n.
2. NhËn l¹i 2 c«ng nh©n ®· bÞ ®uæi khái Nhμ m¸y diªm vμo
lμm viÖc.
3. Trao cho c«ng nh©n quyÒn lùa chän thî c¶.
4. Kh«ng ®−îc ®uæi viÖc c«ng nh©n v× hä tham gia b·i c«ng vμ
biÓu t×nh.
5. Th¶ ngay 2 ng−êi b·i c«ng ®ang bÞ giam gi÷.
6. Tù do b·i c«ng, biÓu t×nh vμ tæ chøc.
7. Gi¶i t¸n c¸c ®éi tuÇn tra.
8. ChÊm døt ngay trªn thùc tÕ viÖc cö c¸c ®éi qu©n ®μn ¸p

29. 48 Hå chÝ minh toμn tËp 49
nh÷ng ng−êi biÓu t×nh vμ lμm tho¶ ®¸ng c¸c yªu s¸ch cña
n«ng d©n biÓu t×nh.
9. T¨ng l−¬ng vμ ngμy lμm 8 giê.
Trong lóc biÓu t×nh, 3.000 n«ng d©n Nam §μn ®· v©y chÆt
v¨n phßng viªn quan huyÖn, ph¸ nhμ tï vμ gi¶i tho¸t tï
nh©n.
ë Thanh Ch−¬ng, 20.000 ng−êi ®· tham gia vμo cuéc biÓu
t×nh cña n«ng d©n. Tr−íc khi biÓu t×nh, ®éi vò trang n«ng
d©n ®· b¾t gi÷ tÊt c¶ c¸c ®¶ng viªn cña §¶ng "Loμi ng−êi vμ
l−¬ng tri" (mét tæ chøc ph¸t xÝt). §Ëp ph¸ trô së cña tæ chøc
nμy vμ b¾t gi÷ 11 tªn vÖ binh ph¸txÝt, gi¶i bªu tr−íc d©n
chóng kh¾p vïng. N«ng d©n h¨ng h¸i mang 200 cê ®á bóa
liÒm, hμng ngò chØnh tÒ kÐo vÒ huyÖn lþ, v©y h·m v¨n phßng
quan huyÖn, ®Ëp ph¸ phßng riªng cña quan huyÖn. Nh÷ng
ng−êi biÓu t×nh ®· ph¸ cöa nhμ tï, gi¶i phãng tï nh©n vμ
kiÓm so¸t tÊt c¶ nhμ tï. Mét sÜ quan Ph¸p cã mÆt t¹i ®ã ®·
chØ huy mét vμi lÝnh b¶n xø chèng l¹i, nh−ng khi thÊy mét
lùc l−îng nhá n«ng d©n võa tíi th× véi vμng bá trèn.
Khi ®oμn biÓu t×nh ®i ngang qua tr¹i lÝnh th× kh«ng thÊy mÆt
mét sÜ quan Ph¸p nμo, nh−ng nh÷ng ng−êi lÝnh b¶n xø th× ®·
s½n sμng nh¶ ®¹n. Lóc ®ã 2 thanh n÷ n«ng d©n b−íc lªn
tr−íc ®oμn biÓu t×nh, h−íng th¼ng vμo nh÷ng ng−êi lÝnh ®ã
vμ nãi r»ng, nÕu nh− hä cè t×nh b¾n vμo nh÷ng ng−êi n«ng
d©n, tr−íc hÕt h·y b¾n hä (2 c« g¸i) ®·. Nh÷ng ng−êi lÝnh dao
®éng vμ trë thμnh th©n thiÖn víi nh÷ng ng−êi biÓu t×nh.
Cuéc diÔu hμnh l¹i tiÕp tôc.
N«ng d©n ®· ®−a ra nh÷ng yªu s¸ch sau:
1. Th¶ tù do cho nh÷ng ng−êi b·i c«ng ë Vinh ®· bÞ b¾t.
2. Kh«ng ®−îc ®−a lÝnh ra chèng l¹i nh÷ng ng−êi b·i c«ng vμ
n«ng d©n.
3. Kh«ng ®−îc cho lÝnh ®μn ¸p c¸c phong trμo ë n«ng th«n.
4. Kh«ng ®−îc ph¸ huû lμng m¹c.
5. Bá chÕ ®é tuÇn canh trong xãm lμng.
6. B·i bá chÕ ®é thuÕ.
7. CÊp ph¸t g¹o cho nh÷ng ng−êi n«ng d©n ®ang bÞ ®ãi.
8. Chia ®Êt (mét diÖn tÝch réng) cho bÇn cè n«ng.
9. Huû bá toμ ¸n ®Æc biÖt (toμ ¸n khÈn cÊp).
10. B·i bá ¸n tö h×nh.
11. Tù do b·i c«ng, biÓu t×nh vμ liªn hiÖp.
12. Tr¶ tiÒn båi th−êng cho gia ®×nh nh÷ng ng−êi bÞ chÕt
trong c¸c vô ®μn ¸p.
13. Tr¶ tù do cho tÊt c¶ tï chÝnh trÞ, trong ®ã cã c¶ 12 ng−êi
míi bÞ kÕt ¸n tö h×nh.
Theo t− liÖu chóng t«i hiÖn cã, n«ng d©n ë Nam §μn vμ
Thanh Ch−¬ng c−¬ng quyÕt kh«ng nép thuÕ mμ kh«ng mét ai
lμm g× ®−îc hä. Hä ®· lÊy tμi s¶n cña bän ®Þa chñ chia cho
d©n nghÌo, huû bá tÊt c¶ mäi mÖnh lÖnh, quy ®Þnh cña quan
l¹i b¶n xø vμ bän ®Õ quèc Ph¸p. (Hä tæ chøc ra X«viÕt n«ng
th«n, hoÆc c¸c c¬ quan gÇn nh− X«viÕt n«ng th«n). N«ng d©n
tuyªn bè c«ng khai: "TÊt c¶ chóng t«i ®Òu lμ céng s¶n!".
ChÝnh quyÒn Ph¸p ë §«ng D−¬ng ®ang chuÈn bÞ r¸o riÕt
mét chiÕn dÞch khñng bè n«ng d©n NghÖ An nãi chung vμ
n«ng d©n Thanh Ch−¬ng nãi riªng. Mét mÆt, chóng yªu cÇu
chÝnh quyÒn Pari níi réng quyÒn hμnh cña chóng vμ chóng
®· ®−îc chÝnh quyÒn Pari cho phÐp. Cïng víi sóng ®¹i liªn,
xe t¨ng vμ m¸y bay, chóng ®ang cμy n¸t g−¬ng mÆt cña hμng
lo¹t c¸c xãm lμng, gièng nh− chóng ®· lμm t¹i lμng "Cæ Am",
sau cuéc khëi nghÜa th¸ng Hai ë B¾c Kú. MÆt kh¸c, chóng
®ang m−u toan mét trËn ®¸nh lín, huy ®éng nh÷ng ®éi qu©n
kh¸t m¸u nhÊt - lÝnh lª d−¬ng - ®Ó ®èi phã víi n«ng d©n tØnh
nμy. HiÖn nay, h»ng ngμy m¸y bay xuÊt hiÖn trªn c¸c lμng
m¹c, nÐm bom giÕt chÕt nh÷ng ng−êi ®ang biÓu t×nh vμ ®èt
ph¸ nhμ ë cña n«ng d©n. Chóng muèn huû diÖt hoμn toμn
NghÖ An hßng ®e do¹ n«ng d©n c¸c tØnh kh¸c.
Ngoμi ra, ®Õ quèc Ph¸p viÖn cí lμ buéc ph¶i ®μn ¸p c¸c cuéc
khëi nghÜa cña n«ng d©n, chóng ®ang t¨ng thªm qu©n vμo
§«ng D−¬ng, chuÈn bÞ tÊn c«ng Liªn X«, tÊn c«ng c¸ch m¹ng
Trung Quèc vμ chuÈn bÞ mét cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc trªn
Th¸i B×nh D−¬ng.

30. 50 Hå chÝ minh toμn tËp 51
Hìi nh÷ng ng−êi c«ng nh©n vμ n«ng d©n toμn thÕ giíi!
Nh÷ng ng−êi anh em! H·y gióp ®ì c«ng nh©n vμ n«ng d©n
§«ng D−¬ng, nh÷ng ng−êi ®ang ®Êu tranh chèng chñ nghÜa
®Õ quèc Ph¸p!.
20-9-1930
N.A.Q
Tμi liÖu tiÕng Nga,
b¶n chôp l−u t¹i
ViÖn Hå ChÝ Minh.
TH¦ GöI BAN CHÊP HμNH QUèC TÕ
CéNG S¶N
Ngμy 11-9, n«ng d©n Thanh Ch−¬ng l¹i biÓu t×nh. Hä xung
®ét víi lÝnh vμ h¬n 20 n«ng d©n bÞ giÕt.
Håi 3 giê s¸ng ngμy 12-9, h¬n 10.000 n«ng d©n H−ng
Nguyªn kÐo ®i biÓu t×nh, ph¸ nhμ cña c¸c nhμ giμu trªn
®−êng ®i. LÝnh Ëp ®Õn giÕt 20 ng−êi. N«ng d©n tËp hîp ë
huyÖn ®−êng, t¹i ®©y hä gÆp kho¶ng 800 n«ng d©n tõ Nam
§μn tíi. Trong khi hai bé phËn cïng nhau tô tËp th× mÊy
chiÕc m¸y bay ®Õn nÐm bom giÕt h¬n 200 ng−êi ®μn «ng vμ
®μn bμ.
N«ng d©n tiÕp tôc kÐo ®i chiÕm huyÖn ®−êng Nam §μn, c¸ch
H−ng Nguyªn 25 kil«mÐt. Hä tíi ®©y vμo lóc 8 giê tèi vμ b¾t
®Çu v©y ng«i nhμ suèt ®ªm vμ 3 giê s¸ng h«m sau th× bá ®i.
HuyÖn ®−êng vμ v−ên do lÝnh Ph¸p canh gi÷. N«ng d©n mÊt
h¬n 10 ng−êi.
Cïng ngμy, n«ng d©n c¸c huyÖn Can Léc, CÈm Xuyªn vμ Kú
Anh (tØnh Hμ TÜnh) còng ®i biÓu t×nh.
N«ng d©n Gia §Þnh, Chî Lín vμ T©n An ë Nam Kú còng biÓu
t×nh ngμy 12-9.
Ngμy 17-9, n«ng d©n Gia §Þnh l¹i biÓu t×nh.
Ba uû viªn Trung −¬ng tõ Nam Kú ®· tíi ®©y - ngμy 19-9,
chê c¸c ®ång chÝ tõ B¾c Kú vμ Trung Kú tíi. Chóng t«i lo c¸c
®ång chÝ nμy sÏ kh«ng tíi, do t×nh h×nh hiÖn nay ë NghÖ An
vμ Hμ TÜnh. Chóng t«i ®· chØ thÞ ngay cho c¸c ®¶ng viªn

31. 52 Hå chÝ minh toμn tËp 53
Nam Kú ë trong n−íc cè g¾ng hÕt søc m×nh thu xÕp mét cuéc
häp cña Trung −¬ng ®Ó quyÕt ®Þnh mäi viÖc.
Chóng t«i khÈn thiÕt yªu cÇu c¸c ®ång chÝ lμm nh÷ng viÖc cã
thÓ ®−îc ®Ó gióp ®ì c¸c n¹n nh©n cña cuéc ®μn ¸p ®Ém m¸u.
§Ò nghÞ cho biÕt ngay chóng t«i ph¶i lμm g× vμ c¸c ®ång chÝ
cã thÓ lμm g× gióp hä th«ng qua tæ chøc Quèc tÕ cøu tÕ ®á.
T«i ®· viÕt th− sang Xiªm vμ M· Lai kho¶ng mét th¸ng tr−íc
®©y, nh−ng ch−a nhËn ®−îc tr¶ lêi.
Lêi chμo anh em
29-9-1930
VÝCTO
T¸i bót: §Ò nghÞ göi cho chóng t«i t¹p chÝ I 15F1
)
Tμi liÖu tiÕng Anh,
b¶n chôp l−u t¹i
ViÖn LÞch sö §¶ng.
___________
1
) D−íi T¸i bót cßn cã bót tÝch ch÷ H¸n lμ: 10/X ®Õn Qu¶ng §«ng, giao
§ång Quýnh mang ®Õn 10/X.
TH¦ GöI QUèC TÕ N¤NG D¢N
C¸c ®ång chÝ th©n mÕn!
V× liªn l¹c khã kh¨n nªn tr−íc ®©y t«i ch−a cã thÓ b¸o c¸o ®Ó
c¸c ®ång chÝ biÕt vÒ phong trμo n«ng d©n ë §«ng D−¬ng.
Phong trμo Êy ®−îc x©y dùng vμ ph¸t triÓn, tãm t¾t nh− sau:
®Õn ngμy 1-5, phong trμo míi b¾t ®Çu b»ng nh÷ng cuéc biÓu
t×nh nhá vμ hiÖn nay ®ang tiÕp tôc ph¸t triÓn nhanh chãng. ë
Nam Kú, mÆc dÇu bÞ ®Õ quèc Ph¸p ®μn ¸p ®Ém m¸u, nh−ng
n«ng d©n b¶y tØnh (Gia §Þnh, Chî Lín, VÜnh Long, Sa §Ðc,
BÕn Tre, Thñ DÇu Mét, Mü Tho) vÉn ®Êu tranh liªn tiÕp vμ
anh dòng. Trong hÇu hÕt c¸c cuéc biÓu t×nh, ®Òu cã nhiÒu
ng−êi bÞ th−¬ng, bÞ giÕt vμ bÞ b¾t. Nh÷ng ng−êi bÞ b¾t ®Òu bÞ
kÕt ¸n tõ 5 ®Õn 10 n¨m tï khæ sai. Phong trμo lan sang
Trung Kú b¾t ®Çu b»ng nhiÒu cuéc biÓu t×nh chÝnh trÞ lín næ
ra trong ngμy 1-8; tuy cã chËm h¬n c¸c n¬i, nh−ng ë ®©y,
phong trμo réng lín vμ m·nh liÖt. Kh«ng kÓ nh÷ng cuéc ®Êu
tranh vμ biÓu t×nh ®· næ ra tõ tr−íc ngμy 20-8-1930, n«ng
d©n hai tØnh NghÖ An vμ Hμ TÜnh tæ chøc liªn tiÕp nh÷ng
cuéc biÓu t×nh lín h−ëng øng c«ng nh©n b·i c«ng ë Vinh, BÕn
Thuû (tØnh lþ vμ trung t©m c«ng nghiÖp ë NghÖ An). Tõ 20-8
®Õn 6-10-1930, cã 39 cuéc biÓu t×nh vμ mÝttinh bao gåm
69.350 n«ng d©n, trong ®ã cã nh÷ng cuéc tõ 20.000 ®Õn
30.000 ng−êi tham dù. HiÖn nay, ë mét sè lμng ®á, X«viÕt
n«ng d©n ®· ®−îc thμnh lËp.
Tõ ngμy 1-5 ®Õn ngμy 1-10, h¬n 50.000 n«ng d©n ®· vμo
N«ng héi (Nam Kú 15.000, Trung Kú 35.000).

32. 54 Hå chÝ minh toμn tËp 55
§Õ quèc Ph¸p khñng bè phong trμo n«ng d©n d÷ déi ch−a
tõng thÊy. Nh− ë NghÖ An chØ trong mét cuéc biÓu t×nh ë phñ
H−ng Nguyªn, m¸y bay th¶ bom giÕt chÕt 171 n«ng d©n. ë
Thanh Ch−¬ng (mét huyÖn kh¸c ë NghÖ An), 103 ng−êi bÞ
b¾n chÕt trong mét lóc. Riªng tØnh NghÖ An ®· cã 393 ng−êi
bÞ giÕt trong 7 cuéc biÓu t×nh, nhiÒu lμng ®á bÞ triÖt h¹ vμ ®èt
trôi. MÆc dÇu bÞ ®μn ¸p d· man, phong trμo vÉn tiÕp tôc ph¸t
triÓn: chøng cí lμ n«ng d©n ë B¾c Kú tõ tr−íc vÉn im lÆng,
nay còng ®· b¾t ®Çu ®Êu tranh (tØnh Th¸i B×nh, Hμ Nam,
KiÕn An).
T«i sÏ b¸o c¸o chi tiÕt h¬n víi c¸c ®ång chÝ vÒ vÊn ®Ò nμy.
S¾p tíi ®©y, chóng t«i sÏ tæ chøc §¹i héi n«ng d©n lÇn thø
nhÊt. Yªu cÇu c¸c ®ång chÝ cho ý kiÕn vμ chØ thÞ cÇn thiÕt,
kÌm theo mét bøc th− cæ vâ göi cho §¹i héi Êy. Yªu cÇu tr¶
lêi cho chóng t«i qua Quèc tÕ Céng s¶n vμ theo chóng t«i
nghÜ, nÕu Quèc tÕ N«ng d©n cã thÓ gióp ®ì gÊp cho c¸c n¹n
nh©n bÞ khñng bè th× rÊt hay.
Ngμy 5 th¸ng 11 n¨m 1930
¸I QUèC
Tμi liÖu tiÕng Ph¸p,
b¶n chôp l−u t¹i
ViÖn Hå ChÝ Minh.
PHONG TRμO C¸CH M¹NG ë §¤NG D¦¥NG
Sù bãc lét v« nh©n ®¹o cña chñ nghÜa t− b¶n ë thuéc ®Þa
lμm cho nh÷ng ng−êi c«ng nh©n sèng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn
kh«ng chÞu næi. Sù tËp trung rÊt lín c¸c ®Êt ®ai vμo tay
ng−êi Ph¸p vμ giai cÊp ®Þa chñ b¶n xø khiÕn cho t×nh c¶nh
cña trung n«ng vμ bÇn n«ng tåi tÖ ®i. Sù mÊt mïa liªn tiÕp
vμ gi¸ sinh ho¹t cao gia t¨ng sù khèn cïng vμ sù ®au khæ cña
quÇn chóng lao ®éng. TÊt c¶ ®iÒu nμy kh¬i s©u thªm m©u
thuÉn gi÷a nh÷ng kÎ ¸p bøc vμ bãc lét víi ng−êi bÞ ¸p bøc vμ
bÞ bãc lét, vμ lμm cho tinh thÇn ®Êu tranh cña nh÷ng ng−êi
sau nμy s©u s¾c.
Do sù kiÓm duyÖt ngÆt nghÌo vμ nh÷ng khã kh¨n vÒ th«ng
tin, t«i kh«ng cã nh÷ng b¶n thèng kª s¸t ®óng vÒ nh÷ng cuéc
®Êu tranh c¸ch m¹ng ®· diÔn ra ë §«ng D−¬ng suèt c¶ n¨m
1930. Theo nh− chóng t«i biÕt sè liÖu vÒ nh÷ng cuéc xung
®ét, tõ cuèi th¸ng 5 ®Õn cuèi th¸ng 12 nh− sau:
Sè cuéc biÓu t×nh Sè n«ng d©n tham gia
Th¸ng 5 17 13.950
Th¸ng 6 10 15.300
Th¸ng 7 3 1.100
Th¸ng 8 15 30.300
Th¸ng 9 58 166.070
Th¸ng 10 68 37.630
Th¸ng 11 31 19.660
Th¸ng 12 16 (chØ tÝnh ®Õn 20-
12)
13.000
Tæng céng 218 295.0101)
1) ë ®©y cã sù nhÇm lÉn nh−ng chóng t«i in theo b¶n gèc

33. 56 Hå chÝ minh toμn tËp 57
(B.T).
Trong sè 218 cuéc biÓu t×nh nμy, th× 3 ®Ó gi¶i phãng tï chÝnh
trÞ b»ng c¸ch ph¸ nhμ giam cña huyÖn; 45 víi yªu s¸ch thuÇn
tuý kinh tÕ, hoÆc ®ßi khai hoang ®Êt cho n«ng d©n nghÌo hay
tõ chèi ®ãng thuÕ; 5 ®Ó lμm lÔ kû niÖm ngμy 1-5; 5 cuéc suèt
ngμy 1-8; 8 cuéc nh»m lμm lÔ kû niÖm C¸ch m¹ng Th¸ng
M−êi; 4 cuéc ®Ó t−ëng nhí khëi nghÜa Qu¶ng Ch©u; 7 cuéc
thuÇn tuý ®Ó chèng bän quý téc. Ngoμi ra cßn cã 141 cuéc
biÓu t×nh chèng ®Õ quèc víi nh÷ng h×nh thøc kh¸c nhau: cã
mét sè cuéc biÓu t×nh thuÇn tóy chèng ®Õ quèc, nh÷ng cuéc
kh¸c ®Ó tá t×nh ®oμn kÕt víi nh÷ng lμng bÞ lÝnh Ph¸p tμn ph¸
vμ huû diÖt hay t−ëng niÖm nh÷ng n«ng d©n bÞ ®Õ quèc Ph¸p
s¸t h¹i, b»ng c¸ch ph¸ nhμ m¸y r−îu hay ®èt c¸c danh s¸ch
d©n ®oμn (tuÇn lμng), ®Ó ®Èy lïi bän ®¸nh ®Ëp ng−êi ë thμnh
phè hay ®Ó ñng hé §¶ng céng s¶n, v.v., v.v..
Tõ th¸ng 5 ®Õn th¸ng 12, cã 58 cuéc b·i c«ng vμ biÓu t×nh
cña c«ng nh©n.
§Çu th¸ng 5 9
" 6 1
" 7 1
" 8 7 (3 cuéc suèt ngμy 1-8)
" 9 7
" 10 10
" 11 12 (7 cuéc nh»m kû niÖm
C¸ch m¹ng Th¸ng M−êi)
" 12 1
Nh÷ng cuéc b·i c«ng lín nhÊt lμ: b·i c«ng cña thî dÖt vμo
ngμy 1-5, cã 4.000 c«ng nh©n tham gia; tæng b·i c«ng ë Vinh
tõ ngμy 22-8 ®Õn ngμy 1-9 cã 1.200 c«ng nh©n tham gia; vμ
CÈm Ph¶ 5.000 c«ng nh©n má b·i c«ng ®Ó kû niÖm C¸ch
m¹ng Th¸ng M−êi.
§«i khi nh÷ng ng−êi b·i c«ng ®−îc th¾ng lîi, nh−ng th¾ng
lîi cuèi cïng kh«ng ®¹t bëi v× nhμ t− b¶n chØ nhËn nh÷ng yªu
s¸ch cña c«ng nh©n ®Ó cã th× giê chuÈn bÞ cuéc ph¶n c«ng cña
nã. VÝ dô, trong lóc b·i c«ng ë Vinh, c«ng nh©n cã ®−îc tÊt c¶
nh÷ng ®iÒu kiÖn cña hä ®ßi; nh−ng chõng sau m−êi ngμy,
bän chñ ®· trë mÆt vμ 200 c«ng nh©n ®· bÞ ®uæi.
ChÞu ¶nh h−ëng tinh thÇn c¸ch m¹ng cña quÇn chóng, häc
sinh còng ho¹t ®éng trong phong trμo chèng ®Õ quèc. Vμo
ngμy 1-5, häc sinh ë Hãc M«n (Nam Kú) vμ ë §μ N½ng b·i
kho¸. Vμo ngμy 19-9, h¬n 500 häc sinh ë Vinh biÓu t×nh, ngμy
23-10, hä l¹i biÓu t×nh vμ ph©n ph¸t truyÒn ®¬n b¶o vÖ
nh÷ng n«ng d©n NghÖ An vμ Hμ TÜnh ®ang bÞ ®μn ¸p. Ngμy
17-10, häc sinh Tr−êng kü nghÖ H¶i Phßng tæ chøc mÝt tinh
ngoμi trêi vμ ph©n ph¸t s¸ch máng víi môc ®Ých nh− c¸c
phong trμo trªn. Ngμy 25 cïng th¸ng, häc sinh huyÖn Nghi
Léc (NghÖ An) tham gia cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n. Ngμy
1-11, häc sinh Tr−êng Huúnh C«ng Ph¸t b·i kho¸.
Gi÷a th¸ng 8 vμ th¸ng 12 Tr−êng trung häc Vinh, Tr−êng
Avenir (T−¬ng lai) Nam §Þnh, Tr−êng trung häc Mü Tho vμ
toμn bé c¸c tr−êng ë huyÖn Thanh Ch−¬ng vμ Nam §μn ®Òu
bÞ ®ãng cöa v× ho¹t ®éng c¸ch m¹ng. Trong cïng thêi gian ®ã
vμ trong ph¹m vi 11 tØnh, chóng t«i t×m hiÓu th× 130 häc sinh
trai vμ häc sinh g¸i cïng 9 thÇy gi¸o bÞ b¾t gi÷, nhiÒu ng−êi
trong sè häc sinh nμy kh«ng qu¸ 12 vμ 14 tuæi.
Bªn c¹nh sù tham gia rÊt tÝch cùc cña hä vμo nh÷ng cuéc b·i
c«ng cña c«ng nh©n vμ nh÷ng cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n,
chóng t«i ph¶i b¸o r»ng phong trμo sau ®©y hoμn toμn lμ do
phô n÷ tæ chøc:
Ngμy 1-5, phô n÷ b·i thÞ ë chî Dõa (Mü Tho).
Ngμy 26-10, 100 phô n÷ n«ng d©n ë huyÖn Anh S¬n tæ chøc
mét cuéc mÝt tinh ®Ó th¶o luËn chÝnh trÞ.
Ngμy 28-10, chÞ em b¸n c¸ chî Sμi Gßn b·i thÞ ph¶n ®èi hai
kÎ ®−îc gäi lμ "chã s¨n" trung thμnh cña ®Õ quèc Ph¸p.
Ngμy 11-11, 60 phô n÷ n«ng d©n lμng §¹i §inh còng hμnh
®éng nh− vËy.
Ngμy 24-11, 85 phô n÷ n«ng d©n lμng ®ã tham gia bμn viÖc
lμng x·.
Ngμy 28-11, 300 phô n÷ n«ng d©n huyÖn Th¹ch Hμ tæ
chøc mét cuéc biÓu t×nh.