ESON101-Хичээл 3

1. БОЛОВСРОЛЫН
БАЙГУУЛЛАГЫН БОДЛОГО
ТӨЛӨВЛӨЛТ
ДОКТОР. ДЭД Проф.Н.Цэдэвсүрэн

2. • Сүүлийн жилүүдэд боловсролын удирдлага
зохион байгуулалт , санхүүжилт хүний
нөөцийн асуудлууд аймаг хот орон нутгийн
мэдэлд шилжсэнээр боловсролын
тогтолцоонд төвлөрөл саарч эхэлсэн билээ.
Үүний үр дүнд сургалтын агуулгыг
сургууль цэцэрлэг өөрсдөө тогтоох, хамт
олны өөрийн удирдлагыг хөгжүүлэх, эцэг
эх, хүүхдүүд юу сурах , хаана сурах
асуудлаа өөрсдөө сонгох боломжтой болж
байна.

3. • ББ-ыг хөгжүүлэх бодлого боловсруулах
төлөвлөлт хийх арга зүйн асуудлыг орчин
үеийн түвшинд авч үзэх нь чухал. Юуны өмнө
төлөвлөлт хийх хөгжлийн хэтийн төлвийг
тодорхойлохдоо ББ-ын бодлогыг илэрхийлж
байгаа баримт бичгүүдтэй танилцах
шаардлагатай байдаг. Ийм баримт бичгүүд :
• Боловсролын багц хууль
• Төрөөс боловсролын талаар баримтлах
бодлого
• Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөр

4. • Боловсролын мастер төлөвлөгөө
• Боловсролын агуулгын стандарт
• Боловсролын орчны стандарт
• Орон нутгийн боловсролын хөгжлийн
бодлого зэрэг болно.
• Эдгээр баримт бичгүүдийг судлахын
зэрэгцээ бодлого төлөвлөлтийг
боловсруулахдаа дараах үе шатуудаар
хийнэ.

5. • Нөхцөл байдлын судалгаа явуулах орчны
шинжилгээ хийх
• Хувилбаруудыг томъёолох
• Хувилбарт үнэлгээ өгөх
• Шийдвэр гаргах
• Хэрэгжүүлэх хөтөлбөр боловсруулах
• Үйл ажиллагаанд нөлөөлж буй хүчин
зүйлүүдийг тооцож үнэлгээ өгөх
• Дараачийн үйл ажиллагаанд шилжих хандлага
•

6. • Нөхцөл байдлаа судалж орчны шинжилгээ
хэрхэн явуулах вэ?
• ББ-ын төлөвлөлтийн өмнө тухайн
байгууллагын нөхцөл байдалд судалгаа
хийж орчны шинжилгээ явуулах нь
төлөвлөлтийг бодитой болох нөхцлийг
бүрдүүлдэг.Энэ шинжилгээг хийснээр тус
байгууллагын ахиц , дэвшилттэй байгаа
хэсгүүдийг тодорхойлох, журмаар цаашид
нөөцийн хувиарлалт хийх , түүнд үнэлгээ
өгөх асуудлыг шийдэж болно.

7. Нөхцөл байдлын судалгаа хийхэд дараах
элементүүдийг тодруулахыг чухалчилдаг.
А Тухайн байгууллагын ерөнхий
танилцуулга,байгууллагын
соёл
Б Улс төрийн нөхцөл байдал
В Хот хөдөө хөдөлмөрийн зах зээл
Г Сонирхолын бүлгүүдийн нөлөөлөл
Д Хүн амын боловсролын түвшин

8. Мөн үүнээс гадна дараах элементүүдийг
оролцуулах замаар судалгааг хийнэ.
Хамран сургах сургалт
Чанар, гадаад үр ашиг
Зардал
Санхүүжилт
Менежмент

9. • Судалгаа шинжилгээ хийх тодорхой аргад:
• Нэг. SWOT шинжилгээний арга.
• Энэ аргаар байгууллагын болон орчны
шинжилгээ хийж, түүн дээрээ үндэслэн
стратегийн хувилбаруудыг дэвшүүлнэ.
• ДОТООД ОРЧНЫ ШИНЖИЛГЭЭ
• ГАДААД ОРЧНЫ ШИНЖИЛГЭЭ

10. • ДАВУУ ТАЛStrengths
• Багшлах боловсон хүчний чадавхи сайтай
• Сургалтын шинэ технологи нэвтрүүлэх
чадавхтай
• Хамт олны зохион байгуулалт , хамтын
ажиллагаа сайн
• Зорилго бодлого тодорхой болсон

11. СУЛ ТАЛWeaknesses
Сургалтын орчин муу
Санхүүгийн нөөц хомс
Мэдээллийн технологи нэвтрээгүй
Хяналт шинжилгээ үнэлгээний тогтолцоо
сайн төлөвшөөгүй
Удирдалгын манлайлал дутмаг
Үйлчилгээний соёл төлөвшөөгүй

12. СААД ТОТГОРThreats
Хүчтэй өрсөлдөгчид нэмэгдэж байгаа
Эдийн засгийн макро түвшингийн бодлого
тодорхойгүй
Санхүүгийн нөөцийн хувиарлалт тоновчтой
бус
салбараар

13. • SWOT Шинжилгээний аргыг хэргэлсэнээр
ББ-ын өөрийн давуу талыг нэмэгдүүлэх, сул
талаа багасгах, гадаад орчны боломжийг
ашиглан дэмжлэг туслалцаа
авах,байгууллагаа хөгжүүлэх стратегийн
хувилбаруудыг дэвшүүлэх боломжтой.
•

14. • Хоёр. Асуудлын мод арга.
•
• SWOT шинжилгээний аргаар нөхцөл
байдлын судалгаа хийсний дараа
байгууллага өөрийн өмнө тулгамдсан гол
асуудлыг тодорхойлдог.
• Энэ тохиолдолд ихэвчлэн “” Асуудлын
мод” аргыг хэрэглэдэг. “ Асуудлын мод”
аргыг хэрэглэх үйл ажиллагааны бүтцийг
дараах байдлаар тодорхойлдог.

15. • Тулгамдаж байгаа зүйлээ олж гол асуудал
болгон дэвшүүлнэ.
• Гол асуудлаа шинжлэн үзэж , түүний
шалтгаан нөхцлийг тодруулж асуудлын
модыг зурах
• Юу хийх ямар бодлого явуулахаа томъёолох
• Асуудлаа шийдвэрлэхийн тулд зорилго
зорилтуудыг тавих
• Зорилгуудад дүн шинжилгээ хийх
• Хэтийн төлвийг тодорхойлох

16. • Эдгээр дэс дараалсан үйл ажиллагааны үр дүнд
асуудлын модноос зорилгын модыг ургуулан зурна.
• Схем-1.Асуудлын мод.
• Сургалтын чанар муу-гэдгээс: Хамрагдалт бага -
Хөгжлийн түвшин сул, багшийн ур чадвар муу
гэсэн 3 асуудал урган гарч ирнэ. Энэ бол төслийн
зорилгыг төлөөлнө.
• Хамрагдалт бага-Орчин сайнгүй, Хүүхдийн
сонирхол сул, Эцэг эхийн оролцоо муу гэсэн 3
асуудал урган гарч ирнэ.
• Орчин сайнгүй-хэрэглэгдэхүүн, тоглоомын хангамж
муу, Ангийн тохижилт муу гэсэн 3 асуулт гарч ирнэ.
Энэ мэтээр задалж асуудлын модыг босгоно.

17. • Эндээс харахад гол асуудлыг шийдэхийн
тулд юу хийх нь тодорхой байна. Жишээ нь:
Эцэг эхчүүдээс авсан асуулгаар ЕБС-ын
сургалтын чанар муудаж байна гэсэн гол
асуудал тавигдав.
• Үүний нөхцөл шалтгаан нь:
• Багшийн ур чадвар сайнгүй
• б Сургалтын арга технологи хуучин
• в Сургалтын орчин хангалтгүй

18. • Эдгээр нөхцөл шалтгааныг тус тусад нь
задалж болно. Шалтгаан нөхцөл тус бүр
өөртөө асуудлыг агуулж байдаг.
• Схем-2
• Багшийн ур чадвар сайнгүй:Мэдээлэл хомс,
Хамтын ажиллагаа сул, Зөвлөж туслах ажил
сайнгүй, Сургалт хийдэггүй
• Сургалтын арга хуучин:Хүүхдийнхэрэгцээг
мэдрээгүй, агуулга хуучин , ном сурах бичиг
сайнгүй
• Сургалтын орчин хангалтгүй: Анги танхим
үзэмж муутай, санаачлага сул, хүүхэд олонтой,
техник хэрэгсэл хангалтгүй

19. Асуулт:
Удирдалгын төвлөрөл саарахын мөн чанар юу
вэ?
Ямар ямар баримт бичгүүд ББ-ын бодлогыг
илэрхийлдэг вэ?
Бодлого төлөвлөлтийг ямар үе шатаар хийдэг вэ?
Нөхцөл байдлын судалгаа ,орчны шинжилгээний
мөн чанарыг ярина уу?
Асуудлын мод аргыг өөрийн жишээн дээр
тайлбарлана уу?