1. Sa bawat paaralan ay mayroong pinaiiral
na mga panuntunan na magsisilbing gabay
ng mga mag-aaral,Isa na dito ang
tinatawag sa Manticao National High
School na D- HIPHOP-G.
Sa Ingles, ang letrang D- Discipline o Disiplina
tunay ngang mahalaga na magkaroon ng disiplina
ang mga mag-aaral dahil magiging maayos ang
lahat sa loob ng paaralan kung may disiplina ang
bawat isa na narito. H-Honest pagiging matapat,I-
Industrious pagiging masipag, P- Punctual
pagiging maaga sa pagpasok at hindi nahuhuli sa
kahit na anong gawain. H- Helpful pagiging
matulungin, O- Obedient ang pagiging masunurin
sa payo ng mga guro, hindi lang iyon kundi ang
pagsunod din sa mga rules o mga patakaran sa
loob ng paaralan. P-Polite mahalaga ang pagiging
magalang sa kapwa mag-aaral, lalong lalo na sa
mga guro o sino pa man na nakatatanda sa atin at
ang pinakamahalaga na magkaroon tayo ng takot
sa Diyos, G bilang GOD Fearing.
GRADE 7 GRADE 8 GRADE 9 GRADE 10
Parent-Teachers' Conference, Ikinasa sa Unang
Markahan ng Taong Panuruan ‘23
Sa tulong ng mga butihing guro ng Manticao
National High School at higit sa lahat sa
pangunguna ng School Head na si Allan C.
Dangcal Phd ay unti-unti nang nababago sa
mabuting asal ang karamihan sa mag-aaral.
Naging mabuti rin ang resulta sa pagsunod sa
pagpapairal ng
D-HIPHOP-G.
May mga patakaran at mga tuntunin ang mga
paaralan na dapat nating sundin, dahil ang
layunin nito ay mapabuti, maisaayos, magkaroon
ng mabuting ugnayan sa kapwa tungo sa isang
maunlad na pamumuhay hindi lang sa loob ng
paaralan kundi maging sa ating sarili at sa ating
pamayanan.
Sa kasalukuyang nakikita sa karamihan ay
nawala na kagandahang asal,lalong lalo na sa
mga kabataan, sa mga mag-aaral ng MNHS,
magagaling sa pambubully, walang galang sa
kanilang mga guro,sa mga magulang,
sa mga naka-tatanda na nasa paligid nila, wala
sa ayos ang pananamit o sa madaling salita wala
sila nitong D-HIPHOP -G! Kaya sa MNHS,naisipang
ipatupad ito upang unti-unting hubugin,turuan at
mabago ang nawalang mabuting asal na dapat
taglayin ng isang mabuting mamamayan o isang
mabuting mag-aaral ng mag-aaral ng Manticao
National High School.
Sa bawat pagpasok sa paaralan ay maliwanag
mong makikita ang paalala na ito, ito ay nakadikit
malapit sa gate ng paaralan kaya’t maipapatak
lagi sa isipan ng mga estudyante ang mga
tuntuning ito.
Isinulat ni: James Fellesco
Mga magulang kasama ang punong-guro (kanan) at ilang guro ng MNHS
‘D-HIPHOP-G‘
Ipinag-ibayo sa
Manticao National
High School
Naglunsad ng Parent-Teachers’ Conference para sa Ika-unang Markahan sa Manticao National High School
noong Ika 29th ng Setyembre taong 2023. Kaugnay dito ang pag implementa ng D HIPHOP-G para sa mga mag-aaral - John Rey C. Porras
2 Estudyante ng Ikawalong
Baitang, Nagpamalas ng Katapatan
Dalawang estudyante mula sa ikawalong baitang ay
hindi nagdalawang-isip na ipagbigay-alam sa mga
guro sa faculty room ang nakitang pera sa paaralan
noong Martes, ika-29 ng Nobyembre.
Ayon kina Von Ontong at Rhea Mae Buala kapwa
nagmula sa pangkat walo ng section Grapes,
naglalakad sila sa may entablado ng paaralan nang
makita ang pera. Hindi sumagi sa isip ng dalawa na
bagamat ito ay mababang halaga lamang at wala
namang nakakita nang pulutin nila ay pag-interesan
at angkinin ito sapagkat ito ay hindi naman sa kanila.
Kaya naman kumaripas sila nang takbo papunta sa
faculty room.
Walang kanilang pag-aalinlangan sa ay mga sarili
ipinagbigay-alam at iniabot ang perang nakita sa
gurong nakausap upang maisauli sa tunay na
nagmamay-ari.Dahil sa ginawang katapatan, buong
puso silang kanilang ipinagmamalaki ng tagapayo at
paaralan.
Patunay ito na sa murang edad, mulat ang mga
estudyante ng MNHS sa wastong gawi at paguugali
ng tunay na Pilipino.
04| ISPORTS
MAPEH DAY
UMARANGKADA
02| NEWS
DSPC ‘24 DI-UURUNGAN
18| AGHAM
07| EDITORYALL
BULLYING ATING
WAKSAN
05| LATHALAIN
EDUKASYON KO,
KINABUKASAN KO
10|PAMPANITIKAN
“ GAPOS”
NAKAKAPANGAMBANG
PANGYAYARI: LINDOL
Isinulat ni: James fellesco
2. Pag-atake ng Langaw
Isinisisi sa Isang
Poultry Farm
Labanan Laban sa Buzz: Pambansang
Mataas na Paaralan ng Manticao
Hinaharap ang Fly Infestation Head-On
Manticao, NHS, Pagawan-Enero 10, 2024
Sa patuloy na pakikipaglaban sa lumalaking
isyu ng infestation ng langaw, ang Manticao
National High School ay nagsasagawa ng
mga proactive na hakbang upang matugunan
ang problema na nakagambala sa pang-
araw-araw na aktibidad sa loob ng campus.
Sa nakalipas na ilang linggo, ang paaralan ay
nakaranas ng pagtaas ng populasyon ng mga
langaw, na nagdulot ng abala sa mga mag-
aaral at kawani.
Ang pagkakaroon ng mga peste na ito ay
nagdulot ng mga alalahanin tungkol sa
kalinisan at ang potensyal na epekto sa
kapaligiran ng pag-aaral.
Ang mga administrador at guro sa Manticao
National High School ay hindi binabalewala
ang sitwasyon. Ang sama-samang pagsisikap
ay isinasagawa upang matukoy ang
pinagmulan ng infestation at ipatupad ang
mga epektibong solusyon.
Ang mga kawani ng pagpapanatili at
janitorial ng paaralan ay walang pagod na
nagtatrabaho upang panatilihing malinis ang
lugar, na nakatuon sa pamamahala ng basura
at kalinisan.
Nakipag-ugnayan ang administrasyon sa mga
lokal na awtoridad sa kalusugan at mga
eksperto sa pagkontrol ng peste upang
magsagawa ng masusing pagsusuri sa
sitwasyon.
Iminumungkahi ng mga unang natuklasan na
ang kasaganaan ng mga basurahan at hindi
wastong pagtatapon ng pagkain ay maaaring
mag-ambag sa paglaganap ng mga langaw
sa campus.
Bilang tugon sa krisis, ang paaralan ay
nagpasimula ng isang kampanya sa paglilinis
sa buong campus, na kinasasangkutan ng mga
mag-aaral at miyembro ng guro sa isang
sama-samang pagsisikap na mapanatili ang
isang malinis na kapaligiran.
Isinulat ni: Johnrey C. Porras
PAGBUBUKAS NG UNANG
ARAW NG KLASI,
‘GENERALLY PEACEFUL’-PNP
Students attend their first day of classes at
the Manticao National High School in
Pagawan, Maniticao on August 29, 2023
Manticao NHS, Pagwan— Pangkalahatang
mapayapa ang unang araw ng pagbubukas ng
klase kahapon sa mga pampublikong paaralan.
Sinabi ni Philippine National Police Chief,
Ramel E. Amatiaga na wala namang
natanggap na anumang gulo o untoward
incident ang PNP.
Nabatid na umaabot sa 20 pulis ang dineploy
kahapon upang matiyak ang seguridad sa mga
paaralan.
Naglatag din ng Police Assistance Desks sa
mga stratehikong lugar sa communidad na
handang tumugon sa pangangailangan ng
mga estudyante, magulang, at mga guro
sakaling may emergency.
Nakaalerto sa ngayon ang hanay ng PNP para
maiwasan ang mga krimen na maaring gawin
ng mga mapagsamantala.
Kasunod nito, kanyang hinikayat ang lahat na
makipag-ugnayan sa awtoridad at mag-report
ng mga kahina-hinalang aktibidad.
Sa pamamagitan nito ay agad na
makakaresponde ang PNP at matitiyak ang
ligtas na pagbabalik-eskwela.
Mas paiigtingin pa ng PNP ang police visibility
na isa sa epektibong paraan upang mailigtas
ang mga estudyante at guro sa mga insidente
ng snatching, hold up at kidnapping.
DSPC 2024 Di-uurungan ng mga
Mamamahayag at Manunulat ng
Siklab at The Flame
Lalahukan ng mga piling manunulat ng pahayagang Siklab at
The Flame ng Manticao National High School ang Division
Schools Press Conference 2024 sa Laguindingan NHS
ngayung Enero 13-14, 2024
Manticao NHS, Pagawan——– umarangkada na naman ulit
ang isa sa pinaka inaabangang laban ng taon, ang Division
School Press Conference (DSPC) na gaganapin
ngayong ika-13 hanggang sa ika-14 na Enero, taong 2024 sa
Laguindingan National High School, Laguindingan, Misamis
Oriental.
Humigit kumulang isanglibong mga estudyante o young
journalists ang dadalo rito upang makipagsapalaran
patungo sa regional school press conference (RSPC) na
gaganapin naman sa Cebu, Visayas.
Buong pwersang ang ihahanda ng mga kalahok sa abot ng
kanilang makakaya, hindi basehan kung galing man sa
pambribado o pampublikong
paaralan.
Kabilang sa mga katigorya ng laban ay pagsulat ng
lathalain, balitang pampalakasan, pagsulat ng editoryal,
pagsulat ng balita, pagguhit sa
editoryal, broadcasting at ang pinakabago sa lahat ang
online publishing.
Bandang huli, manalo matalo ang importante ang ibinigay
ang lahat na walang pagsisisi.
Isinulat ni: Johnrey C. Porras
isinulat ni: Johnrey C. Porras
02 BALITA
Balita
DSPC
DSPC
2024
2024
3. 03
BALITA
Balita
Pagpapahusay sa
Sining ng Taekwondo
Sa isang mundong kung saan nagtatagpo ang
atletismo at disiplina, ang Taekwondo ay
nagsisilbing isang ilaw ng kahusayan, na kumukuha
ng pansin ng mga tagahanga nito sa pamamagitan
ng mga malakas na sipa, mabilis na galaw, at
mayamang kasaysayan.
Ang sinaunang sining na ito mula sa Korea ay
umunlad at naging isang pandaigdigang
pampasiklab, na nag-aakit ng mga nagtatrabaho
at mga tagahanga.
Ang Taekwondo ay naging isang katalista para
sa pakikilahok sa komunidad at pagbabago sa
lipunan.
Samahan natin ang maramutang mundo ng
Taekwondo, tuklasin ang kanyang mga pinagmulan,
mga prinsipyo, at ang epekto nito sa mga tao at
komunidad sa buong mundo.
“Pagpapahusay sa Sining ng Taekwondo: Isang
Paglalakbay ng Disiplina, Lakas, at Karangalan"
ISINULAT NI: JOHN REY PORAS
Isinulat ni: John Rey Porras
Sa konklusyon, lumampas ang Taekwondo sa
mga hangganan ng simpleng pisikal na gawain—ito
ay isang malawakang paraan ng buhay.
Samahan natin ang maramutang mundo ng
Taekwondo, tuklasin ang kanyang mga pinagmulan,
mga prinsipyo, at ang epekto nito sa mga tao at
komunidad sa buong mundo.
Anuman ang layunin—mula sa layuning makamtan
ang personal na kahusayan hanggang sa lumabas
sa pandaigdigang entablado—ang paglalakbay sa
pagsasanay at pagpapahusay ng sining ng
Taekwondo ay nagpapatunay ng disiplina, lakas, at
karangalan.
Mula sa kanyang sinaunang pinagmulan
hanggang sa kanyang kasalukuyang
pandaigdigang epekto, patuloy na naghahatid ang
Taekwondo ng inspirasyon sa mga tao na umangat
sa mas mataas na antas, hindi lamang sa
kasanayan kundi pati na rin sa karakter.
Year-End Assessment at Year-End Party para sa
taong 2023, Natapos na Puno nang Saya!
Matagumpay na dinaos ang mga teaching and non-teaching sa Manticao National High School ang
year-end assessment at year-end party para sa taong 2023 noong Biyernes, ika-15 ng Disyembre.
Isa sa mga programang isinagawa ng mga teaching and non teaching personnel ay ang pa raffle ni sir
Alan C. Dangcal.
Maraming nakilahok sa pa raffle. isa sa natanggap nila ay ang magagandang appliances at mga
magagandang damit.
ayon naman sa aming punong guro na si DR. ALAN C. DANGCAL ‘’ Ito na ang pinaka masayang araw na
nakasama ko ang mga kapwa teachers ng Manticao National High School.
Pagkatapos ng programa ay nag umpisa na silang kumain, Isa sa mga masasarap na pagkain nila ay
ang escabeche at pork adobo.
At ng matapos ay pa secretong nag bigay si Sir Alan C. Dangcal ng Mug para sa mga teaching and
Non-Teaching Personnel. Tanda na ang Pasko ay hindi lamang para mag bigayan ng mga regalo ito ay
tanda na ang pasko ay para tayo ay mag mahalan.
Ng taposin na ang programa ay nag siuwian na ang mga teaching and non-teaching personnel na may
bitbit na magagandang ngiti na nakasabit sa kanilang mga mukha.
Pag-atake ng Langaw Isinisisi sa Isang Poultry Farm
Manticao, Pilipinas - Enero 10, 2024
Sa patuloy na pakikipaglaban sa lumalaking isyu
ng infestation ng langaw, ang Manticao National
High School ay nagsasagawa ng mga proactive
na hakbang upang matugunan ang problema na
nakagambala sa pang-araw-araw na aktibidad
sa loob ng campus.
Sa nakalipas na ilang linggo, ang paaralan ay
nakaranas ng pagtaas ng populasyon ng mga
langaw, na nagdulot ng abala sa mga mag-aaral
at kawani.
Ang pagkakaroon ng mga peste na ito ay
nagdulot ng mga alalahanin tungkol sa kalinisan
at ang potensyal na epekto sa kapaligiran ng
pag-aaral.
Ang mga administrador at guro sa Manticao
National High School ay hindi binabalewala ang
sitwasyon. Ang sama-samang pagsisikap ay i
isinagawa upang matukoy ang pinagmulan ng
infestation at ipatupad ang mga epektibong
solusyon.
Ang mga kawani ng pagpapanatili at janitorial
ng paaralan ay walang pagod na nagtatrabaho
upang panatilihing malinis ang lugar, na
nakatuon sa pamamahala ng basura at kalinisan.
Nakipag-ugnayan ang administrasyon sa mga
lokal na awtoridad sa kalusugan at mga eksperto
sa pagkontrol ng peste upang magsagawa ng
masusing pagsusuri sa sitwasyon.
Iminumungkahi ng mga unang natuklasan na ang
kasaganaan ng mga basurahan at hindi wastong
pagtatapon ng pagkain ay maaaring mag-
ambag sa paglaganap ng mga langaw sa
campus.
Labanan Laban sa Buzz: Pambansang Mataas na
Paaralan ng Manticao Hinaharap ang Fly
Infestation Head-On
Salamat po, Ginoong Dangcal sa handog mong regalo.
Pagpalain ka ng puong maykapal. -Faculty Teachers
4. ISPORTS
04 Isports
Mga Aktibidades sa MAPEH DAY Muling Umarangkada
Bumida ang mga iba’t ibang mga
aktibidades sa Music, Arts, Physical
Education, at Health (MAPEH) sa muling
pagbubukas at pagbabalik ng mga mag-
aaral sa paaralan.
Halos dalawang taon din ang hinintay
ng mga mag-aaral upang muling
masilayan at maranasan ang mga iba’t
ibang mga aktibidad sa paaralan.
Ngayon na unti-unti ng bumabalik sa dati
bago natin nara-
nasan ang COVID-19 virus ay unti–unti na
din nararanasan ng mga mag-aaral ang
paglalaro sa loob ng eskwelahan kasama
ang kanilang mga kaklase. Sa tuwing
araw ng Biyernes ay buhay na buhay ang
mga silid-aralan at quadrangle ng
eskwelahan sapagkat ang mga guro sa
MAPEH ay nagdadaos ng iba’t ibang mga
laro.
Ang mga laro na ito ay makakatulong
upang mapalakas ang kanilang katawan,
mahinang ang kanilang critical thinking,
matutong makisama at makipagtulungan,
at higit sa lahat ay magbigay ng
kasiyahan sa mga mag-aaral.
Napakahalaga na pagtuunan din ng
pansin ang mental health at kalusugan ng
katawan ng mga mag-aaral.
Mahalaga na mayroong balanse sa
pag-aaral ng mga leksyon at pag-aalaga
sa katawan at pag-iisip. At ang mga iba’t
ibang laro ay isa sa mga paraan na
nakakatulong upang mabawasan ang
pressure at stress ng mga mag-aaral sa
loob isang buong linggo pag-aaral. Kaya
halina’t tayo ay mag-aral at magsaya sa
loob ng ating mahal na eskwelahan.
Isinulat ni: Joseth F. Ladion
5. 05
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Took 1 to Know Juan: An Anti-Bullying Campaign
With regards to the ever-increasing cases of
bullying, Took 1 to know Juan is an initiative that
aims to promote awareness to everyone that
bullying is an unforgettable experience in the worst
case possible. As we take on one’s own narrative,
we are able to empathize and understand further
that this appalling action could go as deep as we
could ever imagine.
ere are some relevant testimonies among THE
FLAME staffers shared to the public anonymously
tackling their own experiences, how they felt and
how it affected the way they are today.
Republic Act 10627 also known as Anti-
Bullying Act of 2013 is mandated to
protect students from any forms of
bullying or harm that may be inflicted
upon them. Once held accountable, a
person engaged in an act of bullying will
be accountable with civil liabilities and a
penalty ranging from P50,000 - P100,000.
By: Princess Clovie B. Aquino
LATHALAIN
Lathalain
Isinulat ni: Ailen J. Lasmarias
Edukasyon ko, Kinabukasan ko
"Sulat"
"Unawa"
"Gawa"
"Sulat"
"Unawa"
"Gawa"
Ang palatandaan sa isang estudyanteng may natutonan. Hindi maiikubling
mahirap maging mabuting mag-aaral, dahil marami kang responsibilidad at
mga bagay na dapat isaalang- alang. Mga tuntuning kailangang atupagin at
patakarang dapat sundin.
Kaya minsan, hindi maiiwasang may mga anak na nagrerebelde at sumusuway
sa kanilang mga magulang. Hindi dahil kulang sila sa leksyon o walang
natutunan sa paaralan. Kundi dahil siguro sa pagbubulakbol at di
napahalagahan ang importansiya ng edukasyon sa kinabukasan.
Syempre meron din namang mga pagkakataon na ang anak mismo ang
gustong mag-aral at matuto. Sa kasawiang palad, ang mga magulang naman
nito ang di may gusto. Sinasabi pa nga na nag-aaksaya lang ng serbisyo,
sapagkat walang benepisyong makukuhaa mula rito.
Ayon pa sa ating pambansang bayaning si Dr. Jose Protasio Rizal Mercado y
Alonso Realonda "Ang kabataan ang pag-asa ng bayan".Tayong kabataan ang
magbibigay kinubakasan sa ating inang ginagalawan. Kaya'tnakasalalay sa atin
ang responsabilidad na kailangang alagaan, diligan, at pahalagahan. Para itoy
mamulaklak at mamunga ngtagumpay na ating inaasam.
Edukasyon ang tulay sa marangal na patutungunan! Libong patak ng(SUG) ang
kailangan para makamit ang perpektong sangkap sa waging kinabukasan!
6. 06 LATHALAIN
Turning Pages and Igniting Minds: National Reading
Day Shines in Reading Month Spectacle!
Ano nga ba ang Gaslighting?
By: Crexell Heart D. Balagtas
This month will remind us the importance of reading not just in
school, but also in our daily lives. Learners by any means must
learn to read for this will introduce us to fresh concepts and
viewpoints that we might not have otherwise encountered.
On November 28, 2023 students of Manticao National
Highschool read an English and Filipino passage for the
celebration of National Reading Month and Day. It’s incredible
to see how hundreds of students were able to read those
passages together in unison. Thanks to the teachers guidance
and cooperation of students. It’s inevitable that students
encountered errors while practicing to read the passages
together, some were reading a bit too fast and missing
commas, some weren’t able to read a few words, needing to be
thought how to pronounce it, and many more possible errors.
This error, however, is not something to be worried about.
Because that is the beauty of learning, we make mistakes so
that we can enhance our abilities. According to a research,
making mistakes while learning, results in a better memory for
the correct response. Yes, it may be a bother sometimes, still,
that’s what we are here for and we must not discourage anyone
or even ourselves with things that we know have a solution.
Overall, National Reading Month at Manticao National High School
showcased the power of reading, emphasizing its importance beyond
academics. Despite errors during practice, students embraced mistakes
as opportunities for growth, aligning with research on learning. Let's carry
forward the love for reading, recognizing that challenges contribute to
our continuous development. National Reading Month may end, but the
joy of discovery through reading is a lifelong journey.
“READERS MAKE GREAT LEADERS”
Lathalain
Photo by: Andrea Eleonor C. Batalla
Grabbed from Canva.com
By: Crexell Heart D. Balagtas
Ang salitang ito ay pamilyar sa ibang tao, partikular na
sa mga Gen Z lalo na’t karaniwan itong ginagamitsa social
media katulad ng Twitter, TikTok, at iba pa. Ngunit ano nga
ba ang tunay na kahulugan ng salitang ito?
Ayon sa Merriam Webster, ang salitang gaslighting ay
anyo ng manipulasyon na binibigkas ng tao. Ginagamit ito
upang maipakita ng manipulator na wala siyang ginawang
masama, at ang biktima niya ang talagang may kasalanan
sa pamamagitan ng paggamit ng mga katagang “ginawa
niya ito dahil sa biktima,” “hindi niya naman talaga sadyang
gawin ito,” at “ang biktima ang may hawak ng plano sa
ginawa niya.” Ilan lamang ito sa mga salitang ginagamit ng
isang manipulator upang siya ay magmukhang inosente.
Nababalot ng pagsisisi ang biktima dala ng kaniyang pag-
iisip na baka ang sarili niya ang may mali dahil sa sinasabi
ng manipulator kahit ang mga ito ay wala namang
katotohanan.
Madalas itong mangyari sa mga magkasintahang mayroong
toxic na relasyon. Isa itong masamang paraan upang
makatakas sa iyong kasalanan, ngunit hindi ito dapat
tularan sapagkat ang inosente ay ang makararamdam ng
pagsisisi sa isang bagay na hindi naman talaga niya
ginawa.
7. 07
School Year 2023-2024
EDITORIAL BOARD
JOHN REY C. PORRAS
Editor-in-chief
CHEDGENE E. RAGASI
Associate Editor
JAMES E. FELLESCO
Managing Editor
ERAH LYN M. MMALIDATO
News Editor
AILYN J. LASMARIAS
Editorial Editor
NINO SANTINO D. ALBON
Feature Editor
ZAIRAH S. SUNOGAN
JOSETH F. LADION
Science&Technology Editor
Sports Editor
CYNTHIA C. ABUCAY
School Paper Adviser
SHOKIE A. BAGARES
Journholistic Coordinator
ALLAN C. DANGCAL, PhD
School Head
CONTRIBUTORS:
JAN RENIEL S. MACARIO
EDITORYAL
Editoryal
HANNAH KRISHA CRUZ
CYLDE N. ACAO
MELISA B. AMATONG
ICT Expert
QUEENY BAGARES
ELJAY ALCANTARA
DANIEL SUNOGAN
KRISTELLE A. YAMUT
Bullying Ating Wakasan
Isinulat ni: James Fellesco
Inilarawan ni: Erha Lyn M. Makidto
Ang pangbubully ay ang pananakot sa
loob at labas man ng paaralan at nang-
yayari ng mahagit isang beses. Ang
pananakot ay maaring pasalita o
pisikal.
Meron rin ibang uri ng “Bullying” na
tinatawag na “Cyber Bullying” kung
saan tinatakot at pinag- sasalitaan ng
masama ang isang tao gamit ang iba’t-
ibang social media sites o ang internet.
Kapag nabully ang isang tao ay maaring
maapektuhan ang kanyang kalusugan
at kanyang kaisipan.
Maaring magdulot ito na malubhang
sakit sa
pag-iisip dahil sa walang tigil na
pambubully at pagkukutya sa kanya.
Ang biktima ng Bullying ay maari ring
makaranas ng “Depression” at pipiliin
na lamang huwag makihalubilo sa
ibang tao sa takot na baka gawan o
mapagsabihan ito ng masama.
Ganoon din ang pwedeng mangyari
sa mga nakaranas ng Cyber Bullying.
Mas pipiliin nila na huwag na lamang
magbukas ng kahit anong social
media sites sa takot na baka meron
silang makita na hindi maganda na
patungkol sa kanila. Bukod doon
meron din mga natatalang kaso na
kung saan ang biktima ng bullying ay
pinipili na lamang na wakasan ang
kanilang buhay upang mahinto ang
kanilang paghihirap.
Hindi biro ang mga maaring epekto
ng bullying sa biktima na kaya dapat
lamang na atin itong seryosohin.
Kapag may nakikita tayong nambubully
maari natin itong ipaalam sa atin mga
guro at punong guro upang magawan
nila ito ng aksyon.
Magkaisa tayo upang labanan at
puksain ang bullying sa loob at labas
man ng ating paaralan. Panahon na
upang ating protektahan ang mga
biktima ng bullying.
Pagsusuri sa mga Benepisyo ng Extracurricular Activities
sa Pag-unlad ng Mag-aaral
Ang mga gawain sa labas ng oras ng
klase o extracurricular activities ay
nagbibigay daan sa mas malalim na
pag-unlad ng mga mag-aaral. Sa
pamamagitan ng paglahok sa iba't
ibang aktibidad, nagbubunga ito ng
positibong epekto sa personal,
akademikong, at sosyal na aspeto ng
bawat indibidwal.
Sa aking panananaw, napakahalaga
ng mga extracurricular activities sa
pagsasanay ng mag-aaral para sa mas
malawakang kasanayan at pag-unlad.
Ang paglahok sa ganitong mga
aktibidad ay nagbibigay inspirasyon sa
mga mag-aaral na magtagumpay hindi
lamang sa akademya kundi pati na rin
sa iba't ibang aspeto ng buhay.
Ang mga extracurricular activities
tulad ng pagsali sa student
organizations, sports, at iba pang grupo
ay naglalayong magtaguyod ng
kasanayan sa pamumuno at
pakikipagtulungan.
Ito'y nagtuturo ng kahalagahan ng
pagiging lider at kakayahan na
makisama sa iba, na mahahalagang
aspeto sa pang-araw-araw na
buhay at sa hinaharap.
Ang ilang pagsusuri ay
nagpapakita na ang mga mag-
aaral na masigla sa extracurricular
activities ay mas malamang na
magtagumpay sa kanilang
akademikong mga tunguhin. Ang
pagtutok sa iba't ibang gawain ay
nagbibigay daan sa mas
malawakang pang-unawa sa
mundo at nag-aambag sa pag-
unlad ng kritikal na kaisipan.
Ang pagsusubok sa mga sining at
kultural na gawain ay nagbibigay ng
espasyo para sa pagpapaunlad ng
kahusayan at kahusayan sa
larangan ng sining. Ang mga mag-
aaral na nakakaranas ng ganitong
mga aktibidad ay mas malikhaing
nakakabuo ng kanilang sariling
identidad at masiglang nagsisilbing
bahagi ng mas malawak na kultura.
Bagamat may ilang nag-aalinlangan
ukol sa mga extracurricular activities at
ang oras na ito ay maaaring magamit
para sa iba pang bagay, mahalaga ring
tandaan na ang mga ito ay nag-
aambag sa mas buong pagpapaunlad
ng isang mag-aaral. Ang oras na inilaan
para sa extracurricular activities ay
nagbibigay ng malaking balik sa mga
indibidwal at sa komunidad.
Sng mga extracurricular activities ay
hindi lamang nagbibigay ng iba't ibang
kasanayan at kaalaman, kundi
nagbubukas din ito ng pinto para sa
mas maraming pagkakataon sa
hinaharap. Ang pagsusuri sa ganitong
mga aktibidad ay nagpapakita na ang
edukasyon ay higit pa sa mga sulok ng
silid-aralan. Ito'y isang buhay na
proseso ng pag-unlad at pagkatuto na
naglalayong gawing handa ang mga
mag-aaral para sa hinaharap.
LORETTA D. PADUALA
JHS Filipino Coordinator
8. bgr.com
Maganda, maaliwalas at malinis na paaralan, iyan ang Manticao National
High School (MNHS). Ang tamang pagtapon ng basura ay nagpapatunay na
ikaw ay responsableng tao at may pakialam sa paligid mo.
Tamang pagtapon ng basura ay isa sa mga mahalagang gawain na dapat
mong isa-isip. Mga basurang pakalat-kalat sa daanan at hindi pagtapon sa
tamang basurahan ay madalas na problema sa mga paaralan. Sa kabilang
banda, naiiba ang Manticao National High School dahil ang MNHS ay isa sa
pinakamalinis na paaralan na pinamumunuan ng Punong Guro na si Dr. Allan C.
Dangcal. Sa bawat sulok ng paaralan ay wala kang makikitang basurang
nakaharang sa iyong dinadaanan dahil sa bawat silid-aralan ay may makikita
kang basurahan na naaayon sa tatlong pangkat: nabubulok, di-nabubulok at
recyclable. Higit na mas magandang mag-aral sa paaralan na nagtataglay ng
malinis at may kaaya-ayang kapaligiran. Ngunit hindi lahat ng mga mag-aaral
dito noon ay may disiplina pagdating sa pagtapon ng basura dahil marami
kang makikitang basura na pakalat-kalat noon. Kaya kahanga-hanga si Dr.
Allan C. Dangcal kung paano pinangaralan ang mga estudyante dito, na siyang
naging dahilan kung bakit naging maunlad at kapuri-puring paaralan ang
Manticao National High School.
Sa lahat ng panahon, ugaliin nating maging malinis sa pang araw-araw
nating pamumuhay dahil parang isang paraiso ang pumasok sa paaralan na
puno ng kalinisan. Kaya basura mo, responsibilidad mo.
Isinulat ni: Zairah S. Sunogan
08 AGHAM AT TEKNOLOHIYA
Photo by: Andrea Eleonor C. Batalla
Agham at Teknolohiya
DepEd Order No. 53, s. 2022,
Mandatory Unannounced
Earthquake and Fire Drills in
Schools, which requires all schools
are hereby required to conduct
unannounced earthquake and fire
drills every first and third week of
every month.
Kalinisan Para sa Kaunlaran
Nakakapangambang Pangyayari: Lindol
Lindol ---isang natural na kaganapan sa ating kapaligiran na hindi maaring
pigilan at maprediktahan. Kaya’t hindi maiwasang pangambahan ang
kinabukasan dahil sa lindol na hindi inaasahan.
Ang lindol ay natural na mapanganib na kalamidad sa mundo. Alas diyes ng
umaga at ala-una ng tanghali sa ikaapat ng Disyembre 2023 sa Manticao
National High School (MNHS) muling naramdaman ang pagyanig ng lupa.
Sinasabi ng Philippine Institute of Volcanology and Seismology (PHIVOCS) na
aftershocks umano ito sa lindol na unang tumama sa Surigao del Sur na may
lakas na 7.4 magnitude noong ikalawa ng Disyembre 2023. Dali-daling
nagsilabasan ang mga estudyante sa kanilang silid-aralan patungo sa
evacuation site. Nakapila at may panangga sa ulo ang bawat mag-aaral na
nagpunta sa school ground. Bawat baitang at seksiyon sa paaralan ay may
dalang emergency kit para handa sa kung may mga nasugatan o ano pang
maaring mangyari. Ayon sa PHIVOCS, ang tumamang lindol noong ikalawa ng
Disyembre 2023 sa Manticao, Misamis Oriental ay may lakas na 3.4 magnitude,
kaya’t hindi talaga maiwasang makaramdam ng pangamba ang bawat
estudyante sa Manticao National High School.
Bunsod sa matinding lindol na nangyari noon ay patuloy paring lumalaban
at laging pinaghahandaan ang bawat kalamidad na maaring haharapin sa
kinabukasan. Basta’t maging maingat at laging tandaan ang duck, cover, and
hold.
Isinulat ni: Zairah S. Sunogan
PAGKAIN SA Canteen
Isinulat ni: Zairah S. Sunogan
“Pagkain sa canteen, masarap”
Ang mga pagkain na makikita sa daan ay tunay na nakakatakam. Pero
madalas sa mga ito ay mayroong mikrobyo. Kapag ito ay mayroong
mikrobyo ang tawag dito ay “unsanitized food” o hindi malinis na pagkain.
Pananakit ng tiyan, pagsusuka at pagtatae ang ilan lamang sa mga
sintomas ng pagkakaroon ng bakterya o mikrobyo sa katawan na
maaaring dulot ng pagkain na ating kinain. Ang ganitong mga sakit ay
maaaring humantong sa pagka- ospital kapag lumala.
Kaya’y kailangan nating mag-ingat sa mga nabibiling pagkain sa
daan. Magmatiyag at mag-usisa upang mikrobyo ay maiwasan.
9. bgr.com
Dengue: A Looming Threat Of Human Lives
What is Dengue? Dengue or sometimes called break bone fever this type of fever is common to tropical countries like
the Philippines Dengue outbreaks are common in rainy seasons in the Philippines it starts in June to November.
Dengue fever causes a high fever — 104 F (40 C) — and any of the following
signs and symptoms:
Headache
Muscle, bone or joint pain
Nausea
Vomiting
Pain behind the eyes
Swollen glands
Rash
BY: ELJAY ALCANTARA
09
Our planet is slowly degrading. It’s up to us to save
our Earth.
As a lot of people know, climate change is the shifting
of temperature and weather. Over the years, the
world’s climate has constantly changed.
However, it now poses a threat to humankind, and
the reason is no other than the humans themselves.
Humans have always longed for a much more
convenient life. To achieve an easier life, we do things
that affect our planet negatively. Things like
deforestation, new technology, burning fossil fuels,
and farming livestock are only a few of the various
factors that cause climate change.
Because of the change in our planet's climate global
warming occurs. Global warming is the
How do Dengue get transmitted to a human bodya?dengue is usually
transmitted by a species of female mosquito's called aedes aegypti.
According to DOH(Department Of Health) from January to june 17,2023
72,333 has been identified to have been case's of dengue and 249 died
because of Dengue.
How can we prevent the possibilities of contracting the Dengue fever?
Eliminate mosquito habitat destroy any stagnant water like in tires and
tubs this could be use to lay mosquito eggs.
Wear protective clothing anything with full pants to long sleeve should be
good to protect you from mosquito bites
Sleep with mosquito-net this can prevent the possibilities of any mosquito
biting you while your asleep
Keep your house lit mosquitoes usually are found in dark areas it
especially be more when it's night time so make sure to have the house
well lit.
Mosquito Dengue has always been a problem for decades to pass but
we cannot sit idly and let people die because of the lack of prevention lack
of actions to prevent any people from contracting it.
SIGNS & SYMPTOMS
Weather’s Sudden Shift
BY: BEATRIZE MARIE N. HONGHONG
Grabbed Photo: www.WHO.com
CLIMATE CHANGE
IS TAKING A TOLL, BUT WE STILL HAVE TIME.
HEAT WAVE ‘24— COFFEE ANYONE?
As Filipinos, we do not feel the burden of the “tag-init”,
we always shook it off with complaints such as “Init
naman” or “Ka alimoot, unsa mani uy!”. But recently, the
Philippine Atmospheric, Geophysical and Astronomical
Services Administration (PAGASA) has urged the whole
nation to be cautious of the weather following the days
when northeast monsoon or amihan season ended.
This year alone, the hottest temperature we have
faced is over 48 °C, having the title the start of our dry
season. And as Filipinos, we always find ways to beat
the summer heat: Our desserts are certainly one of the
top 3 ways to survive the summer especially with
halohalo and mais con yelo.
Though, as Filipinos, one thing we can say about the
heat wave ’24… Tara kape?
BY: CYNTHIA C. ABUCAY
PHOTOS
BY:
JOHANNA
JOY
KATADA
Many people experience no signs or symptoms of a dengue infection.
When symptoms do occur, they may be mistaken for other illnesses — such as
the flu — and usually begin four to 10 days after you are bitten by an infected
mosquito.
gradual increase of the planet’s average
temperature. This phenomenon causes drought,
and severe weather events, and can even
endanger species.
In conclusion, humanity’s best option is to act
now before it’s too late. Climate change is one
concerning situation as it can affect everything
on the planet negatively. We only have one
planet, and it's our duty to protect it. It's time
we recognize our mistakes and come together
to preserve our environment. By working
together, we can make a difference and ensure
a better future.
AGHAM AT TEKNOLOHIYA
Agham at Teknolohiya
10. PAMPANITIKAN
Family
Family is a bond that's hard to break, A connection
that's strong, no matter what it takes.
Through thick and thin, they're always there, To lift you
up and show they care.
From childhood memories to grown-up dreams, They
support you through all extremes.
They know your quirks and your flaws, And love you just
the same, without pause.
With laughter and tears, they share your life, And help
you trough each joy and strufe. They're the ones who
know you best, And stand by you through every test.
So cherish your family, near and far,
For they're the ones who love you unconditionally, And
make life's journey more beautifully.
10
Tanka
•Tahimik kong lawa -Sa tubig nakahimlay Ang
aking puso. Ito ay naghihintay O kay payapa,
Para sa pag-ibig mo
•Tubig at Hustisya -Sa tubig nakahimlay
Katotohanan Hustisya kailangan Kapayapaan
Sa puso na sugatan •Ilog ng Puso -O tubig na
malaya Ako'y Iduyan O Bigyan mo ng lunas
Pusong di kayang Kailan man maiwan
•Sa iyong pagmamahal -Saya't ligaya Sa ulang
iyong dala Ngayon nadidiligan Na noon hindi
Ngayon namumulaklak
•Dagat -Sa paghampas ng alon Ako'y hugasan
Mga mantsang dumikit Ay iaalis Patuloy na ka
Isinulat ni: Ramchester Jaudian
haiku
The future holds both hope and fear, But we
must face it, year by year.
With courage, strengthm and open hearts,
We'll make a future that's truly art.
So let us dream of what could be, and work
to make it reality.
For the future is ours to create, A canvas on
which we'll paint our fate.
The future lies ahead, unknown.--vv A faith
we'll walk, a seed we've sown. We dream of
what could come to be, Of all the things
we might see.
BY: KAILEEN MAE T. GUTIERREZ
Woman
she is a broken soul she was once whole but shattered
into debris
who was once a beautiful kindhearted soul who gave
everything she was and she has the shiniest star above
the darkness the burning light to a candle
a lost kite someone once flown but now couldn't fly like
it used to before
BY: KAILEEN MAE T. GUTIERREZ
My Last Goodbye
The moment our eyes met Is the greatest moment
That I can always cherish, Even though you don't know
it yet.
I always regret every moment That you only see me as
your friend.
I missed so many opportunities and chances To confess
that you are more than just a friend.
I can only stand by your side, Watching as you fall in
love
To the girl that you always dream of, And here I am
supporting you with your newfound love.
I chose to stay away to bury this one-sided love of
mine, So that our friendship won't go away,
Even though my heart is not okay,
This is the last goodbye to this sorrowful love of mine.
BY: Crexell Heart D. Balagtas
The Fractured Human
As the time goes, the sun will rest and
the night will rise. A man questioned his
existence.
Thou pain shattered his heart.
Many hopes and desire are not granted
despite suffering As he wanted to speak,
thus words cannot convey.
As he wanted love, thus he can only feel
despair.
As he wanted to sleep, thus he cannot
rest. As long as he knows, he feels
defeated.
His feeling as he cannot comprehend.
Much worse he chase to hide.
As he slowly break piece by piece. He
choses to fill the void inside
BY: Crexell Heart D. BalagtasZ
Pampanitikan
Isinulat ni: Ramchester Jaudian
11. Siya ay ang Panginoon
Ako’y nakahimlay sa aking higaan, Kadilima’y naghahari sa aking silid
tulugan. Mga luha ko’y nagsituluan,
Ka isipan ko’y naguguluhan, Sa napakaraming katanungan.
Ama, Alam kong pagibig mo’y walang hanggan. Sapagkat pagsikat nang
araw,
Ika’y nanatili parin nakatayo sa aking tabi. Napakarami kong pagkukulang
Na ni minsan ay diko na naisip na ako’y iyong patawarin,
Ngunit ako’y iyong tinulungang bumangon muli. Sya ay ang panginoon na
ating ama,
Na kahit ilang beses konang tinalikuran nakaantabay parin sa aking
likuran.
Sya ay ang panginoong ating ama,
Na Kahit ilang beses na akong sumuko ako’y kanyang inilaban at
tinulungang bumangon muli.
Sya ang panginoon na ating ama,
Na sa dami kong kasalanang nagawa handa nya parin akong yakapin at
patawarin.
Ang pagibig na aking inaasam noon ay natamasa ko sa kanyang piling,
Ang pag ibig ng ama ang naghilom sa Mga sugat na aking kinimkim.
At ang pahingang gustong gusto kong matamasa naasam ko sa kanyang
piling.
Sapagka’t Sya ang panginoon na ating ama,na kung magmahal ay sobra
GAPOS
Ganito na lang ba ang aking
buhay? Wala na ba itong
kamalaymalay? May pait pa
bang hihigit sa buhay ko? Tila
yata wala nang tamis ang
buhay kong 'to. Noong ako ay
nabuhay sa mundong ito,
Alam ko na, na ako'y isang
sala. Na karapatdapat na
magdusa. Pero dapat ba
talaga na ako'y magdusa?
Ang aking isipan ay gulong-
gulo. Umiikot ito na parang
gulong. Di'ko alam kailan ito
matapos-tapos. Ramdam ko
na ako'y naka-gapos.
PAMPANITIKAN 11
HINDI SILA ANG DAYUHAN, DAHIL TAYONG LAMAN
Isinulat ni: Jillian Georpe
Sistemang baluktot ay kailan man hindi mawawala,
Hustisyang inaasam ay hindi matatamasa, Ang
nakagapos ay hindi magiging malaya, Hangga’t
hinayaan ang mga mapagsamantala.
Hindi pagitan ng dayuhan at laman, Bagkus ang
mahirap at mayaman, Sa pagitan ng pribiliheyo at
kamangmangan, Ang nagpapatayan at naglalaban,
Nararanasan ang kaginhawaan,
Kaya’t inaapi ang walang kalaban-laban, Walang
pagdadalawang-isip na hahapakan, Ang damit na sira
sira’t ginagawang basahan.
Sa ilalim naninirahan, Kahit saan ay nahihirapan,
Nakakulong sa kapanglawan, Natatakot na lumaban.
Urirat ng mga nasa ibaba, Kailan, paano, at saan
lalaya, Sagot ng mga marangya,
Hangga’t may tanga’t walang ginagawa.
Kung paiiralin ay tapang, Takot ay isaalang-alang,
Lalaban nang walang pahihinayang, Pag-asa’y
lulutang.
Imulat ang mga mata at tumindig para sa bayang
malaya!
Isinulat ni: Crexell Heart D. Balagtas
I’m Not Inlove
With You
Roses are Red
Violets are not freaking blue
If only i could risk my life just to be with you,many
memories happen at once but you’re my favorite
one
You see the stars yet i see you
Just one glance from you life turns around to you
Oh my yellow yellow yellow Suddenly you turned
to blue Was this red? Or was this hatred?
I keep reaching out to you Now suddenly you flew
Was i not enough? Was i not pretty enough?
Or was i not perfect enough? All those questions
turned to answers As it reached out to be a yes
Oh my yellow yellow yellow I hate you.
BY: Crexell Heart D. Balagtas
Pampanitikan
BY: CLYDE N. ACAO
12. MEET OUR HEROES
12 Meet Our Heroes
THE DEPED MISSION
To protect and promote the right of every Filipino to
quality, equitable, culture-based, and complete basic
education where:
Students learn in a child-friendly, gender-sensitive, safe,
and motivating environment.
Teachers facilitate learning and constantly nurture every
learner.
Administrators and staff, as stewards of the institution,
ensure an enabling and supportive environment for
effective learning to happen.
Family, community, and other stakeholders are actively
engaged and share responsibility for developing life-long
learners.
THE DEPED VISION
We dream of Filipinos
who passionately love their country
and whose values and competencies
enable them to realize their full potential
and contribute meaningfully to building the
nation.
As a learner-centered public institution,
the Department of Education
continuously improves itself
to better serve its stakeholders.
OUR CORE VALUES
Maka-Diyos
Maka-tao
Makakalikasan
Makabansa
We Advocate D HIP-HOP G
DISCIPLINE
HONESTY
INDUSTRIOUS
PUNCTUAL
HELPFUL
OBEDIENT
POLITE
GOD FEARING
