Database 11

LOGO

ӨС-ийн
боловсруулалт

Хичээлийн нэр: Холбоост өгөгдлийн сан
Хичээлийн төрөл: Лекц /№11/
Багшийн нэр: Г.Өсөхжаргал

LOGO
Хичээлийн агуулга

Боловсруулалтанд ашиглах хэрэгслүүд

Стандарт үйлдлүүд

Үндсэн үйлдлүүд

Боловсруулалтанд
LOGO

ашиглагдах хэрэгслүүд
1. Харьцаа алгебр
 ӨС-ийн боловсруулалтыг формаль аргаар
илэрхийлэх математик хэрэгсэл
 Үйлдлүүдийг математик тэмдэглэгээгээр заадаг.
2. SQL xэлний команд
 Програмчлалын хэлний командаас ялгаатай
 Үндсэн үйлдлүүдийг бүгдийг нь багтаасан
өгүүлбэр (statement)
 Холбоост өгөгдлийн санг боловсруулахад
ашиглагддаг

LOGO
ӨС-д хийгдэх
стандарт үйлдлүүд
1. Бичлэг шинээр оруулах
 Insert statement
2. Бичлэг устгах
 Delete statement
3. Өгөгдлийн утгыг засах
 update statement

ӨС-ийн боловсруулалт нь дээрх 3 үйлдлийг
заавал багтаасан байх ѐстой.

LOGO
Оруулах үйлдэл

 Өгөгдлийн хүснэгтэд шиэн бичлэг орсноор нийт
бичлэгийн тоо нэмэгдэнэ.
 Бичлэгүүд хүснэгтэд орсон дарааллаараа физик
дугаар авч явдаг.
 Тус үйлдлийг гүйцэтгэхэд анхаарах зүйлс:
 Анхдагч түлхүүр талбарын утгыг
давхардуулахгүй байх
 Хүснэгтүүдийн холболтыг алдагдуулахгүй тулд
гадаад түлхүүрийн утгыг хянаж явах
 Талбарын утгыг ижил хэлбэр маягаар оруулж
байх

LOGO

Бичигдэх хэлбэр:
INSERT INTO хүснэгт_нэр (талбар1, талбар2, …
талбарN)
VALUES (утга1, утга 2, … утгаN)
Жишээ1:
USE sample
INSERT INTO Prof(prof_code, prof_name)
VALUES (‘D23465’,’Програм хангамжийн инженер’)

LOGO

 Хүснэгтийн бүх багананд өгөгдөл оруулах үед
талбаруудын нэрийг тоочихгүй байж болно.

Жишээ 2:

USE sample

INSERT INTO Prof

VALUES (‘D23440’,’Техник хангамжийн инженер’);

LOGO
Устгах үйлдэл
 Устгасан бичлэгээс хойших бичлэгүүдийн физик
дугаар өөрчлөгдөнө.
 Устгах бичлэгийг, тодорхойлохын тулд тодорхой
нөхцлийг шалган, тухайн нөхцлийг хангасан
бичлэгийг устгана.
 Хэрвээ тодорхой нөхцөл шалгахгүйгээр устгах
командыг биелүүлвэл тухайн хүснэгт дэх бүх
бичлэгийг устгана.
 Анхаарах зүйл: Өгөгдлийн сангийн бусад хүснэгт дэх
устгасан бичлэгтэй холбоотой бичлэгүүдийн хянаж
устгах

LOGO
Утсгах үйлдэл

DELETE хүснэгтийн_нэр
WHERE нөхцөл
Жишээ 3:
USE sample
DELETE prof
WHERE prof_code=‘D23440’;

LOGO
Засварлах үйлдэл
 Засварлах үйлдэл хүснэгт буй бичлэгүүдийн тодорхой
атрибутын утгыг өөрчлөх үйлдэл юм.
 Бичлэгийн тодорхой атрибутын утгыг өөрчлөхийн тулд
тодорхой нөхцлийг шалган, тухайн нөхцлийг хангасан
утгыг өөрчлөх нь зүйтэй. Нөхцөл шалгаагүй тохиолдолд
тухайн атрибутын бүх утгыг өөрчлөх болно.
 Анхаарах зүйл:
 Анхдагч түлхүүрийн утгыг засахдаа давхцал
үүсгэхгүй хянах
 Зассан атрибутын утгатай холбоотой бусад хүснэгт
дэхь атрибутуудын утгыг хянах

LOGO

UPDATE хүснэгтийн_нэр
SET талбарын_нэр1=шинэ утга
талбарын_нэр2=шинэ утга
...
талбарын_нэрN=шинэ утга
WHERE нөхцөл

LOGO

Жишээ 4:
USE sample
UPDATE Prof
SET prof_code= ‘D60000’
WHERE prof_name =‘Програм хангамжийн инженер’

LOGOӨС-д хйигдэх үндсэн
үйлдлүүд
 Мөр, багана сонгох
 Холбох
 Эрэмбэлэх
 Бүлэглэх . . . Гэх мэтчилэн ӨС дахь өгөгдлүүд
дээр боловсруулалт хийх үйлдлүүдийг үндсэн
үйлдлүүд гэнэ.

LOGO
Мөр сонгох үйлдэл

 Заасан нөхцлийн дагуу хүснэгтээс бичлэгүүдийг
сонгоно.
 Хүснэгтүүдээс мөрүүд буюу бичлэгүүдийг шүүж
гаргана.
Харьцаа алгебраар илэрхийлэх нь:
<сонгох нөхцөл> (<харьцааны нэр >)
 Сонгох нөхцөл нь логих илэрхийлэл байна.
 <Атрибутын нэр> <харьцуулах үйлдэл> <тогтмол>
 <Атрибутын нэр> <харьцуулах үйлдэл> <атрибутын нэр>

LOGO

Цэнхэр: сонгогдсон мөрүүд

LOGO

Жишээ: оюутан харьцаанаас програм хангамж
мэргэжилээр сурч байгаа оюутнуудыг сонгох

Мэрг_код =D481405

(ОЮУТАН )

Оюутны код Оюутны нэр Мэргэжлийн код
SW99B027 Д.Болор D484105
SW99B028 Х.Тамир D484105

LOGO

 Нийлмэл логик илэрхийллээр сонгох нөхцлөө
зааж болно
 Жишээ:
 Хичээл харьцаанаас 3 кредиттэй, өмнөх
холбоогүй хичээлүүдийг сонгох

 Хичээл харьцаанаас 1 ба 3 кредиттэй
хичээлүүдийг сонгох

LOGO
Багана сонгох үйлдэл

Харьцаан дахь бичлэгүүдийг заасан
атрибутаар ялгаж сонгоно.
Харьцаа алгебраар илэрхийлэх нь:

 Олон атрибут сонгох үед тэдгээрийг таслалаар
тасгаарлаж өгнө.
 Хэрвээ тухайн харьцааны бүх атрибутыг гаргах
бол тоочихын оронд * тэмдэглэгээг ашиглана.

LOGO

Ногоон: Сонгогдсон багана

LOGO

 Жишээ: оюутан харьцаанаас оюутны код,
мэргэжлийн кодыг сонгох

КОД (ОЮУТАН)

Оюутны код Мэргэжлийн код

SW99B027 D484105

SW99B028 D484105

LOGO
Мөр, багана сонгох үйлдэл

Мөр сонгох болон багана сонгох үйлдэлүүд
нь ихэвчлэн хамт ашиглагддаг.
Тиймээс хэд хэдэн үйлдлийг харьцаа
алгебрийн нэг илэрхийлэлд зааж болно.
Харьцаа алгебраар илэрхийлэх нь:

Дээрх илэрхийллийн үр дүнд заасан атрибут
ба нөхцлөөр зэрэг сонголт хийгдэнэ.

LOGO

 Илэрхийлэл дэхь хаалт нь ямар үйлдлийн үр дүн
дээр тухайн үйлдэл хийгдэхийг илэрхийлдэг.
 Илэрхийлэл дэхь үйлдлүүд дотоод хаалтаас эхэлж
биелэгддэг.
1. Заасан харьцааруу хандана
2. Харьцаанаас бичлэгүүдийг сонгон
3. Сонгосон бичлэгүүдийг заасан талбараар гаргах

LOGO

Ягаан: Сонгогдсон утгууд

LOGO

 Жишээ: оюутан харьцаанаас програм хангамж
мэргэжлээр сурч байгаа оюутнуудын код ба нэрийг
ялгаж гаргах

(ОЮУТАН)

Оюутны код Оюутны нэр
SW99B027 Д.Болор
SW99B028 Х.Тамир

LOGO
 Багана сонгох SQL илэрхийлэл:
SELECT <талбарууд нэр> FROM <хүснэгтийн нэр>
 Мөр сонгох SQL илэрхийлэл:
SELECT * FROM < хүснэгтийн нэр >
WHERE < бичлэг сонгох нөхцөл >
 Мөр, багана сонгох SQL илэрхийлэл:
SELECT <талбарууд нэр>
FROM <хүснэгтийн нэр>
WHERE <бичлэг сонгох нөхцөл>

LOGO

 SELECT түлхүүр үгийн ард
 Хүснэгтээс сонгох талбаруудын нэр
 <томъѐо |функц>AS <гаргаж авах талбарын нэр>
 * - Хүснэгтийн бүх талбэрыг сонгох бол
 DISTINCT талбарын нэр - бичлэг давхардуулахгүй
 TOP n талбарын нэр – эхний бичлэг
 WHEREбилэг сонгох нөхцөл нь
<ИЛЭРХИЙЛЭЛ1> <ХАРЬЦУУЛАХ ҮЙЛДЭЛ>
<ИЛЭРХИЙЛЭЛ2>
 Илэрхийлэл1 – талбарын нэр | хувьсагчаар дамжсан
талбар

LOGO
SQL хэл дэхь харьцуулах үйлдэл

Харьцуулах үйлдэл Тайлбар

IN <утга 1, утга2, … утгаN> Тоо, текст, огноо төрлийн
өгөгдөлд утгын олонлог заах
Өгөгдөл утгын олонлогт байх
NOT IN <утга 1, утга2, … утгаN>
эсвэл байхгүй байх нөхцөл

BETWEEN<бага утга > AND <их утга> Тоо, текст, огноо төрлийн
өгөгдөлд утгын хязгаар заах
Өгөгдөл утгын хязгаарт байх
NOT BETWEEN<бага утга>AND <их утга>
эсвэл байхгүй байх нөхцөл

LOGO
SQL хэл дэхь харьцуулах үйлдэл
Харьцуулах үйлдэл Тайлбар

<, <, <=, >=, <>, = Үндсэн харьцуулах
үйлдлүүд
IS NULL Хоосон утгыг заах
нөхцөл
IS NOT NULL Хоосон биш утгыг заах
нөхцөл
LIKE <утга> Тэмдэгт мөрүүдийг
харьцуулах үйлдэл
NOT LIKE <утга> Адилхан эсвэл адилхан
биш байх нөхцөл

LOGO
SQL Select команд – дэд мөр салгах

 Боловсруулалтын үед атрибутыг хүснэгтэд хадгалсан
хэлбэрээр биш, атрибутын ямар нэг хэсгийг тасалж
унших шаардлага их гардаг. Жишээ нь нийлмэл
атрибут хэрэглэсэн үед

 Тэмдэгт мөрд дэд тэмдэгт мөр аль байрлалд байгаа
нь тодорхой бус тохиолдолд
 Асуулт (?)
 Хувь (%) тэмдэгүүдийг хэрэглэдэг.

LOGO
 Жишээ нь :
 Оюутны нэр = ‘%оюун’ Бат-Оюун, Болор-Оюун
 Оюутны нэр = ‘%оюун%’ Бат-Оюун, Болор-Оюун,
Оюун, Оюунцэцэг

 Оюутны нэр= ‘Оюунцэцэ?’ Оюунцэцэг, Оюунцэцэн

LOGO

 Тэмдэгт мөрд дэд мөрийн байрлал тодорхой байх
үед мөрийг зүүн, баруун, дунд хэсгээс тасалж уншиж
болно.

 Left (<талбарын нэр>, <таслах тэмдэгтийн тоо>)

 Right (<талбарын нэр>, <таслах тэмдэгтийн тоо>)

 Mid (<талбарын нэр>, <эхлэлийн байрлалын
дугар>, <таслах тэмдэгтийн тоо>)

LOGO
 Жишээ нь:
 Багшийн тэнхмийн кодыг тасалж харьцуулах
• Left (багшийн код, 2)=SW
 Оюутны дугаарыг таслахдаа
• Right (оюутны код, 3)
 Оюутны элссэн оныг тасалж харьцуулах
• Mid (оюутны код, 3, 2 )=3

LOGO

 Огноо төрлийн өгөгдлөөс дэд мөр салгах
 Огноо төрлийн формат
British: yy/mm/dd tt:nn:ss
American: mm/dd/yy tt:nn:ss
 Year (date)- огноогоос оныг таслах
 Month (date)- огноогоос сарыг таслах
 Day (date) - огноогоос өдрийг таслах

LOGO
Жишээ 5:
USE Sample
SELECT *
FROM Product

LOGO

Жишээ 6:
USE Sample
SELECT Product_name, price
FROM Product

LOGO
Жишээ 7:
USE Sample
SELECT *
FROM Product
WHERE unit= ‘kg’

LOGO
Жишээ 8:
USE library
SELECT Title, Price
FROM Book
WHERE Price BETWEEN 5000 AND 10000

LOGO
Жишээ 9:
USE library
SELECT Title, Price
FROM Book
WHERE Price NOT BETWEEN 5000 AND 15000

LOGO
Жишээ 10:
USE library
SELECT Title, Price, Pub_Date
FROM Book
WHERE pub_date IN(2002,2004, 2006, 2008)

LOGO
Жишээ 11:
USE library
SELECT Title, Price, Pub_Date
FROM Book
WHERE pub_date NOT IN (2002, 2004, 2006, 2008)

LOGO
Жишээ 12:
USE library
SELECT Reg_Number, Title, Price, pub_date
FROM Book
WHERE Price=4000 OR pub_date>=2008

LOGO
Жишээ 13:
USE library
SELECT Reg_Number, Title, pub_date
FROM Book
WHERE Reg_Number LIKE ‘PL%’

LOGO
Жишээ 14:
USE library
SELECT Reg_Number, Title
FROM Book
WHERE Title LIKE ‘%o%’

LOGO
Жишээ 15:
USE library
FROM Book
WHERE left(reg_number, 2)=‘WP’

LOGO
Жишээ 16:
USE library
FROM Book
WHERE year (Reg_date)=2008

Reg_Numbar Title Pub_Date
1 PL-456 Алгоритмын үндэс 2008-10-01 00:00:00

2 wp-345 Веб програмчлалын хэл 2008-04-06 00:00:00

3 wp-890 Веб хуудас хялбар хийх 208-10-03 00:00:00:

LOGO
Жишээ 17:
USE Sample
SELECT Firstname, year(getdate())-
year(birthday)AS age, birthday
FROM Student

Firstname a. birthday
1 Х.Тамир 26 1984-04-07 00:00:00
2 Д.Болор 29 1981-12-03 00:00:00

LOGO
Жишээ 18:
USE library
SELECT TOP 2 price, Reg_Number, Title
FROM Book

LOGO

Жишээ 19: Жишээ 20:
 USE Sample USE Sample
 SELECT DISTINCT unit, SELECT DISTINCT unit,
product_name FROM Product
 FROM Product

Database 11

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to Database 11

Similar to Database 11 (17)

More from Usukhuu Galaa

More from Usukhuu Galaa (20)

Database 11