Đầu tư cho Đổi Mới Sáng Tạo: * Môi trường Kinh doanh >>> Hệ Sinh thái Khởi nghiệp * Đổi Mới >>> Sáng Tạo * Đầu tư cho Đổi mới Sáng tạo Quan hệ Cố Vấn Khởi Nghiệp * Tinh thần Khởi nghiệp * Quan hệ Cố vấn Khởi nghiệp * Xây dựng Chương trình Cố vấn Khởi nghiệp

1. o Trần Trí Dũng; tran@jeaustin.com
Tp. Hồ Chí Minh, 18/12/2018
o Cán bộ Giám sát & Đánh giá Kết quả;
Chương trình Khởi nghiệp Thụy Sỹ
Hệ Sinh Thái
Khởi Nghiệp – Đổi Mới Sáng tạo
Trong Trường Đại học
ĐẦU TƯ & QUAN HỆ CỐ VẤN

2. Làm việc nhóm
Trao đổi tích cực
Không có Đáp án

3. Đầu Tư cho
Đổi Mới Sáng Tạo
“Môi trường Kinh doanh” >>> “Hệ
Sinh thái Khởi nghiệp”
Đổi Mới >>> Sáng tạo
Đầu tư cho Đổi mới Sáng Tạo

4. CẠNH TRANH & THÍCH ỨNG & NHÂN RỘNG/TỐC ĐỘ
Điều chỉnh
Hoàn thiện
ĐMST
Tinh thần Khởi nghiệp
Môi trường Kinh doanh Hệ sinh thái KN-ĐMST

6. Sáng tạo: “Độc nhất vô nhị”
• Nhà sáng chế:
• Ý tưởng hoàn toàn mới
• Chứng minh ý tưởng có thể trở thành
hiện thực
• Không cần thiết phải có số đông sẵn
sàng chi trả
• Sản phẩm của Sáng tạo:
• Phát minh
• Bằng sáng chế
• “Ngộ độc sáng tạo”
• Không quản lý được thời gian
• Mất tập trung

7. ĐMST = Phát minh * Thương mại hóa
 Đổi mới Sáng tạo:
 Phù hợp và Hữu dụng
 Sản phẩm mới và/hoặc
 Cách làm mới
 Thương mại hóa:
 Khách hàng
 Doanh thu
 Lợi nhuận
 Câu hỏi:
1. Vấn đề của ai?
2. Tốt đến thế nào là tốt?
3. Có lợi nhuận không?

8. Sáng tạo!

9. Ô tô chạy bằng bã cà phê
Xe hơi có động cơ hoạt động bằng bã cà phê espresso.
Tốc độ tối đa: 96km/h. Nạp nhiên liệu sau 64km.
Quãng đường dài nhất: 336km

10. Tesla 2017
101,312 xe đã bán
Doanh thu: US$11,759B
Nhân sự: 45,000 (2018)
Lỗ: US$-1,961 B
Giá trị Thị trường: US$62,8 B

11. TINH GỌN TRUYỀN THỐNG
CHIẾN LƯỢC
Mô hình kinh doanh Kế hoạch kinh doanh
Dẫn dắt bởi giả thuyết Dẫn dắt bởi thực thi
QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN SẢN PHẨM
Phát triển khách hàng Quản trị sản phẩm
Xâm nhập thị trường, kiểm tra giả thuyết Chuẩn bị tung sản phẩm ra thị trường với kế hoạch
chuẩn bị từng bước kỹ lưỡng
KỸ THUẬT & CÔNG NGHỆ
Phát triển mau chóng và đơn giản Phát triển mau chóng hoặc ào ạt
Linh hoạt và sẵn sàng điều chỉnh Linh hoạt và sẵn sàng điều chỉnh hoặc phát triển đầy đủ
các tính năng sản phẩm theo kế hoạch định sẵn
TỔ CHỨC
Đội phát triển sản phẩm và khách hàng Các phòng ban chức năng
Tuyển dụng nhân sự sẵn sàng học hỏi, linh hoạt, tốc độ Tuyển dụng nhân sự có kinh nghiệm và năng lực triển
khai
BÁO CÁO TÀI CHÍNH
Các chỉ tiêu, kết quả là quan trọng Hạch toán kế toán
Chi phí phát triển khách hàng, tiền mặt Bảng cân đối kế toán, Lưu chuyển tiền tệ, Kết quả kinh
doanh
THẤT BẠI
Kỳ vọng xảy ra Ngoại lệ
Khắc phục bằng điều chỉnh linh hoạt và từ bỏ các sản
phẩm không như mong đợi
Thay đổi điều hành, thực thi
TỐC ĐỘ
Rất nhanh Được đo lường cẩn trọng
Vận hành trên các dữ liệu/thông tin vừa đủ Vận hành khi đầy đủ thông tin

12. ĐMST: Quá trình lao động kỷ luật
Vuong, Q.H. and Napier, N.K. (2014). Making creativity: the value of multiple filters in the innovation process. International Journal
of Transitions and Innovation Systems,3(4), pp.294–327.
Tư duy vượt ra
ngoài khuôn
khổ
Gắn kết những
điểm tốt nhất
Thực thi quá trình kỷ luật lao
động sáng tạo
Mong muốn tạo
khác biệt
Thông tin Thành tựu
ĐMST
Dịch
vụ
Sản
phẩm
Quy
trình

13. Muốn thành công phải thực thi có kỷ luật
15 năm tham dự hội chợ tại Frankfurt:
o Hội chợ lâu đời nhất với người mua và người bán tốt nhất thế giới
o Dự hội chợ không phải để bán hàng
o Kiên trì và kỷ luật để đạt mục tiêu
Quyết đoán nhưng không mạo hiểm:
i. Đơn giản và hiệu quả
ii. An toàn hai lần (cân nhắc thấu đáo, nghĩ dọc và nghĩ
ngang)
iii. Làm cho bằng được
iv. Vui vẻ và cởi mở
v. Chân tình và thực lòng

14. Thành tựu ĐMST không đến “tình cờ”

15. “Tốt Nhất là kẻ thù của Tốt”

16. KHOẢNG TRỐNG: NHÀ ĐẦU TƯ THIÊN THẦN

17. Nhà Đầu tư Thiên thần
• Ai?
Doanh nhân thành đạt
Nhà đầu tư thiên thần ‘chuyên
nghiệp’
• Vì sao đầu tư?
Tìm kiếm lợi nhuận
Từ thiện
Ủng hộ cho thế hệ doanh nhân tiếp
theo
• Làm thế nào?
Đầu tư là quyết định cá nhân nhưng
thường theo nhóm bạn bè hay đối
tác kinh doanh
• Thách thức:
Chất lượng startups
Vấn đề pháp lý
Chiến lược & Cơ hội thoái vốn
• Đầu tư vốn cổ phần cho các công ty khởi nghiệp ở giai
đoạn đầu
• Lấp vào khoảng trống giữa nhu cầu vốn ở giai đoạn đầu
với vốn đầu tư mạo hiểm
• Hỗ trợ rộng rãi các nỗ lực đổi mới sáng tạo

21. Vì sao cần đầu tư?
Sử dụng tiền đầu tư vào việc gì?
Vì sao nên bỏ tiền vào dự án/cty?
Khi nào cần thêm vốn đầu tư?
Nguồn vốn phi tài chính?

22. Nguồn
Vốn đầu tư
 FFF
• Nhà đầu tư thiên thân
• Nhóm đầu tư thiên thần
• Incubators & Accelerators
• Gia đình giầu có
Family offices
• Gọi vốn cộng đồng
Crowdfunding platforms
• Quỹ đầu tư mạo hiểm

23. 10 Lời khuyên cho
Nhà Đầu tư Thiên thần
1. Chỉ sử dụng nguồn vốn nhàn rồi
2. Phát triển vốn bằng năng lực cố vấn khởi nghiệp (mentor capital)
3. Chỉ đầu tư vào những gì bạn biết hoặc có thể hiểu được
4. Kỳ vọng: khó khăn gấp đôi và thuận lợi bằng một nữa những gì nghe được
5. Tìm những phần thường về tinh thần từ khoản đầu tư
6. Chỉ tiền mặt thu về mới có ý nghĩa
7. Thời gian là tài nguyên giá trị nhất
8. Quan hệ sau khi đầu tư bắt đầu từ khi làm due diligence và xây dựng các
điều khoản đầu tư
9. Giữ nguồn lực cho những vòng đầu tư tiếp theo
10. Cố vấn khởi nghiệp và “chờ đợi may mắn”

24. Bài học cho
Nhà Sáng lập
• Gọi vốn là một quá trình bán hàng. Mục tiêu:
thu hút sự chú ý cho câu chuyện. Người
nghe muốn gì? Thành công: một cuộc gặp
tiếp theo.
• Trình bày sản phẩm khác với trình bày gọi
vốn đầu tư.
• Đừng quên vì sao bạn muốn trình bày hoạt
động kinh doanh của mình? Có nhiều thứ
cần giới thiêu hơn sản phẩm
• Kinh doanh gì? Ai? Muốn gì từ nhà đầu tư?
Rõ ngay từ đầu
• Mô hình kinh doanh và định nghĩa sản phẩm
càng đơn giản càng tốt
• Hãy chắc chắn rằng bạn muốn nhận vốn
đầu tư và biết rõ bạn muốn gì từ nhà đầu
tư. Doanh thu, không hiêm khi, là nguồn tài
trợ vốn tuyệt vời.
• Một hoạt động kinh doanh buồn tẻ sẽ ít có
cạnh tranh. Thậm chí là không có
• Thứ duy nhất có ý nghĩa là thị trường nói gì
• Trình bày dự án đầu tư: Quá
trình xây dựng niềm tin. Ghi
nhớ: (i) quản lý thời gian, (ii)
trao đổi bằng mắt, (iii) nhất
quán trong lời nới và từ ngữ.
• Đừng ngần ngại kể câu chuyện
của mình
• Đừng để nhà đầu tư ngủ gật!
• Đừng quên giới thiệu đội ngũ
tuyệt vời của bạn
• Khi không có nguồn thống kê,
hãy đưa ra các giả thiết hợp lý
• Ngoại ngữ có phải là rào cản?
• Fail fast, fail often, and fail
cheaply.
• Tìm hiểu để biết những gì mình
không biết. Hãy sẵn sàng
• Làm bài tập chăm chỉ!

25. Quan hệ
Cố vấn Khởi nghiệp
Tinh thần Khởi nghiệp
Quan hệ Cố vấn Khởi nghiệp
Xây dựng Chương trình Cố vấn Khởi nghiệp

26. Tinh thần khởi nghiệp Khát vọng
tạo giá trị
Chấp nhận
bất trắc
Năng lực biến cơ
hội thành hiện
thực

27. “Rủi ro lớn nhất là thái độ với rủi ro”
o Rủi ro: Khác biệt giữa Kỳ vọng và Thực tế
o Bất trắc: kết cục chưa biết trước
Chấp nhật bất trắc và quản trị rủi ro

28. Nhà Sáng lập
• Đông đảo kỹ sư tài năng..
Nhưng thiếu các nhà sáng lập –
nhà đầu tư Nhật Bản Hajime
Hotta
• Dân số vàng
Trẻ, nhiệt tình và năng
động
Mức độ chấp nhận bất trắc
thấp (Hofstede: 30/100)
Vai trò đặc biệt quan trọng
của hệ thống giáo dục
trong xây dựng tư duy tinh
thần khởi nghiệp

29. • Entrepreneurs don’t save the world.
Successful entrepreneurs save the world.
• Entrepreneurship is about changing the way
things are into the way they should be.
• Entrepreneurship is the shovel you use to
dig a path to a brighter future.

30. Kích hoạt
o Vấn đề nền tảng:
Tinh thần khởi nghiệp, Tiếng Anh
thành thạo, Giáo dục, Văn hóa.
Điều chỉnh luật thuế và đơn giản thủ
tục kinh doanh.
o Tập trung:
Kết nối các cộng đồng trong nước;
Vốn đầu tư hạt giống, Series A
Hiểu biết về hệ sinh thái toàn cầu:
 Các chương trình vào-ra

31. Đổi mới sáng
tạo trong
không gian
tinh thần
khởi nghiệp

32. Cố vấn khởi nghiệp
• Dịch vụ nền tảng
• Tác động rõ ràng:
• Doanh thu tăng 3,5 lần
• Cơ hội gọi vốn thành công tăng 7 lần

33. Cố vấn dẫn dắt là
 Mối quan hệ tự nguyện và dài hạn:
 6 đến 12 tháng
 Cố vấn giúp người khởi nghiệp phát triển:
1. Năng lực giải quyết vấn đề
2. Năng lực lãnh đạo
 Hai nguồn lực quan trọng:
1. Sự khôn ngoan
2. Vốn xã hội: quan hệ kinh doanh

34. Cố vấn Khởi nghiệp là..
Người lắng nghe & đặt
câu hỏi
Người truyền cảm hứng
Giảng viên
Huấn luyện viên
Nhà tư vấn
Đối tác Kinh doanh
Nhà Đầu tư

35. Cố vấn khởi nghiệp:
Người đặt câu hỏi và lắng nghe
• Cố vấn Đỗ Thu Giang, Giám
đốc CTCP Thế hệ Xanh:
• “Những người sáng lập đã
tự tìm được những nguyên
nhân và rút ra bài học cho bản
thân. Chúng tôi chỉ cùng nhau
xem xét lại quá trình kinh
doanh của họ.”
• “Đến nay đây thực sự là một
trải nghiệm thú vị, và tất cả
chúng tôi đều không biết đích
đến của cuộc hành trình”

36. Ai làm Cố vấn Khởi nghiệp?
Nhà Quản lý
Doanh nghiệp
26%
Giảng viên
Đại học
11%
Nhà Tư vấn
Chuyên môn
23%
Doanh nhân
thành đạt
27%
Nhà đầu tư
11%
Khác
2%

38. RẤT NÊN..
• Nếu: giảng viên có mong muốn phát triển năng lượng khởi nghiệp của
chính mình
• Cố vấn dẫn dắt & Giáo dục: Quá trình tương tác hai chiều
• Vấn đề bất đối xứng thông tin: Quan hệ cố vấn dẫn dắt mang lại lợi ích gì?

39. Vì sao quan
tâm trở
thành Cố vấn
Khởi nghiệp?
Tài chính
14%
Đóng góp cho
thế hệ sau
51%
Ý tưởng
mới
26%
Khác
9%

40. Những chuyển đổi tích cực
của Người cố vấn khởi nghiệp
• Chị Lê Thanh Lâm, Phó Tổng Giám đốc Sài Gòn Food
• Chuyển từ “áp đặt” sang “đặt câu hỏi và gợi mở”
• Trong Gia đình:
• Nói chuyện cởi mở và trở thành bạn thân của
con gái
• Trong Công ty:
• Xây năng lực quyết định cho nhân viên
• Tăng tinh thần trách nhiệm và hiệu quả công
việc

41.  Kết hợp thực hành ngay trong quá trình đào tạo để tăng tỷ lệ chuyển đổi (30%)
 Nhu cầu hợp tác và tận dụng nguồn lực giữa các chương trình và đơn vị hỗ trợ khởi nghiệp ĐMST
 Nỗ lực giám sát và đo lường kết quả giúp cải thiện hiệu quả và chất lượng
Hoạt động 2018 BKH DNES
Kis-
Startup
NSCI
SME
Mentoring
SHI SVF SYS WISE VMCG Cộng
Startup được cố vấn 8 5 15 25 66 15 42 20 23 15 234
Cố vấn hoạt động 30 13 8 7 55 9 36 9 17 6 190
Người tham gia đào tạo 50 0 8 21 15 9 199 5 2 3 312

42.  Đặt câu hỏi. Một câu hỏi tốt mở ra một hướng suy nghĩ mới. Câu hỏi cần xuất
phát tự mối quan tâm thực sự tới vấn đề mà người khởi nghiệp đang phải đối
diện. Người cố vấn khéo léo lựa chọn câu hỏi để dòng chảy thông tin được liên
tục.
 Kể chuyện. Người cố vấn sử dụng các câu chuyện để gợi ý và dẫn dắt người khởi
nghiệp liên tưởng tới thực tiễn của mình.
 Giải quyết vấn đề. Người cố vấn giới thiệu và hướng dẫn người khởi nghiệp sử
dụng các kỹ thuật giải quyết vấn đề - chẳng hạn: chia nhỏ để xử lý, lật ngược lại giả
thiết, xem xét vấn đề từ nhiều vị trí. Qua đó, người cố vấn dẫn dắt người khởi
nghiệp tìm ra giải pháp cho mình.
 Tư duy phản biện. Người cố vấn và người khởi nghiệp cùng nhau sử dụng tư duy
phản biện tích cực để phân tích, đánh giá và tìm giải pháp.
 Làm việc với số liệu và dữ liệu. Số liệu và dữ liệu mà người khởi nghiệp và cố vấn
phải cùng nhau tiếp nhận là rất nhiều và đa dạng. Xử lý tốt những thông tin này
giúp thấu hiểu vấn đề và từ đó tìm ra giải pháp phù hợp
Xây dựng cộng đồng cố vấn khởi nghiệp
không đơn thuần là phát triển một dịch vụ
hỗ trợ. Đây là việc gieo hạt mầm giá trị văn
hóa về niềm tin vào việc cần thiết phải làm
những việc tốt đẹp cho cộng đồng.

43. Tạo Nhận thức & Xây dựng Kỳ vọng Thích hợp
Sự kiện Kết nối & Định hướng
Sự kiện Ghép cặp
Giám sát & Hỗ trợ
Tốt nghiệp & Phát triển Quan hệ
Xây dựng Cộng đồng với các Cựu Thành viên
Đánh giá & Điều chỉnh
Các bước xây dựng Chương trình Cố vấn Khởi nghiệp

44. Tạo Nhận thức & Xây dựng Kỳ vọng Thích hợp
oKỳ vọng thích hợp – cho cả mentor và mentee – là nền tảng cho
quan hệ gắn bó lâu dài
oMời những người quan tâm, đặc biệt là doanh nhân, tới các sự
kiện để gặp gỡ cộng đồng khởi nghiệp:
Chuẩn bị tốt về nội dung. Tránh lãng phí thời gian của khách mời
Tạo không gian thoải mái và thân thiện
Chia sẻ câu chuyện. Giải thích các thách thức. Không nói quá.

45. Sự kiện Kết nối & Định hướng
oTập trung vào mục tiêu của sự kiện:
Quan hệ cố vấn khởi nghiệp là nội dụng chủ đạo
Có thêm nhiều người quan tâm trở thành cố vấn khởi nghiệp
Có thể nhiều nhà sáng lập muốn tham gia chương trình
oMời cả cố vấn và nhà sáng lập tới tham dự
oTạo thời gian để mọi người trao đổi và tìm hiểu về nhau

46. Cân nhắc khi nhận lời mời làm cố vấn dẫn dắt
 “Tôi không có thời gian”
 2 tiếng * 12 tháng = 24 tiếng = 01 ngày/năm
 “Tôi giỏi trong lĩnh vực chuyên môn của mình”
 Cố vấn dẫn dắt không làm thay việc, không giải quyết vấn đề. Cố vấn dẫn dắt có sự khôn ngoan và
kinh nghiệm trong xử lý các vấn đề.
 “Tôi không thể chịu trách nhiệm về kết quả kinh doanh của người được bảo trợ.”
 Hiển nhiên là không. Cố vấn dẫn dắt giúp xây dựng năng lực lãnh đạo.

47. Cố vấn có chuyên môn tài chính làm việc
việc cùng startup ứng dụng công nghệ
thực tế ảo có được không?
o Startup không dám chắc
còn sống được bao lâu.
o Các sáng lập không có
lương.
o Đội ngũ chịu nợ lương, nợ
bảo hiểm xã hội
 Startup tự tin giờ không thể
chết được
 Quỹ tiền mặt dư 03 tháng
lương và bảo hiểm
 Khách hàng chủ động tìm
đến. Thường xuyên xuất
hiện trên truyền hình quốc
gia

48. Sự kiện Ghép cặp
oMục đích: xác định các cặp mentor-mentee thích hợp làm việc cùng nhau
oKhiến mọi người tham dự phải thực sự nghiêm túc cân nhắc xem ai là
người họ muốn cùng làm việc trong 6 đến 12 tháng tới
oHai hoặc ba buổi gặp đầu tiên là rất quan trọng:
Trao đổi với mentor và mentee sau mỗi buổi gặp
Sắp xếp để những mentor có kinh nghiệm trao đổi với những người mới tham gia

49. Giám sát & Hỗ trợ
o Mục tiêu của giám sát là hỗ trợ và cải thiện chất lượng quan hệ cố vấn khởi nghiệp
o Các chỉ tiêu định lượng là cần thiết: “10,000 giờ bay”
o Tác động thực tế nhất là sự thay đổi của nhà sáng lập
o Sẵn sàng hỗ trợ cố vấn và nhà sáng lập với các nguồn lực hiện có
o Khi cần giả quyết một vấn đề:
Quan hệ cố vấn khởi nghiệp là quá trình kỷ luật. Hãy vận dụng các quy tắc của chương trình.
Tôn trọng cả cố vấn và nhà sáng lập
Quá trình trao đổi thông tin minh bạch và liên tục

50. Tốt nghiệp & Phát triển Quan hệ
oCơ hội để ghi nhận và thể hiện sự trân trọng với các cố vấn khởi nghiệp
oCơ hội để cố vấn và nhà sáng lập mở rộng mạng lưới quan hệ và tiếp cận cơ hội mới
oChuẩn bị cho cố vấn và nhà sáng lập bước vào giai đoạn hợp tác mới: đối tác kinh
doanh, nhà đầu tư

51. Cố vấn Khởi nghiệp:
Người xây dựng năng lực
giải quyết vấn đề & lãnh đạo
• Cố vấn Phan Đình Tuấn Anh, Sáng lập
Angel4Us
• Nguyễn An Lành, sáng lập BonPas Bakery
• “Sau 6 tháng, tôi nhận ra rằng đó là tư
duy logic và là một phương pháp giải
quyết vấn đề trong sự hướng dẫn từ
mentor. Và điều quan trọng nhất là thói
quen tư duy mà mentor đã dạy cho tôi
xuyên suốt các buổi cố vấn, giúp cho tôi
tự động xác định vấn đề và cách tôi tiếp
cận nó sau này.”

52. Đánh giá & Điều chỉnh
oĐây là quá trình nội bộ
oMục tiêu: cải thiện chất lượng dịch vụ
oKiên nhẫn. Mắc sai lầm không phải là vấn đề.

53. Xây dựng Cộng đồng với các Cựu Thành viên
oCựu thành viên = Tài sản của Chương trình Cố vấn Khởi nghiệp
oCựu thành viên: Cố vấn & Nhà sáng lập
oMột chương trình khác với cam kết dài hạn hơn

54. Người Tiên Phong
vs. Nhà Vô Địch