Modyul 5 - Mga Batas na Nakabatay sa Likas na Batas MoralAmie Eugenio
Modyul 5:Mga Batas na Nakabatay sa Likas na Batas Moral
Lahat ng tao ay may kakayahang mag-isip. Lahat ng tao ay may kakayahang makaunawa sa kabutihan.
Ang pag-alam sa kabutihan ay hindi lamang gumagalaw sa larangan ng pag-iisip kundi sa larangan din ng pakiramdam.
Nararamdaman ko ang mabuti. Nararamdaman ko ang tama kahit na kung minsan ay parang sinasabi ng isip ko na mali ito.
Ang isip at puso ang gabay para kilatisin kung ano talaga ang mabuti.
Ang mabuti ay ang siyang kilos ng pagsisikap na laging kumilos tungo sa pagbubuo at pagpapalago ng sarili at ng mga ugnayan.
Iba ang mabuti sa tama. Ang mabuti ay ang pagtungo lagi sa pagkabuo ng sarili. Ang tama ay ang pagpili ng mabuti batay sa panahon, kasaysayan, konteksto at sitwasyon. Tinitingnan dito ang mga pangangailangan at kakayahan ng gagawa ng pagpili.
Iba-iba man ang pormula ng likas na batas moral, tinuturo nito ay isa lamang: hindi ko kakasangkapanin ang tao. Na ituturing ko bilang may pinakamataas na halaga ang tao. Na gagawin ko ang lahat upang ingatan at payabungin ang tao.
Hindi perpekto ang mga batas. Subalit, muli, babalik tayo sa depinsiyon ng mabuti – sapat na ang laging pagtingin sa kabutihan at ang pagsisikap na matupad ito.
Ang likas na batas moral ay hindi instruction manual. Hindi ito isang malinaw na utos kung ano ang gagawin ng tao sa iba't ibang pagkakataon. Gabay lamang ito upang makita ang halaga ng tao.
First Do No Harm
Aralin 1 Karapatan at Tungkulin ng Tao.
Kumpara sa iba pang nilikha, ang tao lamang ang mayroong higit na halaga kaysa sa ibang bunga ng pagkakalikha sapagkat siya ay nilikha ayon sa larawan at wangis ng Diyos, at siyang paraan na rin ng paghahayag nang Kaniyang sarili sa tao. 1 Ang halagang ito o value ay tinatawag na dignidad na siyang pinakamatibay na dahilan kung bakit ang bawat tao ay mayroong karapatan. Umuusbong ang karapatan mula sa dignidad2 sapagkat ang bawat karapatan ay pagpapakita nang pagkamahalaga ng tao.
Ang karapatan ay tumutukoy sa mga prinsipyo na nagsisilbing gabay sa mga pananaw ng tao na may kinalaman sa kung papaano niya itrato ang kanyang kapuwa at sa kanyang dignidad bilang tao. Ito ay itinuturing na kapangyarihang moral sapagkat ang paggamit ng mga karapatan ay may kakayahang magdulot ng kaligayahan, kapayapaan, at pagkakaisa.
Ang pagkilala sa mga patas at hindi maaalis na karapatan ng bawat tao sa buong mundo na pinakikilos nang may kalayaan, katarungan at kapayapaan ay nangangailangan ng patas na pagbibigay-halaga sa karapatan at tungkulin upang makabuo ng batayang moral kung saan lahat ng lalake at babae ay mamumuhay ng mapayapa at makakamit ang kanilang kaganapan bilang tao. Ito ang dahilan kung bakit binuo rin ng United Nations ang Pangkalahatang Pagpapahayag ng Tungkulin ng Tao o Universal Declaration of Human Rights noong 1997.
Halimbawa:
Ang mga kababaihan noong unang panahon ay walang lugar sa politika ngunit hindi naglaon ay nabigyan na ang mga kababaihan ng karapatan upang mamuno sa lipunan. Ngunit inaasahan din sa kanya ang maayos na pamamalakad at paglilingkod.
Ang tungkulin ay ang mga bagay na inaasahang magagawa o maisasakatuparan ng isang tao. Kung maisasagawa mo nang maayos ang mga tungkuling paggawa ng mabuti sa kapuwa, maaaring magbigay ng kaligayahan at kaganapan kung sino at ano ka bilang tao dito sa mundo.
Tandaan ang bawat karapatan at ang kaakibat na tungkulin ng tao.
✓ Karapatang mabuhay
✓ Tungkulin ang pangalagaan ang sarili o pangalagaan ng mga magulang ang mga anak. Halimbawa: Sa babaeng nagdadalang-tao, tungkulin ng ina na pangalagaan ang kaniyang sarili upang masiguro ang kaligtasan ng sanggol.
✓ Karapatan magkaroon ng pribadong ari-arian
✓ Tungkulin na gawing legal ang pag-aari, mapayabong ang mga ito at gamitin upang tulungan ang kapuwa at paunlarin ang pamayanan. Halimbawa: Pagtulong sa mga nasalanta ng baha sa pamamagitan ng pagbibigay ng pagkain, damit o pera, mga bagay na tunay nilang kailangan.
✓ Karapatang magpakasal o magkaroon ng pamilya
✓ Tungkulin na pangalagaan ang pamilya. Halimbawa: Pagiging isang mabuting halimbawa sa mga anak, pag-iwas sa eskandalo na magiging sanhi sa pagsira ng pangalan ng pamilya at pagsasabuhay ng mga birtud bilang isang pamilya.
✓ Karapatan sa pananampalataya
✓ Tungkulin na igalang ang ibang relihiyon o paraan ng pagsamba ng iba.
✓ Karapatang maghanapbuhay
✓ Tungkulin maghanapbuhay ng marangal
✓ Tungkulin ng bawat isa na magpunyagi sa t
Modyul 5 - Mga Batas na Nakabatay sa Likas na Batas MoralAmie Eugenio
Modyul 5:Mga Batas na Nakabatay sa Likas na Batas Moral
Lahat ng tao ay may kakayahang mag-isip. Lahat ng tao ay may kakayahang makaunawa sa kabutihan.
Ang pag-alam sa kabutihan ay hindi lamang gumagalaw sa larangan ng pag-iisip kundi sa larangan din ng pakiramdam.
Nararamdaman ko ang mabuti. Nararamdaman ko ang tama kahit na kung minsan ay parang sinasabi ng isip ko na mali ito.
Ang isip at puso ang gabay para kilatisin kung ano talaga ang mabuti.
Ang mabuti ay ang siyang kilos ng pagsisikap na laging kumilos tungo sa pagbubuo at pagpapalago ng sarili at ng mga ugnayan.
Iba ang mabuti sa tama. Ang mabuti ay ang pagtungo lagi sa pagkabuo ng sarili. Ang tama ay ang pagpili ng mabuti batay sa panahon, kasaysayan, konteksto at sitwasyon. Tinitingnan dito ang mga pangangailangan at kakayahan ng gagawa ng pagpili.
Iba-iba man ang pormula ng likas na batas moral, tinuturo nito ay isa lamang: hindi ko kakasangkapanin ang tao. Na ituturing ko bilang may pinakamataas na halaga ang tao. Na gagawin ko ang lahat upang ingatan at payabungin ang tao.
Hindi perpekto ang mga batas. Subalit, muli, babalik tayo sa depinsiyon ng mabuti – sapat na ang laging pagtingin sa kabutihan at ang pagsisikap na matupad ito.
Ang likas na batas moral ay hindi instruction manual. Hindi ito isang malinaw na utos kung ano ang gagawin ng tao sa iba't ibang pagkakataon. Gabay lamang ito upang makita ang halaga ng tao.
First Do No Harm
Aralin 1 Karapatan at Tungkulin ng Tao.
Kumpara sa iba pang nilikha, ang tao lamang ang mayroong higit na halaga kaysa sa ibang bunga ng pagkakalikha sapagkat siya ay nilikha ayon sa larawan at wangis ng Diyos, at siyang paraan na rin ng paghahayag nang Kaniyang sarili sa tao. 1 Ang halagang ito o value ay tinatawag na dignidad na siyang pinakamatibay na dahilan kung bakit ang bawat tao ay mayroong karapatan. Umuusbong ang karapatan mula sa dignidad2 sapagkat ang bawat karapatan ay pagpapakita nang pagkamahalaga ng tao.
Ang karapatan ay tumutukoy sa mga prinsipyo na nagsisilbing gabay sa mga pananaw ng tao na may kinalaman sa kung papaano niya itrato ang kanyang kapuwa at sa kanyang dignidad bilang tao. Ito ay itinuturing na kapangyarihang moral sapagkat ang paggamit ng mga karapatan ay may kakayahang magdulot ng kaligayahan, kapayapaan, at pagkakaisa.
Ang pagkilala sa mga patas at hindi maaalis na karapatan ng bawat tao sa buong mundo na pinakikilos nang may kalayaan, katarungan at kapayapaan ay nangangailangan ng patas na pagbibigay-halaga sa karapatan at tungkulin upang makabuo ng batayang moral kung saan lahat ng lalake at babae ay mamumuhay ng mapayapa at makakamit ang kanilang kaganapan bilang tao. Ito ang dahilan kung bakit binuo rin ng United Nations ang Pangkalahatang Pagpapahayag ng Tungkulin ng Tao o Universal Declaration of Human Rights noong 1997.
Halimbawa:
Ang mga kababaihan noong unang panahon ay walang lugar sa politika ngunit hindi naglaon ay nabigyan na ang mga kababaihan ng karapatan upang mamuno sa lipunan. Ngunit inaasahan din sa kanya ang maayos na pamamalakad at paglilingkod.
Ang tungkulin ay ang mga bagay na inaasahang magagawa o maisasakatuparan ng isang tao. Kung maisasagawa mo nang maayos ang mga tungkuling paggawa ng mabuti sa kapuwa, maaaring magbigay ng kaligayahan at kaganapan kung sino at ano ka bilang tao dito sa mundo.
Tandaan ang bawat karapatan at ang kaakibat na tungkulin ng tao.
✓ Karapatang mabuhay
✓ Tungkulin ang pangalagaan ang sarili o pangalagaan ng mga magulang ang mga anak. Halimbawa: Sa babaeng nagdadalang-tao, tungkulin ng ina na pangalagaan ang kaniyang sarili upang masiguro ang kaligtasan ng sanggol.
✓ Karapatan magkaroon ng pribadong ari-arian
✓ Tungkulin na gawing legal ang pag-aari, mapayabong ang mga ito at gamitin upang tulungan ang kapuwa at paunlarin ang pamayanan. Halimbawa: Pagtulong sa mga nasalanta ng baha sa pamamagitan ng pagbibigay ng pagkain, damit o pera, mga bagay na tunay nilang kailangan.
✓ Karapatang magpakasal o magkaroon ng pamilya
✓ Tungkulin na pangalagaan ang pamilya. Halimbawa: Pagiging isang mabuting halimbawa sa mga anak, pag-iwas sa eskandalo na magiging sanhi sa pagsira ng pangalan ng pamilya at pagsasabuhay ng mga birtud bilang isang pamilya.
✓ Karapatan sa pananampalataya
✓ Tungkulin na igalang ang ibang relihiyon o paraan ng pagsamba ng iba.
✓ Karapatang maghanapbuhay
✓ Tungkulin maghanapbuhay ng marangal
✓ Tungkulin ng bawat isa na magpunyagi sa t
Sa modyul na ito, pag-iisipan ng mga estudyante ang kanilang karapatan at kaakibat nitong tungkulin. Mahalagang maunawaan ito upang makilala ang kabuuang paraan sa tungkulin ng tao sa lipunan at epekto ng pagtupad o hindi pagtupad nito sa pagbuo ng kaniyang pagkatao.
Mahalagang masagot ng mga estudyante ang mga mahahalagang katanongan: Ano ang dapat gawin ng tao upang magkaroon ng tunay na kabuluhan ang karapatan? Bakit moral ng gawain ang pagtupad ng tungkulin? Ano-ano ang dalawang obligasyon na kaakibat ng karapatang pantao?
Sa modyul na ito, inaasahang maipamamalas ng mga estudyante ang sumusunod na kaalaman, kakayahan, at pag-unawa:
1. Natutukoy ang mga karapatan at tungkulin ng tao
2. Nasususri ang mga paglabag sa karapatang pantao na umiiral aa pamilya, paaralan, Barangay/pamayanan, o lipunan/bansa.
3. Naipapaliwanag ang batayang kosepto ng aralin
4. Naisasagawa ang mga angkop na kilos upang pukawin ang kamalayan ng kapuwa Pilipino tungkol sa mga nasaksihan, naobserbahan o napanood na paglabag sa mga karapatang pantao sa pamilya, paaralan, Barangay/pamayanan, o lipunan/bansa.
Ito ay tungkol sa Talambuhay ni Jose Rizal, kasama sa kaligirang pangkasaysayan ng Noli Me Tangere. Nawa'y makatulong sa inyo ang ginawa kong PPT mga kapwa ko guro sa Filipino 9. God bless!
Ang PPT Presentation na ito ay tungkol sa Aralin 1 ng Noli Me Tangere (4.1.A at B, Kaligirang Pangkasaysayan at mga Kinatawan ng mga Piling Tauhan). Ito ay aralin sa Filipino 9. Sana makatulong.
Ang PPT Presentation na ito ay tungkol sa dalawang uri ng ponema: ponemang segmentala at ponemang suprasegmental. Ito ay aralin sa gramatika sa Aralin 2.1 (Filipino 9).
3. Ang karapatan ay tumutukoy sa mga
prinsipyo na nagsisilbing gabay sa mga
pananaw ng tao na may kinalaman sa
kung papaano niya itrato ang kanyang
kapuwa at sa kanyang dignidad bilang
tao. Ito ay itinuturing na
kapangyarihang moral sapagkat ang
paggamit ng mga karapatan ay may
kakayahang magdulot ng kaligayahan,
kapayapaan, at pagkakaisa.
4. Ang pagkilala sa mga patas at hindi maaalis na
karapatan ng bawat tao sa buong mundo na
pinakikilos nang may kalayaan, katarungan at
kapayapaan ay nangangailangan ng patas na
pagbibigay-halaga sa karapatan at tungkulin
upang makabuo ng batayang moral kung saan
lahat ng lalake at babae ay mamumuhay ng
mapayapa at makakamit ang kanilang
kaganapan bilang tao. Ito ang dahilan kung
bakit binuo rin ng United Nations ang
Pangkalahatang Pagpapahayag ng Tungkulin ng
Tao o Universal Declaration of Human Rights
noong 1997.
5. Ang tungkulin ay ang mga bagay
na inaasahang magagawa o
maisasakatuparan ng isang tao.
Kung maisasagawa mo nang
maayos ang mga tungkuling
paggawa ng mabuti sa kapuwa,
maaaring magbigay ng
kaligayahan at kaganapan kung
sino at ano ka bilang tao dito sa
mundo.
7. ✓ Karapatang mabuhay
✓ Tungkulin ang pangalagaan ang
sarili o pangalagaan ng mga
magulang ang mga anak.
Halimbawa: Sa babaeng
nagdadalang-tao, tungkulin ng ina
na pangalagaan ang kaniyang sarili
upang masiguro ang kaligtasan ng
sanggol
8. ✓ Karapatan magkaroon ng pribadong
ari-arian
✓ Tungkulin na gawing legal ang pag-
aari, mapayabong ang mga ito at
gamitin upang tulungan ang kapuwa at
paunlarin ang pamayanan. Halimbawa:
Pagtulong sa mga nasalanta ng baha sa
pamamagitan ng pagbibigay ng pagkain,
damit o pera, mga bagay na tunay nilang
kailangan.
9. ✓ Karapatang magpakasal o
magkaroon ng pamilya
✓ Tungkulin na pangalagaan ang
pamilya. Halimbawa: Pagiging isang
mabuting halimbawa sa mga anak,
pag-iwas sa eskandalo na magiging
sanhi sa pagsira ng pangalan ng
pamilya at pagsasabuhay ng mga
birtud bilang isang pamilya.
11. ✓ Karapatang maghanapbuhay
✓ Tungkulin maghanapbuhay ng
marangal
✓ Tungkulin ng bawat isa na
magpunyagi sa trabaho o
hanapbuhay at magpakita ng
kahusayan sa anumang gawain.
12. ✓ Karapatang pumunta sa ibang lugar
✓ Tungkulin na igalang ang mga
pribadong boundary, kaakibat ng
karapatang ito na kilalanin ang
limitasyon ng sariling kalayaan at
pribadong espasyo ng kapuwa.
✓ Tungkulin na sumunod sa mga batas
na pinapairal ng ibang lugar o bansa
13. 1. Isang batang may kapansanan sa paglalakad
ang nakita mong kinuktya ng iyong mga kaklase.
2. Nakita mong tinatakot ng iyong kaklase ang
iyong kaibigan at pinipilit kunin ang cellphone
nito.
3. Naabutan mo ang isang grupo ng mga
kalalakihan na pinipilit ang mga magulang mo na
umanib sa kanilang relihiyon.
Recitation: Anong angkop na kilos ang isasagawa
mo sa mga sumusunod na mga sitwasyon?