Big bull temple and Dodda ganapathi temple history (kannada)

1. ಇತಿಹಾಸ ಸ್ಾಾತಕ ೋತತರ ಅಧ್ಯಯನ ಮತತತ ಸಂಶ ೋಧ್ನಾ ಕ ೋಂದ್ರ
ಸಕಾಾರಿ ಕಲಾ ಕಾಲ ೋಜತ
ಅಂಬ ೋಡ್ಕರ್ ವೋಧಿ, ಬ ಂಗಳೂರತ –560001
ಪತಿರಕ : 4.1– ಇತಿಹಾಸ ಮತತತ ಗಣಕೋಕರಣ
(History and Computing)
ನಿಯೋಜಿತ ಕಾಯಾ
ವಷಯ : ದ ಡ್ಡಬಸವಣಣ ದ ೋವಾಲಯ ಮತತತ ದ ಡ್ಡಗಣಪತಿ ದ ೋವಾಲಯ
ಅಪಾಣ
ಮಾಗಾದ್ರ್ಾಕರತ
ಶ್ರೋಮತಿ ಸತಮಾ ಡಿ
ಸಹಾಯಕ ಪ್ಾರಧ್ಾಯಪಕರತ
ಇತಿಹಾಸವಭಾಗ
ಸಕಾಾರಿ ಕಲಾ ಕಾಲ ೋಜತ
ಬ ಂಗಳೂರತ-560001
ಡಾ|| ಆರ್. ಕಾವಲಲಮಮ
ಸಂಯೋಜಕರತ
ಇತಿಹಾಸ ಸ್ಾಾತಕ ೋತತರ
ಅಧ್ಯಯನ ಮತತತ
ಸಂಶ ೋಧ್ನ ಕ ೋಂದ್ರ
ಸಕಾಾರಿ ಕಲಾ ಕಾಲ ೋಜತ
ಬ ಂಗಳೂರತ-560001
ಅರ್ಪಾಸತವವರತ
ಸವತ.ಎಸ್
ದ್ವಿತಿೋಯ ಎಂ.ಎ- 4 ನ ೋ ಸ್ ಮಿಸಟರ್
ನ ಂದ್ಣಿ ಸಂಖ್ ಯ: HS200212
2021-2022
ಬ ಂಗಳೂರತ-560001

2. ಸುಸ್ವಾಗತ

3. ವಷಯಗಳು
ರ್ಪೋಠಿಕ :-
 ದೊಡ್ಡ ಬಸವಣ್ಣದ ೇವವಲಯದ ಇತಿಹವಸ
 ದೊಡ್ಡ ಬಸವಣ್ಣ ದ ೇವವಲಯದ ಹೊಸ ಮತುು ಹಳ ಯ ಛವಯ ಿತತರ
 ದ ೇವವಲಯ ರಚನ
 ದೊಡ್ಡ ಬಸವಣ್ಣ ದ ೇವವಲಯದ ನಂದಿ
 ಮಹವದವಾರ
 ದ ೇವವಲಯ ಮುಖ ಮಂಟಪ
 ಬಸವಣ್ಣ ದ ೇವವಲಯದ ಅಲಂಕವರದ ವಿನವಾಸ
 ಏಕಶಿಲವ ಧ್ವಜಸುಂಭ
 ದೊಡ್ಡ ಬಸವಣ್ಣ ದ ೇವವಲಯದ ವವಸುುಶಿಲಪ
 ಕಹಳ ಬಂಡ ಹವಗೊ ಗೊೇಪರ ಮಂಟಪ
 ಜವತ್ ರ' (ಕಡ್ಲ ಕವಯಿ ಪರಿಷ )
 ದೊಡ್ಡ ಗಣ್ಪತಿ ದ ೇವವಲಯದ ಇತಿಹವಸ
 ದೊಡ್ಡ ಗಣ್ಪತಿ
 ಗರಂಥ ಋಣ್

4. ಪೇಠಿಕ
 ದೊಡ್ಡ ಬಸವಣ್ಣ, ಅಥವವ "ಬುಲ್ ಟ ಂಪಲ್, ದ ೇವಸ್ವಾನ ಅಗರಸ್ವಾನ ಪಡ ದಿದ , ಬ ಂಗಳೂರು ಕ ೊೇಟ ಯಿಂದ ದಕ್ಷಿಣ್ಕ ೆ ಸುಮವರು ಮೊರು ಕಿ.ಮೇ. ದೊರದಲ್ಲಿರುವ ಬಸವಣ್ಣ
ದ ೇವವಲಯದ ಪರಿಸರ ಹಲವವರು ಧ್ಮಮ ಪಂಥಗಳ ಸಂಗಮ,
 ದೊಡ್ಡ ದ ೊಡ್ಡ ಬಂಡ ಗಳಿರುವ ಈ ಪರಿಸರ ಒಂದು ಕವಲದಲ್ಲಿ ನಗರದ ಹೊರವಲಯದಲ್ಲಿರುವ ಕಿರುದವದ ಬ ಟಟ, ಅದರ ಸುತುಲೊ ಹಚಚಹಸಿರಿನ ಪ ೈರುಗಳಿಂದ ಕಂಗ ೊಳಿಸುವ
ಹೊಲಗಳು, ಕಿರಿದವದ ಬ ಟಟದ ಮೇಲ ಬೃಹತ್ ನಂದಿ ವಿಗರಹಕ ೆ ಕಟಟಲವದ ದ ೇವವಲಯವ ೇ 'ದೊಡ್ಡ ಬಸವಣ್ಣನ ಗುಡಿ'.
 ಇದು ಬ ಂಗಳೂರಿನಂದ ದಕ್ಷಿಣ್ಕ ೆ ರವಮು ಅಥವವ ಮೈಸೊರಿಗ ತ್ ರಳುವ ಮವಗಮದಲ್ಲಿದದ ದ ೇವವಲಯ ವವಗಿತುು.
 ಕಹಳ ಬಂಡ , ದೊಡ್ಡ ಬಸವಣ್ಣ ದ ೇವವಲಯದ ಬ ಟಟದ ಮೊಲಕ ಈಗಿನ ಪರಿಹರ ಬ ಟಟ ಮತುು ಗವಿಗಂಗವಧ್ರ ೇಶ್ಾರ ದ ೇವವಲಯದ ಮುಂಭವಗದಿಂದ ಈಗಿನ ಗಿರಿನಗರ
ಬ ಟಟಗಳಮೊಲಕ ಹವದು ಕ ಂಗು ತಲುಪಬಹುದವಗಿತುು ಅಲ್ಲಿಂದ ಬಿಡ್ದಿ ಮವಗಮವವಗಿ ರವಮಗಿರಿ ಬ ಟಟದ ಮೊಲಕ ಶಿರೇರಂಗಪಟಟಣ್ ಮತುು ಮೈಸೊರು ಪರದ ೇಶ್ಕ ೆ ಪರವ ೇಶ್
ಮವಡ್ಬಹುದವಗಿತುು.
 ಹಳ ಯ ಮವಗಮ ಮಧ್ಾದಲ್ಲಿದುದದರಿಂದ, ದೊಡ್ಡಬಸವ ದ ೇವವಲಯ ಹಲವವರು ಪರವವಸಿಗರ ಬರವಣಿಗ ಗಳಲ್ಲಿ ಉಲ ಿೇಖಗ ೊಂಡಿದ . ಈ ದೊಡ್ಡ ಬಸವಣ್ಣ ದ ೇವವಲಯದ
ಬ ಟಟಗಳಲ್ಲಿಯೇ ದೃಷಭವವತಿ ನದಿ ಹುಟುಟತುದ ಂಬು ಹ ೇಳುತ್ವುರ .

5.  ಹಳ ಯ ಶ್ಸನವಂದು ನಂದಿ ವಿಗರಹದ ಬದದಡಿಯಲ್ಲಿದುದ 'ಇಲ್ಲಿ ವೃಷಭವವತಿ ನದಿಯು ನಂದಿಯ ಪವದದಡಿಯಲ್ಲಿ ಹುಟುಟತುದ ' ಎಂದು ಹ ೇಳುತುದ .
 ಈ ದ ೇವವಲಯ ಕುರಿತು ಒಂದು ಐತಿಹಾವಿದ . ಬ ಟಟದ ಸುತುಲ್ಲನ ಜಮೇನುಗಳಲ್ಲಿ ರ ೈತರ ಕಡ್ಲ ೇಕವಯಿ ಹೊಲಗಳಿದದವು, ಕಟವವಿಗ ಬಂದ ಬ ಳ ಯನುು ರವತಿರ
ವ ೇಳ ಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಗೊಳಿ ಒಂದು ತಿಂದುಹವಕುತಿುತುು.
 ರವತಿರಯ ವ ೇಳ ಯಲ್ಲಿ ಬ ಟಟದ ಮೇಲ್ಲದದ ನಂದಿ ವಿಗರಹ ಗೊಳಿಯ ರೊಪ ತ್ವಳಿ ಕಡ್ಲ ೇಕವಯಿ ತಿನುುವುದನುು ಕಂಡ್ ರ ೈತರು ಸಾತಃ ನದಿ ದ ೇವರು ಪವವಡ್ ರೊಪದಲ್ಲಿ ಧ್ರ ಗ ಅವತರಿಸಿ ತಮಗ
ಆಶಿೇವಮದಿಸುತಿುದವದನ ಎಂದುಕ ೊಂಡ್ು ತಮಮ ಕಡ್ಲ ೇಕವಯಿ ಬ ಳ ಯನುು ಕವಪವಡ್ುವಂತ್ ನಂದಿಯಲ್ಲಿ ಮೊರ ಇಟಟರು,
 ತ್ವವು ಬ ಳ ದ ಕಡ್ಲ ೇಕವಯಿಯನುು ಬಸವಣ್ಣನಗ ಅಪಮಸಿ ಅನಂತರ ಆಳ ದುಳಿದುದನುು ತಮಮ ಮನ ಗ ತ್ ಗ ದುಕ ೊಂಡ್ು ಹೊೇದರ ಂದು ಐತಿಹಾ ಹ ೇಳುತುದ .
 ರ ೈತರು ಪರತಿವಷಮ ತ್ವವು ಬ ಳ ದ ಕಡ್ಲ ೇಕವಯಿಯನುು ಮೊದಲು ಬಸವನಗ ಆಪಮಸುವ ಆಚರಣ ಕ ೈಕ ೊಂಡ್ರು. ಆ ಆಚರಣ ಯೇ ಪರತಿವಷಮ 'ಕಡ್ಲ ೇಕವಯಿ ಪರಿ” ಷ ಎಂಬ ಸ್ವಂಪರದವಯಿಕ
ಹಬಬದ ರೊಪದಲ್ಲಿ ಪರಚಲ್ಲತಕ ೆ ಬಂದಿತು ಎಂದು ಹ ೇಳಲವಗುತುದ

6. ದೊಡ್ಡ ಬಸವಣ್ಣದ ೇವವಲಯದ ಇತಿಹವಸ
 ಈ ದ ೇವವಲಯವನುು 16 ನ ೇ ಶ್ತಮವನದಲ್ಲಿ ವಿಜಯನಗರ ಸ್ವಮವರಜಾದ ಕ ಂಪ ೇಗೌಡ್ರು ನಮಮಸಿದರು, ಅವರು ಬ ಂಗಳೂರು ನಗರದ
ಸ್ವಾಪಕ ಎಂಬ ಹ ಗಗಳಿಕ ಗ ಪವತರರವಗಿದವದರ .
 ಇಂದು ಅಸಿುತಾದಲ್ಲಿರುವ ದ ೇವವಲಯದ ಮೇಲ್ಲನ ವಿಮವನವನುು 20 ನ ೇ ಶ್ತಮವನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ನಮಮಸಲವಗಿದ .
 ಇದು ಶ ೈವ ಆಕೃತಿಗಳು ಮತುು ಲಕ್ಷಣ್ಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಲಪಟ್ಟಟದ , ಇದು ಅದುುತವವಗಿ ಸುಂದರವವಗಿರುತುದ ಮತುು ದ ೇವವಲಯದ
ಆಕಷಮಣ ಯನುು ಹ ಿತಚಸುತುದ .
 ದೊಡ್ಡ ಗಣ ೇಶ್ನ ಗುಡಿ ಬ ಂಗಳೂರಿನ ಬಸವನಗುಡಿ ಯಲ್ಲಿರುವ ದ ೇವಸ್ವಾನ ಸ್ವಂಸೃತಿಕವವಗಿ, ಸ್ವಹಿತಿಾಕವವಗಿ ಶಿರೇಮಂತವವದ ಈ
ಪರದ ೇಶ್ ಧವಮಮಕತ್ ಯ ನ ಲ ವಿೇಡ್ೊ ಹೌದು.
 ಬ ಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿರುವ ಹಲವು ಪುರವತನ ದ ೇವವಲಯಗಳ ಪ ೈಕಿ ಬಸವನಗುಡಿಯ ದೊಡ್ಡ ಗಣ ೇಶ್ನ ದ ೇವವಲಯ ಪರಮುಖವವದದುದ.
 ಕಹಳ ಬಂಡ ಅಥವವ ಬೊಾಗಲ್ ರವಕ್ ಉದವಾನಕ ೆ ಹೊಂದಿಕ ೊಂಡಿರುವ ವಿಶವಲ ಪರದ ೇಶ್ದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಗಣ ೇಶ್ನ ಸುಂದರ ದ ೇವವಲಯವಿದ .
 ಗಭಮಗುಡಿಯಲ್ಲಿ ಏಕಶಿಲ ಯಲ್ಲಿ ಕಡ ದ 8 ಅಡಿ ಎತುರ ಹವಗೊ 12 ಅಡಿ ಅಗಲ ಇರುವ ಸುಂದರವವದ ಗಣ ೇಶ್ನ ವಿಗರಹವಿದ . ಈ ಗಣ್ಪ
ಸಾಯಂಭು, ಉದುವ ಗಣ್ಪ ಎಂತಲೊ ಹ ೇಳುತ್ವುರ .

7. ದೊಡ್ಡ ಬಸವಣ್ಣ ದ ೇವವಲಯದ ಹಳ ಯ ಮತುು ಹೊಸ ಛವಯ
ಿತತರ

8. ದ ೋವಾಲಯ ರಚನ
 ಈ ದ ೇವವಲಯವನುು ಉತುರವಭಿಮುಖಿಯವಗಿ ನಮಮಸಲವಗಿದ . ಇದು ಮುಖಾವವಗಿ ಿತಕೆ ಬ ಟಟದ ಹರವವದ
ಪರದ ೇಶ್ದ ಮೇಲ ರಿತತವವಗಿದುದ,ಪರವ ೇಶ್ಕವೆಗಿ ಕಂಬಮತುು ಬೊೇದಿಗ ಗಳಿಂದ ಕೊಡಿದ ದವಾರವವಗಿತುು.
 ಈಗ ಈ ಿತಕೆ ದವಾರವನುು ದೊಡ್ಡ ಗೊೇಪುರ ದವಾರವವಗಿ ಮವಪಮಡಿಸಲವಗಿದ . ಇದನುು
ಪರವ ೇಶಿಸಿದರ ,ವಿಶವಲವವದಅಂಗಳ ಸಿಕುೆತುದ .
 ಈ ಅಂಗಳದ ಮಧ್ಾದಲ್ಲಿ ನಂದಿ ವಿಗರಹವಿರುವ ಮಂಟಪ, ಇದರ ಹಿಂಭವಗದಲ್ಲಿ ಿತಕೆ
ಗಭಮಗೃಹವನುುನಮಮಸಲವಗಿದ .
 ನಂದಿ ಮಂಟಪದ ಮುಂಭವಗಕ ೆ ಹೊಂದಿಕ ೊಂಡ್ಂತ್ ಜಗುಲ್ಲ ಆಕವರದ ಮುಖಮಂಟಪವಿದ . ಅಂಗಳದ ಬಲ
ಬದಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ನೇರಿನ ಕ ೊಳವಿತುು.
 ಈ ದ ೇವವಲಯದ ಗಭಮಗೃಹದಲ್ಲಿ ಶಿವಲ್ಲಂಗವಿದದರೊ ಬೃಹತ್ವಕವರದನಂದಿವಿಗರಹವಿರುವ ಕವರಣ್ದಿಂದವಗಿ
ಇದನುು ದೊಡ್ಡ ಬಸವಣ್ಣನ ದ ೇವವಲಯವ ಂದ ೇ ಕರ ಯಲಪಡ್ುತುದ .

9. ದೊಡ್ಡ ಬಸವಣ್ಣ ದ ೇವವಲಯದ ನಂದಿ
 ಗವರನ ೈಟ್ ಶಿಲ ಯಲ್ಲಿ ನಮಮಸಿದ ನಂದಿ ವಿಗರಹವು ಸುಮವರು 15 ಅಡಿಗಳಷುಟ
ಎತುರವವಗಿದ . 21 ಅಡಿ ಉದದ 8 ಅಡಿ ಅಗಲ ಇರುವ ನಂದಿ ವಿಗರಹವು ಪವರಯಶ್ಃ
ಸಾಳದಲ್ಲಿಯೇ ಇದದ ದೊಡ್ಡ ಗವನ ೈಟ್ ಬಂಡ ಯನುು ನಂದಿ ವಿಗರಹವನವುಗಿ
ರಿತಸಿರಬಹುದು,
 ಇದು ಎತುರದ ದೃಷ್ಟಟಯಿಂದ ನವಡಿನ ಬೃಹತ್ ಶಿಲವ ನಂದಿ ವಿಗರಹಗಳಲ್ಲಿ
ಒಂದ ನಸಿಕ ೊಂಡಿದ .
 ನಂದಿ ತನು ಎಡ್ಭವಗಕ ೆ ಒರಗಿಕ ೊಂಡ್ು ಕುಳಿತಿರುವ ಭಂಗಿಯಲ್ಲಿದ .
 ನಂದಿಯ ದ ೇಹಭವಗದಲ್ಲಿ ಿತಕೆ-ಿತಕೆ ಗಂಟ ಗಳವಕವರದ ಸರಮವಲ ಯ ಕ ತುನ ಗಳಿವ .
 ಅದರ ಜ ೊತ್ ಗ ಹೊ-ಮವಲ ಯ ಆಕವರದ ಸರಮವಲ ಗಳ ಕ ತುನ ಗಳಿವ . ನಂದಿಯ
ಮುಖವನುು ಸುಂದರವವಗಿ ಮೊಡಿಸಲವಗಿದ .

10.  ಉದದನ ಯ ಮುಖ ಹಣ ಯ ಮೇಲ ಪುಷಪಮವಲ ಯ ಕ ತುನ ಇದ . ಇದರ ಪವದದಡಿಯ ಬಂಡ ಯ ಮೇಲ ಕನುಡ್ದಲ್ಲಿ ವೃಷಭವವತಿ ನದಿಯು
ಉಗಮವವಗುವ ಸಾಳ ಎಂದು ಹ ೇಳುವ ಶವಸನವಿದ ನಂದಿ ವಿಗರಹ ಅದರ ಸುತುಲೊ ಕಟ ಟಯನುು ರಿತಸಲವಗಿದ ದ ೇವರ ಪವದದಲ್ಲಿ ವಿೇಣ
ನುಡಿಸುತಿುರುವುದನುು ಕವಣ್ಬಹುದವಗಿದ
 ದೊಡ್ಡಬಸವಣ್ಣ ದ ೇವವಲಯ ಮತುು ದೊಡ್ಡ ಗಣ್ಪತಿ ದ ೇವವಲಯವು 5 ಎಕರ ಭೊಮಯಲ್ಲಿ ನಮವಮಣ್ವವಗಿದ

11. ಮಹವದವಾರ
 ಉತುರದ ದಿಕಿೆನಲ್ಲಿರುವ ಮಹದವಾರವು ಇತಿುೇಚ ಗ ನಮಮಸಿದ ಗ ೊೇಪುರದಿಂದ
ಕೊಡಿದ .
 ಮೊಲತಃ ಮಹವದವಾರವು ಸರಳವವದ ಬವಗಿಲವವಡ್ದಿಂದ ಕೊಡಿದ ದವಾರವವಗಿತುು.
 ಇತಿುೇಚ ಗ ಇದಕ ೆ ಗ ೊೇಪುರ ನಮಮಸುವುದಕವೆಗಿ ಕವಂಕಿರಟ್ ಕಂಬಗಳನುು ಮತುು
ಅಡ್ಡಲವಗಿ ತ್ ೊಲ ಗಳನುು ನಮಮಸಿ ಎತುರದ ಗ ೊೇಪುರವನುು ಇಟ್ಟಟಗ ಮತುು
ಸಿಮಂಟನಲ್ಲಿ ನಮಮಸಲವಗಿದ .
 ಈ ದವಾರದ ಮೊಲ ಬವಗಿಲವವಡ್ದ ತ್ೊಲ ಯ ಮೇಲ ಕುಳಿತಿರುವ ಸಿಂಹ,
ಲಜ ೇಗೌರಿ, ಕ ಲವು ಮಥುನಶಿಲಪಗಳನುು ರಿತಸಲವಗಿದ . ಉಳಿದಂತ್ ಬವಗಿಲವವಡ್ವು
ಸರಳವವಗಿದುದ ಅಲಂಕವರ ಪಟ್ಟಟಕ ಗಳು ಕವಣ್ುವುದಿಲಿ.
 ದವಾರದ ಇಕ ೆಲಗಳ ಪವರಕವರದ ಹೊರಗ ೊೇಡ ಯಲ್ಲಿ ಕಂಬಗಳಿಂದ ರಿತಸಿದ
ಉದದನ ಯ ತ್ ರ ದ ಮಂಟಪಗಳಿವ .

12. ದ ೇವವಲಯ ಮುಖ ಮಂಟಪ
 ಮುಖಮಂಟಪದ ೊಡ್ಡ ಬಸವಣ್ಣ ಮಂಟಪಕ ೆ ಹೊಂದಿಕ ೊಂಡ್ಂತ್ ನಮಮಸಲವದ
ಮುಖಮಂಟಪ ಮೊಲತಃ ಆಯತ್ವಕವರದ ತ್ ರ ದ ಮುಖಮಂಟಪವವಗಿತುು.
ಇದರ ಗ ೊೇಡ ಗಳನುು ಇತಿುೇಚ ಗ : ನಮಮಸಿ ಬದಿಗಳಲ್ಲಿ ಮುಚಚಲವಗಿವ .
 ಈ ಮಂಟಪವನುು ಒಟುಟ 30 ಕಂಬಗಳಿಂದ ರಿತಸಲವಗಿತುು. ಗ ೊೇಡ ಗಳನುು
ನಮಮಸುವ ಹತುು ಕಂಬಗಳು ಗ ೊೇಡ ಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ ೇರಿಕ ೊಂಡಿವ .
 ಈಗ ಈ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ 20 ಕಂಬಗಳನುು ಕವಣ್ುತ್ ುೇವ . ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಎರಡ್ು
ಬದಿಗಳಲ್ಲಿ ಜಗಲ್ಲಗಳಂತ್ ಕಟ ಟಗಳನುು ಕಟಟಲವಗಿದುದ, ಈ ಕಟ ಟಗಳ ಮೇಲ
ಕಂಬಗಳನುು ಜ ೊೇಡಿಸಲವಗಿದ .

13.  ಈ ಕಂಬಗಳು ಐದು ಮೇಟರ್ ಎತುರ ಹವಗೊ 60 ಸ್ ಂ.ಮ, ದಪಪ ಇವ ಅಲಂಕವರ ರಹಿತವವಗಿದುದ ಇವುಗಳನುು ಚೌಕ ಅಷಟ-ಚೌಕ ಶ ೈಲ್ಲಯಲ್ಲಿ ಕಂಡ್ರಿಸಲವಗಿದ .
 ಎತುರವವದ ಕಂಬಗಳಿಂದ ರಿತಸಿದ ಮುಖಮಂಟಪದ ಕುಂಬಿಯಲ್ಲಿ ಇಟ್ಟಟಗ ಮತುು ಗವರ ಯಲ್ಲಿ ರಿತಸಿದ ದ ೇವಕ ೊೇಷಠಗಳ ಮತುು ಗವರ ಶಿಲಪಗಳ ಅಲಂಕವರವಿದ . ಈ
ಅಲಂಕವರದ ಕ ೊೇಷಗಳು ಇತಿುೇಚ ಗ ಸಿಮಂಟ್ಟನಲ್ಲಿ ಪುನರ್ ರಿತತವವಗಿವ
 ಆಯತ್ವಕರದ ಮುಖಮಂಟಪದ ರಚನ ಶ ೈಲ್ಲಯನುು ಗಮನಸಲವಗಿ ಈ ಮಂಟಪವನುು ಅನಂತರ ಕವಲವವಧಿಯಲ್ಲಿ ಜ ೊೇಡಿಸಿದಂತ್ ತ್ೊೇರುತುದ .
 ಸ್ವಮವನಾವವಗಿ ಮುಖಮಂಟಪಗಳು ಶಿಲಪಗಳಿಗ ತಮಮ ಪರತಿಭ ಯನುು ತ್ೊೇರಿಸುವುದಕ ೆ ಅವಕವಶ್ ಒದಗಿಸುತಿುದದವುವಿವಿಧ್ ವಿನವಾಸಗಳ ಕಂಬಗಳು, ಉಬುಬ ಶಿಲಪಗಳು,
ಸ್ೊೇಪವನಗಳು, ಭುವನ ೇಶ್ಾರಿ ಮುಂತ್ವದವನುು ಸೊಕು ಹವಗೊ ಹ ಚಚ ಕಲವತಮಕವವಗಿ ರಿತಸುತಿುದದರು.
 ಆದರ ಇಲ್ಲಿ ಯವವುದ ೇ ಅಲಂಕವರ ಅಥವವ ಕಲವತಮಕತ್ ಕವಣ್ುವುದಿಲಿ. ಅಲಿದ ಈ ಮುಮು ನಂದಿವಿಗರಹ ಮಂಟಪದ ಎತುರದ ದವಾರವನುು ಮರ ಮವಡಿದಂತಿದ .
 ಈ ದವಾರವು ಕಲವತಮಕವವಗಿದುದ ನೊೇಡ್ುಗರು ಮಂಟಪದ ಒಳಗ ಪರವ ೇಶಿಸಿ ಗಮನಸಬ ೇಕವಗಿದ

14. ಬಸವಣ್ಣ ದ ೇವವಲಯದ ಅಲಂಕವರದ ವಿನವಾಸ

15. ಏಕಶಿಲವ ಧ್ವಜಸುಂಭ
 ನಂದಿ ಧ್ವಜಸುಂಭಯಲಹಂಕ ನವಡ್ಪರಭುಗಳ ವವಸುುಶಿಲಪ ಮತುು ಅಲಿಮಹವದವಾರದ
ಮುಂಭವಗದಲ್ಲಿ ಎತುರದ ಪೇಠದಿಂದ ಕೊಡಿದ ಏಕಶಿಲವ ನಂದಿ ಧ್ವಜಸುಂಭವಿದ
ಸುಮರು 25 ಮೇ. ಎತುರವವಗಿದ .
 ಇದು ಕ ಳಭವಗದಲ್ಲಿ 65 ಸ್ ಂ.ಮೇ. ದಪಪವವಗಿದುದ ಮೇಲವಬಗದಲ್ಲಿ 40 ಸ್ ಂ.ಮೇ.
ದಪಪವವಗಿದ .
 ಧ್ವಜಸುಂಭದ ಕ ಳಗ ಇರುವ ಪೇಠವನುು ಎರಡ್ು ಹಂತಗಳವಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲವಗಿದ . ಈ
ಪೇಠವು ಅಧಿಷವಠನದಂತ್ ವಿವಿಧ್ ಅಲಂಕವರ ಪಟ್ಟಟಕ ಗಳಿಂದ ರಿತತವವಗಿದ .
 ಪೇಠದ ಮೇಲ್ಲನ ಧ್ವಜಸುಂಭದ ನವಲುೆ ಪವಶ್ಾಮಗಳಲ್ಲಿ ಸುಮರು 75 ಸ್ ಂ.ಮ. ಎತುರದ
ಉಬುಬ ಶಿಲಪಗಳವದರ ,
 ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಮೊರು ಶಿಲಪಗಳು ಶ ೈವ ಯತಿಗಳ ಶಿಲಪಗಳವಗಿವ ಕಂಬದ ಉತುರ
ಭವಗದಲ್ಲಿ ಶಿವನ ಶಿಲಪ ಇಲ್ಲಿಯ ಶ ೈವ ಯತಿಗಳ ಶಿಲಪಗಳು ವ ೈವಿಧ್ಾಮಯವವಗಿವ .
 ಕ ೈಯಲ್ಲಿ ಜಪಮವಲ ಹಿಡಿದು ನಂತಿರುವ ಯತಿ ಇನೊುಂದಡ ಕ ೈಯಲ್ಲಿ ತಂಬೊರಿಯನುು
ನುಡಿಸುತಿುರುವ ಯತಿ ಮತುು ಕ ೈಯಲ್ಲಿ ಆತಮಲ್ಲಂಗವನುು ಹಿಡಿದು ನಂತಿರುವ ಯತಿ
ಶಿಲಪಗಳವಗಿವ .
 ಶಿವನ ಶಿಲಪವು ಉತುರ ದಿಕಿೆನಲ್ಲಿದ . ಶಿವನು ಸ್ವಾನಕನವಗಿದುದ ಕ ೈಯಲ್ಲಿ ತಿರಶ್ೂಲ,
ಡ್ಮರು, ಸಪಮಗಳನುು ಹಿಡಿದ ಅಭಯ ಮುದ ರಯಲ್ಲಿದವದನ .

16. ದೊಡ್ಡ ಬಸವಣ್ಣ ದ ೇವವಲಯದ ವವಸುುಶಿಲಪ
 ಈ ದ ೇವವಲಯವನುು 1537 ರಲ್ಲಿ ಕನವಮಟಕದ ರವಜಧವನ ಬ ಂಗಳೂರಿನ ಸ್ವಾಪಕ ಎಂದುಪರಸಿದಧರವದ ಕ ಂಪ ೇಗೌಡ್ ಎಂಬ ಆಡ್ಳಿತಗವರರಿಂದ ನಮಮಸಲವಗಿದ
ಎಂದು ಅಂದವಜಿಸಲವಗಿದ .
 ದ ೇವವಲಯದ ಬಹುಭವಗವು ಶ್ತಮವನಗಳಿಂದಲೊ ಬದಲವಗದ ಇದದರೊ, ಪರಸುುತ 'ವಿಮವನ'ವನುು 20 ಶ್ತಮವನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ನಮಮಸಲವಗಿದ .
 ದ ೇವವಲಯದ ವವಸುುಶಿಲಪವು 1500 ರ ದಶ್ಕದಲ್ಲಿ ಪರಚಲ್ಲತದಲ್ಲಿರುವ ವಿಜಯನಗರ ಶ ೈಲ್ಲಯಿಂದ ಹ ಚುಚ ಪರಭವವಿತವವಗಿದ .
 ನಂದಿಯ ವಿಗರಹವನುು ಗವರನ ೈಟ್ ಕಲ್ಲಿನಂದ ಕ ತುಲವಗಿದ ಮತುು ಅದರ ಹಿಂದ ಶಿವಲ್ಲಂಗವಿದ . ಏತನಮಧ ಾ, ವಿಮವನವು ಶ ೈವಲಕ್ಷಣ್ಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಲಪಟ್ಟಟದ .

17. ಕಹಳ ಬಂಡ ಹವಗೊ ಗೊೇಪರ ಮಂಟಪ
 ದೊಡ್ಡ ಬಸವಣ್ಣ ದ ೇವಸ್ವಾನದ ಮುಂಭವಗದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ ಬಂಡ ಗಳಿಂದ
ಕೊಡಿದ ಪರಿಸರ ಇದ .
 ಬಂಡ ಗಳಿಂದ ಕೊಡಿದ ಪರದ ೇಶ್ವನುು ಕಹಳ ಬಂಡ ಎಂದು ಕರ ಯುತ್ವುರ .
 ಈ ಹಿಂದ ವ ೈರಿಗಳು ಆಕರಮಣ್ ಅಥವವ ಸ್ ೈನಕರ ಚಲನವಲನ ಸಮಯದಲ್ಲಿ
ಬಂಡ ಯ ಮೇಲ ನಂತುಕ ೊಂಡ್ು ಕಹಳ ಯನುು ಮೊಳಗಿಸುತಿುದದರ ಂದು
ಹ ೇಳಲವಗುತುದ , ಅದಕವೆಗಿ ಇದನುು ಕಹಳ ಬಂಡ ಎಂದು ಕರ ಯುತ್ವುರ .
 ಈ ಕಹಳ ಬಂಡ ಯ ಮೇಲ ವೃತ್ವುಕವರದ ಒಂದು ಮಂಟಪವಿದುದ ಇದನುು ಕಳ
ಬಂಡ್ ಗೊೇಪುರ ಎಂದು ಕರ ಯುತ್ವುರ .
 ಈ ಬಂಡ ಯ ಪಕೆದಲ್ಲಿ ಪೂವಮದಿಕಿೆನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸ್ವಲ್ಲನ ಕನುಡ್ ಶವಸನವನುು
ನ ೇಮಗಲ್ ಸ್ೊೇಮಶ ೇಖರ್ ಶೂೇಧಿಸಿದವದರ .
 ಈ ಶವಸನದ 'ಪಠಾವು “ದಿೇವಟ್ಟಗ ಸ್ೊೇಮನು-ಕುಲಗುರುಲ್ಲಂಗ" ಎಂದು
ಬರ ಯಲವಗಿದ . ಈ ಶವಸನವು ಸುಮವರು ಹದಿನವರನ ಯ ಶ್ತಮವನದ ಂದು
ಅವರು ಗುರುತಿಸಿದವದರ .

18. ಬೊಾಗಲ್ ರವಕ್ ಉದವಾನವನ ನೊೇಟ
 ಬೊಾಗಲ್ ರವಕ್ ಗವಡ್ಮನುದುದಬೊಾಗಲ್ ರವಕ್ ಉದವಾನವು ದೊಡ್ಡ ಗಣ ೇಶ್
ದ ೇವಸ್ವಾನದ ಹಿಂದ ಮತುು ಬುಲ್ ದ ೇವಸ್ವಾನದ ಪಕೆದಲ್ಲಿದ .
 ಹತಿುರದ ನವವಸಿಗಳನುು ಎಚಚರಿಸಲು ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಕಲ್ಲಿನ ರಚನ ಯ ಮೇಲ
ಮವಡಿದ ಬಗಲ್ ಕರ ಯಿಂದ ಉದವಾನಕ ೆ ಅದರ ಹ ಸರು ಬಂದಿದ .
 ಇದು ದಟಟವವಗಿ ಮರಗಳಿಂದ ಆವೃತವವಗಿದ ಮತುು ಸ್ವಮವನಾವವಗಿ ಮರಗಳ
ಮೇಲ ಹಲವವರು ಬವವಲ್ಲಗಳು ಕುಳಿತುಕ ೊಳುುವುದನುು ನ ೊೇಡ್ಬಹುದು ಮತುು
ಕ ೇಳಬಹುದು.
 ಕನವಮಟಕದ ಪರಸಿದಧ ವಾಕಿುಗಳ ಮವದರಿಗಳೂಂದಿಗ ನೇರಿನ ಟವಾಂಕ್ ಇದ .

19. ಜವತ್ ರ' (ಕಡ್ಲ ಕವಯಿ ಪರಿಷ )
 ಬಸವಣ್ಣನ ದ ೇವಸ್ವಾನ ಇರುವ ಸಾಳ ಹಿಂದ ಸುಂಕ ೇನ ಹಳಿು ಎಂದು ಹ ಸರವಗಿತುು.
 ಇಲ್ಲಿ ಹೊಲ ಗದ ದಗಳಿದದವು. ರ ೈತ್ವಪವಗಮದ ಜನ ಇಲ್ಲಿ ವವಸಿಸುತಿುದದರು. ಇವರು ಪರಧವನವವಗಿ
ತಮಮ ಹೊಲಗಳಲ್ಲಿ ಕಡ್ಲ ೇ ಕವಯಿ ಬ ಳ ಯುತಿುದದರು.
 ಸವಮರಿಗು ಸಮಪವಲು, ಸವಮರದು ಸಹಬವಳ ಾ ಎಂದು ಬದುಕುತಿುದದ ಆ ರ ೈತ್ವಪ ವಗಮ,
ಕಡ್ಲ ಕವಯಿ ಫಸಲು ಬರುವ ಕವತಿೇಮಕದಲ್ಲಿ ತ್ವವು ಬ ಳ ದ ಕಡ್ಲ ಕವಯಿಯನುು ರವಶಿ ಮವಡಿ
ಕಣ್ದ ಪೂಜ ಮವಡಿ ಮವರನ ದಿನ ಸಮನವಗಿ ಹಂಿತಕ ೊಳುುತಿುದದರು.
 ಒಮಮ ಹಿೇಗ ಕಣ್ ಮವಡಿದದ ಸಂದಭಮದಲ್ಲಿ ಗೊಳಿಯಂದು ಬಂದು ರವಶಿ ರವಶಿ ಕಡ್ಲ ಕವಯಿ
ತಿಂದು ಹೊೇಗುತಿುತುಂತ್ .
 ಈ ಗೊಳಿ ಅರ್ವಮತ್ ಬಸವನ ಕವಟ ತ್ವಳಲವರದ ರ ೈತರು ಒಂದು ದಿನ ರವತಿರಯಿಡಿೇ ಕವದಿದುದ
ಬಡಿಗ ಹಿಡಿದು ಬಸವನ ಬಡಿಯಲು ಕವದಿದದರಂತ್ .

20.  ನರಿೇಕ್ಷ ಯಂತ್ ಬಸವ ಬಂದ, ಕಡ್ಲ ಕವಯಿ ತಿನುುತಿುದದ. ಇದನುು ನೊೇಡಿ ಕ ೊೇಪಗೊಂಡ್ ರ ೈತರು, ತ್ವವು ತಂದಿದದ ಬಡಿಗ ಹಿಡಿದು ಬಸವನುು ಅಟ್ಟಟಸಿಕ ೊಂಡ್ು ಹೊೇದರಂತ್ ಆಗ
ರ ೈತರ ಹೊಡ ತ ತಪಪಸಿಕ ೊಳುಲ ಂದು ಓಡಿದ ಬಸವ ಸುಂಕ ೇನಹಳಿುಯಿಂದ ಸಾಲಪದೊರ ಓಡಿಬಂದು ಗುಡ್ಡ ಏರಿ ಕಲವಿದನಂತ್ .
 ಈ ಸ್ೊೇಜಿಗವನುು ಕಣವಣರ ಕಂಡ್ ರ ೈತರಿಗ ಇದು ಸ್ವಮವನಾ ಗೊಳಿಯಲಿ. ಶಿವನ ವವಹನ ನಂದಿ ಎಂಬ ಸತಾ ತಿಳಿಯಿತಂತ್
 ಕ ೈಲವಸದಿಂದ ಧ್ರ ಗಿಳಿದುಬಂದ ನಂದಿಕ ೇಶ್ಾರನನ ುೇ ಹೊಡ ದು ಎಂಥ ತಪುಪ ಮವಡಿದ ವ ಂದು ಮರುಗಿದರಂತ್ . ಅರಿಯದ ತ್ವವು ಮವಡಿದ ತಪುಪ ಮನುಸ್ ಂದು ಪರಿಪರಿಯವಗಿ
ಬ ೇಡಿದರಂತ್ .
 ಅಂದಿನಂದ ರ ೈತರು ತಪ್ಪಪಪಪಗ ಯವಗಿ ಪರತಿವಷಮ ಕಡ್ಲ ಕವಯಿ ಬ ಳ ಬಂದ ತತ್ಕ್ಷಣ್ ತಮಮ ಮೊದಲ ಬ ಳ ಯನುು ಈ ಕಲ್ಲಿನ ಬಸವಣ್ಣನಗ ತಂದು ಒಪಪಸಿ ನ ೇವ ೇದಾ ಮವಡಿ,
ಕ್ಷಮಸ್ ಂದು ಕ ೇಳಿ ನಂತರ ಮವರವಟ ಮವಡ್ುತಿುದದರಂತ್ . ಇಂದಿಗೊ ಈ ಪರಂಪರ ಅನೊಚವನವವಗಿ ನಡ ದುಕ ೊಂಡ್ು ಬಂದಿದ .
 ಪರತಿವಷಮ ಕವತಿೇಮಕ ಮವಸದಲ್ಲಿ ನಡ ಯುವ ಜವತ್ ರ ಕಡ್ಲ ಕವಯಿ ಪರಿಷ ಎಂದ ೇ ಖ್ವಾತವವಗಿದ .
 ಈ ಜವತ್ ರಗ ಬಸವನ ಭಕುರು ಬಂದು ಬಂದು ಕಡ್ಲ ೇ ಕವಯಿ ತಿಂದರ , ನಂದಿ ತೃಪುನವಗುತ್ವುನ ಂಬುದು ಹಲವು ಹಿರಿಯರ ನಂಬಿಕ . ಭಕುರು ತಿಂದು ಎಸ್ ವ ಸಿಪ ಪಯನುು ರವತಿರಯ
ವ ೇಳ ಕಲುಿ ಬಸವ ನಜರೊಪ ತ್ವಳಿ ಆ ಸಿಪ ಪಯನುು ತಿನುುತ್ವುನ ಎಂದು ಇಂದಿಗೊ ಜನ ನಂಬಿದವದರ .

21. ದೊಡ್ಡ ಗಣ್ಪತಿ ದ ೇವವಲಯದ ಇತಿಹವಸ
 ದೊಡ್ಡ ಗಣ ೇಶ್ ದ ೇವಸ್ವಾನವು ಬಸವನಗುಡಿ, ಬ ಂಗಳೂರು, ಬುಲ್ ಟ ಂಪಲ್ ರಸ್ ು, ಬ ಂಗಳೂರು ಕನವಮಟಕದಲ್ಲಿದ .
 ಈ ದ ೇವವಲಯವನುು ಬ ಂಗಳೂರು ನಗರದ ಸಂಸ್ವಾಪಕ ಕ ಂಪ ೇಗೌಡ್ರು ನಮಮಸಿದವದರ . ಈ ದ ೇವವಲಯವು
ಗಣ ೇಶ್ನಗ ಸಮಪಮತವವಗಿದ .
 ದ ೇವವಲಯವು ಗಣ್ಪತಿಯ ಬೃಹತ್ ಏಕಶಿಲ ಯ ಪರತಿಮಯನುು ಹೊಂದಿದ . ಸುಮವರು 18 ಅಡಿ ಎತುರ ಮತುು 16
ಅಡಿ ಅಗಲ. ಶ್ಕಿು ಗಣ್ಪತಿ ಮತುು ಸತಾ ಗಣ್ಪತಿ ಎಂದೊ ಕರ ಯಲಪಡ್ುವ ಈ ಗಣ ೇಶ್ನ ವಿಗರಹವು ಬಲಭವಗದಲ್ಲಿ
ಬ ಳ ಯುತಿುದ ಎಂದು ನಂಬಲವಗಿದ
 .ದೊಡ್ ಗಣ ೇಶ್ನ ದಂತಕರ್ ಯ ಹ ಸರು ಕನುಡ್ ಭವಷ ಯಲ್ಲಿ 'ದೊಡ್ಡ' ಎಂದರ ದೊಡ್ಡದು, 'ದೊಡ್ಡ ಗಣ ೇಶ್'ಗ
ಸಂಬಂಧಿಸಿದ .

22.  ದೊಡ್ಡ ಗಣ ೇಶ್ ದ ೇವಸ್ವಾನವನುು ಶ್ಕಿು ಗಣ್ಪತಿ ಮತುು ಸತಾ ಗಣ್ಪತಿ ಎಂದೊ ಕರ ಯುತ್ವುರ .ಈ ದ ೇವವಲಯವು ಗಣ ೇಶ್ ಹಬಬಕ ೆ ಹ ಸರುವವಸಿಯವಗಿದ ,
 ಇದು ಎಲ ಿಡ ಯಿಂದ ಪರವವಸಿಗರನುು ಆಕಷ್ಟಮಸುತುದ . ಒಂದು ವವರಗಳ ಕವಲ ನಡ ಯುವ ಉತಸವದಲ್ಲಿ ಗಣ ೇಶ್ನ ಮೊತಿಮಯನುು ವಿವಿಧ್ ರಿೇತಿಯಲ್ಲಿ ಅಲಂಕರಿಸಲವಗುತುದ .
 ಅತಾಂತ ಆಕಷಮಕವವದದುದ ಬ ಣ ಣ ಅಲಂಕವರ, ಅಲ್ಲಿ ವಿಗರಹವನುು 100 ಕ ಜಿ ಬ ಣ ಣಯಿಂದ ಲ ೇಪಸಲವಗಿದ .
 ಗಣ ೇಶ್ನ ವಿಗರಹವನುು ಕ ನ ಬಣ್ಣದಿಂದ ಮುಚಚಲವಗುತುದ ಮತುು ಿತನುದ ಲ ೇಸ್ ಮತುು ಬಟನಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಲವಗಿದ .
 ಹಬಬದ ವಣ್ಮರಂಜಿತ ಉತ್ವಸಹದ ನೊೇಟವನುು ನೇವು ಪಡ ಯುವುದರಿಂದ ಈ ದ ೇವವಲಯಕ ೆ ಭ ೇಟ್ಟ ನೇಡ್ಲು ಇದು ಅತುಾತುಮ ಸಮಯವವಗಿದ .

23. ದೊಡ್ಡ ಗಣ್ಪತಿ
 ದೊಡ್ಡ ಬಸವಣ್ಣ ದ ೇವವಸಾನದ ಮುಂಬಕ ಸಿಲಪಪದೊರದಲ್ಲಿ ಏಕಶಿಲ ಯಲ್ಲಿ ರಿತಸಿದ ದೊಡ್ಡ
ಗಣ್ಪತಿಯ ಇದನುು ದೊಡ್ಡ ಗಣ್ಪತಿಯ ಶಿಲಪ ವಿರುವ ದ ೇವವಸಾನವಿದ
 ದೊಡ್ಡ ಗವತರದ ಇರುವುದರಿಂದ ಇದನುು ದೊಡ್ಡ ಗಣ್ಪತಿ ದ ೇವಸ್ವಾನವ ಂದು ಕರ ಯುತ್ವುರ .
 ಬ ಂಗಳೂರು ನಗರದ ಸಂಸ್ವಾಪಕ ಕ ಂಪ ೇಗೌಡ್ರು ನಮಮಸಿದವದರ .. ದ ೇವವಲಯವು ಗಣ್ಪತಿಯ
ಬೃಹತ್ ಏಕಶಿಲ ಯ ಪರತಿಮಯನುು ಹೊಂದಿದ .
 ಸುಮವರು 18 ಅಡಿ ಎತುರ ಮತುು 16 ಅಡಿ ಅಗಲ. ಶ್ಕಿು ಗಣ್ಪತಿ ಮತುು ಸತಾ ಗಣ್ಪತಿ ಎಂದೊ
ಕರ ಯಲಪಡ್ುವ ಈ ಗಣ ೇಶ್ನ ವಿಗರಹವು ಬಲಭವಗದಲ್ಲಿ ಬ ಳ ಯುತಿುದ ಎಂದು ನಂಬಲವಗಿದ .

24.  ಈ ದ ೇವಸ್ವಾನ ಪಶಿಚಮವಭಿಯವವಗಿದ . ಈ ದ ೇವಸ್ವಾನದ ಗಣ ೇಶ್ ವಿಗರಹ ಮೊಲತಃ ಬಯಲ್ಲನಲ್ಲಿದದ ಏಕಶಿಲ ಯ ಬಂಡ ಯಲ್ಲಿ ರಿತಸಿದ ದೊಡ್ಡ ಗವತರದ ಗಣ ೇಶ್ನ ಶಿಲಪವವಗಿತುು.
 ಈ ಶಿಲಪವನುು ದೊಡ್ಡ ಬಸವಣ್ಣ ಬ ಟಟದ ಉತುರದ ಒಂದು ಬಂಡ ಯ ಮೇಲ ರಿತಸಲವಗಿದುದ ಇದು ಕುಳಿತಿರುವ ಗಣ ೇಶ್ನ ಶಿಶ್ುವವಗಿದ .
 ದೊಡ್ಡ ಗವತರದ ದ ೇಹ, ಉದದನ ಯ ಸ್ೊಂಡಿಲು, ಅಗಲವವದ ಕಿವಿಗಳು ಹವಗೊ ವಿವಿಧ್ ಆಭರಣ್ಗಳು, ತಲ ಯ ಮೇಲ ಕಿರುಗವತರದ ಕಿರಿೇಟ ಇತ್ವಾದಿ
 ಈ ಶಿಲಪದ ಲಕ್ಷಣ್ಗಳವಗಿವ . ದೊಡ್ಡ ಗಣ್ಪತಿ ಶಿಲಪವು ಶಿವಗಂಗ ಯಲ್ಲಿನ ಗಣ ೇಶ್ನ ಶಿಲಪ ಅಥವವ ಬ ಂಗಳೂರಿನ ಕ ಂಪವಂಬುದಿ ಕ ರ ಯ ಪಕೆದಲ್ಲಿರುವ ಗಣ ೇಶ್ನ ಶಿಲಪದ ಶ ೈಲ್ಲಯನುು
ಹೊೇಲುತುದ .
 ಬಯಲ್ಲನಲ್ಲಿದದ ಬೃಹತ್ ಗಣ ೇಶ್ನ ಶಿಲಪವನುು ಪೂಜ ಗ ೈಯುತು ಬಂದಿದದರಿಂದ ಇತಿುೇಚ ಗ ದ ೇವಸ್ವಾನವನವುಗಿ ಮವಡ್ಲವಗಿದ

25. ಹ ಸರತ ಪುಸತಕಗಳು ಸಥಳ
ವಷಾ
ಸಂಪುಟ
ಸೊಯಮನವಥ್ ಕವಮತ್ ಬ ಂಗಳೂರು ದಶ್ಮನ ಬ ಂಗಳೂರು
1970
300
ಎಸ್ .ಕ .ಅರುಣಿ ಬ ಂಗಳೂರು ಪರಂಪರ ಬ ಂಗಳೂರು
2019
350
ಬ.ನ. ಸುಂದರ್ ರವವ್ ಬ ಂಗಳೂರು ಇತಿಹವಸ ಬ ಂಗಳೂರು 1985 656
ಡವ.ಆರ್.ಗೊೇಪವಲ್ ಬ ಂಗಳೂರು ಜಿಲ ಿಯ
ಇತಿಹವಸ ಮತುು
ಪುರವತತಾ
ಮೈಸೊರು
2013
582
ಹವ.ಕವ.ರವಜಶ ೇಖರ್ ಗೌಡ್ ಬ ಂಗಳೂರು ಕ ಂಪ ೇಗೌಡ್
ಮತುು ವಂಶ್ಸಾರು
ಬ ಂಗಳೂರು 2005 170
ಗರಂಥ ಋಣ್

26. ವಂದನ ಗಳು