Zitologia - BATX-1

1. ZELULA PROKARIOTOA
• Zelula prokarioto guztiek oso egitura sinplea dute.
• Material genetikoa, erribosomak, zitosola eta mintza
dute.
Gainera egitura hauek dituzte:
 MESOSOMAK: mintzaren tolesturak dira. Bertan
zelula-arnasketa gertatzen da. Zenbaitetan DNAren
bikoizketan ere parte hartzen dute.
 PARETA ZELULARRA: forma eta babesa ematen dute.

2. ZELULA PROKARIOTO BAKTERIANO BATEN
OINARRIZKO EREDUA

3. MIKROSKOPIO ELEKTRONIKOZ
BEHATUTAKO BAKTERIOA

4. ZELULA EUKARIOTOA
Zelula eukarioto mota ugari daude, baina
antolamendu bera, hiru atal hauez osatua da:
guztiek
dute
 MINTZ PLASMATIKOA: mugatzen du zelula, isolatu gabe.
Landare-zeluletan eta onddoetan pareta zelularrak inguratzen du
mintz hori.
FUNTZIOAK:
Mintzaren bitartez zelulak behar dituen materia eta
energia hartzen ditu.
Ingurunearen ezaugarriak eta aldaketak detektatzen ditu.
Mezuak igortzen ditu kanpora.
 NUKLEOA: konpartimendurik handiena.
 ZITOPLASMA: hartzen ditu bere baitan zitosola edo
hialoplasma, eta bertan dauden zitoeskeletoa, erribosomak eta
organuluak.

5. MOLEKULEN GARRAIOA ZELULA-MINTZEAN ZEHAR

6. MOLEKULEN GARRAIOA ZELULA-MINTZEAN ZEHAR

7. LANDARE-ZELULA
BATEN
MIKROARGAZKI
ELEKTRONIKOA

8. PANKREAKO
ZELULA
JARIATZAILEEN
MIKROARGAZKI
ELEKTRONIKOA

9. ANIMALIA-ZELULA EUKARIOTOAREN OINARRIZKO EREDUA

10. LANDARE-ZELULA EUKARIOTOAREN OINARRIZKO EREDUA

11. ANIMALIA-ZELULA EUKARIOTOA

12. NUKLEOA
Zelula eukariotoaren konpartimendu nabarmenena da, eta
nukleo-mintzak mugatzen du. Poroak ditu, eta nukleoaren eta
zitoplasmaren arteko molekula trukea ahalbidetzeko.
NUKLEOPLASMA: nukleoko
kromatina eta nukleoloa.
ingurune
urtsua
da.
Bertan
daude
KROMATINA: DNA eta proteinak elkartuta da. Proteina eta DNA
molekula bakoitza kromatina zuntz bat da. DNA molekulen kopurua
berezkoa du espezie bakoitzak. Giza zelulak 46 molekula ditu, beraz,
46 kromatina zuntz. Kromatina ez dagoenez oso tolestuta, posible da
haren transkripzioa eta bikoizketa.
NUKLEOLOA: DNA zati bat, RNAr eta proteinak dira osagaiak.
Erribosomen azpiunitateaak eratzen dira.

13. NUKLEOA
Zelula guztiek, zatitu aurretik, bikoiztu egiten dituzte beren
DNA.
Zelula-zatiketa hastean, kromatina zuntzak kiribildu egiten
dira, KROMOSOMAK sortuz.
Zatiketa hasieran, kromosomak bikoitzak dira, hau da,
bakoitzak bi kromatidaz osatuta dago, zentromero izeneko
gune batez elkarri lotuta.
Zelula zatitzen denean, kromosona bakoitzeko bi kromatidak
banandu egingo dira, eta bi zelulakumeen nukleoa osatuko
dute.

14. DNAREN BIKOIZKETA, ZELULAREN ZATIKETA-PROZESUAN

15. Paramezio baten ugalketa

16. NUKLEOA
Kromosomak binakabinaka dira antzekoak.
Bikote bakoitzeko bi
kromosomei KROMOSOMA
HOMOLOGOAK esaten zaie,
antzekoak baitira tamaina
eta forman, eta, gainera,
ezaugarri bereko geneak
dituzte.
Halere, kromosoma
homologoak ez dira
berdinak.
9. Kromosoma homologo parea

17. NUKLEOA
Kromosoma
homologoez
elkartutako
eta
nazioarteko
hitzarmen baten arabera ordenatutako espezie baten
kromosoma multzoari KARIOTIPO esaten zaio.
Gizonezko baten
kromosoma
multzoaren
argazkia, globulu
zuri baten
zatiketaren unean
lortua.

18. GIZONEZKO BATEN KARIOTIPOA

19. KROMATINA ZUNTZ BATEK ZELULAREN BIZITZAN
IZATEN DITUEN ALDAKETEN ESKEMA
Kromatinaren
DNA bikoiztea
Kromatina
kiribiltzea, bi
kromatidako
kromosoma eratuz
Kromosomaren bi
kromatida
bereiztea
Kromosoma
zabaltzea,
kromatina
eratuz

20. ZITOPLASMA
ZITOSOLA edo HIALOPLASMA: zitoplasma ingurune urtsua da;
uraz gainera, molekula mota ugariz osatua.
Bertan erreakzio kimiko ugari gertatzen dira, eta erreserbako
gaiak gordetzen dira, inklusio izenekoak.
ZITOESKELETOA:
Proteina-zuntz eta
-mikrotubulu sare
bat da.
Mikrotubuluek
zentriolo izeneko
bi egitura zilindriko
eratzen dituzte.
Zentrioloak
animalia-zelulen
ezaugarri dira.

21. ERRIBOSOMAK
Zelula
eukariotoetako
prokariotoetakoak baino.
erribosomak
handiagoak
dira
Batzuk zitosolean libre daude, besteak erretikuluaren mintzei
atxikita.
RNA meluzariak nukleotik atera duen mezu
erribosometan itzultzen da, proteinak sintetizatuz.
genetikoa

22. ERRETIKULU ENDOPLASMATIKOA
Mintzeko zaku eta tubulu sistema bat da, zelula osoan
hedatzen dena. Bi mota daude:
• Erretikulu endoplasmatiko zimurtsua: erribosomak atxikita
dituena, horietan sintetizatutako proteinak zelulako beste
toki batzuetara garraiatzen dira. Zati batek nukleo-mintza
sortzen du
•
Erretikulu
endoplasmatiko
leuna:
erribosomarik ez
duena, lipidoen
sintesian
parte
hartzen du, eta
zelulan sartzen
diren
molekula
toxikoak
eraldatzen ditu
ditu.

23. GOLGI APARATUA
Zaku zabal batzuk dira, bertan erretikulutik datozen proteinak
osatu eta paketatu egiten dira, ondoren kanpora askatzen
dira jariatze-besikulak sortuz, edo batzuk zelulan geratzen
dira.

24. ZELULA JARIATZAILE BATEN XEHETASUNA

25. Mintz
batez
mugatutako
konpartimendu
ak dira.
Erreserbako
substantziak
edo hondakinak
metatzen dira.
Askoz
garatuago
daude landarezeluletan
animaliazeluletan baino.
BAKUOLOAK

26. Zelula
eukarioto
guztiek dituzte.
MITOKONDRIOA
Mintz bikoitza dute:
kanpokoa
eta
barrukoa, barrurantz
tolesten dena gandor
mitokondrialak
eratuz.
Barruko
ingurunea
matrizea da, bertan
ura, DNA zirkularra,
RNA
eta
prokariotoetako
erribosomak
daude,
besteak beste.
Mitokondrioen
funtzioa
arnasketa
zelularra egitea da.
Mikrokopio elektronikoan egindako argazkia

27. MITOKONDRIOAREN EGITURA

28. MATERIA- ETA ENERGIA-ERALDAKETA
ARNASKETA ZELULARREAN

29. KLOROPLASTOAK
Landare-zeluletako berezko organulua. Mintz bikoitza dute,
eta, gainera tilakoideak izeneko mintz sistema bat.
Tilakoideetako mintzek pigmentu fotosintetikoak dituzte.
Barruko ingurunea estroma da, bertan ura, DNA zirkularra,
RNA eta prokariotoetako erribosomak daude.
Organulu horietan fotosintesia egiten da.
Kloroplastoaren
egitura

30. MATERIAREN ETA ENERGIAREN ERALDAKETA
FOTOSINTESIAN
ZENBAIT ZELULA, INGURUNETIK MOLEKULA EZ-ORGANIKOETATIK
(ura, karbono dioxidoa eta gatz mineralak) ABIATUTA SORTZEN
DITUZTE BEREN MOLEKULA ORGANIKOAK; ZELULA AUTOTROFOAK
DIRA.
MATERIAREN ERALDAKETA HORI EGITEKO GAI EZ DIREN ZELULEK
MOLEKULA EZ-ORGANIKOEZ GAINERA MOLEKULA ORGANIKOAK ERE
HARTU BEHAR DITUZTE INGURUNETIK. ZELULA HETEROTROFOAK
DIRA.

31. Mikrokopio elektronikoan egindako argazkia

32. Giza zelulen mikroargazki elektronikoa
1. Mitokondrioa
2. E. E. Z
3. Golgi aparatua
4. Besikula
5. Erribosomak
6. Hialoplasma
7. Mintz plasmatikoa
8. Nukleo-mintza
9. Nukleoloa
10. Kromatina
11. Nukeoplasma

33. 1. Zelula pareta
5. Nukleoplasma
9. Erribolomak
2. Kloroplastoa
6. Nukleoloa
10. Mintz plasmatikoa
3. Mitokondrioa
7. E. E.
11. Hialoplasma
4. Nukleo-mintza
8. Bakuoloa
Hosto baten zelulen mikroargazki elektronikoa