2. 1. Definizioa.
2. Ezaugarriak.
3. Tamaina eta egitura.
4. Motak.
5. Erreplikazioa.
6. Beste birus mota batzuk.

3. Birusak mikrobio motak dira.
Patogenoak izan daitezke.
Birusek ez dute beren kabuz ugaltzeko gaitasunik
eta zelula bizidunak inbaditzen dituzte.
Makinaria metabolikoa erabiltzen dute bere material
genetikoa erreplikatu ahal izateko.
Zelula eukarioto nahiz prokariotoak eraso ditzake.
Birusek eragindako gaixotasunen larritasuna asko aldatzen
da mikrobioaren arabera.

4. Birusek ez dute organulurik eta ezta autonomia metabolikorik ere, beraz,
ez dira zelulatzat hartzen.
Beren bizi zikloak bi fase ditu: Bata extrazelularra (zelulatik kanpokoa)
eta metabolikoki inertea, eta bestea intrazelularra (ugalketa ematen
denekoa).

5. Birusen tamaina 24 nanometrotik hasi eta 300 nanometroetarainokoa izan
daiteke.
Hain izaki txikiak izateagatik, beren aurkikuntza oso berandu gertatu zen.
Birusen existentziaz dagoen lehen erreferentzia Dimitri Ivanovski errusiar
botanikoak eginikoa da. Hau, tabakoaren mosaiko izeneko gaixotasun
eragilearen bila zebilen eta zera ondorioztatu zuen, bakterioak baino toxina
edo organismo txikiago bat izango zela eragile hori, bakterioak atxiki
zitzaketen iragazkiak iragan baitzitzazkeen. Eragile patogeno hauei, birus
iragazkor deitu zien.
30. hamarkadan, poro txikiagoko iragazkiak erabiliz, birus kantitate handiak
lortzea ahalbideratzen duen in vitro hazkuntza zelular teknikekin,
ultrazentrifugazioarekin eta azkenik mikroskopio elektronikoa eta X izpien
difrakzioaz, birusak ikustea lortu zen.

6. Kristalizagarritasuna: birusak kristalizagarriak dira. Partikula birikoek forma
geometriko doiak dituzte eta beren artean berdin-berdinak dira, beste organulu,
organismo eta zelulak ez bezala. Bolumen eta forma berdinekoak izanik,
partikula birikoek pauta tridimentsional erregularretan ordenatzeko joera dute,
kristalizatzekoa alegia.
Beren egituran proteinazko kapside batek azido nukleikoa biltzen du,
hau DNA edo RNA izan daitekeelarik. Egitura hau bere baitan proteina
desberdinak izan ditzakeen geruza lipidiko batez inguratuta egon daiteke,
birusaren izaeraren arabera.

7. Birus helikoidalak: Kapside helikoidala subunitate mota bakar batez osatua
dago. Subunitateak ardatz zentral batera lotzen dira barnean hutsunea duen
egitura helikoidala osatuaz. Honela, harizpi itxurako birioiak osatzen dira zeinak
motz eta zurrun edo luze eta oso malgu izan daitezkeen. Material genetikoa,
gehienetan kate bakarreko RNA, baina batzuetan ssDNA, proteinazko helizeari
lotuta dago, karga negatibodun azido nukleikoa eta karga positibodun proteinen
arteko interakzioen ondorioz. Orohar, kapside helikoidalaren luzera, barnean
daraman azido nukleikoaren luzeraren araberakoa da eta diametroa berriz
protomeroen tamaina eta antolamenduaren araberakoa. Asko
ikertutako tabakoaren mosaikoaren birusa da birus helikoidal baten adibidea.

8. Birus ikosaedrikoak: Kapside ikosaedrikoek
esfera itxura dute behar baino handipen
txikiagoaz begiratuz gero, baina berez
ikosaedro baten itxura hartzen dute. Mota
ezberdinetako kapsomeroek lotura ez kobalente
bidez ikosaedro erregular bat osatzen dute, 20
aurpegi triangular eta 12 ertzeko poliedroa
alegia. Erdialdean hutsune bat geratzen da non
azido nukleikoa kokatzen den, bildu bildu
eginda. Batzuek aurpegi gehiagoko poliedroak
osatzen dituzte eta batzuek kapsidetik
kanpokaldera irteten diren zuntz proteikoak
ager ditzakete. Birus ikosaedrikoen adibide
moduan ditugu pikornabirusak (hotzeri eta
faringitien sortarazleak) eta
baita adenobirusak ere .

9. Birus konplexuak: Aldaera txiki batzuek ager ditzakete, baina orokorrean
beren egiturak zati hauek agertzen ditu:Azido nukleikoa daraman buru bat,
ikosaedro itxurakoa.
Egitura helikoidala duen isatsa, zilindro huts formakoa.
Kapsomeroz osatutako lepoko bat burua eta isatsaren artean.
Oinaldeko plaka bat isatsaren azken muturrean, birusa ostalariaren mintz
zelularrari lotzen laguntzeko ainguratze puntu batzuekin. Plaka honetatik,
proteinazko zuntz batzuk ere irteten dira, finkapen hori gauzatzen laguntzen
dutenak.
Birus bakteriofago gehienek itxura konplexu hau agertzen dute.

10. Birusek ostalaria infektatu eta gaixotasuna hedatu ahal izateko ugalketa ezinbestekoa dute.
Horretarako ostalariaren zelula erabiltzen dute, beren kasa erreplikatzeko gaitasunik ez baitute.
Birusen errreplikazio zikloa asko aldatzen da birus mota batetik bestera, baina funtsean sei
oinarrizko urratsez osatzen da.
Birusen erreplikazio zikloa.
Finkapena. Birusak eta ostalariak "talka" egiten dute eta ezagutza ematen da. Birusaren kapsideko
proteina eta ostalariaren zelulako hartzaile espezifikoen arteko lotura itzulezina da.
Barneraketa. Birus espeziearen arabera barneraketa desberdina izan daitekeen arren,
orokorrean endozitosia edo mintzarekin fusioa erabiltzen dute. Bakteriofagoen kasuan genomaren
injekzioa ematen da.
Biluztea. Birusaren azido nukleikoa ostalariaren zelulan askatzen den momentua da, horretarako
zelularen entzimek kapsidea degradatzen dute.
Erreplikazioa. Birus berrien eraketarako beharrezkoak diren osagaien sintesia da, hots, RNAm eta
proteinena.
Heltzea. Genoma eta kapsidearen artean ensanblaia gertatzen da.
Askapena. Birusak zelulatik lisi edo gemazio bidez askatzen dira. Estalkidun
birusek gemazioa erabiltzen duten bitartean, estalki gabekoak zelulan pilatzen joaten dira denbora
batez eta ondoren, zelula lisiz puskatzen dute.

11. ARN birusak ADN birusak
A Hepatitisaren birusa Adenobirusa.
Amorruaren birusa. Barizela-zoster birusa.
C Hepatitisaren birusa. Baztangaren birusa.
Ebola birusa. C Hepatitisaren Birusa.
Errinobirusa. Epstein-Barr birusa.
Errotabirusa. Flabibirusa.
Errubeolaren birusa. Herpes arruntaren birusa.
GIB (Giza Immunoeskasiaren Parbobirusa.
Birusa). Zitomegalobirusa.
Hazizurriaren birusa.
Influenza birusa (Gripearena).
Koronabirusa.
Parainfluenza birusa.
Poliobirusa.