History of the ancient world (lyceum) 2.2 1

1. Ιστορία του Αρχαίου Κόσμου
Α’ Λυκείου
Κεφάλαιο 2.2: Η αρχαϊκή εποχή
(750 – 480 π.Χ.)

2. Τα πολιτεύματα

3. Η πόλις-κράτος αποτελούσε το βασικό θεσμό
πολιτικής οργάνωσης κατά την αρχαιότητα, ενώ
τα ομηρικού τύπου βασίλεια ήταν εξαίρεση.
1. Πόλεις κράτη:
Νότια και κεντρική Ελλάδα
Νησιά Αιγαίου και Ιονίου
μέρος της Β. Ελλάδας
αποικίες της Δύσης και της Β. Αφρικής
αποικίες της Μικράς Ασίας και Κύπρος
αποικίες του Ευξείνου Πόντου
2. Βασίλεια:
Βόρεια Ελλάδα (Μακεδονία & Ήπειρος)

4. Πώς εξελίχθηκαν τα πολιτεύματα στον
ελληνικό κόσμο;
Η εξέλιξή τους από τον 8ο αι. ήταν – συνήθως –
η εξής:
Βασιλεία Αριστοκρατία
Ολιγαρχία / Τιμοκρατία
Τυραννίς
Δημοκρατία

5. Βασιλεία
Διατηρήθηκε στη
Μακεδονία και στην Ήπειρο.
Θεωρείτο παρωχημένο
πολίτευμα και γι΄αυτό οι
Μακεδόνες και οι Ηπειρώτες
φαίνονταν οπισθοδρομικοί
στα μάτια των υπολοίπων
Ελλήνων

6. Αριστοκρατία
Τα πολιτικά δικαιώματα
βρίσκονται στα χέρια λίγων
εκλεκτών που αντλούσαν
δύναμη από την
1. καταγωγή (ήρωες, θεοί,
αρχηγοί γενών/οίκων)
2. κατοχή μεγάλων
εκτάσεων γης και αλόγων

7. Ολιγαρχία / Τιμοκρατία
Τα πολιτικά δικαιώματα βρίσκονται ακόμη στα χέρια
λίγων που αντλούσαν δύναμη από τον πλούτο τους
(ανάλογα με το εισόδημα).
Όμως, συχνά, αυτοί οι «ολίγοι» ήταν περισσότεροι από
τους «αρίστους», διότι ο πληθυσμός των πόλεων
πλούτιζε όλο και περισσότερο χάρη στο εμπόριο.

8. Τυραννίς
Η εξουσία συγκεντρώνεται στα
χέρια ενός ανθρώπου (τύραννος)
με τη βία στο όνομα του λαού με
σύνθημα την εκδίωξη των ολίγων
για χάρη των φτωχών.
Λίγοι τύραννοι αναδεικνύονται
σε ικανούς ηγέτες
Οι περισσότεροι είναι βίαιοι και
απολυταρχικοί

9. Δημοκρατία
Τα πολιτικά δικαιώματα βρίσκονται ακόμη στα χέρια του
πλήθους
Βασικά θεσμικά όργανα της Δημοκρατίας στην Αθήνα
1. Εκκλησία του Δήμου (συνέλευση όλων των πολιτών)
2. Βουλή των 500 (προετοίμαζε νομοσχέδια)
3. Ηλιαία (δικαστήριο 6000 πολιτών)
4. Στρατηγοί (10 πολίτες αρχηγοί του στρατού)
5. 9 Άρχοντες
6. Πρυτάνεις (εκτελεστική εξουσία με καθημερινή εναλλαγή)

10. Εντούτοις:
Η διαδοχή των πολιτευμάτων ίσχυσε σε πολλές πόλεις,
όπως η Αθήνα, όχι σε όλες όμως.
1. Σε κάποιες πόλεις διατηρήθηκε η
αριστοκρατία/ολιγαρχία (π.χ. Σπάρτη)
2. Σε κάποιες πόλεις εναλλάσσονταν για αιώνες η
δημοκρατία με την τυραννία (π.χ. Συρακούσες)
3. Σε άλλες πόλεις εναλλάσσονταν για αιώνες η
δημοκρατία με την ολιγαρχία εξαιτίας εμφυλίων
συγκρούσεων (π.χ. Κέρκυρα)

11. Καθοριστικής σημασίας για την ολοένα και
μεγαλύτερη συμμετοχή των πολλών στα κοινά
έπαιξαν δυο μεγάλες καινοτομίες που
εφαρμόστηκαν σε όλες σχεδόν τις πόλεις.
1. Οπλιτική φάλαγγα
2. Γραπτοί νόμοι

12. 1. Οπλιτική φάλαγγα
Ήταν ένα καινούργιο στρατιωτικό σώμα, στο οποίο
ανήκαν όσοι από τους πολίτες είχαν την οικονομική
ευχέρεια να εξοπλίζονται με δικά τους έξοδα. Η φάλαγγα
των οπλιτών οδήγησε στην ανάπτυξη της ιδέας της
ισότητας ως προς την άσκηση της εξουσίας.

13. 2. Γραπτοί νόμοι
Η καταγραφή των νόμων ανατέθηκε σε πρόσωπα κοινής
αποδοχής (νομοθέτες ή αισυμνήτες). Με την καταγραφή
των νόμων διευρύνθηκε η πολιτική βάση, εφόσον η
συμμετοχή στη διακυβέρνηση της πολιτείας έγινε
ανάλογα με την οικονομική κατάσταση των πολιτών
(τιμοκρατικό πολίτευμα)

14. Ο πολιτισμός

15. Ο πολιτισμός κατά την αρχαϊκή εποχής βρίσκεται
σε μεγάλη άνθηση
1. Λυρική ποίηση: Εκφράζει την ανάδειξη του
ατόμου μέσα στην πόλη-κράτος
2. Φιλοσοφία: Οι φυσικοί φιλόσοφοι προσπαθούν
να ερμηνεύσουν τον κόσμο
3. Κεραμική: Η πρώτη μεγάλη εκδήλωση της
ελληνικής ζωγραφικής
4. Αρχιτεκτονική: Η εμφάνιση του δωρικού και του
ιωνικού ρυθμού
5. Γλυπτική: Η εμφάνιση της μνημειακής γλυπτικής
(κούροι – κόρες – συντάγματα)

16. 1. Λυρική ποίηση: ο ποιητής
περιγράφει σε πρώτο
πρόσωπο μία εικόνα ή μία
κατάσταση, για να
παραδειγματίσει, να
φρονηματίσει ή να
εξωτερικεύσει προσωπικά
συναισθήματα. Είναι η ποίηση
της καθημερινότητας του
ανθρώπου που ζει
κοινωνικοπολιτικές μεταβολές.

17. 2. Φιλοσοφία: Οι φυσικοί ή προσωκρατικοί
φιλόσοφοι της Ιωνίας προσπαθούν να
ερμηνεύσουν τον κόσμο. Στη θέση των μύθων που
εξηγούσαν τη δημιουργία του κόσμου ή τα φυσικά
φαινόμενα, παρουσιάζουν θεωρίες βασισμένες, για
πρώτη φορά, στην παρατήρηση και στην λογική.

18. 3. Κεραμική: Η Κόρινθος (τον 7ο αι.) και η Αθήνα
(τον 6ο αι.) είναι οι πόλεις που πρωτοπορούν στην
κατασκευή και διακόσμηση αγγείων. Στην Κόρινθο
πρωτοεμφανίζεται ο μελανόμορφος ρυθμός και
στην Αθήνα ο ερυθρόμορφος.
Αμφορέας του περίφημου
Εξηκία ζωγραφισμένος
από τη μια πλευρά με
μελανόμορφη τεχνική και
από την άλλη με
ερυθρόμορφη (540 π.Χ.)

19. 4. Αρχιτεκτονική: Εποχή μεγάλων καινοτομιών
στην αρχιτεκτονική. Διαμορφώνονται οι δύο
αρχιτεκτονικοί ρυθμοί, ο ιωνικός και ο δωρικός. Οι
ιωνικός κυριαρχεί στην Μικρά Ασία, ενώ ο δωρικός
στην κυρίως Ελλάδα και στις αποικίες της Δύσης.
Κόρινθος - Δωρικός Μίλητος - Ιωνικός

20. 5. Γλυπτική: Τα
αγάλματα με τη μορφή
νεαρών ανδρών και
κοριτσιών, που
ονομάζονται κούροι και
κόρες, ήταν επιτύμβια
μνημεία ή αναθήματα σε
ιερά. Oι κούροι
εμφανίζονται σε "ηρωική
γυμνότητα", ενώ οι
κόρες εμφανίζονται
πάντοτε ντυμένες.

21. Περισσότερο οπτικοακουστικό υλικό και
υλικό μελέτης στις ψηφιακές τάξεις μας
η-τάξη
Google Classroom