1. De docent
De ondernemer
Zelf vakmensen opleiden
via EVC-procedure
De boomkwekerijsector heeft te maken met een groot tekort aan
vakmensen. Via een intern opleidingstraject, de zogeheten EVC-
procedure, kunnen medewerkers binnen het eigen bedrijf op een
hoger niveau worden gebracht. Een aantal boomkwekerij-
bedrijven is al met de nieuwe methode aan de slag.
Het AOC Oost werkt momenteel met tien
groepen aan een EVC-procedure (Erken-
ning Verworven Competenties). Via deze
procedure kunnen mensen hun werkerva-
ring omzetten in algemeen erkende diplo-
ma’s.
Harry Kuipers is
leerkracht en account-
manager van AOC
Oost. „Er zijn veel meer
vacaturesdangeschoold
personeel. Om die reden
brengen we de mede-
werkers naar een hoger
niveau. Wij geven les op
het eigen bedrijf, dat is
echt maatwerk.”
De EVC-procedure (kader: Wat is EVC?)
wordt volgens Kuipers altijd gekoppeld
aan een BBL-traject (Beroeps Begeleidende
Leerweg). „Het verschil met een normaal
BBL-traject is dat leerlingen niet één dag
in de week naar school gaan, maar wij één
dag per week naar het bedrijf komen. En
dan gaan we ter plekke kijken wat er moet
gebeuren.”
Ontwikkelingsplan
De procedure wordt altijd gestart met een
intakegesprek. Kuipers: „Dat doen we op
een EVC-achtige manier. Er wordt onder
meer gekeken over welke vaardigheden en
competenties de deelnemers beschikken.
Deze worden vervolgens goed in kaart ge-
bracht. Daarna wordt heel goed gekeken
naar de functioneringsverklaringen van de
bedrijven. Per medewerker wordt beslist
waar hij nog in moet worden geschoold.”
Zodra dat in kaart is gebracht, wordt een
ontwikkelingsplan gemaakt. „Daar gaan
de cursisten mee aan de slag. Als dat is af-
gerond, krijgen ze een diploma. De leerlin-
gen staan allemaal officieel ingeschreven
bij AOC Oost.”
Na de opleiding kunnen medewerkers in
de meeste gevallen opklimmen binnen het
eigen bedrijf. „We hebben de cursus vorig
jaar bijvoorbeeld bij een boomkwekerij
gegeven op niveau 1. Een aantal jongens
is vervolgens doorgegaan met niveau 2 en
3. Zij zijn inmiddels werkbegeleider bin-
nen hetzelfde bedrijf. Door het bijbrengen
van diverse vaardigheden en de benodigde
achtergrondinformatie wordt het perso-
neel ook veel gemotiveerder.”
Volgens Kuipers gaat het niet om een om-
scholingstraject. „De jongens – want dat
zijn het in dit geval hoofdzakelijk – heb-
ben bijna allemaal werkervaring op een
boomkwekerij. De theoretische achter-
grond over de sector ontbreekt echter
in veel gevallen. Die vullen wij hiermee
aan.”
Positief
De boomkwekerijen melden hun mede-
werkers meestal niet zelf aan voor een
EVC-procedure.„Ikgaéénkeerindeweek
langs bij bedrijven en dan leg ik uit hoe wij
mensen scholen. Een belangrijke vraag die
ik ze dan stel, is hoe zij de scholing zelf
ingevuld willen hebben op hun bedrijf.”
Kuipers werft op deze manier klanten,
maar hij geeft tevens voorlichting. „Heel
veel bedrijven weten niet wat de mogelijk-
heden zijn om mensen te scholen. Over het
algemeen wordt er heel positief op gerea-
geerd.”
Bij AOC Oost houden circa 20 leer-
krachten zich bezig met de EVC-pro-
cedure, waarvan vier in de boomteelt-
opleiding. „Het is heel belangrijk dat we
allemaal op dezelfde manier werken. Dat
betekent dat we niet met een boekwerk
naar de bedrijven toe gaan. Als je de leer-
stof bij je hebt, kun je geen maatwerk leve-
ren. Bedrijven mogen zelf aangeven hoe ze
met bepaalde dingen willen omgaan.”
AOC Oost is niet de enige AOC die
een EVC-procedure aanbiedt. Volgens
Kuipers verschilt de aanpak echter per
AOC. „De manier van AOC Oost spreekt
veel mensen aan. Dat merken we in de
praktijk.”
Kuipers is zelf van oorsprong boomkwe-
ker. Hij heeft tevens de lerarenopleiding
afgerond. „De boomkwekerij is me met de
paplepel ingegoten. Daarom weet ik heel
goed wat er in het wereldje speelt. Dat
is ook de reden dat ik nu nog een boom-
kwekerij heb van 30 ha, én een hoveniers-
bedrijfje. Dat is niet altijd even goed te
combineren, maar ik vind het wel heel
leuk. Daar krijg ik positieve energie van.”
Kuipers vertelt zijn verhaal met veel
passie. „Ik word met name enthousiast
doordat ik zie dat de cursisten zich alle-
maal verder ontwikkelen. Ik heb zojuist
een gesprek gehad met de eigenaar van een
bedrijf waarvoor we de EVC-procedure
verzorgen, en hij is zeer tevreden. Niet al-
leen over de dingen die ze leren, maar ook
over de sociale competenties. Volgens die
directeur gaat de samenwerking tussen de
medewerkers veel beter dan voorheen en
staan de neuzen allemaal dezelfde kant op.
Dat is natuurlijk super.”
Boomkwekerij Huverba uit Opheusden is
sinds september 2008 bezig met de EVC-
procedure. „Ik juich dit initiatief enorm
toe”, vertelt directeur Geurt Huibers. „Ik
vind het zeer positief.
We hebben de EVC-
procedure een aantal
jaar geleden al eens
opgepakt bij een an-
dere organisatie, maar
deze is toen gestrand.”
Bij AOC Oost gaat het
volgens Huibers heel
goed. „Natuurlijk zijn
er wel eens wat strub-
belingen, want het is
een dynamische club jonge mensen. De
leerkracht moet soms streng optreden.”
Bij Huverba volgen tien jonge medewer-
kers – veelal productiemedewerkers – de
BBL-opleiding op het bedrijf. In totaal
werken er 55 mensen. „In overleg met het
afdelingshoofd van de productieafdelin-
gen wordt gekeken welke maanden het
best kan worden lesgegeven. Wanneer het
rustiger is, wordt meer aandacht besteed
aan de opleiding dan in drukke perio-
den.”
Voor de leidinggevende is het zeer posi-
tief dat er op flexibele tijden les kan wor-
den gegeven, vindt Huibers. „Vroeger was
hij zijn medewerker elke week een hele
dag kwijt en dat gaf nogal eens stress. Er
wordt nu bewust gekozen voor meer les in
de rustige maand januari. In een drukke
maand als maart of november wordt hele-
maal niet lesgegeven.”
Combinatie
De leerstof op zijn bedrijf is heel breed,
vertelt Huibers. „Het gaat om verzorging
van het gewas, machineonderhoud, veilig-
heid, maar ook om plantenkennis. Boven-
dien is het een combinatie van theorie en
praktijk. Het behalen van een heftruck-
rijbewijs of een spuitlicentie kun je ook
binnen deze opleiding meenemen.” Tij-
dens de opleiding worden ook andere be-
drijven bezocht. „Daar mogen ze een deel
van de dag rondneuzen en dat is heel nut-
tig.”
Volgens Huibers is er een enorme be-
hoefte aan vaklui. „In onze sector is weinig
nieuwe instroom. Wat wij met het scholen
beogen, is het ontwikkelen van een stuk
interesse in ons vak. Daarom geven wij
onze medewerkers ook de kans op een
hoger niveau te komen.”
De cursisten kunnen tijdens de opleiding
doorstromen naar niveau 2, 3 en 4. Me-
dewerkers op niveau 3 en 4 zijn toekom-
stige leidinggevenden. „Dat is interessant
voor hen, maar ook voor ons. Je krijgt
op een andere manier inzicht in iemands
kwaliteiten. Voordeel van deze opleiding
is, dat hij helemaal is gericht op de boom-
kwekerij. Je kunt er bovendien iets be-
drijfsspecifieks in leggen. En dat is gewoon
het beste wat er is.”
Doorbetaald
De leerlingen zijn tijdens de lesdag ge-
woon in dienst en krijgen de dag helemaal
doorbetaald. Huibers: „Ze hoeven de op-
leiding niet in hun eigen tijd te doen. De
medewerkers maken wel afspraken met
het bedrijf dat ze serieus hun best moeten
doen.”Het‘binden-enboeienaspect’komt
hierbij ook om de hoek kijken, bevestigt
Huibers. „Intern noemen wij dat de vier
B’s: binnenhalen, boeien, begeleiden en
behouden. Van de personen waarvan we
hopen en verwachten dat ze binnenkort
op niveau 3 of 4 verder kunnen, horen we
in ieder geval positieve reacties.”
De betrokkenheid van de directe leiding-
gevenden is heel hoog, meent Huibers.
„Dat is ook een must om de opleiding
Wat is EVC?
EVC staat voor Erkenning Verworven
Competenties. Dit betekent dat wat iemand
heeft geleerd op school, in het werk of
privé, wordt beoordeeld en erkend. EVC
maakt zichtbaar over welke kennis, inzich-
ten en ervaringen een persoon al beschikt.
Het resultaat wordt vastgelegd in een
ervaringscertificaat. Wanneer dit waarderen
plaatsvindt aan de hand van een erkende
standaard, zoals de kwalificatiestructuur in
het mbo, kan dit de kandidaat een diploma
opleveren.
EVC brengt de kennis en kunde in beeld die
mensen op een bepaald moment hebben.
Die competenties kunnen overal vandaan
komen. De essentie van EVC is namelijk het
erkennen dat leren niet alleen gebeurt via
het formele onderwijs. Leren gebeurt ook
in andere leeromgevingen en via talloze an-
dere manieren van leren. Het gaat dus niet
zozeer om ‘leren’ maar om ‘ontwikkelen’.Foto’s:WimvanHof,Wageningen
Harry Kuipers
Geurt Huibers
BedrijfOnderwijs
DeBoomkwekerij11(13maart2009)
22
DeBoomkwekerij11(13maart2009)
23

Docent Harry Kuipers van AOC Oost
(links) geeft theorie- en praktijk-
les aan medewerkers op boom-
kwekerijen, zoals bij Huverba in
Opheusden. Hier worden leibomen
op de wagen geladen.
www.deboomkwekerij.nl

2. Onderwijs
DeBoomkwekerij11(13maart2009)
24
De medewerker
Rompa is freelancejournalist voor
De Boomkwekerij, boomkwekerij@hortipoint.nl.
Ingrid Rompa
EVC Quick Scan
Kijk voor meer info en een EVC-quick scan op
www.deboomkwekerij.nl.
te laten slagen. Ze verzorgen zelfs af en toe
een stukje van de cursus. We zitten regel-
matig bij elkaar om de problemen te be-
spreken, want die zijn er altijd. Die moet
je proberen het hoofd te bieden en je moet
er oplossingen voor zoeken.”
In de regio Opheusden is Huverba het
Medewerkers
van Huverba
zijn onder
toeziend oog
van docent
Harry Kuipers
(rechts) bezig
met het in-
gazen van
kluiten.
Mark Slotboom is medewerker van Boom-
kwekerij H. Knol bv in Eefde en deelnemer
aan een EVC-procedu-
re. Slotboom is sinds
1996 werkzaam bij
het bedrijf als mede-
werkend voorman. In
totaal doen 11 mensen
mee aan de opleiding.
„We zijn in november
vorigjaarbegonnen.Zo
langzamerhand wordt
iedereen steeds enthou-
siaster. Eerst werd een
beetje de kat uit de boom gekeken. De be-
drijfsbezoeken vindt iedereen sowieso heel
leuk.”
Bij Knol wordt gewerkt op twee verschil-
lende niveaus. „En dat sluit heel goed aan
op deze opleiding. Vier medewerkers doen
niveau 2. De rest – inclusief ikzelf – doet ni-
veau 3. Ik ben in 1991 van de Middelbare
Tuinbouwschool gekomen. Ondertussen
zijn er heel veel dingen veranderd.”
De groep cursisten, tussen de 26 en 54
jaar, krijgt ondanks de verschillende ni-
veaus les in één lokaal. „We krijgen in prin-
cipe allemaal dezelfde leerstof. We hebben
enige boomkwekerijbedrijf dat volgens de
EVC-procedure te werk gaat. „We denken
erover na dit initiatief breder te trekken in
de regio. Je zou bijvoorbeeld samen met
andere bedrijven iets kunnen doen op het
gebied van onderwijs. Dat is wel iets an-
dersdanwatweopditmomentdoen,maar
het is vooral belangrijk dat je een continue
instroom behoudt in de regio. Voor me-
dewerkers die oprecht geïnteresseerd zijn
in ons vakgebied, is altijd ruimte. En dat
blijft voorlopig ook wel zo.”
bijvoorbeeld les gehad over bemesting en
potgrond. Niveau 3 gaat dan wat dieper op
de stof in dan niveau 2.” Er wordt gewerkt
in groepen. „Je hebt dan altijd iemand van
niveau 2 in je groepje. Op die manier krijgt
die cursist wat meer inzicht. En hij wordt
meegetrokken door de rest.”
Theorie
In de eerste les is de cursisten gevraagd
welke onderwerpen zij willen behandelen.
Slotboom: „Het is niet zo dat we alleen
maar doen waar wij interesse in hebben. De
cursus moet natuurlijk wel aan bepaalde
eisen voldoen. De leraren weten heel goed
hoe zo’n cursus moet worden opgebouwd.
Ze beginnen met theorie: ‘Beschrijf eens
een proces binnen je bedrijf.’ En dat stuk-
je keert elke keer weer terug. Dat werk je
steeds verder uit. We kijken onder andere
hoe andere bedrijven werken en daardoor
ga je meer nadenken over je eigen bedrijf.”
Veel cursisten werken al 20 jaar bij Knol.
Slotboom: „Ze doen ook al jaren min of
meer hetzelfde werk. Daardoor is er heel
langzaam ingeslopen dat ze niet meer na-
denkenoverhunwerk.Doordezeopleiding
worden ze zich wat meer bewust waarom
ze bepaalde dingen doen zoals ze het doen.
Er is nu al uitgekomen dat het soms heel
anders kan; efficiënter en met andere tech-
nieken. Een voorbeeld is een stekplaat die
bij een ander bedrijf wat schuiner staat dan
bij ons. Dat is ergonomisch veel beter, het
is veel minder belastend. De bedoeling van
deze cursus is dat het bedrijf er voordeel
van heeft, dat alles efficiënter en meer ge-
structureerd gaat lopen.”
Slotboom is persoonlijk zeer te spreken
over de cursus. „Ik heb er veel aan. De cur-
sus sluit goed aan op wat er op een boom-
kwekerij gebeurt. De cursus is heel prak-
tijkgericht en ik denk dat dit erg belangrijk
is. Het bedrijf kan niet aan geschoold per-
soneel komen. En als je ze niet kunt vinden,
moet je ze zelf gaan opleiden.” 
Mark Slotboom
www.deboomkwekerij.nl