1. 57
CHƯƠNG VIII
CÔNG NGH S N XU T ACCU CHÌ AXIT
♣1. Cơ s lí thuy t v s n xu t accu chì axit:
I. Nguyên lí làm vi c c a accu chì axit:
Accu chì axit là ngu n ñi n th c p. S n ph m c a ph n ng phóng ñi n ñư c
hoàn nguyên thành ch t ho t ñ ng ban ñ u n u ta cho qua nó m t dòng ñi n m t chi u
ngư c chi u v i dòng ñi n phóng.
H th ng ñi n hoá c a accu chì axit ñư c bi u di n:
(+) PbO2 / PbSO4 / H2SO4 / PbSO4 / Pb (-)
1/ Quá trình phóng, n p ñi n:
ngu n 1 chi u
I
In
←

t i
ç
→
PbSO4
PbSO4
PbO2
Pb
Hình 1a.
(n p ñi n)
Hình 1b. (phóng ñi n)
Khi chưa n p ñi n c hai b n c c âm và dương ñ u t n t i d ng PbO. Khi ngâm
trong dung d ch axit H2SO4 c hai b n c c ñ u t n t i d ng PbSO4 theo ph n ng sau:
PbO + H2SO4 = PbSO4 + H2O (1)
Như v y, accu chưa phân c c và chưa phóng ñi n ñư c.
a/ Quá trình n p ñi n: (Hình 1a.)
ð n p ñi n ñư c ta l y c c dương c a ngu n ñi n n p (ngu n m t chi u) n i v i
c c dương c a accu, c c âm c a ngu n n p n i v i c c âm c a accu.
Khi n p, nh có dòng bên ngoài các ñi n t s chuy n ñ ng t b n c c dương
sang b n c c âm t o thành dòng ñi n n p (In). Lúc ñó ta có:
* b n c c dương:
SO42- + PbSO4 + 2H2O −2e PbO2 + H2SO4 (2)
→
* b n c c âm:
H+ + PbSO4 +2e
→ Pb + H2SO4
(3)
K t qu khi k t thúc quá trình n p ñi n là:
- b n c c dương PbO2 ñư c t o thành (màu ñ g ch), còn b n c c âm Pb x p
ñư c t o thành (màu xám tro). Và accu ñư c phân c c tr ng thái tích ñi n.
- Axit H2SO4 ñư c t o thành, còn H2O b phân li. Do ñó, n ng ñ dung d ch khi
n p ñi n ñ y s tăng lên, s c ñi n ñ ng (E) c a accu cũng tăng theo và ñi n tr trong
gi m xu ng.

2. 58
K t h p hai ph n ng (2) và (3), ta có phương trình t ng h p khi n p ñi n như
sau:
PbSO4 + 2H2O+H2SO4 + PbSO4 = PbO2 + 2H2SO4 + Pb
(4)
(+)
(dd ñi n phân)
(-)
(+)
(-)
Quá trình hoá h c k t thúc khi ho t ch t ñã bi n ñ i h t và ñi n th trên m i ngăn
accu ñơn là 2.05 volt.
b/ Quá trình phóng ñi n: (Hình 1b.)
Khi phóng ñi n, dư i tác d ng c a s c ñi n ñ ng riêng c a accu thì các ñi n t s
chuy n ñ ng theo hư ng ngư c l i t b n c c dương sang b n c c âm, t o dòng phóng
cho m ch ngoài qua ph t i. Còn trong dung d ch thì dòng ñi n s ñi t c c âm sang
c c dương. Do ñó, ion H+ ñi theo chi u dòng ñi n v c c dương, còn ion SO42- ñi theo
chi u ngư c l i v c c âm. Khi ñó các ph n ng hoá h c x y ra các c c như sau:
* b n c c dương:
2H+ + PbO2 + H2SO4 +2e
→ PbSO4 + 2H2O
(5)
* b n c c âm:
SO42- + Pb −2e PbSO4
→
(6)
K t qu là:
- Ho t ch t b n c c dương PbO2 và b n c c âm Pb b chuy n d n thành PbSO4
và do ñó s phân c c c a accu gi m. Tuy nhiên, m t ñi u c n chú ý là PbSO4 ñây có
d ng tinh th nh , m m và d b phân li trong quá trình n p. Khác v i hi n tư ng sunphat
hoá t o thành nh ng h t sunphat chì l n, màu tr ng bám trên b m t và ngay trong ch t
ho t tính c a các b n c c. L p tinh th này có ñi n tr l n, c ng và khó b phá v trong
quá trình n p, làm gi m hi u su t c a accu.
- Axit H2SO4 b phân li còn H2O ñư c t o thành. Do v y, khi phóng ñi n thì n ng
ñ axit s gi m d n và s c ñi n ñ ng gi m, còn ñi n tr trong tăng lên.
Phương trình ph n ng t ng h p c a quá trình phóng:
PbO2 + 2H2SO4 + Pb = PbSO4 + 2H2O + PbSO4
(7)
(+)
(-)
(+)
(-)
S thay ñ i n ng ñ c a dung d ch ñi n phân trong quá trình phóng và n p ñi n là
m t trong nh ng d u hi u ñ xác ñ nh m c phóng ñi n c a accu trong khi s d ng.
Có th tóm t t quá trình phóng n p ñi n c a accu chì axit trong b ng dư i ñây:
QUÁ TRÌNH PHÓNG N P ðI N C A ACCU CHÌ AXIT
Tr ng thái accu
ðư c n p ñ y
ðã phóng h t ñi n
B n c c dương
PbO2
(oxit chì)
↑↓
PbSO4
(tinh th nh )
Dung d ch ñi n phân
2H2SO4
↑↓
H2O
B n c c âm
Pb
( x p, nguyên ch t)
↑↓
PbSO4
(tinh th nh )
3/ Các thông s chính c a accu:
Trong m i ngăn c a bình accu là m t accu ñơn. Accu ñơn có ñ y ñ các ñ c tính
cho c bình. Khi n i ti p nhi u ngăn l i thành bình accu ñ tăng hi u th c a bình ñ n

3. 59
m t giá tr ñ nh m c nào ñó: 6 Volt, 8 Volt, 12 Volt, 24 Volt. Do v y, khi nghiên c u ñ c
tính c a bình accu ta ch c n kh o sát m t accu ñơn là ñ .
a/ S c ñi n ñ ng: là ñi n áp không t i trên c c accu, ph thu c ch y u
vào ñi n th ñi n c c, t c ph thu c vào b n ch t, ñ c tính lí hoá c a v t li u làm b n
c c, nhi t ñ c a môi trư ng, n ng ñ c a dung d ch ñi n phân mà không ph thu c vào
kích thư c bên ngoài c a lá c c.
Có th xác ñ nh s c ñi n ñ ng c a accu b ng hai phương pháp:
* Dùng phương trình Gibbs-Hemholm:
4.18 × Q
∂E
E=
+T
nF
∂T
Q: là hi u ng nhi t c a ph n ng ñi n c c. ðó là entanpi c a quá trình Q = -∆H
ð i v i ph n ng:
PbO2 + 2H2SO4 + Pb = 2PbSO4 + 2H2O
∆H = 2∆HPbSO4 + 2∆HH2O - ∆HPbO2 - 2∆HH2SO4
∆H = 2(-218.8) + 2(-68.31) - (-65.5) - 2(-207.45) = -93.820 kcal/mol
∆H = -93820 cal/mol
∂E
∂E
: h s nhi t ñ ; thư ng l y
= 0.0003 Volt/ñ
∂T
∂T
4.18 × 93820
V y:
E=
+ (18 + 273) × 0.0003 = 2.123Volt
2 × 96500
* Dùng phương trình th c nghi m:
Dùng công th c th c nghi m:
E0 = 0.85 + ρ
Eo: s c ñi n ñ ng c a accu ñơn ñư c ño trong trư ng h p accu không t i
ρ: n ng ñ c a dung d ch ñi n phân +15oC nhưng không l y theo ñơn v g/cm3
mà ñư c tính b ng volt qui v 15oC.
Như v y, n ng ñ accu thay ñ i trong kho ng 1.12-1.29 g/cm3 thì s c ñi n ñ ng
c a accu thay ñ i t 1.97-2.14 Volt.
Khi n ng ñ c a dung d ch ñi n phân tăng thì s c ñi n ñ ng tĩnh c a accu cũng
tăng theo, nhưng n ng ñ c a dung d ch cũng không th tăng ho c gi m quá m c như
trên. Th c t cho th y accu làm vi c khá t t khi n ng ñ dung d ch ñi n phân là 1.271.29g/cm3 ( Nga), còn nư c ta là 1.23-1.26g/cm3. Ngoài ra, vì n ng ñ ph thu c vào
nhi t ñ c a môi trư ng nên s c ñi n ñ ng ph thu c vào nhi t ñ c a dung d ch ñi n
phân n a.
Ví d : Khi nhi t ñ thay ñ i t +20oC ñ n -40oC thì s c ñi n ñ ng accu gi m t
2.12 volt ñ n 2.096 volt.
Ngư i ta qui ư c l y nhi t ñ ch t ñi n li +15oC ñ làm chu n. T ñó qui ñư c
các tr s hi u ch nh khi ño n ng ñ ñi n d ch các nhi t ñ khác nhau. Tr s hi u ch nh
này là 0.0007 g/cm3 cho 1oC. Tr s này ñư c c ng vào nhi t ñ cao hơn +15oC và tr ñi
khi nhi t ñ môi trư ng ño th p hơn +15oC.
b/ Dung lư ng accu: là tích s gi a dòng ñi n phóng và th i gian phóng,
kí hi u C.
t0
C=
∫ I (t )dt
t =0

4. 60
to: th i gian lúc accu ñ t ñ n ñi n th cu i. Thông thư ng accu phóng ñi n v i
dòng không ñ i I(t) = I. V y:
C = I.t (A.h)
Theo ñ nh lu t Faraday mu n thu ñư c m t ñi n lư ng:
1F = 96500 Coulomb = 26.8 A.h thì c n m t ñương lư ng gam các ch t tham gia
ph n ng sinh ñi n.
239.2
= 119.6 g
Ta có: 1 ñương lư ng gam PbO2 =
2
207.2
1 ñương lư ng gam Pb =
= 103.6 g
2
98
1 ñương lư ng gam H 2 SO4 = 2 ×
= 98 g
2
V y mu n ñư c 1 A.h c n:
119.6
PbO2 :
= 4.46 g
26.8
103.6
Pb :
= 3.87 g
26.8
98
H 2 SO4 :
= 3.66 g
26.8
Nhưng dung lư ng th c t ch ñ t 50% dung lư ng lí thuy t.
Dung lư ng accu ph thu c vào hai y u t sau:
* Ch ñ phóng ñi n: n u phòng ñi n v i dòng càng l n thì dung lư ng phóng s
càng nh . ch ñ phóng 10h accu s cho dung lư ng l n nh t. Nên dung lư ng ch
ñ này ñư c coi là dung lư ng ñ nh m c. (n u phóng v i dòng nh và th i gian phóng
lâu thì axit H2SO4 s khuy ch tán vào l x p c a lá c c làm cho các ch t ho t ñ ng ñ u
tham gia ph n ng sinh ñi n. Tuy nhiên, n u dòng phóng quá nh thì s gây ra hi n
tư ng t phóng l n)
* Nhi t ñ môi trư ng chung quanh: s thay ñ i nhi t ñ c a môi trư ng chung
quanh làm nh hư ng ñ n n ng ñ dung d ch cũng như dung lư ng c a accu. Thư ng
ch n nhi t ñ +30oC làm chu n cho vi c ño dung lư ng. Khi nhi t ñ khác 30oC có th
tính dung lư ng theo công th c:
C1 = C30[1 + 0.008 (t-30)] (A.h)
C1: dung lư ng ño nhi t ñ toC
C30: dung lư ng ño nhi t ñ 30oC cho theo lí l ch nơi s n xu t
0.008: h s nhi t ñ c a dung lư ng.
c/ ð c tính phóng, n p c a accu:
Trong ph n này ñ c th hoá ta ch xét ñ c tính phóng n p v i dòng ñi n không
ñ i (I = 5.4 A) và ch ñ phóng 10h: Cñm = 54 A.h

5. 61
ði m cu i quá
trình phóng
B tñ u
I (A) ρ
20 15 -
U(V)
2.4V
Eo
∆E Up
1.96
A(1.7)
Eo
∆E
1.27
- 1.0-
5-
0.54
- 0.5 -
InRaq
IpRaq
ρ
10 -
Eaq
Eaq
- 2.0- 1.51.27
Un
th i gian ngh
B (2.7V)
ρ
1.11
1.11
Ip
In
Cp = 5.4×10 = 54 A.h
0
Cn = In×tn
10
Hình (a): phóng
t(h) 0
10
14 t(h)
Hình (b): n p
Gi s accu ñư c n p ñ y, khi phóng v i dòng Ip không ñ i thì n ng ñ dung d ch
s gi m theo chi u ñư ng th ng vì s lư ng ch t tham gia ph n ng và axit H2SO4 ñư c
thay th b ng nư c trong m i giây ñ u b ng nhau. Gi s n ng ñ ban ñ u c a ñi n d ch
là 1.27 g/cm3, còn n ng ñ cu i cùng là 1.11 g/cm3 (ph thu c vào tr lư ng dung d ch
trong bình và s lư ng axit H2SO4 tiêu t n trong khi phóng ñi n). S c ñi n ñ ng tĩnh Eo
theo công th c th c nghi m: E0 = 0.85 + ρ . Nhưng giá tr th c ch là:
E aq = U p + I p Raq
Raq: ñi n tr trong c a accu
Ip: dòng phóng
Up: hi u th accu ño lúc phóng
Như ñư c th hi n trên ñư ng cong phóng (Hình. a) thì Eaq nh hơn Eo m t ñ i
lư ng là ∆E. V i ∆E là m c chênh l ch s c ñi n ñ ng trong lúc phóng hay n p ñi n. T c
là:
E 0 = E aq + ∆E
S dĩ có s chênh l ch gi a Eo và Eaq là vì trong quá trình phóng ñi n n ng ñ
dung d ch th c t
trong lòng lá c c luôn luôn th p hơn n ng ñ dung d ch ngoài lá
c c. Khi chưa phóng ñi n do s khuy ch tán ñ y ñ , n ng ñ dung d ch trong ho t ch t
và bên ngoài cân b ng nhau, nên Eaq = Eo
* Qúa trình phóng ñi n:
Có th phân tích quá trình phóng ñi n Hình. a như sau:

6. 62
Sau khi ñóng m ch ph t i cho accu phóng ñi n, do ph n ng hoá h c gi a ch t
tác d ng b n c c và dung d ch, nên n ng ñ dung d ch ch a trong các b n c c so v i
n ng ñ chung gi m ñi. S chênh l ch n ng ñ t o ñi u ki n cho s khuy ch tán l p
dung d ch m i vào trong các b n c c. N ng ñ dung d ch trong các b n c c càng gi m
thì s khuy ch tán càng m nh. Quá trình ti p di n cho ñ n khi ñ t cân b ng v i s lư ng
axit tiêu hao trong ph n ng phóng ñi n và ∆E là k t qu c a s chênh l ch này.
Cùng v i s thay ñ i s c ñi n ñ ng Eaq, thì hi u th c a accu Up cũng thay ñ i.
th i ñi m b t ñ u phóng thì Up g n như gi m nhanh. Khi ñã tr ng thái cân b ng Up g n
như n ñ nh và ch hơi gi m, nó t l v i m c gi m n ng ñ c a accu. cu i quá trình
phóng (g n ñi m A), PbSO4 ñư c t o thành trên b n c c s làm gi m ti t di n th m dung
d ch, ñi n tr trong tăng và làm ch m quá trình khuy ch tán. Vì v y, tr ng thái cân b ng
b phá hu và n ng d dung d ch b n c c, cùng v i Eaq và Up gi m nhanh.
V m t lí thuy t, accu phóng h t toàn b dung lư ng t c là t t c các ho t ch t
trên b n c c ñ u chuy n thành PbSO4 và lúc ñó Eaq = 0. Nhưng trong th c t ch phòng
ñ n ñi m A mà thôi, không nên phóng ti p t c quá ñi m A vì lúc ñó Up gi m nhanh
không tho mãn ñi u ki n làm vi c c a ph t i, gây tác h i cho accu và s khó khăn cho
quá trình n p ph c h i dung lư ng accu. Ngoài ra phóng ñ n t n cùng ho t ch t s làm
vi c tri t ñ gây nên t ho t ch t trên b n c c. ðây là ñi u quan tr ng c n chú ý, vì nó s
làm gi m tu i th c a accu.
Hi u th ng v i ñi m A g i là hi u th phóng cu i cùng và qui ñ nh ñây là ñi m
accu ñã phòng h t ñi n.
Hi u th phòng cu i cùng (Upmin) còn ph thu c vào cư ng ñ dòng phóng:
Up
2.0 4h
1.6 1.2 -
30'
1h
5'
1.55V
1.5V
Ip = 106A
Ip = 360A
53 A.h
Cp = 30 A.h
1.7V
1.65V
Ip = 11.2A
1.6V
Ip = 28.8A
112 A.h
Ip = 63.3A
80.4 A.h
63.3 A.h
10h
0.8
1
4
10
h
Ta th y dòng phóng càng l n thì hi u th mà accu duy trì trong th i gian phóng
càng th p, ñ ng th i dung lư ng và th i gian phóng cũng gi m ñi nhi u.
* Qúa trình n p ñi n: (Hình. b)
Khi n p ñi n trong các mao qu n c a lá c c t o thành axit H2SO4 làm cho n ng
ñ ñi n d ch t i ñó tăng ñáng k . Vì v y, Eaq khi n p l n hơn Eo m t ñ i lư ng ∆E.
Un p = Eaq + InRaq
cu i quá trình n p s c ñi n ñ ng và ñi n th tăng lên nhanh t o các b t khí
trong ñi n d ch. Do khi quá trình n p k t thúc ho t ch t ñư c hoàn nguyên thì dòng ñi n

7. 63
n p In ch còn có tác d ng ñi n gi i H2O thành O2 và H2 (t o b t khí nhi u) và lư ng
nư c m t d n, làm cho m c ñi n d ch th p d n và lúc này ch b sung thêm nư c ch
không thêm axit. M t khác, trong khi ñi n phân nư c, ion H+ ñi t i b n c c âm, chúng b
trung hoà m t ph n (t c nh n e- t o thành H2), còn ph n l n t t p quanh c c âm t o
thành m t l p ñi n th ph kho ng 0.33 Volt. ðó là nguyên nhân s tăng th cu i quá
trình n p (ñi n th c a accu lúc này lên ñ n 2.7Volt).
Sau khi ng t dòng ñi n n p, hi u th c a accu s t h n xu ng b ng Eaq và sau m t
th i gian ngh s x y ra s cân b ng n ng ñ và ñã thoát h t b t khí thì s c ñi n ñ ng
tĩnh c a accu s ñ t ñ n giá tr 2.11 - 2.12 Volt, ng v i tr ng thái accu ñư c n p ñ y.
d/ Hi u su t c a accu:
Hi u su t c a accu ñ c trưng cho tính kinh t c a nó trong s d ng. Có hai lo i
hi u su t:
- Hi u su t theo dung lư ng, tính b ng [A.h] là t s dung lư ng phóng và dung
lư ng n p, tính b ng %. Giá tr t t nh t hi n nay 94-98%.
- Hi u su t theo năng lư ng, tính b ng [w.h] là tiư s năng lư ng phóng và năng
lư ng n p (%). Giá tr t t nh t hi n nay 75-85%.
II. C u t o và ñ c tính c a accu chì axit:
1/ C u t o c a bình accu:
Bình accu axit g m v bình ch u axit g m có các ngăn riêng thư ng t 3-6 ngăn
tuỳ theo ñi n th c a bình. M i ngăn ñi n th là 2 volt. ðó là accu ñơn. Trong accu ñơn
có các t m c c dương và c c âm x p xen k nhau gi a là lá cách. M i accu ñơn ñư c x p
vào m t ngăn và n i li n nhau qua thanh h p kim Pb-Sb t o thành bình accu hoàn ch nh.
Ngăn ñ u c c dương, ngăn cu i c c âm ñ n i v i ph t i tiêu th . ði n d ch cho vào
m i ngăn v i m c qui ñ nh, thư ng ng p c nh trên c a lá c c tù 10-15mm.
* V bình: ñư c ch t o b ng lo i nh a êbonít, axphantôpec, cao su c ng. Trong
ñó êbônit b n axit và b n cơ. Trong v bình chia thành các ngăn riêng bi t. M i ngăn là
m t accu ñơn. M i ngăn có b n s ng ñ t o kho ng không gian tr ng gi a ñáy bình và
kh i b n c c, nh ñó tránh ñư c hi n tư ng ch p m ch gi a các b n c c do ch t k t t a
rơi xu ng ñáy bình gây nên. Ngoài ra tác d ng c a s ng ñ này là ñ i lưu dung d ch.
* T m b n c c và kh i b n c c:
- T m b n c c g m m t c t hình hình m t cáo, ch t o b ng h p kim Pb-Sb (g m
87-96% Pb, 5-13% Sb: m c ñích tăng ñ c ng, v ng, làm gi m ăn mòn và ñúc t t hơn).
Trên ñó trát ñ y ho t ch t ph n ng. Nhi m v c a sư n c c là gi các ch t tác d ng và
s có dòng ñi n phân b ñ u kh p b m t b n c c. ði u này quan tr ng ñ i v i b n c c
dương vì ñi n tr c a ch t tác d ng PbO2 l n g p 10000 l n ñi n tr Pb nguyên ch t
kh i b n c c âm. Do ñó, càng tăng chi u dày c a c t b n c c dương, càng gi m n i tr
c a accu (chi u dày lá c c kho ng 2.5-4.5mm; máy bay 1.5-2mm). Như v y, ñi n d n c a
c t b n c c âm không ph i là y u t quy t ñ nh v l i chúng ít b han g , nên thư ng ch
t o m ng hơn c t b n c c dương. ð c bi t hai t m ngoài biên c a kh i b n c c âm l i
càng m ng hơn vì chùng ch làm vi c m t phía ch giáp v i b n c c dương (dung lư ng
ph thu c vào ñ x p c a PbO2 và dung lư ng c a accu thư ng ñư c xác ñ nh b ng
dung lư ng c a PbO2)
Ví d : Accu 3-CT-70 c a Nga thì b n c c dương dày 2.8mm, b n c c âm dày
2.5mm
- C t có khung bao quanh, có v u ñ hàn n i v i các b n c c cùng lo i (dương
ho c âm) ñ t o thành kh i b n c c có hai chân ñ tì lên s ng ñ
ñáy bình accu. Ph i

8. 64
s p x p sao cho kh i b n c c dương tì lên m t ñôi s ng ñ này c a bình, còn kh i b n
c c âm tì lên ñôi s ng ñ kia ñ trành hi n tư ng ch p m ch.
- lá c c âm ch t tác d ng ñư c ñi u ch t b t chì, dung d ch axit H2SO4 và
kho ng 3% b t n . Con lá c c dương ch t tác d ng là PbO (PbO+Pb3O4) và dung d ch
axit H2SO4 . Ch t n
b n c c âm làm tăng ñ x p và gi m kh năng mau hoá c ng c a
c c âm. Như ñã phân tích, dung lư ng accu tăng khi lá c c có ñ x p và ñ b n cao. Do
ñó, b n c c dương PbO2 v n ñã x p nên không c n thêm b t n vào n a. Trong m i
ngăn c a accu dơn s b n c c âm nhi u hơn s b n c c dương m t lá, m c ñích nh m s
d ng các b n c c dương tri t ñ và nh m tránh s cong vênh c a lá c c dương khi có
dòng cao (dòng n p).
* Lá cách: có tác d ng ch ng ch p m ch gi a b n s c dương và b n c c âm và
gi cho ho t ch t ít b bong rơi trong quá trình làm vi c.
Yêu c u k thu t c a lá cách:
- Cách ñi n t t
- Có ñ x p thích h p, không c n tr dung d ch ñ i lưu
- B n axit và b n cơ
- Không chưa các t pch t có h i, ñ c bi t là Fe
Lá cách thư ng ñư c ch t o t mipô (êbonit m n); niplat (PVC x p m n); bông
thu tinh ghép v i miplat ho c g ; ..., nhưng hi n nay s d ng r ng rãi nh t là PVC
d ng t m. Lá cách có hình ch nh t (hình c a lá c c) và có kích thư c l n hơn lá c c m t
ít ñ hoàn toàn cách ñi n.
C u t o c a lá cách g m các gân ñ tăng ñ ch u l c và gân phía lá c c dương cao
hơn gân phía c c âm v i m c ñích t o không gian an t l n hơn không gian cat t, vì
b n c c dương d t và c n nhi u ñi n d ch hơn.
* N p, nút, c u n i:
- N p ch t o t v t li u cùng v i bình, có hai lo i n p: t ng n p riêng cho m i
ngăn, và n p chung cho c bình.
1
2
3
5
1. L bên; 2. Ông chì; 3. L ñ dung d ch; 4. Nút; 5. C u n i
* Dung d ch ñi n phân: là dung d ch H2SO4 ñư c pha ch t axit H2SO4 nguyên
ch t. ð axit có axit có n ng ñ thích h p tuỳ t ng khí h u, nhi t ñ môi trư ng và v t
li u t m ngăn. N ng ñ ñi n gi i có th t 1.21-1.31 g/cm3 tương ñương v i 23-34 ñ
Bomme. N u n ng ñ cao d làm h ng t m cách, rã ho t ch t, d b sunphat hoá làm
gi m tu i th c a accu. N u n ng ñ dung d ch th p quá thì dung lư ng và ñi n th gi m.
N ng ñ dung d ch luôn luôn thay ñ i theo m c phóng và n p c a accu và ph
thu c vào nhi t ñ . Qui ư c l y nhi t ñ ñi n d ch +15oC làm qui chu n và ñ xác ñ nh
n ng ñ dung d ch dùng t tr ng k và thêm h s hi u ch nh 0.0007 g/cm3, d u (+) hay

9. 65
(-) tuỳ nhi t ñ l n hay nh . Theo tiêu chu n Vi t Nam TCVN 164-64 thì n ng ñ qui
ñ nh cu i l n n p ñ u tiên là 1.260 + 0.005 g/cm3 30 ± 2oC.
2/ Nh ng ñ c tính c a accu chì axit:
a/ Hi n tư ng t phóng ñi n:
Accu n p ñi n xong chưa dùng ñ sau m t ngày ñêm m t t 0.5-2% dung lư ng,
do hi n tư ng t phóng ñi n. T phóng ñi n do:
- PbO2 tác d ng v i H2SO4:
1
PbO2 + H2SO4 = PbSO4 + H2O + O2
2
N ng ñ H2SO4 l n thì t phóng l n do O2 thoát ra nên nh ng ch t Sb, Ag có quá
th oxy bé làm tăng t c ñ ph n ng.
- PbO2 ti p xúc v i sư n c c:
PbO2 + Pb + H2SO4 = PbSO4 + 2H2O
5PbO2 + Sb + 6H2SO4 = (SbO2)2SO4 + 5PbSO4 + 6H2O
- PbO2 tác d ng v i H2 âm c c khuy ch tán sang:
PbO2 + H2 + H2SO4 = PbSO4 + 2H2O
- Pb tác d ng v i H2SO4:
Pb + H2SO4 = PbSO4 + H2
N ng ñ axit H2SO4 ñ c, nhi t ñ cao, Pb x p thì ph n ng x y ra càng m nh.
- Pb tác d ng v i O2 t PbO2 ho c t oxy c a không khí:
1
Pb + O2 + H2SO4 = PbSO4 + 2H2O
2
- Pb ho c PbO2 tác d ng v i t p ch t (Mn2+; Fe2+; Fe3+):
5Pb + 5HMnO4 + 7H2SO4 = 5PbSO4 + 2MnSO4 + 8H2O
Pb + Fe2(SO4)3 = PbSO4 + 2FeSO4
Mn2+, Fe2+ ñi v phía c c dương:
FeSO4 + PbO2 + H2SO4 = PbSO4 + Fe2(SO4)3 + 2H2O
2MnSO4 + 5PbO2 + 3H2SO4 = 5PbSO4 + 2HMnO4 + 2H2O
H s t phóng ñi n K ñư c xác ñ nh theo công th c sau:
1 ∆C
K=
×
C 0 ∆t
Co: dung lư ng ñ u
∆C: ñ gi m dung lư ng trong th i gian ∆t.
K = 0.4 ÷10-3h-1
b/ Hi n tư ng t sunphat hoá: (khác v i hi n tư ng t o PbSO4 trong quá
trình phóng, n p)
Hi n tư ng sunphat hoá do:
- Accu ñ lâu ngày không làm vi c nên lá c c b sunphát hoá. L p này dày, sít,
khó tan làm cho dung lư ng và ñi n th gi m và accu mau h ng.
- Hoá thành lá c c chưa chín (t o ra l p v c ng, tr ng, s n sùi) làm cho quá trình
t phóng l n.
- Thư ng xuyên n p ñi n thi u, chưa ñ no.
- Phòng ñi n qúa sâu (<1.7V).
Kh c ph c hi n tư ng sunphat hoá:
+) Ít nh t m t tháng n p, phóng ñi n m t l n.

10. 66
+) Thay ñi n d ch, r a lá c c, cho nư c c t vào (ho c axit loãng) n p v i dòng bé
ñ n khi nào t tr ng không tăng lên n a (th i gian n p 30-80h, ngh 1h sau ñó phóng theo
ch ñ 10h. Sau ñó ñ ñi n d ch ra, thay ñi n d ch ñúng qui ñ nh, n p theo ch ñ l n ñ u
và ñem s d ng.
c/ Hi n tư ng th ñ ng lá c c và cách kh c ph c th ñ ng:
Hi n tư ng th ñ ng có th do:
- Tinh th PbSO4 nh , m n và sít ch t
- N ng ñ axit H2SO4 l n gây ra ñ hoà tan PbSO4 gi m, làm cho t c ñ khuy ch
tán PbSO4 gi m.
- Nhi t ñ th p thì ñ nh t tăng làm cho tinh th l n ch m và s t o ra tinh th
nh , m n, sít ch t d b th ñ ng.
Kh c ph c hi n tư ng th ñ ng:
* C c âm: thêm H2SO4, BaSO4, natrilignhin sunphat, than nâu. BaSO4 là mu i
ñ ng hình c a PbSO4 có c u trúc m ng hình thoi. Vì có kích thư c g n gi ng nhau nhưng
BaSO4 có ñ phân tán cao khi tr n ñ u vào c c âm chì. Sau khi phóng ñi n nó s tr
thành các trung tâm k t tinh c a PbSO4 và PbSO4 l n lên trên BaSO4 s lâu b th ñ ng
hơn. Khi n p PbSO4 trên BaSO4 b kh thành Pb x p, có ñ phân tán l n, làm tăng b
m t th c t c a ñi n c c và làm tăng kh năng làm vi c c a nó. H2SO4 có tác d ng xi
măng hoá.
Còn các ch t h u cơ là các ch t ho t ñ ng b m t. Nó h p ph lên b m t chì làm
tăng kh năng t o thành nh ng trung tâm k t tinh m i c a PbSO4 và PbSO4 cũ s l n lên
s kém g n ch t v i b m t chì và lâu b th ñ ng hơn. Lignhin có tác d ng làm tăng kh
năng kh i ñ ng nhi t ñ âm. Than nâu làm tăng ñ d n ñi n.
Tóm l i dùng b t n ñ :
→ làm tăng th i gian phóng ñi n lên 2-3 l n.
→ Gi m t phóng ñi n
* C c dương: không dùng b t n vì s d bong ra. Tránh th ñ ng c c dương
b ng cách tăng ñ x p c a ch t ho t ñ ng và ch n ch ñ phòng thích h p. Tuy nhiên, ñ
tăng ñ b n c a c c dương, ngư i ta có th cho thêm Cacboxyl Metyl Celluloza (CMC).
Ch t ho t ñ ng b m t này t o tinh th PbO2 l n, liên k t ch t ch v i nhau và v i b m t
ch t ho t ñ ng.
Tóm l i nguyên nhân làm gi m tu i th c a accu:
- Ăn mòn sư n c c chi m
31%
- Bi n ñ i c c âm
25%
- Do n p ñi n sai
14%
- Làm bi n ch t c c âm
6%
- H ng lá cách
5%
- Tơi dương c c
4%
- H ng v
15%
3/ S d ng và b o qu n accu:
a/ S d ng:
* N p ñi n l n ñ u:
- Ki m tra accu, lau chùi, ñánh s ch c c.
- ð axit ρ = 1.21 g/cm3 cao hơn mép lá c c 10-15mm, ñ 6-10h r i m i n p
ñi n.
- N p ñi n v i I = const; U = const; P(công su t) = const; thay ñ i luân phiên.
Thư ng thì n p v i dòng theo t ng b c.

11. 67
- Nhi t ñ ñi n d ch tăng lên 40oC thì gi m ñi m t n a dòng n p. Nhi t ñ tăng
lên 45 C thì ng ng n p, và khi nhi t ñ h xu ng còn 35oC thì ti p t c n p.
- Th i gian n p l n ñ u 60-70h (không k th i gian ngh khi nhi t ñ cao).
- Khi n p ñ y, ñi u ch nh t tr ng, sau ñó n p thêm vài gi n a ñ n khi U = 2.52.7Volt.
* N p ñi n l n sau:
1
- N p l n sau thì:→ dòng n p In =
Cñm
10
→ th i gian n p tn = 12-16h
Chú ý: Khi n p thì m nút ñ thoát khí. Sau khi n p ñ y thì ñ y kín nút l i.
b/ B o qu n:
- Ki m tra m c ñi n d ch trong accu thư ng xuyên. N u th p hơn qui ñ nh thì
ph i b sung nư c c t khi no ñi n, tuy t ñ i không nên cho axit H2SO4 vào.
- Accu dùng r i mà không s d ng n a thì ph i n p no ñi n và hàng tháng ph i
n p ñi n b sung theo ch ñ bình thư ng, nhưng th i gian n p ng n hơn và c 3 tháng
ph i phóng n p ñi n luyên t p (theo ch ñ 10h).
- Khi n p ñi n thì c n ph i ki m tra th n p thư ng xuyên. N u U l n thì s sinh
khí nhi u, c n ph i ñi u ch nh l i cho thích h p.
1
- N u b m t b sunphat hoá thì n p v i dòng bé b ng
dòng chu n. N u b
10
sunphat hoá n ng thì cho nư c c t vào n p v i dòng bé kho ng 1h, sau ñó ñ nư c ra
thay ñi n d ch (d = 1.21 g/cm3) vào, n p theo ch ñ n p ñ u. ðât cũng là phương pháp
c t gi accu ñã s d ng r i.
- N u accu b t phóng ñi n l n thì ph i ki m tra mùn, lá cách. Sau ñó súc accu,
thay lá cách.
- ð i accu chưa s d ng thì ph i b o qu n nơi khô ráo, thoáng gió, to = 0-25oC.
Không ñư c ch ng chéo lên nhau. Accu ph i ñ y nút kín, ph i có mi ng ñ m.
♣2. Qui trình công ngh s n xu t accu chì axit:
o
(PbO:60%;Pb3O4+Pb:40%)
Pb99.99%→Máy nghi n→B tchì→Sư nc c←N uPb tr n hkim←Pb táisinh+Pb 99.97%
+ Sb
H2SO4(d=1.35) →Cao(+)
CMC
B t Past→Trát cao
H2SO4(d=1.35) →Cao(-)
BaSO4,than nâu,
Lignhi,H2O
S y,
(to=176oC;tg=1.5';W=5%:làm lá c c c ng, x p)
Hàn chùm c c
H2SO4(d=1.05)
Hoá thành
Ch t ch ng sương mù (DBSA)

12. 68
(to=190oC;tg=10';W=0.5%,môi trư ng s y khí trơ)
(to=80-100oC;tg=5h;W=0.5%)
Ch t ch ng oxh → R a, s y c c(-)
R a, s y c c (+)
Hàn chùm c c (-)
Hàn chùm c c (+)
Lá cách
L p acccu ñơn
V bình
L p vào bình
Thành ph m
Th cách ñi n, phong kh u
N p bình, c u ti p ñi n