Slides van een gastcollege over het gebruik van het elektronisch portfolio, met aandacht voor inbedding in het curriculum, beoordelen en begeleiden

1. Elektronisch portfolio Wilfred Rubens

2. Ontwikkeling van competenties Mate van competent zijn Leeractiviteit 1 t/m N Comp. X Comp. Y Beginner Gevorderd

3. Niveaus van competent zijn Doen Competentie Kennisvragen Opdrachten (bv Casus oplossen) bv Simulaties Praktijk (opdrachten) Piramide van Miller Kunnen Vaardigheid Kennis toepassen Kennen

4. Kritiek bestaande beoordelingsmethoden competent incompetent slaagt zakt

5. Flexibilisering Persoonlijke leertrajecten Een leven lang leren Formeel en informeel leren Lerende meer ‘in control’

6. Inhoud Uitgangspunten Inhoud e-portfolio Beoordelen E-portfolio maturity model Relatie met curriculum (leren) Begeleiden

7. Uitgangspunten E-Portfolio eigendom van de deelnemer Meerdere beoordelingsmethoden worden geïntegreerd Verplicht je de deelnemer een e-portfolio bij te houden of bied je het e-portfolio als faciliteit aan? Geef je studiepunten of niet?

8. Uitgangspunten (2) Het begrip e-portfolio verwijst in het onderwijs naar instrumenten die gemeenschappelijk hebben dat ze de unieke ontwikkeling van de deelnemer of het resultaat van die ontwikkeling zichtbaar maken. Hoe dat gebeurt, kan van opleiding tot opleiding verschillen. Afhankelijk van de doelen die men met het e-portfolio heeft.

9. Waarom e-portfolio? Komt tegemoet aan genoemde tekortkomingen gebruikelijke beoordelingsmethoden Je kunt vaker beoordelen tijdens het leerproces Je kunt ‘moeilijke’ thema’s als beroepsethiek aan de orde stellen Al doende werken aan taalvaardigheden Leren feedback geven (als gebruik wordt gemaakt van peer feedback) Leren reflecteren

10. Stelling E-portfolio: ‘hot’ in het onderwijs, Not so hot binnen overige arbeidsorganisaties

11. Portfolio: doelen en typen Bespreken Bewijzen Ontwikkeling laten zien en plannen Materiaal Reflecties Overzichten Materiaal Tonen

12. Portfolio vs leerdossier Een leerdossier wordt gegenereerd op het moment dat de deelnemer de school gaat verlaten, bijvoorbeeld van het voorgezet onderwijs naar een MBO instelling. Het dossier bestaat dus pas op moment van overdracht en bevat het voornamelijk "harde gegevens" en "zorggegevens". Een portfolio bestaat gedurende de hele loopbaan van de lerende en bevat competenties / ervaringen / resultaten.

13. Inhoud e-portfolio

14. Input voor ePortfolio Leerdoelen (persoon) Organisatiedoelen Kwalificatiedossier ePortfolio Beroepsinwijding (o.a. beroepsethiek) Producten en reflecties Feedback en beoordelingen

15. Mogelijke inhouden Competenties/leerdoelen Te behalen leerresultaten Reflectieverslagen Bewijsmateriaal Ontwikkeling via een “CV” Persoonlijk ontwikkelingsplan Ook te behalen competenties veranderen (wordt wel eens vergeten)

16. Aandachtspunten inhoud Deelnemer is eigenaar en bepaalt de inhoud  reflecties blijven oppervlakkig, weinig bewijsmateriaal School bepaalt veel  geen eigenaarschap, deelnemers verzetten zich Vrijheid van deelnemers vs behoefte aan standaardisatie van begeleiders en beoordelaars Templates kunnen beginnende deelnemers helpen, maar kunnen gevorderde gebruikers te zeer in een bepaald keurslijf dwingen Begin met redelijk wat structuur, maar bouw dat af

17. Aandachtspunten inhoud (2) Wat is authentiek en geautoriseerd bewijsmateriaal (betrouwbaarheid)? Verhouding kwantiteit en kwaliteit bewijsmateriaal Wat neem je op en wat niet aan bewijsmateriaal? Wat tonen je competenties aan? Krijgen deelnemers de gelegenheid en mogelijkheid om video’s in e-portfolio op te nemen? Kunnen deelnemers meerdere e-portfolio’s samenstellen op basis van dezelfde inhoud?

18. Beoordelen

19. Beoordelen (1) Wie beoordeelt?

20. Beoordelen (2) Beoordelen belangrijkste aspect voor lerenden Wat beoordelen: “ Kunnen / Doen” Waartoe beoordelen: Selectie Diagnose Certificering Portfolio: informatiebron voor beoordelen

21. Beoordelen (3) Authentiek beeld van handelen Samenhang in competenties Individuele profilering Vraaggestuurde curricula  individuele beoordeling Valide beoordeling (veel bronnen, langere tijd) Complex: context van handelen van deelnemers verschilt Moeilijk te vergelijken (betrouwbaarheid!) Komen alle competenties aan de orde in ongestandaardiseerde portfolio’s? Vorm boven inhoud? + -

22. Beoordelen (4) Kloof tussen beoordelingscriteria en ontwikkeling deelnemers Welke beoordelingscriteria hanteer je? Subjectiviteit beoordeling Wat beoordeel je: ICT vaardigheden of inhoudelijke competenties?

23. Opdracht beoordeling e-pf Zie CITOnline >> E-learning Groepjes van 3 (10 min.) Maak uitwerking op sheets (5 min.) Plenair presenteren (15 min.)

24. E-portfolio maturity model Stapsgewijze ontwikkeling technologie en veranderingsprocessen in kaart brengen Model voor portfolio landschap (positionering) Kader voor discussie over e-portfolio ontwikkeling

25. Kernelementen Consistentie beleid-praktijk : match tussen beleidsmatige uitgangspunten ePortfolio en toepassing in praktijk ICT-infrastructuur : passende ICT-infrastructuur beschikbaar voor ontwikkeling, opslag en distributie van ePortfolio’s Keuzevrijheid portfolio : welke keuzevrijheid hebben studenten bij het gebruik van het ePortfolio Keuzevrijheid onderwijsprogramma : welke keuzevrijheid hebben studenten bij de vormgeving van hun onderwijsprogramma Inbedding curriculum : in hoeverre is het ePortfolio geïntegreerd in het curriculum

26. Model Becta’s categorieën Kernelementen portfolio Beschrijving per cel

27. Voorbeeld beschrijving Interne coördinatie Keuzevrijheid portfolio De keuzevrijheid bij het gebruik van het portfolio wordt op opleidingsniveau bepaald. De gekozen ICT-applicatie stelt grenzen aan deze keuzevrijheid. In het algemeen mogen studenten alleen gedeeltelijk zelf bepalen welk materiaal zij in hun portfolio opnemen.

28. E-portfolio maturity model toegepast (2006)

29. Relatie met curriculum (leren)

30. Relatie met curriculum (leren) Scope, doel en waarde e-portfolio vaak niet duidelijk (voorbeeld Geneeskunde UU) E-portfolio werkt goed bij flexibel onderwijs (voorbeeld UU LAS en Psych.). Vraaggestuurde onderwijsomgeving niet altijd ingericht (e-pf wel vaak in dat kader geïntroduceerd). Gebruik het e-portfolio alleen als het geschikt is om het te gebruiken (use it when it's appropriate; voorbeeld Maastricht)

31. Relatie met curriculum (leren) (2) Bepaal plek e-portfolio binnen curriculum (apart onderdeel of portfolio-opdrachten binnen de vakken of enige manier van beoordelen) Reflecteren niet serieus genomen als het niet wordt beoordeeld Voldoende tijd gereserveerd voor ontwikkelen e-portfolio? E-portfolio is ‘procesgeoriënteerd’ instrument terwijl deelnemers vaak resultaat georiënteerd zijn Deelnemers en begeleiders kunnen verschillende doelen hebben met portfolio

32. Relatie met curriculum (leren) (3) Ontwikkeling kwalitatief goede opdrachten Reflectiegesprekken passen niet altijd bij cultuur binnen beroep/school Relatie opdrachten en competentieontwikkeling moet helder zijn

33. Begeleiden

34. Begeleiden (1) Individueel – groep Peer feedback? Stimuleren om portfolio te maken Waar begeleid je op? Hoe bevorder je reflectie? (reflecteren erg moeilijk)

35. Begeleiden (2) Beschikbare begeleidingscapaciteit en voorbereidingstijd begeleiders Het portfolio mag geen te grote tijdsbelasting vragen van (deelnemer en) begeleider (ook afhankelijk van plek e-portfolio binnen curriculum) Coaching is essentieel, maar er is weinig bekend over het gewenste profiel van een begeleider De ene deelnemer heeft veel begeleiding nodig, de andere minder. Kunnen we daar voldoende op inspelen?

36. Mogelijke valkuilen bij begeleiding Deelnemer wacht te lang met ontwikkelen portfolio. Deelnemer blijft “hangen” in details, of “bewijst” onvoldoende (reflecteren is ingewikkeld) Begeleider en deelnemer hebben verschillend doel met e-portfolio Geen consistente begeleiding Docent bepaalt…

37. Conclusies Veel ervaringen met e-portfolio binnen onderwijs (bijna niet binnen bedrijven) E-Portfolio kan goed werken (mits…) Complex proces Match met curriculum is essentieel Acceptatie door deelnemers en docenten is afhankelijk van flink aantal factoren (en van groot belang)