ESP

24. Halimbawa: Nakita mong dumadaing sa
sobrang sakit ng tiyan ang iyong
nakababatang kapatid. Nais mo siyang
bigyan ng gamot pero hindi mo tiyak kung
alin sa mga gamot sa lalagyan ang para sa
sakit ng tiyan. Ano ang gagawin mo?

27. Halimbawa: Nagbigay ka ng pera sa isang
batang namamalimos sa kalye dahil sa
labis na awa. Magaan sa loob mo na ikaw
ay nakakatulong sa iyong kapwa. Pero
nalaman mo na ipinambibili pala ng bata
ang perang ibinibigay sa kanya ng rugby.

28. Sa sitwasyong ito, hindi maituturing na masama ang
iyong kilos dahil wala ka namang kaalaman dito
noong nagbigay ka ng pera. Mag-iiba ang sitwasyon
kung ipagpapatuloy mo ang pagbibigay ng pera sa
kabila ng kaalaman mo. Hindi nawalan ng karangalan
ang konsensiya dahil sa pagkakataong ginawa ang
pagpili, pinaniniwalaan mong tama at mabuti ang
iyong ginawa.

31. Naranasan mo na bang pasya na
pinagsisisihan mo ang epekto nito? May
nasaktan ka ba sa ginawa mong pasya na ito?
Bakit?
Paano mo naitama o nalampasan ang
pasyang iyong nagawa?

35. Mga Prinsipyo ng Likas na
Batas Moral

36. Gawin ang mabuti, iwasan ang masama. Ang tao ay
may likas na kakayahang kilalanin ang mabuti at
masama. Mahalagang maging matibay na nakakapit
ang tao sa prinsipyong ito upang magiging matatag
siya laban sa pagtatalo ng isipan sa pagitan ng mabuti
laban sa masama.

37. Kasama ng lahat ng may buhay, may kahilingan ang taong
pangalagaan ang kaniyang buhay. Malinaw ang tinutukoy ng
prinsipyong ito, ang obligasyon ng tao na pangalagaan ang
kaniyang sarili upang mapanatili itong malusog. Sa
prinsipyong ito, alam ng tao na hindi lang ang pagkitil sa
sariling buhay ang masama kundi ang kitilin ang buhay ng
kaniyang kapuwa

38. Kasama ng mga hayop (mga nilikhang may buhay at pandama),
likas sa tao (nilikhang may kamalayan at kalayaan) ang
pagpaparami ng uri at papag-aralin ang mga anak. Kalikasan na ng
tao ang naisin na magkaroon ng anak. Ngunit kaakibat ng kalikasang
ito ang responsibilidad na bigyan ng edukasyon ang kaniyang anak.
Ang prinsipyong ito ay dapat na nakatanim sa bawat magulang sa
paggabay at paghubog sa kaniyang anak.

39. Bilang rasyonal na nilalang, may likas na kahilingan ang tao na
alamin ang katotohanan at mabuhay sa lipunan. Malinaw na
tinutukoy ng prinsipyong ito ang paggalang sa katotohanan. Ito ay
sumasaklaw sa obligasyon ng tao na hanapin ang katotohanan sa
pamamagitan ng pagkakaroon ng kaalaman at obligasyong ibahagi
ito sa kaniyang kapwa. Kaya itinuturing na masama ang
pagsisinungaling dahil ipinagkakait at napipigilan nito ang iyong
kapuwa sa paghahanap ng katotohanan.

40. Mga Prinsipyo ng Likas na Batas
Moral
1.Gawin ang mabuti, iwasan ang masama
2. Kasama ng lahat ng may buhay, may kahilingan ang taong
pangalagaan ang kaniyang buhay
3. Kasama ng mga hayop (mga nilikhang may buhay at
pandama), likas sa tao (nilikhang may kamalayan at
kalayaan) ang pagpaparami ng uri at papag-aralin ang mga
anak.
4. Bilang rasyonal na nilalang, may likas na kahilingan ang
tao na alamin ang katotohanan at mabuhay sa lipunan

50. • Ano ang nais na ipahiwatig ng video na
iyong napanood?
• Ano ang implikasyon nito sa realidad
ng buhay?

51. BATAS MORAL: PAGGAWA NG
MABUTI, PAG-IWAS SA
MASAMA

52. ANO ANG BATAS MORAL?
• Ang Batas Moral ang batayan ng pagkilos ng tao upang
ito ay maging tama at mabuti.
• Ang Batas Moral ang nagpapakita ng direksyon ng
pantaong kilos para makarating sa tamang
patutunguhan.
• Ito ay nababatay sa Batas na Walang Hanggan (Eternal
Law).

53. • Ibig sabihin ay totoo ang batas na ito sa
lahat ng tao kahit ano pa ang kanilang
pananampalataya o relihiyon.
• Ito ay angkop sa lahat ng kultura o lahi
dahil ang pagpapahalagang nakapaloob
sa Batas Moral ay likas sa lahat ng tao,
gaya ng pagmamahalan at paggalang sa
dignidad ng tao.

54. • Ang Batas Moral ay ang Batas ng Kalikasan (Natural Law) na
naihahayag sa atin sa pamamagitan ng ating isip.
• Ito ay naiiba sa Batas Kalikasan (Law of Nature) na tinutukoy
para sa mga nilalang na mababa sa tao tulad ng hayop,
halaman at puno, lupa at hangin, dagat at iba pang elemento
ng kalikasan.
• Ang Batas Kalikasan at Batas Moral ay ang batayan ng lahat
ng batas ng tao. Ang mga batas na ito ay nagiging batas
moral lamang kapag ang mga ito ay nakaayon sa Batas
Kalikasan.

55. Batas na Walang Hanggan
Batas Kalikasan
(Natural Law)
Batas ng Kalikasan
(Law of Nature)
Para sa mga nilalang na
walang isip at kilos loob
Batas Kalikasang Moral
(Natural Moral Law)
Para sa mga tao na may isip
at kilos loob

56. Saan Nakaugat ang Batas Moral?
Ang Batas Moral ay nakaugat sa:
• Batas na Walang Hanggan (Eternal Law) o
Batas ng Diyos (Divine Law)
• Ang Batas ng Diyos ay nagpapakita ng Kanyang
mabuting kalooban. Naglalaman ito ng lahat ng
batas ng kaayusan para sa sandaigdigan at upang
magabayan ang lahat ng tao at nilikha sa
kanilang dapat patunguhan.

57. • Batas Kalikasang Moral o Likas na Batas Moral
(Natural Law) – Ang tao ay may kalikasang materyal at
espiritwal.
• Ang mga kalikasang ito ang humuhubog ng mga batas
para magabayan siyang mamuhay nang mabuti at tama.
• Ang Likas ng Batas Moral ay nababatay sa Diyos na
gumagabay sa tao kung paano siya makipag-ugnayan sa
Diyos at kapwa. Isinasaad nito ang mga pamantayan ng
mga gawang dapat at hindi dapat.

58. Ang Pangunahing Prinsipyo ng
Batas Moral
Ayon kay Sto. Tomas Aquinas, ang tao ay may
likas na kakayahang umunawa sa mga
pangunahing prinsipyo ng Batas Kalikasan o Batas
Moral na tinukoy ding mga “batas na nakaukit sa
ating puso”, sapagkat ang prinsipyong ito ay
nananahan sa lahat ng tao, hindi nagbabago at
kailanman ay hindi maaalis sa puso ng tao,
anuman ang kanyang relihiyon o kahit hindi siya
naniniwala sa Diyos.

59. • Ang pangunahing prinsipyo ayon sa kanya, ay: Ang mabuti
ay dapat gawin at kamtin; ang masama ay dapat iwasan.
• Bawat tao ay sumasang-ayon sa prinsipyong ito kahit pa
hindi lahat ay may iisa o parehong pagpapakahulugan o
pamantayan sa kung anong talagang mabuti at kung ano
talaga ang masama. Kagaya na lamang ng isang taong
mapagduda, na hindi naniniwalang may mga bagay na
talagang mabuti o masama.

60. • Alam ng tao na mabuti ang lahat na patungkol sa
kanyang likas na kaganapan.
• Hindi lamang iisa ang mabuti para sa kanyang
kaganapan.
• Ito ang mga prinsipyong gumaganyak sa tao
upang kumilos.
• Ang mga sumusunod ay ilan sa mga mabubuting
likas na kahiligan (inclination)

61. BUHAY
• Ang tao ay minabuting mapanatili ang kanyang buhay, dahil nakikita
niyang mabuti ang buhay.
• Likas na mabuti ang mabuhay na may isip at kilos-loob, konsensiya, at
dignidad.
• Ang buhay ay isang mapag-isip at mapagmahal na buhay, isang buhay
na lumalago sa pamamagitan ng kaalaman at paglilingkod sa kapwa.
• Lahat ng ibang bagay sa mundo ay nariyan para sa buhay ng tao.
Pinahahalagahan ang mga ito ayon sa kanilang kakayahang mapabuti
ang buhay.

62. KATOTOHANAN
• Ang tao na likas na nag-iisip ay minabuting mag-
asam sa katotohanan para sa katotohanan.
• Ang pag-alam o pag-unawa sa mga bagay-bagay ay
magpapalago sa buhay.
• Nag-aasam ang tao na mamuhay nang ganap at ang
kaalaman sa katotohanan ay likas na aasamin
upang mangyari ang kanyang kaganapan.
• Ayon kay Aquinas, ang pag-alam sa katotohanan
ang pinakarurok ng pagkakaroon ng bagay na
maisasanib sa pagkatao ng isang tao.

63. KAGANDAHAN
• Ang tao ay minabuti ang magpahalaga, tingnan at
pagmunian ang maganda. Kaya niya binibisita ang mga
museo ng sining, pinagmamasdan ang paglubog ng
araw, natutuwa sa mukha ng isang bata, at
pinagmumunian ang kagandahan ng kalikaksan.

64. KASANAYAN
• Ang tao ay minabuti ang gumawa o
lumikha. Susubukin niya ang lahat ng
kanyang kakayahan upang makagawa ng
sining – mga pinta, tula, eskultura, gusali,
monumento – at sa paglalaro kagaya ng
football, chesss, soccer, basketball,
volleyball, at iba pa.

65. PAKIKIPAGKAPWA
• Ang tao ay minabuti ang makipagkapwa. Gugustuhin ang
maayos na ugnayan sa kapwa.
• Siya ay makapamilya at palakaibigan. Ibinabahagi ang
kanyang kaalaman. At ganun din ang kanyang pamilya at
ibang kapwa sa kanya.
• Ang hahangarin ay ang pinakamabuting uri ng
pagkakaibigan na mapagbigay at maunawain. Hahangarin
niya ang lahat na mabuti para sa kapwa.

66. RELIHIYON
• Ang tao ay minabuti ang maghangad na
malaman ang nasa likod ng kanyang
pagkalalang. Ang kanyang kalikasang
espiritwal ay naghahangad na malaman
ang buong katotohanan o sinasabi ang
bonum universal (the universal and total
good).

67. KATAPATAN
• Ang tao ay minabuti ang kabuuan ng kanyang pagkatao,
pagsasanib ng lahat ng mabuti, maganda at totoo sa
kanya.
• Minabuti niya ang pagkakaroon ng kaayusan ng
kanyang kilos at katangian, at ang kanyang kilos-loob at
damdamin.

68. Ang Pangalawang Prinsipyo ng
Batas Moral
• Ang mga pangalawang prinsipyo at
nakasalalay sa mga pangyayari at ang mga
ito ay maaaring magbago. Hindi ito tiyak
at kadalasan ay hindi alam ng lahat.

69. • Hindi dapat sinisira ang isang mabuti upang gumawa ng
mabuti.
• Hindi dapat tratuhin ang tao bilang paraan para sa isang
layunin.
• Hindi dapat kinikilingan ang ilan, maliban kung ito ay
kinakailangan para sa kabutihang lahat.
• Hindi dapat nagsasarili na kumilos para sa kabutihan ng tao
• Hindi dapat kumilos na nababatay lamang sa bugso ng
damdamin, takot, galit o pagnanasa.