More Related Content
What's hot
What's hot (20)
Similar to Higjiena e Gojes
Similar to Higjiena e Gojes (12)
Higjiena e Gojes
- 2. ĂâĂ«shtĂ« higjiena? âą Fjala âhigjienĂ«â vjen nga fjala e lashtĂ« greke âhugieinonâ, qĂ« do tĂ« thotĂ« shĂ«ndet. âą HigjienĂ«(1) â tĂ«rĂ«sia e rregullave dhe masave praktike pĂ«r ruajtjen dhe pĂ«rmirĂ«simin e shĂ«ndetit (Fjalori i gjuhĂ«s shqipe, TiranĂ« 2006) âą HigjienĂ«(2) â degĂ« e mjekĂ«sisĂ« qĂ« studion mjedisin dhe mĂ«nyrĂ«n se si duhet tĂ« jetojĂ« njeriu qĂ« tĂ« mbrojĂ« shĂ«ndetin.
- 3. Higjiena personale ⹠Përfshin praktikat e kryera nga një individ për t'u kujdesur për shëndetin e tij trupor dhe mirëqenien, përmes pastërtisë. ⹠Praktika e higjienës personale përfshin disa cështje, si: reduktimin dhe shërimin e sëmundjeve personale; shëndetin optimal; ndjenjën e mirëqenies, të pranimit social; dhe parandalimin e përhapjes së sëmundjes te të tjerët. ⹠Sipas kulturave të ndryshme higjiena personale nënkupton depilimin, banje rregullisht, larje e rregullt e duarve sidomos përpara ngrënies së ushqimit, larja e flokëve të kokës, mbajtja e flokëve të shkurtër ose qethjen e flokëve, veshja me rroba të pastra, larja e dhëmbëve, prerja e thonjëve të gishtave, kujdesi i gruas gjatë ciklit menstrual, mbulimin e gojës kur kollitemi, madje disa kultura as nuk puthen as nuk shtrëngojnë duart për të reduktuar transmetimin e baktereve nga kontakti. ⹠Një lloj tjetër e higjienës personale është ajo që ka të bëjë me mbajtjen e një pamje të mirë personale dhe publike, e cila nuk duhet të jetë domosdoshmërisht higjienike. Kjo mund të përfshijë, për shembull, përdorimin e deodorantëve apo parfumeve, rruajtjen, ose krehjen, përveç praktikave të tjera.
- 4. Higjiena e dhĂ«mbĂ«ve âParandalimi dhe trajtimi i sĂ«mundjeve tĂ« gojĂ«s.â Kjo arrihet nĂ«pĂ«rmjet: ïŒ Parandalimit tĂ« prishjes sĂ« dhĂ«mbĂ«ve ïŒ Trajtimit tĂ« prishjes sĂ« dhĂ«mbĂ«ve ïŒ Kujdesit tĂ« vazhdueshĂ«m pĂ«r shĂ«ndetin e dhĂ«mbĂ«ve
- 5. Pse prishen dhëmbët? Shkak kryesor i prishjes së dhëmbëve është formimi i mjedisit acid në gojë pas konsumimit të ushqimeve. Ky acid sëbashku me bakteret e gojës gërryen strukturen e dhëmbit dhe formon zgavra në sipërfaqen e tij.
- 6. Sëmundjet e gojës ⹠Kariesi dentar - janë hapsirat që krijohen në smaltin e dhëmbëve. Një ndër shkaqet kryesore të kariesit është mbledhja e pllakës. Pllaka dentare është një depozitim i bardhë dhe i butë i cili krijohet në sipërfaqet e dhëmbëve. Formohet kur bakteret bashkohen me pështymën dhe ushqimin. Pllaka përmban rreth 400 lloje bakteresh. Ju mund të hiqni atë duke mbajtur një higjienë të mirë të gojës. Kjo pllakë ngjitet fort pas dhëmbëve. Bakteret në pllakë formojnë acid pas reaksionit të tyre me sheqerin dhe niseshten që ndodhet në ushqime. Acidet mbahen në kontakt me dhëmbët me ndihmën e pllakës dhe me kalimin e kohës shkatërrojnë smaltin dhe dentinen. ⹠Bakteri kryesor përgjegjës për prishjen e dhëmbëve është Streptokoku Mutans.
- 7. SĂ«mundjet e gojĂ«s âą Kariesi dentar â mund tĂ« vendoset nĂ«: 1. SipĂ«rfaqen pĂ«rtypĂ«se 2. HapĂ«sirat ndĂ«rmjet dhĂ«mbĂ«ve 3. NĂ« qafĂ«n e dhĂ«mbĂ«ve
- 8. SĂ«mundjet e gojĂ«s âą Gingivitet â (SĂ«mundja e mishrave tĂ« dhĂ«mbĂ«ve) Ă«shtĂ« inflamacioni i mishrave (gingivĂ«s) dhe dĂ«mtimi i kockĂ«s qĂ« mban tĂ« vendosur dhĂ«mbĂ«t nĂ« nofull. Ajo prek mĂ« shumĂ« se gjysmĂ«n e tĂ« rriturve me dhĂ«mbĂ« natyrorĂ«. Pllaka dentare Ă«shtĂ« shkaku kryesor pĂ«r formimin e kĂ«tyre sĂ«mundjeve. Trajtohet nga mjeku dentist dhe pritet njĂ« shĂ«rim i mire nĂ«se mjekohet nĂ« fazat e para. âą Gingivitet shkaktojnĂ« gjakderdhje gjatĂ« furcimit tĂ« dhĂ«mbĂ«ve, dhimbje, lĂ«vizje tĂ« dhĂ«mbit ose rĂ«nie tĂ« tij.
- 9. SĂ«mundjet e gojĂ«s âą Era e keqe e gojĂ«s (halitosis) â shkaktohet nga higjiena e keqe e gojĂ«s, mospastrimi i gjuhĂ«s, tharja e fytit, ushqimet dhe pijet e konsumuara. âą Era e keqe mund tĂ« eleminohet duke mbajtur pastĂ«r gojĂ«n, duke pastruar gjuhĂ«n, duke u ushqyer shĂ«ndetshĂ«m, duke pĂ«rdorur camcakiza pa sheqer, etj.
- 10. Disa këshilla për një shëndet oral sa më të mirë ⹠Mbani një dietë të shëndetshme dhe zgjidhni ushqime nga grupet ushqimore si: bukë, drithëra, fruta, perime, mish, peshk, qumësht, djathë, kos, etj. ⹠Përdorni ujë pas ushqimit. ⹠Mos konsumoni ushqime të thata dhe me shumë sheqer. ⹠Përdorni furçën e dhëmbëve 2 - 3 herë në ditë me pastë të fluorizuar. ⹠Përdorni floss dentar (fije dentare) për heqjen e mbeturinave ushqimore mes dhëmbëve. ⹠Reduktoni shpeshtësinë e marrjes së karbohidrateve (sheqernave) gjatë ditës. ⹠Kontrolle periodike çdo 6 muaj te dentisti. ⹠Ndërroni furçën e dhëmbëve çdo 3- 6 muaj.
- 11. Si ti lajmĂ« dhĂ«mbĂ«t? âą 1. Furça e dhĂ«mbĂ«ve mbahet nĂ« njĂ« kĂ«nd prej 45 ° nga kĂ«ndi i dhĂ«mbĂ«ve. âą 2. Me pak forcĂ«, shpĂ«rndani pastĂ«n nĂ« dhĂ«mbĂ«, dhe filloni tĂ« lani dhĂ«mbĂ«t ngadalĂ«, duke pasur kujdes qĂ« furçën ta lĂ«vizni sipas figurĂ«s nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« dhĂ«mbĂ«t tuaj tĂ« lahen deri tek qafa e dhĂ«mbit. âą 3. Kur lani dhĂ«mbĂ«t duhet tĂ« keni parasysh, qe t`i lani mire nĂ« sipĂ«rfaqen ku kafshohet. Ădokush nga ne duhet te zhvillojĂ« njĂ« teknikĂ« tĂ« vetĂ«n, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« tĂ« mos harrojĂ« asnjĂ« dhĂ«mb pa e larĂ«. âą 4. Tek dhĂ«mbĂ«t frontale dhe ata tĂ« qenit, furça mbahet nĂ« drejtim horizontal, sipas figurĂ«s. âą 5. Edhe mbi fizura (gropĂ«zat e dhĂ«mballĂ«ve) duhet ta pĂ«rdorni mire furçën nĂ« mĂ«nyre qĂ« tĂ« hiqen tĂ« gjitha mbeturinat ushqimore. âą 6. Pasi keni mbaruar sĂ« lari gojĂ«n tuaj, mund t`i kontrolloni dhĂ«mbĂ«t tuaj me gjuhe nĂ«se janĂ« larĂ« mire apo jo.
- 12. Higjiena e gojĂ«s tek fĂ«mijĂ«t âEkspertet kĂ«shillojnĂ« qĂ« higjiena e gojĂ«s fillon qĂ« me shfaqjen e dhĂ«mbit tĂ« parĂ«â âą Si fillim (6 â 12 muaj) mjafton pĂ«rdorimi i njĂ« garze pambuku tĂ« njomur/lagur me ujĂ« duke e kaluar atĂ« mbi dhĂ«mbin (apo dhĂ«mbĂ«t), mbi mishrat e dhĂ«mbĂ«ve dhe gjuhĂ«n. âą Madje higjiena e gojĂ«s Ă«shtĂ« e rĂ«ndĂ«sishme qĂ« nĂ« lindje, pasi pas gji dhĂ«nies Ă«shtĂ« e mundur qĂ« nĂ« gojĂ«n e fĂ«mijĂ«t tĂ« mbesin "papastĂ«rti" tĂ« cilat depozitohen mbi dhĂ«mbĂ« duke mbetur aty pĂ«r njĂ« kohĂ« relativisht tĂ« gjatĂ« (gjatĂ« natĂ«s). Kjo mund tĂ« shkaktojĂ« atĂ« qĂ« quhet "karies nga biberoni", e cila prek dhĂ«mbĂ«t e pĂ«rparme tĂ« sipĂ«rm dhe tĂ« poshtĂ«m.
- 13. ⹠Shumë nëna gabimisht mendojnë se përkujdesja e dhëmbëve të qumështit të cilët janë të destinuar të ndërrohen, nuk është shumë e rëndësishme. Në të vërtetë një përkujdesje e duhur e dhëmbëve të qumështit luan rol të rëndësishëm në zhvillimin korrekt të hapësirave dentare dhe të dhëmbëve permanente/të përhershëm, duke gjetur kështu hapësirën e nevojshme. ⹠Fëmijët kanë 20 dhëmbë qumështi. ⹠Dalja e dhëmbëve të përhershëm filllon në moshën 6 vjecare me daljen e molarit të parë. Higjiena e gojës tek fëmijët
- 14. KĂ«shilla pĂ«r higjienĂ«n e fĂ«mijĂ«ve - FĂ«mija nuk duhet lĂ«nĂ« ta zĂ«rĂ« gjumi duke pirĂ« biberonin e tij me lĂ«ngje tĂ« sheqerosura si lĂ«ng frutash apo edhe qumĂ«sht, tĂ« cilat fermentohen. - TĂ« eliminohet pĂ«rdorimi i biberonit pas 14-tĂ« muaj. - TĂ« mos pĂ«rdoren ârrensaâ tĂ« lyer me sheqer apo mjaltĂ«, - TĂ« mbahet nĂ«n kontroll sasia e sheqernave tek ushqimi i tyre. Preferohet qĂ« fĂ«mija tĂ« hajĂ« Ă«mbĂ«lsira gjatĂ« vakteve kryesore, kur fluksi i pĂ«shtymĂ«s Ă«shtĂ« mĂ« i madh, duke i evituar ato nĂ« intervalet ku lehtĂ«sisht formohen acidet tĂ« cilat favorizojnĂ« karien.