Luận văn Nghiên cứu đặc điểm hình ảnh cộng hưởng từ và siêu âm của u máu gan.U máu gan là bệnh tăng sinh mạch máu lành tính hay gặp nhất của gan, chiếm khoảng 4-7% dân cư [3] hay từ 1-2% đến 20% [86]. Khoảng 10% các trường hợp có nhiều u và thường có đường kính dưới 3 cm, hay gặp ở gan phải đặc biệt là ở phân thùy sau [3], [86]. Chúng có nguồn gốc bẩm sinh và gặp ở tất cả các lứa tuổi [86]. Ở người trưởng thành, thường thấy u máu gan ở những bệnh nhân trong độ tuổi từ 30 đến 50, chiếm ưu thế ở nữ giới

1. MÔ TẢ ĐẶC ĐIỂM HÌNH CỘNG
HƯỞNG TỪ VÀ SIÊU ÂM CỦA U
MÁU GAN
Thầy hướng dẫn khoa học:
PGS. TS. PHẠM MINH THÔNG
VŨ VĂN TUYÊN

2.  U máu gan là u gan lành hay gặp nhất, chiếm
khoảng từ 4-7% dân số.
 Không triệu chứng, phát hiện tình cờ.
 Độ nhạy SA: 60%–75%. Độ đặc hiệu: 60% -
80%.
 Độ nhạy CHT: 98-100%. Độ chính xác: 99%.
 Không có biến chứng thì không can thiệp.

3. MỤC TIÊU
1. Mô tả đặc điểm hình ảnh của u máu gan
trên siêu âm và cộng hưởng từ.
2. So sánh kết quả chẩn đoán u máu gan của
siêu âm với cộng hưởng từ.

4. Đặc điểm mô bệnh học của u máu gan
* U máu thể hang
+ Định nghĩa: tăng sinh mạch lành tính được tạo
bởi các mạch máu giãn, thành mỏng.
+ Đại thể: ranh giới rõ, màu hơi đỏ tía, mềm, xốp,
có thể có vỏ xơ mỏng.
+ Vi thể: các khoang mạch lớn, chứa máu với lớp
biểu mô, ngăn cách bởi tổ chức liên kết.

5. Đặc điểm LS và mô bệnh học u máu gan
* U máu mao mạch
Định nghĩa: tăng sinh mạch lành tính được tạo
bởi các mạch máu nhỏ có cùng kích cỡ với mao
mạch bình thường.
Đại thể: khối đặc, màu nâu đỏ, ranh giới rõ,
không có vỏ.
Vi thể: tập hợp các búi mao mạch, thành mỏng,
ngăn cách bởi tổ chức đệm.

6. Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh
1. Siêu âm
- Điển hình: kích thước <3 cm, ranh giới rõ, tăng
âm mạnh, đồng nhất và thường có tăng âm phía sau.
- Không điển hình: kích thước > 4 cm, đồng âm,
giảm âm, âm không đều.
2. Chụp CLVT
- Trước tiêm: giảm tỷ trọng tương đối đồng nhất,
ranh giới rõ, hình tròn hay bầu dục.

7. 2. Chụp CLVT
- Sau tiêm:
+ Kiểu 1: đầy thuốc thì ĐM.
+ Kiểu 2: chấm nốt ở ngoại vi thì ĐM, ngấm vào
trung tâm thì TMC, đầy thuốc thì muộn.
+ Kiểu 3: không đầy ở thì muộn.
3. Chụp CHT
- Trước tiêm: giảm T1W, ranh giới rõ, tăng T2W,
tăng Diffusion và ADC.
- Sau tiêm: như CLVT.
Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh

8. Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh
1.4. Chụp động mạch gan
Các hồ máu bất thường quanh chu vi khối ở thì
ĐM và giữ thuốc cản quang đến thì TMC.
1.5. Xạ hình u máu gan
Giảm hoạt tính phóng xạ thì tưới máu, tăng hoạt
tính thì bể máu muộn 1–2 giờ.

9. 17 BN có 46 khối u máu.
* Tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân:
- Lâm sàng: không có bệnh gan mãn hoặc ác tính.
- Xét nghiệm: αFP < 10ng/ ml.
- Có kết quả SA và CHT u máu gan.
- Hoặc chọc hút TB: HC, không có TB ác tính.
* Tiêu chuẩn loại trừ:
BN không đủ các tiêu chuẩn trên.
ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU

10. 1. Thiết kế nghiên cứu: mô tả cắt ngang, tiến cứu.
2. Cỡ mẫu: 17 BN và 46 khối u.
3. Phương tiện nghiên cứu:
- Máy SA PHILIPSHD11và máy CHT AVANTO
1.5 Tesla.
- Bệnh án.
- KT chụp CHT: 3 mặt phẳng, chuỗi xung T2W, T1W
trước và sau tiêm, DW (b=50, 400 và 800), ADC
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

11. CÁC BIẾN SỐ NGHIÊN CỨU
* ĐĐ chung của đối tượng NC
Tuổi, giới, lâm sàng, xét nghiệm.
* ĐĐ của u máu trên siêu âm và CHT
Vị trí, kích thước, số lượng, ranh giới.

12. CÁC BIẾN SỐ NGHIÊN CỨU
* ĐĐ của u máu trên SA:
- Cấu trúc âm: so sánh nhu mô gan lành.
- Tăng âm phía sau: so sánh nhu mô gan kế cận.
* ĐĐ của u máu trên CHT:
- Tín hiệu:
Trên T1W, DW, ADC: so sánh nhu mô gan lành.
Trên T2W: so sánh dịch não tuỷ.
- Ngấm thuốc: so sánh ĐMC.

13. PHƯƠNG PHÁP THU THẬP VÀ XỬ LÝ SỐ LIỆU
 Chỉ số NC được thu thập theo mẫu BA.
 Kết quả SA và CHT.
 Xử lý số liệu theo phần mềm SPSS 16.0.
 So sánh các tỷ lệ bằng Test Fisher’s exact, 2.
 So với chẩn đoán cuối cùng từ đó tính ra độ nhạy.
 So sánh chẩn đoán của siêu âm và CHT.

14. Phân bố BN u máu gan theo giới
Nữ (76,5%)
Nam (23,5%)
Vale’rie (2000): tỷ lệ nữ/nam là 2/1 hoặc 5/1

15. Phân bố BN u máu gan theo nhóm tuổi
N. H. Nam (2007): 47.1± 10.1, 30-50 chiếm 68%
Tuổi N(số bệnh nhân) Tỷ lệ %
< 30 0 0
30 ≤ Tuổi ≤ 50 10 58.8
> 50 7 41.2
Tổng 17 100.0
Tuổi trung bình 45.8 ± 9.0

16. Triêu chứng LS của BN u máu gan
Triệu chứng lâm sàng N(số bệnh
nhân)
Tỷ lệ %
Đau TV và HSP 4 23.5
Sút cân 3 17.6
Mệt mỏi 8 47.1
Sốt 0 0.0
Đầy bụng 2 11.8
Gan to 0 0.0
Vàng da 0 0.0
Thiếu máu 0 0.0
Không có triệu chứng 9 52.9
Tổng số BN 17 100.0
N.H.Nam (2007): 74%

17. Kết quả XN của BN u máu gan
Đ.N.Giao (2009):
98.5%
Các chỉ số xét nghiệm ± SD Min – Max
Hồng cầu 4.31 ± 0.45 3.19 – 5.09
Hemoglobin 128.24 ± 13.50 95.00 – 155.00
Bạch cầu 6.41 ± 1.15 4.50 – 8.30
Tiểu cầu 242.12 ± 89.90 117.00–434.00
Ure 5.14 ± 0.98 3.60 – 6.50
Đường 5.55 ± 0.56 4.40 – 6.60
Creatinin 67.53 ± 11.59 53.00 – 91.00
Bilirubin toàn phần 13.21 ± 5.53 4.4 - 25.80
GPT 17.71 ± 8.64 7.00 – 40.00
GOT 17.80 ± 5.30 11.00 - 31.00
α FP 2.38 ± 0.88 0.72 – 4.26

18. Gan phải
(69.6%)
Gan trái
(30.4%)
Vị trí
Đ.N.Giao (2009): 62,1%
N.T.Nhíp (1999): 85%

19. Kích thước
Kích thước
(KT)
N (BN) Tỷ lệ % % cộng dồn
KT < 1,5 12 26.1 26.1
1,5≤ KT≤ 3 21 45.7 71.7
3< KT≤ 5 3 6.5 78.3
KT > 5 10 21.7 100.0
Tổng 46 100.0 26.1
Trung bình 3.5 ± 3.4
N.H.Nam (2007): 3,2± 2,3, KT≤ 3= 62.6%

20. Siêu âm: cấu trúc âm
Cấu trúc âm N (khối u) Tỷ lệ %
Tăng âm đồng nhất 20 69.0
Tăng âm không đồng nhất 9 31.0
Tổng 29 100.0
Nelson(1990): 67-70 % tăng âm, 58-73% tăng âm đồng nhất

21. Siêu âm: ranh giới
N.T.Nhíp (1999): 80% N.H.Nam (2007): 95%
Ranh giới N (số khối u) Tỷ lệ %
Rõ 23 79.3
Không rõ 6 20.7
Tổng 29 100.0

22. SA: Liên quan giữa cấu trúc âm và kích thước
Kích thước
Cấu trúc âm
KT<
1,5
1,5 ≤ KT ≤
3
3 <KT ≤
5
KT>
5
Tổng
Tăng âm đồng nhất 5 11 0 4 20
Tăng âm không
đồng nhất
0 0 3 6 9
Tổng số 5 11 3 10 29
p < 0.01

23. SA: Chẩn đoán u máu gan bằng siêu âm
Kết luận siêu âm N Tỷ lệ %
Khối u máu gan điển hình 12 41.4
Khối u máu gan không điển hình 9 31.0
Không phải u máu gan 8 27.6
Tổng 29 100.0
Đ.N.Giao (2009): độ nhạy 69.2%

24. CHT: Tín hiệu trên T1W
Đặc điểm tín hiệu N(số khối u) Tỷ lệ %
Giảm tín hiệu đồng nhất 42 91.3
Giảm tín hiệu không
đồng nhất
4 8.7
Tổng 46 100.0
Semelka (1994): 154/154 giảm T1W.
BN Ngô Thị H, 10219136.
BN Trần Thị B, 17499

25. CHT: Tín hiệu trên T2W
Semelka (1994): 154/154 tăng T2W.
Đặc điểm tín hiệu N(số khối u) Tỷ lệ %
Tăng tín hiệu đồng
nhất
42 91.3
Tăng tín hiệu không
đồng nhất
4 8.7
Tổng 46 100.0
BN Ngô Thị H, 10219136
BN Trần Thị B, 17499

26. CHT: Tín hiệu trên chuỗi xung Diffusion
Alvin (2009): hiệu ứng xuyên qua của T2.
BN Trần Thị B, 17499
BN Vương Thị Hồng V,
18117
Tín hiệu N(số khối u) Tỷ lệ %
Tăng tín hiệu 46 100
Không tăng tín hiệu 0 0
Tổng 46 100

27. CHT: Tín hiệu trên ADC
Bachir (2003): (2.95) Tejas(2008):2.04
Đặc điểm tín hiệu N(số khối u) Tỷ lệ %
Tăng tín hiệu 46 100
Không tăng tín hiệu 0 0
Tổng 46 100
BN Đặng Thị Bích L, 10113281
BN Vương Thị Hồng V, 18117

28. CHT: Tín hiệu sau tiêm thì ĐM
BN Võ Thị Th, K91/73
BN Nguyễn Thị L, K22/213
Đặc điểm ngấm thuốc N(số khối u) Tỷ lệ %
Ngấm đầy thuốc 1 2.2
Ngấm thuốc từ ngoại vi
vào trung tâm
44 95.6
Ngấm thuốc ít 1 2.2
Tổng 46 100.0
Vale’rie (2000): 16% đầy thuốc ĐM

29. CHT: Tín hiệu sau tiêm thì TMC
BN Nguyễn Thị Ng, C20/33
Đặc điểm N(số khối u) Tỷ lệ %
Ngấm đầy thuốc 4 8.7
Ngấm thuốc từ ngoại
vi vào trung tâm
41 89.1
Ngấm thuốc ít 1 2.2
Tổng 46 100.0
BN Lê Thị Hồng V, 18117

30. CHT: Tín hiệu sau tiêm thì muộn
BN Trần Thị B, 17499
Đặc điểm N Tỷ lệ %
Ngấm đầy thuốc 32 69.6
Không ngấm thuốc đầy 13 28.2
Ngấm thuốc ít 1 2.2
Tổng 46 100.0
BN Nguyễn Thị Ng, C20/33
Semelka(1994): 48.7% đầy, 28.57% không đầy.

31. CHT: Liên quan giữa tín hiệu và kích thước T1W
Kích thước
Tín hiệu
KT< 1,5 1,5≤ KT ≤ 3 3< KT≤ 5 KT>5 Tổng
Giảm tín hiệu
đồng nhất
12 21 2 7 42
Giảm tín hiệu
không đồng nhất
0 0 1 3 4
Tổng 12 21 3 10 46
P < 0.05

32. CHT: Liên quan giữa tín hiệu và kích thước T2W
Kích thước
Tín hiệu
KT< 1,5 1,5 ≤ KT ≤ 3 3 <KT ≤ 5 KT>5 Tổng
Tăng tín hiệu đồng
nhất
12 21 2 7 42
Tăng tín hiệu không
đồng nhất
0 0 1 3 4
Tổng 12 21 3 10 46
p < 0.05

33. CHT: Liên quan giữa tín hiệu và kích thước T1W sau
tiêm ở thì muộn
Kích thước
Đặc điểm
KT< 1,5 1,5≤ KT ≤ 3 3< KT≤ 5 KT>5 Tổng
Ngấm thuốc đầy 11 19 0 2 32
Ngấm thuốc
không đầy
1 2 2 8 13
Ngấm thuốc ít 0 0 1 0 1
Tổng 12 21 3 10 46
p < 0.05

34. CHT: Chẩn đoán cộng hưởng từ
Kết luận cộng hưởng từ N %
Khối u máu gan điển hình
31 67.4
Khối u máu gan không điển
hình
15 32.6
Tổng 46 100.0
Prasant (2010): độ nhạy 98-100%

35. So sánh SA với CHT: So sánh cấu trúc âm với ngấm
thuốc ở thì muộn
CHT
Siêu âm
Ngấm đầy
thuốc
Ngấm không
đầy thuốc
Tổng
N % N % N %
Tăng âm đồng
nhất
15 75.0 5 25.0 20 69.0
Tăng âm không
đồng nhất
1 11.1 8 89.9 9 31.0
Tổng 16 55.2 13 44.8 29 100
p < 0.01

36. 1. Đặc điểm SA và CHT u máu gan.
- Đa số gặp ở gan phải.
- Đa số kích thước ≤ 3 cm.
* Đặc điểm u máu gan trên siêu âm
- Đa số tăng âm đồng nhất.
- Đa số ranh giới rõ.
* Đặc điểm u máu gan trên cộng hưởng từ
- Giảm T1W và tăng T2W, Diffusion và ADC.
- Ngấm ngoại vi vào trung tâm, đa số đầy TM.

37. 2 . Kết quả chẩn đoán u máu gan của SA so với CHT
Độ nhạy CHT=100%, độ nhạy SA=72.4%.