Cơ sở khoa học của quản lý nhà nước đối với hợp tác xã trong nông nghiệp.docx

Viết thuê đề tài giá rẻ trọn gói - KB Zalo/Tele : 0973.287.149
Luanvanmaster.com – Cần Kham Thảo - Kết bạn Zalo/Tele : 0973.287.149
CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC
ĐỐI VỚI HỢP TÁC XÃ TRONG NÔNG NGHIỆP
1.1. Những vấn đề chung về HTX trong nông nghiệp
1.1.1 .Khái niệm HTX
HTX xuất hiện trong nền kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa (giữa thế
kỷ XIX), bởi trong nền kinh tế tự do cạnh tranh để có thể tồn tại và phát
triển, những người sản xuất nhỏ cần phải hợp sức, hợp vốn với nhau chống
lại sự chèn ép, khống chế và bần cùng hóa của tư bản lớn. Trên thực tế, ở
mỗi nước có những điều kiện kinh tế-xã hội khác nhau, nên sự ra đời và phát
triển của các HTX có những đặc điểm khác nhau. Có nhiều định nghĩa về
HTX, tiêu biểu là định nghĩa của Liên minh HTX quốc tế (ICA), của Tổ
chức lao động quốc tế (ILO).
Liên minh HTX quốc tế (International Cooperative Alliancc-ICA) đã
định nghĩa HTX như sau: “HTX là một hình thức tự trị của những người tự
nguyện liên hiệp lại để đáp ứng các nhu cầu và nguyện vọng chung của họ
về kinh tế, xã hội và văn hóa thông qua một xí nghiệp cùng sỡ hữu và quản
lý dân chủ” [6, tr.18].
Tổ chức lao động quốc tế (ILO) định nghĩa: HTX là sự liên kết của
những người đang gặp phải những khó khăn kinh tế giống nhau, tự nguyện
liên kết nhau lại trên cơ sở bình đẳng quyền lợi và nghĩa vụ, sử dụng tài sản
mà họ đã chuyển giao vào HTX phù hợp với nhu cầu chung và giải quyết
những khó đó chủ yếu bằng sự tự chủ, tự chịu trách nhiệm và bằng cách sử
dụng các chức năng kinh doanh trong tổ chức hợp tác phục vụ cho lợi ích
vật chất và tinh thần chung.
Ở nước ta khi bắt đầu công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội, chúng ta
thường dùng các khái niệm: tổ đổi công, tập đoàn sản xuất, HTX bậc thấp,
8

bậc cao. Khái niệm “HTX” ít được đề cập đến, nhiều nhận thức không đúng
về kinh tế hợp tác cùng với những lúng túng trong việc tìm tòi, thử nghiệm
mô hình HTX kiểu mới đã đặc ra yêu cầu phải đổi mới cả về nội dung và
phương thức hoạt động của HTX cho phù hợp với cơ chế kinh tế mới khi đất
nước bước vào thời kỳ mới.
Trước yêu cầu đó của thực tiễn, tháng 3 năm 1996, tại kỳ họp thứ 9,
Quốc hội khóa IX đã ban hành Luật HTX. Theo đó, HTX được định nghĩa:
HTX là tổ chức kinh tế tự chủ do những người lao động có nhu cầu, lợi ích
chung, tự nguyện cùng góp vốn, góp sức lập ra theo quy định của pháp luật
để phát huy sức mạnh của tập thể và của từng xã viên nhằm giúp nhau thực
hiện có hiệu quả hơn các hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và cải
thiện đời sống, góp phần phát triển kinh tế- xã hội của đất nước [18, tr.6].
Tổng kết 5 năm thực hiện chuyển đổi, thành lập HTX theo Luật HTX
năm 1996. Ngày 26-11-2003, tại kỳ họp thứ tư, Quốc hội khóa XI đã thông
qua Luật HTX sửa đổi, bổ sung (Luật HTX năm 2003). Theo đó, HTX được
định nghĩa:
HTX là tổ chức kinh tế tập thể do cá nhân, hộ gia đình, pháp nhân (sau
đây gọi chung là xã viên) có nhu cầu, lợi ích chung, tự nguyện góp vốn, góp
sức lập ra theo quy định của luật này để phát huy sức mạnh tập thể của từng
xã viên tham gia HTX, cùng giúp nhau thực hiện có hiệu quả các hoạt động
sản xuất, kinh doanh và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần, góp phần phát
triển kinh tế-xã hội của đất nước.
HTX hoạt động như một loại hình doanh nghiệp, có tư cách pháp nhân,
tự chủ, tự chịu trách nhiệm về các nghĩa vụ tài chính trong phạm vị vốn điều
lệ, vốn tích lũy và các nguồn vốn khác của HTX theo quy định của pháp luật
[22, tr.6].
9

Qua thời gian thực hiện Luật HTX năm 2003, đã bộc lộ những bất cập,
để xây dựng và phát triển HTX trong điều kiện tình hình kinh tế mới, ngày
20-11-2012 Quốc hội khóa XI đã ban hành Luật HTX mới. Theo luật này,
HTX được định nghĩa: HTX là tổ chức kinh tế tập thể, đồng sở hữu, có tư
cách pháp nhân, do ít nhất 07 thành viên tự nguyện thành lập và hợp tác
tương trợ lẫn nhau trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, tạo việc làm nằm
đáp ứng nhu cầu chung của thành viên, trên cơ sở tự chủ, tự chịu trách nhiệm,
bình đẳng và dân chủ trong quản lý HTX.
1.1.2 . Hợp tác xã trong nông nghiệp
1.1.2.1. Các mô hình hợp tác xã nông nghiệp
Trong quá trình hình thành và phát triển HTX trong nông nghiệp đã
có những mô hình khác nhau, từ thấp đến cao. Tùy theo điều kiện kinh tế xã
hội, Đảng và Nhà nước có những chủ trương, chính sách để xây dựng và phát
triển HTX trong nông nghiệp. Qua thực tiễn của nước ta cụ thể là ở các tỉnh
phía nam có thể nêu một số mô hình HTX nông nghiệp sau đây:
- Tập đoàn sản xuất nông nghiệp: đây là mô hình hợp tác sản xuất
trong nông nghiệp giai đoạn sau giải phóng năm 1975 đến khoảng năm
1980.
Tập đoàn được thành lập theo đơn vị ấp, hoặc xã tùy quy mô số lượng
dân số, diện tích đất đai. Tất cả nông dân lao động và người lao động làm
thuê ở tại chổ (theo khu vực Tập đoàn) có lao động, nghề nghiệp, từ 16 tuổi
trở lên tự nguyện xin vào Tập đoàn, thì đều có thể được xét kết nạp vào Tập
đoàn. Tập đoàn thực hiện tập thể hóa về đất đai, máy móc công cụ, trâu bò
cày kéo, phân phối thu nhập theo nguyên tắc công bằng, hợp lý, quản lý dân
chủ mỗi hộ, mỗi người lao động cần đăng ký lao động và tự nguyện thực
hiện đúng và tốt việc đăng ký lao động đó. Tập đoàn tạo mọi điều kiện thực
hiện đúng và tốt quản lý lao động có định mức, khoán việc
10

đúng mức, hạch toán công-điều chính xác, kịp thời, đảm bảo ăn chia phân
phối công bằng hợp lý.
- Về mô hình HTX nông nghiệp: chia làm hai loại HTX nông
nghiệp kiểu cũ và HTX kiểu mới.
HTX nông nghiệp kiểu cũ, là mô hình HTX nông nghiệp trước khi
có Luật HTX hay nói cách khác đây là mô hình HTX nông nghiệp trước
khoán 10 của Bộ Chính trị. Thành viên của HTX nông nghiệp theo mô hình
này chỉ là gồm các cá nhân, sở hữu cá nhân của người nông dân không được
thừa nhận, sở hữu của các gia đình bị xóa bỏ, chỉ thừa nhận chế độ sở hữu
tập thể về tư liệu sản xuất, người nông dân vào HTX phải góp ruộng dất, trâu
bò, công cụ sản xuất chủ yếu. Quan hệ xã viên với HTX là quan hệ phụ thuộc,
xã viên bị tách rời tư liệu sản xuất trở thành người lao động làm công theo
sự điều hành của HTX, tính chất HTX đích thực trong HTX không còn, mọi
hoạt động sản xuất kinh doanh, hạch toán lỗ lãi, phân phối, giá cả...của HTX
đều theo sự chỉ huy của cơ quan quản lý cấp trên theo kế hoạch của Nhà
nước. Chế độ phân phối mang nặng tính bình quân bao cấp, chủ yếu phân
phối theo công lao động, việc phân phối theo vốn góp gần như không thực
hiện.
HTX nông nghiệp kiểu mới, là mô hình HTX nông nghiệp khi có
Luật HTX năm 1996 và sau đó sửa đổi bổ sung Luật năm 2003 và hiện nay
là Luật HTX năm 2012.
Theo mô hình HTX kiểu mới, thành viên HTX gồm cá nhân, hộ gia
đình và pháp nhân (người lao động, cán bộ, công chức, các hộ sản xuất kinh
doanh, trang trại, doanh nghiệp nhỏ và vừa thuộc các thành phần kinh tế...)
là người có ít vốn và người có nhiều vốn có nhu cầu tự nguyện cùng lập ra
và tự chịu trách nhiệm về hoạt động của mình theo quy định của pháp luật
về HTX. Trong HTX, sở hữu tập thể và sở hữu cá nhân của các
11

thành viên được phân định rõ. Thành viên khi tham gia HTX nông nghiệp
không phải góp ruộng đất và các công cụ sản xuất mà điều kiện tiên quyết là
phải góp vốn theo quy định của điều lệ HTX, suất vốn góp không hạn chế
song không vượt quá 20% so với tổng số vốn góp của các thành viên (vốn
điều lệ của HTX). Trong HTX nông nghiệp kiểu mới, mọi trói buộc cứng
nhắc của cơ chế kế hoạch hóa tập trung quan liêu bao cấp đã được tháo bỏ.
Các HTX thực sự là một đơn vị kinh tế độc lập, tự chủ có đầy đủ tư cách
pháp nhân trong cơ chế thị trường, bình đẳng trước pháp luật như các doanh
nghiệp, tự quyết định và tự chịu trách nhiệm về kết quả hoạt động sản xuất
kinh doanh dịch vụ, đảm bảo hoàn thành nghĩa vụ đối với nhà nước và trách
nhiệm đối với thành viên.
HTX kiểu mới quy mô và phạm vi hoạt động của HTX không còn bị
giới hạn như HTX kiểu cũ. Mỗi HTX có thể hoạt động ở nhiều lĩnh vực khác
nhau, không giới hạn địa giới hành chính mô hình hợp tác linh hoạt, đa dạng
về hình thức, phù hợp với đặc điểm của từng vùng, từng ngành với nhiều
trình độ phát triển khác nhau từ thấp đến cao, từ làm dịch vụ đầu vào, đầu ra
phục vụ cho hoạt động sản xuất, kinh doanh, của các thành viên, đến mở
mang ngành nghề, vươn lên kinh doanh tổng hợp và hình thành các doanh
nghiệp trực thuộc; Từ HTX phát triển thành các liên hiệp HTX.
HTX đăng ký hoạt động theo Luật HTX năm 2012, tuy vẫn còn mang
tính xã hội, nhưng trước hết là một tổ chức kinh tế. HTX chỉ thực hiện nghĩa
vụ xã hội trên cơ sở hoạt động kinh tế có hiệu quả. Những chăm lo về mặt xã
hội trước hết cũng dành cho các thành viên HTX. Đây cũng là đặc điểm mới
mà chính quyền các cấp phải lưu ý trong khi thực hiện chức năng quản lý
Nhà nước đối với HTX.
- Về mô hình liên HTX, đây là tổ chức kinh tế tập thể đồng sở hữu,
có tư cách pháp nhân, do ít nhất 4 HTX tự nguyện thành lập và HTX tương
12

trợ lẫn nhau trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, tạo việc làm nhằm đáp
ứng nhu cầu chung của các HTX thành viên, trên cơ sở tự chủ, tự chịu trách
nhiệm, bình đẵng, dân chủ trong trong quản lý liên HTX.
Liên hiệp HTX phát triển đến trình độ cao hơn thì sẽ hình thành các
doanh nghiệp của HTX, liện hiệp HTX, doanh nghiệp của HTX hoạt động
theo Luật doanh nghiệp.
1.1.2.2. Đặc điểm
Từ các mô hình HTX nông nghiệp có thể rút ra đặc điểm của HTX
nông nghiệp như sau:
- Cơ sở hình thành và phát triển kinh tế HTX nông nghiệp là kinh tế
hộ nông dân.
- HTX trong nông nghiệp đã ra đời, tồn tại, phát triển và ngày càng
hoàn thiện xuất phát từ yêu cầu sản xuất hàng hóa, từ nhu cầu sản xuất kinh
doanh và đời sống quần chúng nhân dân. HTX là hình thức tổ chức và biện
pháp nhằm thúc đẩy sản xuất nông nghiệp phát triển, hợp tác xả cũng là con
đường để xã hội hóa sản xuất nông nghiệp.
- HTX không thể là một sự áp đặt duy ý chí từ trên xuống mà là sự tự
nguyện của nông dân khi nảy sinh nhu cầu kinh tế khách quan trong quá trình
phát triển sản xuất kinh doanh.
- Do những đặc thù của sản xuất nông nghiệp mà HTX trong nông
nghiệp, về cơ bản không phải là các HTX sản xuất (làm ăn tập thể) mà là các
HTX làm chức năng dịch vụ phục vụ cho sản xuất còn việc trực tiếp sản xuất
là các hộ tự chủ.
- Trên thực tế đã tồn tại rất đa dạng các loại hình HTX với quy mô rất
khác nhau, tất cả đều phụ thuộc vào trình độ phát triển của lực lượng sản
xuất vào điều kiện cụ thể của từng nơi. Mỗi nông dân có thể tham gia nhiều
HTX.
13

- Về cơ bản, các HTX được hình thành không phải trên cơ sở tập thể
hóa mà theo con đường góp vốn và phân chia lợi ích. Nó không động chạm
đến quyền sở hữu của từng hộ gia đình (nông trại) nhưng lại tạo điều kiện
tăng thêm năng lực sản xuất, lợi ích của từng hộ. Chính điều này là cho người
nông dân dễ dàng chấp nhận tự nguyện tham gia.
- Các HTX thường liên kết với nhau thành lập các hiệp hội ở từng địa
phương và ở trong cả nước. Nhà nước tác động, kiểm tra, kiểm soát các
HTX theo quy định chung của pháp luật. Nhà nước không can thiệp vào các
hoạt động kinh doanh của các HTX. Các liên minh HTX ở cấp toàn quốc có
quyền thay mặt xã viên HTX ngành mình để tham gia với nhà nước trong
việc nghiên cứu ban hành các chính sách bảo vệ quyền lợi của các nông trại
và các HTX.
1.1.3. Vai trò hợp tác xã nông nghiệp
HTX nông nghiệp có vai trò cụ thể dưới đây:
Thứ nhất, là một tổ chức kinh tế như tổ chức kinh tế khác, nó tham gia
vào các hoạt động kinh tế và đem lại lợi ích cho các thành viên, xã hội và
nhà nước, góp phần tích cực vào công việc phát triển kinh tế ở địa phương,
đặc biệt thông qua hoạt động cho vay tín dụng của nó làm đòn bẩy cho nền
kinh tế phát triển. Các HTX nông nghiệp là kênh dẫn vốn, huy động vốn quan
trọng tạo huyết mạch cho nền kinh tế, đặc biệt là ở vùng địa phương điều
kiện phát triển còn nhiều khó khăn, hạn chế.
Thứ hai, thu hút đa phần cá nhân và hộ gia đình tại một địa phương
tham gia. HTX nông nghiệp phát triển góp phần duy trì và nâng cao mức
sống của thành viên. Nó góp phần duy trì và ổn định trật tự xã hội trên địa
bàn, đặc biệt thông qua các hoạt động kinh doanh và sinh hoạt của HTX nông
nghiệp, các mối quan hệ xã hội trên các giá trị tinh thần đoàn kết, tình làng
nghĩa xóm, tương thân tương ái, giúp đỡ lẫn nhau thông qua HTX
14

nông nghiệp vì thế cần được giữ gìn và tôn trọng để các giá trị về đạo đức xã
hội của HTX nông nghiệp được bảo tồn và phát huy, góp phần tạo ra một xã
hội dân chủ, công bằng và phồn thịnh.
Thứ ba, gắn bó với người dân địa phương và cũng trở thành yếu tố
tinh thần không thể thiếu được của địa phương, những nét văn hóa, truyền
thống tốt đẹp như tinh thần đoàn kết, tương thân tương ái...được tiếp tục duy
trì, chăm sóc và phát triển trong các HTX nông nghiệp.
Thứ tư, thông qua HTX nông nghiệp mà các thành viên có thể tương
trợ, giúp đỡ được cho nhau, có điều kiện tiếp cận với các loại thị trường (thị
trường nguyên, nhiên, vật liệu đầu vào, thị trường dịch vụ, sản phẩm đầu ra)
nhờ có mô hình kinh tế HTX nói chung và thông qua mô hình HTX nông
nghiệp nói riêng, các thành viên đã có điều kiện tiếp cận với các sản phẩm
và dịch vụ của thị trường tín dụng, ngân hàng. Như vậy các thành viên sẽ
được hưởng các sản phẩm dịch vụ mà tổ chức tín dụng hợp tác của họ tạo ra
và cung cấp một cách kịp thời, thuận tiện với mức giá chấp nhận được với tư
cách là khách hàng. Thành viên cũng được tư vấn, thông tin, trao đổi kinh
nghiệm thông qua HTX nông nghiệp, vì đó cũng thường là nơi tập hợp kiến
thức, hiểu biết, kinh nghiệm làm ăn của cả địa phương, họ sẽ tự tạo ra công
ăn, việc làm cho bản thân và có thể cho lao động khác ở địa phương nữa. Họ
cũng được hưởng những quyền lợi từ HTX nông nghiệp với tư cách là chủ
sở hữu như được chia cổ tức, được quyền tham gia biểu quyết, quyết định
các chính sách kinh doanh của HTX nông nghiệp thông qua các bộ máy, cơ
quan lãnh đạo để HTX nông nghiệp ngày càng phục vụ họ đắc lực hơn và tốt
hơn. Qua sự hỗ trợ này mà các hoạt động kinh tế, sản xuất, kinh doanh của
các thành viên đã được hỗ trợ thiết thực, cuộc sống của họ được cải thiện và
có những tích lũy.
15

Thứ năm, cung cấp các dịch vụ tín dụng, ngân hàng cho dân cư trên
địa bàn hoạt động. Bất kể người dân nào cũng sẽ được hưởng các sản phẩm,
dịch vụ của HTX nông nghiệp với tư cách là khách hàng. Qua hoạt động của
HTX nông nghiệp, ý thức tiết kiệm và tích lũy của người dân được nâng cao.
Những đồng vốn nhàn rổi được huy động đưa vào đầu tư phục vụ cho phát
triển, giảm sự lãng phí tài nguyên. HTX nông nghiệp vừa là người quản lý
tài sản của thành viên, dân cư, vừa là nhà đầu tư trên địa bàn. Đó cũng là nơi
học nghề cho nhiều người, trình độ và nhận thức của người dân trên địa bàn
cũng sẽ được nâng cao thông qua các hoạt động tư vấn, thông tin của bản
thân HTX nông nghiệp, góp phần nâng cao trình độ dân trí, trình độ ứng dụng
khoa học kỹ thuật cho người dân. Khi địa phương có HTX nông nghiệp hoạt
động góp phần xóa đói giảm nghèo, hỗ trợ địa phương chuyển đổi cơ cấu
nông nghiệp, vật nuôi, cây trồng.
Thứ sáu, HTX nông nghiệp đóng góp một cách đáng kể vào các khoản
thuế hàng năm của địa phương, thông qua hoạt động sản xuất, kinh doanh
HTX nông nghiệp góp phần xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế-xã hội cho địa
phương. Các HTX nông nghiệp là những tổ chức hoạt động tại địa phương
bám sát địa bàn, tham gia vào các chương trình phát triển kinh tế-xã hội của
địa phương, hỗ trợ đắc lực nhất cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ một cách
kịp thời, tạo ra nhiều việc làm và đóng góp vào tăng trưởng kinh tế của địa
phương.
1.2. Cơ sở pháp lý của quản lý Nhà nước đối với HTX trong
nông nghiệp
1.2.1. Văn bản quản lý nhà nước đối với HTX trong nông nghiệp
- Sau nhiều năm tiến hành củng cố, hoàn thiện tổ chức và quản lý khu
vực HTX bằng các văn bản Chỉ thị, Nghị quyết của Đảng và chính phủ. Hiến
pháp năm 1992, trên cơ sở những chủ trương, đường lối lớn của
16

Đảng đã khẳng định: kinh tế tập thể do công dân góp vốn, góp sức hợp tác
sản xuất, kinh doanh. HTX được tổ chức với nhiều hình thức trên nguyên tắc
tự nguyện, dân chủ và cùng có lợi. Nhà nước tạo điều kiện để củng cố và mở
rộng các HTX hoạt động có hiệu quả. Điều đó là kết quả của một thời gian
dài vận động thực tiễn và tổng kết lý luận của Đảng và Nhà nước ta về HTX.
Sự khẳng định của Hiến pháp năm 1992 đã tạo đà cho sự đổi mới không
ngừng về cơ chế quản lý phát triển HTX của Nhà nước. Trên cơ sở những
quy định về kinh tế tập thể tại Hiến pháp năm 1992. Ngày 20-3-1996 tại kỳ
họp thứ 9, Quốc hội khóa IX Luật HTX được thông qua. Năm 1996 Luật
HTX ra đời và có hiệu lực thi hành từ ngày 1-1-1997 đã đặt cơ sở pháp lý
đầu tiên cho quá trình đổi mới mạnh mẽ tư duy về bản chất của loại hình tổ
chức kinh tế này. Điều cơ bản nhất mà Luật HTX năm 1996 là đã đổi mới tư
duy về bản chất HTX được thông qua định nghĩa: “HTX là tổ chức kinh tế
tự chủ do những người lao động có nhu cầu, lợi ích chung tự nguyện cùng
góp vốn, góp sức lập ra theo quy định của pháp luật để phát huy sức mạnh
của tập thể và của từng xã viên nhằm giúp nhau thực hiện có hiệu quả hơn
các hoạt động sản xuất kinh doanh dịch vụ và cải thiện đời sống, góp phần
phát triển kinh tế xã hội của đất nước...”
Định nghĩa này khẳng định những người lao động có nhu cầu và tự
nguyện tuân thủ các nguyên tắc HTX đều có thể thành lập và tham gia HTX.
Các nguyên tắc cơ bản để thành lập và phát triển HTX là: tự nguyện gia nhập
và ra HTX; quản lý dân chủ và bình đẳng; tự chịu trách nhiệm và cùng có
lợi; hợp tác và phát triển cộng đồng.
Với sự khẳng định HTX là “Tổ chức kinh tế tự chủ” thì HTX được
hiểu là tổ chức kinh tế của chính những người lập ra và tham gia là xã viên,
HTX không phải do Nhà nước hoặc các tổ chức chính trị xã hội nào đó lập
ra. Sự khẳng định này đã từng bước giúp các HTX cũ thoát khỏi tư duy
17

xem HTX nặng về chức năng xã hội, đồng thời giúp các HTX được giải
phóng khỏi những can thiệp hành chính và không đúng của các cơ quan Đảng
và chính quyền vào công việc nội bộ của nó. Luật HTX ra đời còn thúc đẩy
đổi mới tư duy không coi các bộ, ngành, chính quyền địa phương các cấp là
“Các cơ quan chủ quản HTX”, sự vận động và phát triển của HTX được điều
chỉnh bởi khung luật pháp chặt chẽ, trong đó quy định rõ về nguyên tắc tổ
chức, các quan hệ nội bộ và vị trí của HTX trong quan hệ với các tổ chức
kinh tế khác.
Để thực hiện Luật HTX năm 1996, Chính phủ đã ban hành một loạt
các văn bản dưới luật như: (1) Nghị định 15/1997/NĐ-CP ngày 21-1-1997
quy định chính sách khuyến khích phát triển HTX; (2) Nghị định
16/1997/NĐ-CP ngày 21-2-1997 về xử lý công nợ của HTX cũ chuyển đổi
sang hoạt động theo luật; (3) Thông tư 14/1997/TT-BKHĐT ngày 29-3-1997
của Bộ Kế hoạch và đầu tư về hướng dẫn việc chuyển đổi và đăng ký
HTX..v.v...
- Đút kết rút ra từ thực tiễn sau một thời gian thực hiện Luật HTX
năm 1996, ngày 26/11/2003, Luật HTX đã được sửa đổi và được Quốc hội
khóa XI thông qua tại kỳ họp thứ tư và có hiệu lực thi hành từ ngày 1-7-2004.
Luật HTX năm 2003, tạo khung pháp lý phù hợp hơn cho các HTX
tiếp tục phát triển trong điều kiện mới, đã có nhiều thay đổi tích cực hơn so
với Luật năm 1996, Luật năm 2003 đã làm rõ hơn các nguyên tắc tổ chức và
quản lý HTX, đồng thời xác định HTX hoạt động như một loại hình doanh
nghiệp, có nghĩa là các HTX được tổ chức theo những quy định đặc thù của
loại hình kinh tế đang mang tính dân chủ và tập thể rất cao, nhưng hoạt động
thì phải tuân thủ các quy luật thị trường, chấp nhận cạnh tranh như các doanh
nghiệp khác để không ngừng vươn lên nâng cao hiệu quả về
18

mọi mặt, với Luật HTX năm 2003 các HTX có được khuôn khổ pháp lý hoàn
chỉnh, phù hợp hơn với cơ chế thị trường và các chuẩn mực quốc tế.
Phạm vi hoạt động của các HTX đã được mở rộng không chỉ giới hạn
trong ngành nông nghiệp mà đã lan rộng sang các ngành và các lĩnh vực khác
trong nền kinh tế.
Nếu chỉ xét riêng lĩnh vực Nông nghiệp, khu vực có nhiều HTX nhất,
thì hầu hết các HTX đã đảm nhiệm nhiều dịch vụ nông nghiệp phục vụ các
hộ xã viên và cạnh tranh với các cơ sở dịch vụ khác trên cùng địa bàn. Bên
cạnh đó các HTX đã không chỉ giới hạn phạm vi hoạt động của mình trong
nội bộ ngành mà đã mở rộng sang cung cấp dịch vụ tổng hợp cho các xã viên
của mình và cho thị trường.
Qua những năm đầu triển khai tổ chức thực hiện, Luật HTX năm 2003
đã mang lại một số kết quả đáng ghi nhận, song bên cạnh đó cũng bộc lộ
những hạn chế. Để tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế
tập thể. Dự án Luật HTX trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 8 Quốc hội khoá XII,
kỳ họp thứ 3 Quốc hội khoá XIII và tại kỳ họp thứ 4 Quốc hội khoá XIII
(Tháng 11-2012) đã thông qua dự án Luật HTX (Sửa đổi).
- Luật HTX năm 2012 có hiệu lực thi hành từ ngày 01/07/2013. Để
hướng dẫn thi hành Luật HTX, Chính phủ đã ban hành Nghị định số
193/2013/NĐ-CP, ngày 21 tháng 11 năm 2013, quy định chi tiết một số điều
của Luật HTX, có hiệu lực thi hành từ ngày 27/01/2013; Chỉ thị số
19/CT-TTg, ngày 24/7/2015 của Thủ tướng Chính phủ về đẩy mạnh triển
khai thi hành Luật HTX; Quyết đinh số 2261/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính
phủ phê duyệt chương trình hỗ trợ phát triển HTX giai đoạn 2016-2020. Bộ
Kế hoạch và Đầu tư đã ban hành Thông tư số 03/2014/TT-BKHĐT, hướng
dẫn đăng ký HTX và chế độ báo cáo tình hình hoạt động của HTX. Bộ Nông
nghiệp và phát triển nông thôn đã ban hành Quyết đinh
19

số 710/QĐ-BNN-KTHT, ngày 10/4/2014 về kế hoạch đổi mới phát triển các
hình thức tổ chức kinh tế hợp tác trong nông nghiệp. Thông báo số 24/TB-
VPCP ngày 29.1.2016 của Văn phòng Chính phủ về kết luận của Phó Thủ
tướng Hoàng Trung Hải tại cuộc họp triển khai Kết luận số 56-KL/TW của
Bộ Chính trị và Chỉ thị 19/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc đẩy
mạnh triển khai thi hành luật HTX; Quyết định số 445/QĐ-TTg ngày
21.3.2016 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án thí điểm hoàn thiện,
nhân rộng mô hình HTX kiểu mới tại Vùng đồng bằng sông Cữu Long giai
đoạn 2016-2020; Quyết định số 3951/QĐ-BNN-KTKT ngày 26.9.2016 của
Bộ Nông nghiệp phát triển nông thôn phê duyệt kế hoạch triển khai, thực
hiện Quyết định số 445/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ; Thông tư số
340/2016/TT-BTC ngày 29.2.2016 của Bộ Tài chính hướng dẫn về mức hỗ
trợ và cơ chế tài chính hỗ trợ bồi dưỡng nguồn nhân lực của HTX, thành lập
mới HTX, tổ chức lại hoạt động của HTX theo chương trình hỗ trợ phát triển
HTX giai đoạn 2015-2020; Công văn 464/BKHĐT-HTX ngày 17.01.2017
của Bộ Kế hoạch và đầu tư về việc hỗ trợ phát triển HTX giai đoạn 2016-
2020.
Luật HTX năm 2012 có nhiều điểm mới mang tính đột phá, nhằm định
huớng cho các HTX hoạt động và phát triển theo đúng bản chất của HTX.
Luật HTX năm 2012 không xác định HTX hoạt động như một loại
hình doanh nghiệp mà là tổ chức kinh tế tập thể, do các thành viên có chung
nhu cầu, lợi ích tự nguyên hợp tác, thành lập và tự quản lý nhằm tương trợ
lẫn nhau trong hoạt động sản xuất, kinh doanh tạo điều kiện cho thành viên
tham gia cùng phát triển. HTX được thành lập để hợp tác tương trợ lẫn nhau
trong sản xuất kinh doanh, quản lý theo nguyên tắc đối nhân, khác với doanh
nghiệp hoạt động với mục tiêu tối đa lợi nhuận và quản lý
20

theo nguyên tắc đối vốn. HTX phải hoạt động hiệu quả, có lãi, nhưng còn
phải tuân theo mục tiêu cao hơn là đáp ứng nhu cầu chung về sản phẩm, dịch
vụ của thành viên.
Tuy nhiên, khi HTX, liên HTX phát triển đến trình độ cao hơn thì sẽ
hình thành các doanh nghiệp của HTX, liên hiệp HTX hoạt động theo Luật
Doanh nghiệp.
Luật HTX năm 2012 đã làm rõ hơn về các chính sách hỗ trợ, ưu đãi
của Nhà nước bao gồm 6 danh mục chính sách hỗ trợ; 02 danh mục chính
sách ưu đãi chung cho các loại hình HTX; đặc biệt trong lĩnh vực nông
nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp, diêm nghiệp, ngoài các chính sách hỗ trợ,
ưu đãi trên HTX còn được thêm 5 mục ưu đãi nữa về đầu tư phát triển kết
cấu hạ tầng; giao đất, cho thuê đất để phục vụ hoạt động; tín dụng; vốn; giống
khi gặp khó khăn do thiên tai, dịch bệnh; những chính sách này sẽ được
Chính phủ quy đinh cụ thể.
Luật HTX năm 2012 quy định Nhà nước công nhận và bảo hộ quyền
sở hữu tài sản, vốn, thu nhập, các quyền và lợi ích hợp pháp khác của HTX,
liên hiệp HTX, bảo đảm môi trường sản xuất kinh doanh bình đẳng giữa
HTX, liên hiệp HTX với các loại hình doanh nghiệp và tổ chức kinh tế khác;
bảo đảm quyền tự chủ; tự chịu trách nhiệm và không can thiệp vào hoạt động
hợp pháp của HTX, liên hiệp HTX. Chính phủ thống nhất quản lý Nhà nước
về HTX; Bộ Kế hoạch và Đầu tư giúp Chính phủ thống nhất quản lý Nhà
nước về HTX, liên hiệp HTX trên phạm vi cả nước; đồng thời quy định riêng
về kiểm tra., thanh tra, giám sát việc thi hành Luật HTX để nâng cao tầm
quan trọng của công tác kiểm tra, giám sát thi hành luật. Luật cũng quy định
về Liên minh HTX tổ chức đại diện của HTX hoạt động trên nguyên tắc tự
nguyện, tự chủ và theo điều lệ hoạt động được cơ quan Nhà nước phê duyệt.
21

1.2.2. Nội dung quản lý Nhà nước đối với HTX trong nông
nghiệp
Để phát triển có hiệu quả mô hình HTX, Nhà nước đã ban hành hệ
thống pháp luật làm cơ sở pháp lý cho quản lý Nhà nước đối với HTX, nội
dung quản lý nhà nước đối với HTX nói chung bao gồm:
- Ban hành, phổ biến hướng dẫn và tổ chức thực hiện các văn bản
pháp luật về HTX, liên hiệp HTX và văn bản pháp luật có liên quan
- Xây dựng bộ máy và tổ chức thực hiện kế hoạch, chương trình,
chính sách hỗ trợ, ưu đãi đối với HTX, liên hiệp HTX
- Tổ chức và hướng dẫn đăng ký HTX, liên hiệp HTX
- Thanh tra, kiểm tra việc thực hiện pháp luật đối với HTX, liên hiệp
HTX; xử lý các hành vi vi phạm pháp luật của HTX, liên hiệp HTX, của cá
nhân và tổ chức có liên quan theo quy định của pháp luật
- Hợp tác quốc tế về phát triển HTX, liên hiệp HTX
Chi tiết quản lý Nhà nước đối với HTX trong nông nghiệp ở cấp huyện
bao gồm các nội dung sau đây:
Một là, việc xây dựng các chương trình, kế hoạch để phát triển và quản
lý HTX nông nghiệp trong từng giai đoạn; việc tổ chức thực hiện các văn
bản pháp luật, các quy định, hướng dẫn của Chính phủ, Bộ ngành Trung
ương và của tỉnh.
Hai là, phân công chức năng nhiệm vụ cho các phòng ban và bố trí
cán bộ phụ trách tham mưu cho UBND trong quản lý Nhà nước đối với HTX
nông nghiệp; vận dụng tổ chúc triển khai thực hiện các chính sách của Trung
ương, của tỉnh trong hỗ trợ ưu đãi đối với HTX nông nghiệp.
Ba là, tổ chức hướng dẫn và đăng ký HTX, hướng dẫn việc thành lập
mới, chuyển đổi và giải thể HTX.
22

Bốn là, thanh tra, kiểm tra việc thực hiện pháp luật đối với HTX liên
HTX, xử lý các hành vi vi phạm pháp luật của HTX liên HTX, của cá nhân
và tổ chức có liên quan theo quy định của pháp luật.
Năm là, có chính sách tạo điều kiện cho HTX liên doanh liên kết với
các doanh nghiệp trong và ngoài nước. Tổ chức cho các HTX học tập rút
kinh nghiệm những HTX làm ăn có hiệu quả để áp dụng và nhân rộng trên
địa bàn huyện.
1.2.3. Chủ thể quản lý nhà nước, trách nhiệm của các cơ quan
quản lý nhà nới đồi với HTX
- Chính phủ thống nhất quản lý nhà nước đối với HTX. Bộ Kế hoạch
và đầu tư được giao nhiệm vụ giúp Chính phủ thống nhất quản lý nhà nước
về HTX, Liên hiệp HTX.
Nhiệm vụ và quyền hạn của bộ máy quản lý nhà nước về HTX. Liên
hiệp HTX được quy định như sau:
Chủ trì nghiên cứu, trình cấp có thẩm quyền ban hành các văn bản
pháp luật về HTX, Liên hiệp HTX và văn bản pháp luật có liên quan;
Phổ biến, hướng dẫn, tổ chức thực hiện các văn bản luật về HTX và
văn bản pháp luật có liên quan;
Thống nhất tổ chức thực hiện việc đăng ký HTX, Liên hiệp HTX trên
phạm vi toàn quốc;
Thống nhất tiếp nhận quản lý, báo cáo kết quả hoạt động hàng năm
của HTX, Liên hiệp HTX theo quy định của pháp luật; xây dựng hệ thống
thông tin về HTX, Liên hiệp HTX trên phạm vi toàn quốc;
Chủ trì xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch, chương trình, chính
sách hỗ trợ, ưu đãi đối với HTX, Liên hiệp HTX; chủ trì việc tổng kết, xây
dựng kế hoạch, chương trình, chính sách hỗ trợ, ưu đãi đối với HTX, Liên
hiệp HTX;
23

Thực hiện hoặc chỉ đạo thực hiện các mô hình thí điểm và nhân rộng
các mô hình HTX, Liên hiệp HTX phát triển có hiệu quả;
Chủ trì phối hợp với các cơ quan tiến hành thanh tra, kiểm tra việc
thực hiện pháp luật về HTX đối với các HTX, Liên hiệp HTX.
Xử lý và hướng dẫn xử lý các hành vì vi phạm pháp luật của HTX,
Liên hiệp HTX, của các nhân và tổ chức có hiệu quả theo quy định của pháp
luật; giải quyết những vướng mắc trong việc thực hiện các quy định của pháp
luật về HTX, Liên hiệp HTX.
Chủ trì công tác hợp tác quốc tế về phát triển HTX, Liên hiệp HTX.
Chủ trì hoặc tham gia nghiên cứu, tổng kết việc thực hiện chủ
trương, chính sách của Đảng và Nhà nước đối với HTX, Liên hiệp HTX.
Phối hợp với các cơ quan tài chính các cấp hướng dẫn và kiểm tra,
thanh tra việc thực hiện chế độ tài chính đối với HTX, Liên hiệp HTX theo
quy định của pháp luật.
Phối hợp với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các thành viên Mặt trận Tổ
quốc tổ chức thi hành pháp luật về HTX. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ
chức thành viên của Mặt trận tuyên truyền, vận động nhân dân tham gia xây
dựng và phát triển HTX, Liên hiệp HTX; tham gia với cơ quan nhà nước
trong việc xây dựng chính sách và giám sát thi hành pháp luật về HTX; triển
khai các chương trình, dự án phát triển HTX, Liên hiệp HTX.
- Các Bộ, cơ quan ngang Bộ trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của
mình có trách nhiệm thực hiện quản lý nhà nước đối với HTX, Liên hiệp
HTX:
Phối hợp với Bộ kế hoạch và đầu tư trong việc thực hiện hoàn thiện
các quy định pháp luật về HTX, xây dựng chiến lược, chính sách, chương
trình, kế hoạch phát triển HTX, Liên hiệp HTX.
24

Thực hiện chức năng quản lý nhà nước đối với HTX, Liên hiệp HTX
theo lĩnh vực quản lý nhà nước được phân công.
Thực hiện công tác tuyên truyền vận động nhân dân, tổ chức tham
gia và thành lập HTX.
Thực hiện các chính sách hỗ trợ, ưu đãi đối với HTX, Liên hiệp
HTX trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của minh.
Tạo điều kiện thuận lợi cho HTX, Liên hiệp HTX tham gia các chương
trình mục tiêu, chương trình phát triển kinh tế-xã hội.
- Trách nhiệm của Ủy ban nhân dân các cấp trong quản lý nhà nước
đối với HTX, Liên hiệp HTX.
Chỉ đạo kiểm tra việc thực hiện các nhiệm vụ quản lý nhà nước của
cơ quan quản lý nhà nước về HTX trên địa bàn.
Chỉ đạo xây dựng và tổ chức thực hiện chương trình, kế hoạch phát
triển HTX trên địa bàn.
Thực hiện công tác tuyên truyền, vận động nhân dân, tổ chức tham gia
và thành lập HTX.
Ban hành các biện pháp, chính sách hỗ trợ HTX, Liên hiệp HTX theo
thẩm quyền.
Tạo điều kiện thuận lợi cho HTX, Liên hiệp HTX tham gia các chương
trình mục tiêu, chương trình phát triển kinh tế-xã hội của địa phương.
Phối hợp, hỗ trợ Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên
ở các cấp, các tổ chức xã hội khác trong khu vực. Tổ chức thi hành pháp luật
về HTX, Liên hiệp HTX; Tuyên truyền, phổ biến pháp luật về HTX, Liên
hiệp HTX; triển khai các chương trình, dự án phát triển HTX, Liên hiệp
HTX; khuyến khích thành viên của tổ chức mình tham gia HTX.
25

Chính phủ quy định cụ thể việc phân công, phân cấp giữa các Bộ, cơ
quan ngang Bộ và địa phương trong quản lý nhà nước đối với HTX, Liên
hiệp HTX như trên là để thực hiện quản lý nhà nước đối với HTX, Liên hiệp
HTX một các thống nhất, tránh chồng chéo chức năng nhiệm vụ, thẩm quyền
hoặc buông lỏng trong quản lý để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, tạo
điều kiện thuận lợi cho HTX, Liên hiệp HTX hoạt động và phát triển.
1.3. Kinh nghiệm quản lý nhà nước đối với HTX trong nông
nghiệp tại một số địa phương
1.3.1. Kinh nghiệm tại các địa phương
1.3.1.1. Tại tỉnh Tiền Giang
Củng cố bộ máy hiện có như Sở Kế hoạch đầu tư là cơ quan đầu mối
giúp UND tỉnh quản lý nhà nước đối với HTX, thành lập một phòng chuyên
trách theo dõi, quản lý HTX, các Sở ngành cấp tỉnh bố trí một cán bộ chuyên
trách theo dõi HTX trong lĩnh vực ngành quản lý. Cấp huyện nhiệm vụ quản
lý nhà nước về HTX đưa về một đầu mối là giao cho Phòng Tài chính kế
hoạch huyện và đảm bảo có cán bộ chuyên trách theo dõi HTX lĩnh vực
ngành phụ trách. Ở cấp xã bố trí một cán bộ chuyên trách hoặc kiêm nhiệm
tùy quy mô, số lương HTX tại địa phương giúp cho các ngành, địa phương
nắm chắc được tình hình hoạt động của các HTX trên địa bàn, lĩnh vực phụ
trách từ đó làm tham mưu cho UBND các cấp thực hiện tốt chức năng quản
lý nhà nước về HTX, cũng như kịp thời giải quyết những khó khăn vướng
mắc của các HTX, giúp các HTX hoạt động đúng Luật và có hiệu quả.
Các Sở, ban ngành, UBND các cấp tổ chức tập huấn, bồi dưỡng kiến
thức về kinh tế tập thể, bản chất HTX kiểu mới cho cán bộ, công chức quản
lý nhà nước về kinh tế tập thể; việc tham gia các lớp tập huấn này mang
26

tính bắt buộc, xem như một tiêu chí đánh giá cán bộ hàng năm; tổ chức sơ
kết, tổng kết, đánh giá tình hình kinh tế tập thể trên địa bàn, nhân rộng những
mô hình HTX kiểu mới, hoạt động có hiệu quả, đồng thời giải quyết những
khó khăn vướng mắc của các HTX, xử lý những vi phạm, tạo điều kiện thuận
lợi để các HTX hoạt động đúng quy định của pháp luật về HTX.
Có cơ chế kiểm tra, thanh tra, giám sát trong việc thực hiện các quy
định của pháp luật cũng như xây dựng chế tài xử lý trong trường hợp các cơ
quan chức năng không thực hiện hoặc thực hiện không đúng trách nhiệm của
mình.
1.3.1.2. Tại tỉnh Vĩnh Long
Thực hiện Kết Luận 56-KL/TW, ngày 21-2-2013, của Bộ Chính trị về
“Đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 khóa IX về tiếp tục đổi mới,
phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể”, Tỉnh ủy Vĩnh Long tổ chức
triển khai, quán triệt nội dung Kết luận trong toàn Đảng bộ với 6.726 cuộc
cho 196.990 lượt cán bộ, đảng viên và nhân dân tham dự; đồng thời ban hành
Kế hoạch số 85-KH/TU cụ thể hóa Kết luận số 56-KL/TW cùng với Quyết
định số 780-QD/TU, ngày 30-12-2014, về việc kiện toàn Ban Chỉ đạo phát
triển kinh tế tập thể giai đoạn 2011-2015. Đến nay, tỉnh đã tổ chức được 20
lớp tập huấn, bồi dưỡng về kinh tế tập thể cho 2.371 lượt cán bộ, công chức
các cấp, cán bộ chủ chốt các HTX, ban quản lý các tổ hợp tác; 72 cuộc kiểm
tra Luật HTX năm 2012 cùng với các nghị định của Chính phủ và thông tư
của các bộ, ngành Trung ương về hướng dẫn thực hiện Luật cho 2.736 lượt
cán bộ, công chức, thành viên Hội đồng quản trị, ban kiểm soát, thành viên
các HTX, Liên hiệp HTX tham dự. Tỉnh đã ban hành một số chính sách để
hỗ trợ, khuyến khích các đơn vị kinh tế tập thể phát triển; xem xét điều chỉnh,
bổ sung một số chính sách hỗ trợ, khuyến
27

khích kinh tế tập thể phù hợp với quy định của Luật HTX năm 2012; xúc tiến
thành lập Quỹ hỗ trợ phát triển HTX của tỉnh.
Sau 3 năm triển khai Kết luận số 56-KL/TW, thành phần kinh tế tập
thể của tỉnh đã có bước chuyển tích cực: thành lập mới 31 HTX và giải thể
23 HTX, tính đến tháng 12-2015, toàn tỉnh có 110 HTX (tăng 6,7% so với
năm 2012) và 1 Liên hiệp HTX; thu hút 7.088 thành viên, giải quyết việc làm
cho 6.972 lao động; tổng vốn hoạt động năm 2015 của các HTX, Liên hiệp
HTX đạt trên 335,5 tỷ đồng, trong đó vốn điều lệ là 167,6 tỷ đồng (tăng
17,5% so với năm 2012).
Nhiều HTX trong lĩnh vực nông nghiệp đã được tập trung củng cố để
nâng cao chất lượng hoạt động, chất lượng dịch vụ cung cấp cho thành viên,
mạnh dạn đầu tư vốn, liên kết trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm với các
doanh nghiệp; hoạt động sản xuất gắn kết với thương mại dịch vụ; tham gia
các chương trình khuyến nông, đầu tư sản xuất sạch theo tiêu chuẩn VietGap,
GlobalGap, đăng ký thương hiệu sản phẩm.
1.3.1.3. Tại tỉnh Đồng Tháp
Đồng Tháp đang thúc đẩy kinh tế hợp tác, ban hành nhiều cơ chế,
chính sách hỗ trợ HTX. Tỉnh đã lập Quỹ hỗ trợ HTX để tạo điều kiện cho
các HTX tiếp cận được nguồn sản xuất kinh doanh. Ngoài ra, chú trọng nâng
cao năng lực quản trị cho đội ngũ lãnh đạo và các chức danh khác của HTX.
Đặc biệt có chương trình đào tạo cán bộ ngành nông nghiệp; sinh viên tốt
nghiệp các ngành liên quan đến nông nghiệp, quản trị kinh doanh được biệt
phái về xã đảm nhận chức danh Phó giám đốc HTX trong thời gian 3-5 năm.
Hiện nay, Đồng Tháp đã thu hút được nhiều doanh nghiệp đầu tư vào
lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn. Đã có nhiều doanh nghiệp đầu tư theo
hướng liên kết bền vững, đầu tư công nghệ mới, tiên tiến trong sản xuất
28

nông nghiệp. Đã có nhiều doanh nghiệp tham gia mua cổ phần trong các
HTX để gắn bó lâu bền hơn với người nông dân. Đó là tín hiệu mới, cho thấy
ý thức cùng chịu trách nhiệm, cùng chia sẽ lợi nhuận và rũi ro giữa các tác
nhân tham gia chuỗi ngành hàng đã hình thành.
Đối với HTX chuyển đổi theo Luật HTX năm 2012, sẽ được hỗ trợ
kiện toàn nhân lực cho các HTX, giúp các HTX xây dựng chiến lược phát
triển dài hạn. Bên cạnh đó tỉnh cũng sẽ hỗ trợ hình thành các "doanh nghiệp
nông nghiệp" khi đủ điều kiện.
Đồng Tháp tham gia Dự án do Ngân hàng Thế giới tài trợ, tổng vốn
tài trợ cho Đồng Tháp thực hiện Dự án khoảng 340 tỷ đồng. Để thực hiện tốt
Dự án, tỉnh đã chọn 6 địa phương tham gia thực hiện gồm: Tân Hồng, Hồng
Ngự, Thanh Bình, Tam Nông, Tháp Mười, Cao Lãnh với tổng diện tích trên
37.000ha ở 39 HTX và 01 tổ hợp tác. Dự kiến, Dự án sẽ hỗ trợ cho HTX
60% chi phí để đầu tư máy gặt đập liên hợp, máy cấy, máy trang phẳng đồng
ruộng...không quá 80% chi phí đầu tư trạm bơm điện, thủy lợi, giao thông
nối các khu sản xuất...Ngoài ra, HTX có 50% nông dân áp dụng 3 giảm 3
tăng, Dự án sẽ hỗ trợ cơ sở hạ tầng, hàng hóa thiết bị; nếu HTX có 50% nông
dân áp dụng 1 phải 5 giảm thì Dự án sẽ hỗ trợ hợp đồng liên kết, xây dựng
tiêu thụ, cung cấp các dịch vụ nông nghiệp...
1.3.2. Bài học kinh nghiệm
Khảo cứu về quản lý Nhà nước đối với HTX trong nông nghiệp tại các
địa phương nêu trên cho thấy:
Thứ nhất, để phát triển HTX địa phương đều nhận thức rõ về vị trí, vai
trò của HTX, bắt đầu từ việc quán triệt các nghị quyết của Đảng, xây dựng
được chương trình hành động toàn diện, cụ thể; đề ra các chỉ tiêu và biện
pháp sát thực tế, phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ, đi kèm theo đó là cân đối
được các nguồn lực, tạo sự đồng thuận trong nhân dân.
29

Thứ hai, có sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy chính quyền các
cấp, nhất là người đứng đầu. Trong những năm qua, những địa phương có
HTX nông nghiệp phát triển đều có sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của cấp ủy
đảng, chính quyền, Mặt trận tổ quốc, các đoàn thể nhân dân; có sự phân công
cán bộ trực tiếp chỉ đạo một số chương trình trọng điểm trong nông nghiệp,
nông thôn, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, gắn với phát triển HTX, tổ chức thực
thi các chính sách hỗ trợ HTX một cách đồng bộ, có trọng tâm, trọng điểm.
Thứ ba, trên cơ sở các chính sách hỗ trợ do Trung ương quy định, tỉnh
cần xây dựng các chính sách đặc thù, các giải pháp đột phá giúp HTX phát
triển. Cụ thể, tăng đầu tư từ ngân sách cho công tác tuyên truyền hỗ trợ thành
lập HTX; có chính sách hỗ trợ về đất đai làm trụ sở, cơ sở sản xuất, hỗ trợ
lãi suất vay vốn, hỗ trợ nhân lực quản trị HTX... Đồng thời, đổi mới cơ chế
chính sách khuyến khích các HTX liên kết với doanh nghiệp trong tổ chức
sản xuất tiêu thụ chuỗi giá trị, nâng cao hiệu quả sản xuất của HTX và thành
viên.
Thứ tư, trong lãnh đạo, chỉ đạo phát triển HTX phải xuất phát từ như
cầu của thực tiễn, tôn trọng các quy luật khách quan, không gò ép, chạy theo
thành tích mà phát triển HTX, nhưng cũng không buông lỏng lãnh đạo, chỉ
đạo, quản lý hỗ trợ, tạo điều kiện để HTX phát triển bền vững. Nhiều địa
phương đã chú trọng đến phát triển kinh tế tập thể, HTX, tổng kết, đúc rút
kinh nghiệm và nhân rộng mô hình mới, hiệu quả.
Thứ năm, ở từng cấp tỉnh, huyện, xã cần có phân công cơ quan quản
lý HTX thống nhất, các sở của tỉnh có phòng chuyên môn quản lý chuyên
trách, ở huyện phân công Phòng Tài chính kế hoạch tham mưu cho UBND
huyện quản lý Nhà nước về HTX nói chung, giao cho Phòng Nông nghiệp
30

và phát triển nông thôn trực tiếp theo dõi, quản lý, hướng dẫn và thực hiện các
chính sách hỗ trợ đối với HTX nông nghiệp.
Tiểu kết chương 1
Chương 1 đã đi sâu vào phân tích khái niệm của HTX, khái quát một số
mô hình HTX ở Việt Nam, qua đó rút ra những kinh nghiệm trong quản lý nhà
nước về HTX. Nêu lên cơ sở pháp lý của việc xây dựng và phát triển HTX và
những nội dung quản lý nhà nước đối với HTX, trong đó có đi vào những nội
dung cụ thể của quản lý Nhà nước đối với HTX nông nghiệp ở cấp huyện. Đồng
thời nhấn mạnh vai trò của HTX nông nghiệp đối với sự phát triển kinh tế-xã
hội của địa phương. Tham khảo kinh nghiệm quản lý nhà nước đối với HTX
nông nghiệp của một số địa phương, từ đó rút ra kinh nghiệm. Đây là cơ sở
khoa học cho việc xây dựng và phát triển HTX nói chung và HTX nông nghiệp
nói riêng, đồng thời là cơ sở để đối chiếu công tác quản lý nhà nước đối với
HTX nông nghiệp trong thực tiễn.

Cơ sở khoa học của quản lý nhà nước đối với hợp tác xã trong nông nghiệp.docx

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Cơ sở khoa học của quản lý nhà nước đối với hợp tác xã trong nông nghiệp.docx

Similar to Cơ sở khoa học của quản lý nhà nước đối với hợp tác xã trong nông nghiệp.docx (20)

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói 🥳🥳 Liên hệ ZALO/TELE: 0917.193.864 ❤❤

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói 🥳🥳 Liên hệ ZALO/TELE: 0917.193.864 ❤❤ (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (11)

Cơ sở khoa học của quản lý nhà nước đối với hợp tác xã trong nông nghiệp.docx