History of the Ancient World (Lyceum) II.2.3-2

1. Ιστορία του Αρχαίου Κόσμου
Α’ Λυκείου
Κεφάλαιο II.2.3: Η Κλασική εποχή
(480-323 π.Χ.)

2. Ο Πελοποννησιακός πόλεμος (431-404 π.Χ.)

3. Στην Ελλάδα του 5ου αι. δέσποζαν δυο μεγάλες
αμυντικές συμμαχίες:
1. Η Πελοποννησιακή συμμαχία (πόλεις-κράτη
της Πελοποννήσου, κυρίως, υπό την ηγεσία
της Σπάρτης).
2. Η Αθηναϊκή συμμαχία (πόλεις-κράτη γύρω
από το Αιγαίο, κυρίως, υπό την ηγεσία των
Αθηναίων).

5. Η αντιπαράθεσή τους για όλον τον 5ο αι. βασιζόταν σε
θεμελιώδεις αιτίες:
1. Στη φυλετική διαφορά:
Αθηναίοι - Ίωνες Vs Σπαρτιάτες - Δωριείς

6. Η αντιπαράθεσή τους για όλον τον 5ο αι. βασιζόταν σε
θεμελιώδεις αιτίες:
2. Στην πολιτειακή συγκρότηση:
Αθηναίοι – Δημοκρατία Vs Σπαρτιάτες – Ολιγαρχία

7. Η αντιπαράθεσή τους για
όλον τον 5ο αι. βασιζόταν σε
θεμελιώδεις αιτίες:
3. Στον φόβο που
προκαλούσε στους
Πελοποννησίους η
εκρηκτική άνοδος της
αθηναϊκής ισχύος μετά
τους Περσικούς πολέμους

8. α) Οι επιμέρους αφορμές του πολέμου
1. Το μεγαρικό ψήφισμα με το οποίο οι Μεγαρείς
αποκλείονταν από το εμπόριο με τις πόλεις της
Αθηναϊκής συμμαχίας (432 π.Χ.).

9. α) Οι επιμέρους αφορμές του πολέμου
2. Τα Κερκυραϊκά, δηλαδή η παρέμβαση των
Αθηναίων στη σύγκρουση Κερκυραίων – Κορινθίων
(433 π.Χ.) υπέρ των πρώτων.

10. α) Οι επιμέρους αφορμές του
πολέμου
3. Η αποστασία της
Ποτίδαιας από την
Αθηναϊκή συμμαχία με την
ενθάρρυνση των Κορινθίων
(432 π.Χ.).

11. β) Η εξέλιξη του πολέμου:
1. Κράτησε 27 χρόνια, από το
431 ως το 404 π.Χ.
α) Αρχιδάμειος πόλεμος
(431-421 π.Χ.).
Νικίειος Ειρήνη (421-418 π.Χ.)
β) Σικελική εκστρατεία
(415-413 π.Χ.)
γ) Δεκελεικός πόλεμος
(413-404 π.Χ.)

12. β) Η εξέλιξη του πολέμου:
2. Ενέπλεξε όλον σχεδόν τον ελληνικό κόσμο άμεσα ή
εμμέσως (ακόμη και αποικίες της Μεγάλης Ελλάδας
και του Ευξείνου Πόντου).
Πολεμικές συγκρούσεις έγιναν από τη Σικελία και το
Ιόνιο πέλαγος ως τη Μακεδονία και το βόρειο
Αιγαίο, ενώ πολλές φορές οι Πελοποννήσιοι
εκστράτευσαν κατά της Αθήνας.

13. β) Η εξέλιξη του πολέμου:
3. Είχε πολλές διακυμάνσεις με αμφίρροπο
αποτέλεσμα μέχρι την καταστροφή των Αθηναίων
στη Σικελία (413 π.Χ.).
Έκτοτε οι τύχες του πολέμου γέρνουν υπέρ των
Πελοποννησίων οι οποίοι νικούν οριστικά μετά την
καταστροφή του αθηναϊκού στόλου το 405 π.Χ.
στους Αιγός Ποταμούς της Θράκης και την
αναπόφευκτη παράδοση της Αθήνας.

14. β) Οι συνέπειες του πολέμου:
1. Χάθηκαν χιλιάδες ανθρώπινες ζωές, κυρίως στα
πεδία των μαχών και στην αιχμαλωσία.
2. Καταστράφηκαν ολόκληρες πόλεις από τους
αντιμαχομένους, όπως η Μήλος και οι Πλαταιές.
3. Εξαχρειώθηκαν οι αντίπαλοι διότι μέσα στη
βιαιότητα και το μίσος του μακροχρόνιου πολέμου
υιοθέτησαν, συχνά, συμπεριφορά σκληρή και
απάνθρωπη, αντίθετη με τις αξίες του κλασικού
πολιτισμού.
4. Οι αντιμαχόμενοι ενέπλεξαν τους Πέρσες.

15. γ) Οι συνέπειες του πολέμου ειδικά για την Αθήνα:
Η Αθήνα καταστράφηκε πολιτικά,
ηθικά και οικονομικά:
1. Τα τείχη της πόλης γκρεμίστηκαν.
2. Ο στόλος της καταστράφηκε.
3. Επιβλήθηκε από τους Σπαρτιάτες.
ολιγαρχικό πολίτευμα («30 τύραννοι»).
4. Η Αθηναϊκή συμμαχία διαλύθηκε.
5. Η οικονομική ισχύς της αφανίστηκε.
6. Το γόητρο της πόλης επλήγη.

16. Η νικήτρια Σπάρτη:
1. Αναδείχθηκε σε μόνη ηγεμονική
δύναμη της Ελλάδος
(Σπαρτιατική ηγεμονία, 404-371
π.Χ.)
2. Διατήρησε το γόητρο της
ανίκητης πολεμικής ισχύος της
3. Δέχθηκε, όμως, πλήγμα στο
γόητρό της ως προστάτιδας των
Ελλήνων κατά των Περσών, διότι
κατά τη διάρκεια του πολέμου
ζήτησε κι έλαβε χρηματική βοήθεια
από τους Πέρσες.
γ) Οι συνέπειες του πολέμου ειδικά για τη Σπάρτη:

17. Η κρίση της πόλης-κράτους

18. Τον 4ο αι. π.Χ. οι πόλεις-κράτη
αντιμετώπισαν στο εσωτερικό
προβλήματα οικονομικής και
κοινωνικής κρίσης.
Οι Πέρσες παρενέβαιναν
απροκάλυπτα
χρηματοδοτώντας ηγετικές
φυσιογνωμίες που
πρωταγωνιστούσαν στις
εσωτερικές συγκρούσεις των
πόλεων και στις συγκρούσεις
μεταξύ τους σε μια σειρά από
πολέμους στην Ελλάδα.

19. Λόγω της οικονομικής κρίσης
που προκάλεσε ο πόλεμος,
πολλοί βετεράνοι του
πολεμιστές αλλά και
νεότεροι σε ηλικία Έλληνες,
αναζήτησαν την τύχη τους
ως μισθοφόροι σε
διαφόρους πολέμους στην
Ελλάδα και στην Περσία,
όπως έκαναν οι «Μύριοι»
του Ξενοφώντα.

20. α) Συγκρούσεις στις αρχές
του 4ου αι. π.Χ.
1. Βοιωτικος ή Κορινθιακός
πόλεμος (395-386 π.Χ.):
Οι Σπαρτιάτες
αντιμετωπίζουν τους
ενωμένους Αθηναίους,
Θηβαίους, Κορινθίους και
Αργείους οι οποίοι, με
περσική χρηματοδότηση,
αμφισβητούν την
σπαρτιατική ηγεμονία.

21. α) Συγκρούσεις στις αρχές του 4ου αι. π.Χ.
2. Εκστρατείες του Αγησιλάου (396-394 π.Χ.).:
Ο βασιλιάς της Σπάρτης Αγησίλαος Β’ αντιμετωπίζει με
επιτυχία στη δυτική Μικρά Ασία τους Πέρσες σατράπες (οι
οποίοι χρηματοδοτούν τον αντισπαρτιατικό συνασπισμόό
στην Ελλάδα) και τους εμποδίζει να καταλάβουν τις
ελληνικές πόλεις. Σύντομα, όμως, το έργο του θα ανατραπεί.

22. β) Αποτελέσματα των
ενδοελληνικών συγκρούσεων
Συνάπτεται η Ανταλκίδειος
Ειρήνη (387 π.Χ.) μεταξύ
Σπάρτης και Περσίας με την
οποία:
α) παραδίδονται οι ελληνικές
πόλεις της Μ. Ασίας και της
Κύπρου στο βασιλιά της
Περσίας
β) διακηρύσσεται η αυτονομία
όλων των ελληνικών πόλεων -
με εξαίρεση τα νησιά Ίμβρο,
Λήμνο και Σκύρο που
παρέμειναν στους Αθηναίους.

23. β) Αποτελέσματα των
ενδοελληνικών συγκρούσεων
Συνάπτεται η Ανταλκίδειος Ειρήνη
(387 π.Χ.) μεταξύ Σπάρτης και
Περσίας με την οποία:
γ) οι Σπαρτιάτες γίνονται
τοποτηρητές της ειρήνης στην
κυρίως Ελλάδα σε συνεννόηση με
τους Πέρσες.
Δ) οι Πέρσες είναι οι πραγματικοί
νικητές καθώς εμφανίζονται και
πάλι, μετά από 100 χρόνια, ως η
μεγάλη δύναμη που ορίζει τις
εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο.

24. γ) Β’ Αθηναϊκή συμμαχία (377 –
355 π.Χ.)
Το 377 π.χ. η Αθήνα και κάποιες
παραθαλάσσιες και νησιωτικές
πόλεις επανιδρύουν την
Αθηναϊκή συμμαχία. Η νέα
συμμαχία στρέφεται κατά των
Σπαρτιατών. Αποκαθιστά μεν
ένα μικρό μέρος του
πληγωμένου αθηναϊκού
γοήτρου, αλλά έχει πολύ
μικρότερη επίδραση από εκείνη
του 5ου αι. και δεν καθιστά την
Αθήνα κυρίαρχη δύναμη στην
Ελλάδα.

25. δ) Η Θηβαϊκή ηγεμονία
Μετά την Ανταλκίδειο Ειρήνη
οι Σπαρτιάτες γίνονται
αντιπαθείς σε μεγάλο μέρος
του ελληνικού κόσμου. Η
μόνη πόλη που μπορεί να
τους αμφισβητήσει είναι η
Θήβα η οποία υπό την
ηγεσία του Επαμεινώνδα και
του Πελοπίδα δημιουργεί
ισχυρό στρατό (Ιερός Λόχος)
ο οποίος αντιμετωπίζει τους
Σπαρτιάτες επί μια 10ετία.

27. ε) Οι συγκρούσεις μεταξύ των Θηβαίων και των
Σπαρτιατών
1. Μάχη στα Λεύκτρα της Βοιωτίας (371 π.Χ.). Οι Θηβαίοι
εφαρμόζουν νέες τακτικές μάχης και νικούν. Είναι η
πρώτη ήττα της σπαρτιατικής φάλαγγας σε μάχη εκ
παρατάξεως μετά από αιώνες.

28. ε) Οι συγκρούσεις μεταξύ των Θηβαίων και των
Σπαρτιατών
2. Μάχη στη Μαντίνεια της Αρκαδίας (362 π.Χ.). Οι
Θηβαίοι και οι Σπαρτιάτες συγκρούονται με αμφίρροπο
αποτέλεσμα, όμως ο Επαμεινώνδας πεθαίνει στη μάχη και
μαζί του λήγει η σύντομη Θηβαϊκή ηγεμονία στην Ελλάδα.

29. Περισσότερο οπτικοακουστικό υλικό και
υλικό μελέτης στις ψηφιακές τάξεις μας
η-τάξη
Google Classroom