1. Teatr – rodzaj sztuki widowiskowej, w której aktor lub grupa
aktorów na żywo daje przedstawienie dla zgromadzonej publiczności.
Tworzywem teatru jest aktor, który buduje dla widza umowną
rzeczywistość teatralną. Teatr może obyć się bez reżysera,
inscenizatora, choreografa czy scenografa, ale spektakl
bez widzów lub bez aktorów nie jest możliwy. Terminem teatr określa
się też sam spektakl teatralny lub też budynek, w którym on jest grany.
2. Rodzaje widowisk teatralnych
- Przedstawienie dramatyczne;
- Opera;
- Operetka (śpiewogra, musical);
- Balet;
- Pantomima;
- Teatr plastyczny;
- Monodram;
- Kabaret;
- Teatr monumentalny;
- Teatr cieni.
4. Struktura teatru
tekst bądź scenariusz – jest punktem wyjścia do realizacji spektaklu
aktor – decyduje o autonomiczności teatru i jego wyróżnienia od innych
dyscyplin artystycznych; odwiecznym problemem jest pytanie, czy aktor jest
twórcą, czy jedynie odtwórcą, wykonawcą
gest, mimika
choreografia
ruch sceniczny – uwidacznia zmiany sytuacji scenicznych (jeśli powtarza się ten
sam ruch sceniczny na początku i na końcu, nazywa się to klamrą)
czas scenowy – musi być wymierny, konkretny, jest różny w różnych warunkach
historycznych i kulturowych; obecnie spektakl trwa 2-3 h (nie jest równoznaczny
z czasem percepcji); z góry zostaje zagospodarowany przez dramaturga
przestrzeń sceniczna – stosowane są różne środki, aby unaocznić widzom
miejsce lub sytuację
scenografia
oprawa muzyczna
reżyseria
6. Słowniczek pojęć teatralnych
Afisz – plakat informujący o mającym się odbyć przedstawieniu.
Akt – część utworu scenicznego oddzielona przerwą.
Aktor – artysta grający na scenie.
Antrakt – przerwa w trakcie przestawienia.
Balkon – piętro na widowni teatralnej.
Budka suflera – dawniej w teatrze miejsce po środku sceny, odsłoniete
przed widzami z ozdobną budką, w którym przebywał sufler.
Charakteryzacja – makijaż, sztuczny zarost itp., których celem jest zmiana
wyglądu aktora.
Charakteryzator – wykonawca charakteryzacji.
Choreograf – autor choreografii.
Choreografia – ruch sceniczny.
Didaskalia – uwagi, wskazówki, objaśnienia autora dramatu, dotyczące
sposobu wystawienia utworu; tekst poboczny.
7. Debiut – pierwszy występ przed widownią.
Dekoracja – elementy tworzące wystrój sceny.
Dramat – utwór literacki pisany w formie dialogów (czyli dwóch lub więcej
osób).
Foyer – korytarz w budynku teatralnym.
Garderoba – pomieszczenie, w którym przebierają się aktorzy.
Inscenizacja – wystawienie tekstu na scenie; odegranie utworu z
podziałem na role.
Kasjer – sprzedawca biletów w teatrze.
Kostium – strój aktora.
Kulisy – część sceny ukryta przed oczami widzów; miejsce zza którego
wyłaniają się aktorzy.
Kurtyna – ruchoma zasłona oddzielająca scenę od widowni.
Kwestia – krótka wypowiedź na scenie.
Lalka teatralna – figurka przedstawiająca człowieka lub zwierzę. Rodzaje
lalek: kukiełka, pacynka, marionetka, jawajka.
Loża- wydzielone dla kilku (zwykle ważnych) osób miejsce na widowni.
Maska teatralna – osłona twarzy lub jej części.
Mim – aktor grający wyrazem twarzy, gestem i ruchem ciała, bez
używania głosu.
8. Pantomima – przedstawienie, w którym aktor lub aktorzy nic nie mówią.
Plakat teatralny – reklamuje spektakl, ale ma bogatą szatę graficzną.
Premiera – pierwsze przedstawienie utworu publiczności.
Prospekt teatralny – element dekoracji, który jest umieszczony w tle
sceny. Przypomina duży obraz.
Orkiestron – miejsce dla orkiestry.
Rampa – lampy oświetlające scenę do przodu.
Reflektory – lampy teatralne.
Rekwizyt – przedmiot wykorzystany
w przedstawieniu.
Reżyser – pomysłodawca, twórca przedstawienia kierujący pracą
zespołu teatralnego.
Reżyseria – pomysł, koncepcja przedstawienia.
Rola – tekst wypowiadany przez aktora.
Scena – miejsce gry aktorów.
Scena obrotowa – część sceny w kształcie koła, które może się
obracać.
Scenariusz – tekst przeznaczony do wystawienia na scenie.
9. Scenarzysta – autor scenariusza.
Scenografia – oprawa plastyczna przedstawienia: dekoracje,
rekwizyty, kostiumy.
Spektakl – przedstawienie teatralne.
Sufler – osoba podpowiadająca aktorom tekst przedstawień.
Sztuka teatralna – utwór literacki napisany po to, aby wystawić go w
teatrze.
Tekst główny – dialogi bohaterów w utworze scenicznym.
Widownia – publiczność teatralna; miejsce, w którym zasiadają
widzowie.
Zapadnia – ruchoma część podłogi, można ją opuścić lub podnieść.
