Education for examination purpose

1. ಎಂ.ಎ ಇತಿಹಾಸ ಪದವಿಗಾಗಿ ಭಾಗಶಃ ಸಲ್ಲಿಸುವ ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ುು ಕಂಪ್ಯೂಟಂಗ್ ಕಲ್ಲೆಯ ಸಿತತ್ರ ಪರ ಂಂ
ಸಂಶೋಧನಾ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ
ಆಂಜಪ್ಪ .ಬಿ .ವಿ
ಸ್ನಾತಕೋತತರ ಇತಿಹಾಸ ವಿಭಾಗ ಎರಡನೋ ವರ್ಿ
ಸರ್ಕಿರಿ ಪ್ರಥಮದರ್ಜಿ ರ್ಕಲೋಜು
ಯಲಹಂಕ ಬಂಗಳೂರು- 560064
ನೋಂದಣಿಸಂಖ್ಯಾ:- P18CV21A0060
ಮಾಗಿದರ್ಿಕರು
ಡಾ.ಜ್ಞ
ಾ ನೋರ್ವರಿ.ಜಿ
ಪ್ರರಧ್ಯಾಪ್ಕರು.
ಸರ್ಕಿರಿ ಪ್ರಥಮದರ್ಜಿ ರ್ಕಲೋಜು
ಸ್ನಾತಕೋತತರ ಇತಿಹಾಸ ವಿಭಾಗ.
ಯಲಹಂಕ ಬಂಗಳೂರು- 560064
ಬಂಗಳೂರು ನಗರ ವಿರ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ
ಸರ್ಕಿರಿ ಪ್ರಥಮದರ್ಜಿ ರ್ಕಲೋಜು
ಸ್ನಾತಕೋತತರ ಇತಿಹಾಸ ವಿಭಾಗ.
ಯಲಹಂಕ ಬಂಗಳೂರು- 560064
ಐಹೊಳೆ ವಾಸುತ ಶಿಲಪ

2. ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯ ದೃಢಿಕರಣ ಪ್ತರ
ಐಹೊಳೆ ವಾಸುತ ಶಿಲಪ ಎಂಬ ವಿರ್ಯದ ಸಚಿತರ ಪ್ರಬಂಧವನುಾ ಆಂಜಪ್ಪ ಬಿ.ವಿ ಆದ ನಾನು ಇತಿಹಾಸದ ವಿರ್ಯದಲ್ಲಿ ಎಂ.ಎ ಪ್ದವಿಗಾಗಿ ಇತಿಹಾಸ ಮತುತ
ಕಂಪ್ಯಾಟಂಗ್ ಪ್ತಿರಕೆಯ ಮೌಲಾಮಾಪ್ನರ್ಕಾಗಿ ಬಂಗಳೂರುನಗರ ವಿರ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಕೆಾ ಸಲ್ಲಿಸಲು ಡಾ..ಜ್ಞ
ಾ ನೋರ್ವರಿ. ಜಿ ಪ್ರರಧ್ಯಾಪ್ಕರು ಇತಿಹಾಸ ವಿಭಾಗ ಸರ್ಕಿರಿ
ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜಿ ರ್ಕಲೋಜು ಯಲಹಂಕ ಬಂಗಳೂರು- 560064 ಇವರ ಸಲಹೆ ಹಾಗೂ ಮಾಗಿದರ್ಿನದಲ್ಲಿ ಸಿದಧಪ್ಡಿಸಿದ್ದೋನ.
ಆಂಜಪ್ಪ ಬಿ.ವಿ
ಎಂಎ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ
ಇತಿಹಾಸ ವಿಭಾಗ
ಸರ್ಕಿರಿ ಪ್ರಥಮದರ್ಜಿ ರ್ಕಲೋಜು
ಯಲಹಂಕ ಬಂಗಳೂರು- 560064
ನೋಂದಣಿಸಂಖ್ಯಾ:- P18CV21A0060

3. ಮಾಗಿದರ್ಿಕರ ಪ್ರಮಾಣಪ್ತರ
ಐಹೊಳೆ ವಾಸುತ ಶಿಲಪ ಎಂಬ ವಿರ್ಯದ ಸಚಿತರ ಪ್ರಬಂಧವನುಾ ಆಂಜಪ್ಪ ಬಿ.ವಿ ಅವರು ಇತಿಹಾಸದ ವಿರ್ಯದಲ್ಲಿ ಎಂ.ಎ ಇತಿಹಾಸ ಪ್ದವಿಯ
ಇತಿಹಾಸ ಮತುತ ಕಂಪ್ಯಾಟಂಗ್ ಪ್ತಿರಕೆಯ ಮೌಲಾಮಾಪ್ನರ್ಕಾಗಿ ಬಂಗಳೂರುನಗರ ವಿರ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಕೆಾ ಸಲ್ಲಿಸಲು ನನಾ ಮಾಗಿದರ್ಿನದಲ್ಲಿ
ಸಿದದಪ್ಡಿಸಿದ್ಯದರೆ.
ಡಾ.ಜ್ಞ
ಾ ನೋರ್ವರಿ.ಜಿ
ಎಂ.ಎ, ಬಿಎಡ್, ಎಂ.ಫಿಲ್
ಪ್ರರಧ್ಯಾಪ್ಕರು.
ಸರ್ಕಿರಿ ಪ್ರಥಮದರ್ಜಿ ರ್ಕಲೋಜು
ಸ್ನಾತಕೋತತರ ಇತಿಹಾಸ ವಿಭಾಗ.
ಯಲಹಂಕ ಬಂಗಳೂರು- 560064

4. ಕೃತಜ್ಞ
ಾ ತೆಗಳು
ಐಹೊಳೆ ವಾಸುತ ಶಿಲಪ ಎಂಬ ವಿರ್ಯದ ಸಚಿತರಪ್ರಬಂಧದ ವಸುತವಿರ್ಯದ ಆಯ್ಕಾಯಂದ ಅಂತಿಮಘಟ್ಟದವರೆವಿಗೂ ತಮಮ ಅಮೂಲಾವಾದ ಸಲಹೆ,
ಸೂಚನ ಮತುತ ಮಾಗಿದರ್ಿನ ನೋಡಿದ ಗುರುಗಳಾದ ಡಾ.ಜ್ಞ
ಾ ನೋರ್ವರಿ.ಜಿ ರವರಿಗೆ ತುಂಬುಹೃದಯದ ಕೃತಜಾ ತೆಗಳನುಾ ಅರ್ಪಿಸುತೆತೋನ. ನನಾ
ಪ್ರಬಂಧರ್ಕಯಿವನುಾ ಪ್ರರತ್ಸಾಹಿಸಿದ ಸ್ನಾತಕೋತತರ ವಿಭಾಗದ ಸಂಚಾಲಕರಾದ ಡಾ.ಜಿ.ಜ್ಞ
ಾ ನೋರ್ವರಿ, ಪ್ರರಂರ್ುಪ್ರಲರಾದ ಡಾ.ಚಂದರಪ್ಪ ಸ್ನರ್ ಹಾಗೂ
ಗುರುಗಳಾದ ಡಾ.ಕೆ.ಮಹೆೋಶಸ್ನರ್ಮತುತ ಡಾ. ಶ್ರೋನವಾಸರೆಡಿಿ ಸ್ನರ್ಇವರ ಮೊದಲಾದವರಿಗೆ ಗೌರವಪ್ಯವಿಕ ನಮನಗಳು.
ಆಂಜಪ್ಪ ಬಿ.ವಿ
ಎಂಎ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ
ಸ್ನಾತಕತೋತತರ ಇತಿಹಾಸ ವಿಭಾಗ
ಸರ್ಕಿರಿ ಪ್ರಥಮದರ್ಜಿ
ರ್ಕಲೋಜು
ಯಲಹಂಕ ಬಂಗಳೂರು- 560064
ನೋಂದಣಿಸಂಖ್ಯಾ:- P18CV21A0060

5. ಸುಸ್ವಾಗತ
ಐಹೆೊಳೆಯ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ
(ಭಾರತ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ತೆೊಟ್ಟಿಲ್ತ)

6. ಪೀಠಿಕೆ
ಬಾದಮಿ ಚಾಲುಕಾರು ೬-೮ ನೋ ರ್ತಮಾನದ ಮದಾದವರೆಗೂ ಆಳಿದುದ ,ವಾತರ್ಪ ಅಥವಾ ಬಾದಮಿ ಇವರ ರಾಜಧ್ಯನಯಾಗಿತುತ. ಅದಲಿದ್ೋ ಪ್ಟ್ಟದಕಲುಿ ಮತುತ
ಐಹೊಳೆ ಇವರ ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರಧ್ಯನ ಶಿಲಪ ಕೆೋಂದರವಾಗಿದದವು. ಜೊತೆಗೆ ಮಹಾಕೂಟ್, ಆಂಧರಪ್ರದ್ೋರ್ದ ಆಲಂಪುರ್ ಮಹಾನಂದಿಯ ಈ ಸಥಳಗಳು ಸಹ ಚಾಲುಕಾರಿಗೆ
ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಶಿಲಪಕೆೋಂದರಗಳಾಗಿದದವು. ಆದರೆ ಬಾದಮಿ, ಐಹೊಳೆ ಮತುತ ಪ್ಟ್ಟದಕಲುಿ ಗಳಲ್ಲಿ ವಾಸುತಶಿಲಪಕೆಾ ಚಾಲುಕಾರ ಕಡುಗೆ ಏನದ್ ಎಂಬುದನುಾ ತಿಳಿಯಲು ಈ
ಸಥಳಗಳು ಮಾಹಿತಿಯನುಾ ಕಡುತತವೆ.
ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಇಂದು ನಾನು “ಐಹೊಳೆಯ ವಾಸುತಶಿಲಪ” ಎಂಬ ವಸುತವಿರ್ಯವನುಾ ಪ್ರಬಂಧ ರ್ಕಯಿಯೋಜನಯಾಗಿ ಆಯ್ಕಾ ಮಾಡಿದುದ,
ಐಹೊಳೆಯ ವಾಸುತಶಿಲಪಗಳ ಕುರಿತ್ಸದ ವಿರ್ಯವನುಾ ಮಂಡಿಸುತಿತದ್ದೋನ.

7. ➢ ಐಹೊಳೆ ು ಬಾದಮಿಯಂದ ಸುಮಾರು ೩೫ ಕಿ,ಮಿೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ುು ಬಾದಮಿ ಚಾಲುಕೂರ ವಾಸುುಶಿಲಪ ಪ್ರರ ರಂಾವಾಗಿದುು ಐಹೊಳೆಯಂದ.
➢ ಈ ಐಹೊಳೆ ವಾಸುುಶಿಲಪವನ್ುು”ಭಾರತ್ದ ವಾಸುುಶಿಲಪದ ತೊಟಿಲು” ಎಂದು ಕರೆ ಲಾಗುತ್ುದೆ. ಕಾರಣ ಈ ಸಮ ದಲ್ಲಿ ಭಾರತ್ದಲ್ಲಿ ಇದುಂತ್ಹ ವಾಸುುಶಿಲಪದ ಎಲಾಿ
ಶೈಲ್ಲಗಳನ್ುು ಇಲ್ಲಿ ಂಳಸಲಾಗಿದೆ.
➢ ಪರ ಮುಖವಾಗಿ ನಾವು ಎರಡು ಶೈಲ್ಲಗಳನ್ುು ಕಾಣುತ್ುೀವೆ
1. ಕೊರೆಸಿರುವ ಗುಹಾಂತ್ರ ದೆೀವಾಲ ಗಳು.
2. ನಿಮಿಿಸಲಾದ ಕಟ್ಿಡ ದೆೀವಾಲ ಗಳು.
ಹೀಗೆ ಭಾರತ್ದಲ್ಲಿ ಇದುಂತ್ಹ ವಾಸುುಶಿಲಪದ ಎಲಾಿ ಶೈಲ್ಲಗಳನ್ುುಂಳಸಿ ಒಂದೆೀ ಸಥಳದಲ್ಲಿ ಪರ ಯೀಗದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಸ್ಮಾರಕಗಳನ್ುುನಿಮಿಿಸಲಾಗಿದೆ.

8. ➢ ಈ ಕಾರಣದಂದ ಐಹೊಳೆ ವಾಸುುಶಿಲಪವನ್ುು ಭಾರತ್ದ ವಾಸುುಶಿಲಪದ ತೊಟಿಲು ಎಂದು ಕರೆ ಲಾಗಿದೆ.
➢ ಮುಖೂವಾಗಿ ಇಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದಂತ್ಹ ವಾಸುುಶಿಲಪ ಹಂದೂ,ಜೈನ್ ವಾಸುುಶಿಲಪವಾಗಿದೆ. ಕಾರಣ ಬಾದಮಿ ಚಾಲುಕೂರು ಹಂದೂ,ಜೈನ್ ಮಿೆಯೆ ಸ್ಮಕಷ್ಟಿ ಪ್ರ ೀತ್ಸಾಹ
ಕೊಟಿದುರು.
➢ ಹೀಗಾಗಿ ಇಲ್ಲಿ ಹಂದೂ ಜೈನ್ ವಾಸುುಶಿಲಪ ಬೆಳೆಯತ್ು. ಜೊತ್ಗೆ ಬೌದು ಶಿಲಪದ ಪರ ಭಾವ ಇರುವುದನ್ುು ಸಹ ಕಾಣಂಹುದು.
➢ ಇವರು ನಿಮಿಿಸಿದ ಗುಹೆಗಳು ಚೈತ್ೂ ಮತ್ುು ವಿಹಾರಗಳ ಮಾದರಿಯಾಗಿವೆ.

9. ➢ ಹಂದೂ ವಾಸುುಶಿಲಪದಲ್ಲಿ ಆ ಸಮ ದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಮುಖೂವಾದಂತ್ಹ ಶೈಲ್ಲಗಳಿದುವು. ಇದನ್ುು ವಾಸುುಶಿಲಪಗಳ ಶಾಲೆ ಎಂದು ಕರೆ ುತ್ುೀವೆ.
1. ಉತ್ುರದಲ್ಲಿ ೪ನೀ ಶತ್ಮಾನ್ದಂದ ಗುಪುರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದ ನಾಗರ ವಾಸುುಶಿಲಪ ಬೆಳೆದತ್ುು.
2. ದಕಿಿಣದಲ್ಲಿ ತ್ಮಿಳುನಾಡಿನ್ಲ್ಲಿ ಪಲಿವರ ವಾಸುುಶಿಲಪ ಇತ್ುು.
➢ ಹೀಗಾಗಿ ಇವುಗಳನ್ುು ಹಂದೂ ವಾಸುುಶಿಲಪಗಳ ಶಾಲೆ ಎಂದೂ ಕಾರೆ ಲಾಗುತ್ುದೆ.
➢ ಈ ಎರಡು ಹಂದೂ ವಾಸುುಶಿಲಪಗಳ ವೆೈಶಿಷ್ಟಿಯಗಳನ್ುುಂಳಸಿಕೊಂಡು ಬಾದಮಿ ಚಾಲುಕೂರು ಒಂದು ಪರ ಯೀಗ ಮಾಡಿದರು. ಆ ಪರ ಯೀಗವನ್ುು ನಾವು
ಐಹೊಳೆಯಂದ ಗಮನಿಸಂಹುದು.

10. ✓ ಗುಹಾಂತ್ರ ದೆೀವಾಲ ಗಳನ್ುು ಕೊರೆಸಿರುವುದು, ನಾಗರ ವಾಸುುಶೈಲ್ಲ ಲ್ಲಿ ದೆೀವಾಲ ಗಳನ್ುುನಿಮಾಿಣ ಮಾಡಿರುವುದು, ದ್ರರ ವಿಡ
ವಾಸುುಶೈಲ್ಲ ಲ್ಲಿ ದೆೀವಾಲ ಗಳನ್ುು ನಿಮಿಿಸಿರುವುದು. ಈ ಮೂರು ಶೈಲ್ಲಗಳನ್ುು ಪರ ಯೀಗ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಒಂದೆೀ ಸಥಳದಲ್ಲಿ ನೀಡಂಹುದು.
✓ ಹೀಗಾಗಿ ಈ ವಾಸುುಶಿಲಪವು ವೆೀಸರ ವಾಸುುಶಿಲಪ ಎಂದು ಕರೆ ಲಪಟಿತ್ುು.
✓ ಬಾದಮಿ ಚಾಲುಕೂರಲ್ಲಿ ಂರುವ ಅರಸರಾದ ಒಂದನೀ ಪುಲ್ಲೆಯೀಶಿ, ಒಂದನೀ ಕಿೀತಿಿವಮಿ, ಮಂಗಳೆೀಶ,ಎರಡನೀ ಪುಲ್ಲೆಯೀಶಿ, ಒಂದನೀ ವಿಕರ ಮಾದತ್ೂ,
ವಿನ್ಯಾದತ್ೂ, ವಿಜಯಾದತ್ೂ, ಎರಡನೀ ವಿಕರ ಮಾದತ್ೂ ಇವರೆಲಿರೂ ವಾಸುುಶಿಲಪೆಯೆ ಸ್ಮಕಷ್ಟಿ ಕೊಡುಗೆ ಕೊಟ್ಿ ಅರಸರಾಗಿದ್ರುರೆ.

11. ❖ ಐಹೊಳೆ ಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ನ್ೂರಕಿೆಂತ್ ಹೆಚ್ುು ದೆೀವಾಲ ಗಳಿದುವು.ಆದರೆ ಈಗ ಅಲ್ಲಿ ೆಯಲವೆೀ ದೆೀವಾಲ ಗಳು ಕಾಣಿಸುತಿುದುು ಅವುಗಳನ್ುು
ಪ್ರರ ಚ್ೂ ಇಲಾಖೆ ರಕಿಣೆ ಮಾಡುತಿುದೆ.
❖ ಇಲ್ಲಿ ೆಯಲವು ದೆೀವಾಲ ಗಳ ಜೀರ್ೀಿದ್ರುರ ನ್ಡೆ ುತಿುದೆ.
❖ ಆದರೆ ೆಯಲವು ದೆೀವಾಲ ಗಳು ಪ್ಯಣಿ ಕುಸಿದು ಹೊೀಗಿದುು,
❖ ೆಯಲವು ಸ್ಮಾರಕಗಳನ್ುು ಮಾತ್ರ ನಾವು ಈಗ ಕಾಣಂಹುದು.
❖ ಆ ಪರ ಮುಖ ಸ್ಮಾರಕಗಳನ್ುು ಈ ಮುಂದನ್ಂತ್ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳೀಣ.

12. ೧. ರವವಲ ಫಡಿ ಗುಹೆಗಳು
⮚ ಐಹೊಳೆ ಮೊದಲ ಗುಹಾಂತ್ರ ಸ್ಮಾರಕ
⮚ಕಿರ .ಶ ೬ನೀ ಶತ್ಮಾನ್ದಲ್ಲಿ ನಿಮಾಿಣ
ವೆೈಶಿಷ್ಟಿಯತ್
✔ಂೃಹತ್ಸುದ ಏಕ ಶಿಲೆ ಲ್ಲಿ ಕೊರೆಸಲಾಗಿದೆ.
✔ಬೌದುರ ಚೈತ್ೂ ಮತ್ುು ವಿಹಾರಗಳ ಮಾದರಿ ಲ್ಲಿದೆ.
✔ಗುಹೆ ಒಳಗೆ ಗೀಡೆ ಮೀಲೆ ದಶಹಸುನ್ ನ್ಟ್ರಾಜನ್ ಿತತ್ರ ಇದೆ.
✔ಇದರ ಆಧಾರದಲ್ಲಿ ರಾವಲಫಡಿ ದೆೀವಾಲ ವು ಹಂದೂ ದೆೀವಾಲ ನ್ಟ್ರಾಜನ್ ಿತತ್ರ
ಎಂದು ಹೆೀಳಲಾಗಿದೆ.
✔ಈ ದೆೀವಾಲ ವು ಶೈವ ದೆೀವಾಲ ವಾಗಿದೆ,

13. ಲವಡಖವನ್ ದೆೀವವಲಯ-ಕ್ರಿ,ಶ ೪೫೦
ವೆೈಶಿಷ್ಟಿಯತೆ
➢ ಐಹೊಳೆ ಮೊದಲ ಕಟ್ಿಡ ದೆೀವಾಲ .
➢ ಲಾಡಖಾನ್ ಎಂಂ ಪದವನ್ುು ಮೊದಲು ಂಳಸಿದವರು
ಹೆನಿರ ಕನ್ಾನ್.
➢ ಲಾಡ್ಖಾನ್ ಎಂಂ ಮುಸಿಿಂ ಸ್ಮ ು ಇದರಲ್ಲಿ ವಾಸವಾಗಿದುರಿಂದ ಈ ಹೆಸರು ಂಂತ್ು.
➢ ಇದು ಉತ್ುರ ಭಾರತ್ದ ನಾಗರ ಶೈಲ್ಲ ದೆೀವಾಲ ವಾಗಿದೆ
➢ ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕಂಂಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ ಮುಖ ಮಂಟ್ಪವಿದೆ.
➢ ದೆೀವಾಲ ದ ಮೀಲ್ಲರುವ ಸಿಲ್ಲಂಡರ್ ಆಕಾರದ ಶಿಖರವು
ನಾಗರಶೈಲ್ಲ ನ್ುು ಪರ ತಿನಿಧಿಸುತ್ುದೆ.

14. ▪ ಇದು ಮಹಡಿ ದೆೀವಾಲ ವಾಗಿದುು ಗಾಿಗುಡಿ ಮೀಲೆ ವರಹಾ ಿತತ್ರ
ಮತೊುಂದು ಗಾಿಗುಡಿ ನ್ುು ನಿಮಿಿಸಲಾಗಿದೆ.
▪ ದೆೀವಾಲ ದ ತ್ಳಭಾಗವು ಕುದುರೆ ನಾಲ್ಲಗೆ
ಆಕಾರವನ್ುು ಹೊೀಳುತ್ುದೆ.
▪ ದೆೀವಾಲ ದಲ್ಲಿ ವರಹಾ ಲಾಂಛನ್ ಇದುು,
ಇದು ವಿಷ್ಟುವಿನ್ ಅವತ್ಸರವಾಗಿದೆ.
▪ ಪರ ವೆೀಶದ್ರಾರದ ಮೀಲಾಾಗದಲ್ಲಿ ಗರುಡ ಇದುು,
ಇದು ವಿಷ್ಟುವಿನ್ ವಾಹನ್ವಾಗಿದೆ. ಗರುಡ ಿತತ್ರ
▪ ಇದರ ಅಧಾರದಲ್ಲಿ ವಿದ್ರಾಂಸರು ಇದು ವೆೈಶುವ
ದೆೀವಾಲ ಹಾಗೂ ವಿಷ್ಟು ದೆೀವಾಲ ಎಂದು
ಹೆೀಳಲಾಗಿದೆ.

15. ಮೆಗುತಿ ದೆೀವವಲಯ
ವೆೈಶಿಷ್ಟಿಯತ್ಗಳು
❖ ಜೈನ್ ದೆೀವಾಲ ವಾಗಿದೆʼ
❖ ಮಹಡಿ ದೆೀವಾಲ ವಾಗಿದುು ನಾಗರಶೈಲ್ಲ ಲ್ಲಿ
ನಿಮಾಿಣವಾಗಿದೆ.
❖ 7ನೀ ಶತ್ಮಾನ್ದಲ್ಲಿ ನಿಮಾಿಣವಾಗಿದೆ,
❖ ಇಮಾಡಿ ಪುಲ್ಲೆಯೀಶಿ ಸೀನಾಪತಿಯಾದ
ರವಿಕಿೀತಿಿ ಕಿರ ,ಶ, 634 ರಲ್ಲಿ ನಿಮಿಿಸಿದರು.
❖ ಒಳ ಗಾಿಗುಡಿ ಲ್ಲಿ ವದಿಮಾನ್ ಮಹಾವಿೀರನ್
ವಿಗರ ಹ ಇದೆ.
❖ ಮೀಲಾಾಗದ ಗಾಿಗುಡಿ ಲ್ಲಿ ೨೪ ತಿೀರ್ಿಂಕರ
ವಿಗರ ಹಗಳಿದುು ಇವೆಲಿವೂ ವಿಘ್ುವಾಗಿವೆ. ಹಾಗಾಗಿ
ಯಾವುದೆ ಪ್ಯಜ ಪುನಾಸ್ಮೆರಗಳು ಇಲಿ.

16. ಐಹೆೊಳೆಯ ಶವಸನ
▪ ಮಗುತಿ ದೆೀವಾಲ ದಲ್ಲಿ ಇದೆ.
▪ ಕಿರ .ಶ 634 ರಲ್ಲಿ ರವಿಕಿೀತಿಿ ರಿತಸಿದರು.
▪ ಇದು ಸಂಸೆೃತ್ ಭಾಷೆ ಲ್ಲಿ ಇದೆ.
▪ ದೆೀವಾಲ ದ ಪ್ಯವಿ ಗೀಡೆ ಮೀಲ್ಲದೆ.
▪ ಇಮಾಡಿ ಪುಲ್ಲೆಯೀಶಿ ಸ್ಮ ನ ಮತ್ುು
ದಂಡೆಯಾತ್ರ ಗಳನ್ುು ತಿಳಿಸುತ್ುದೆ.
▪ ಬಾದಮಿ ಚಾಲುಕೂರ ವಂಶಾವಳಿ ನ್ುು
ತಿಳಿಸುತ್ುದೆ.

17. ಹುಚ್ಚಿಮಳ್ಳಿ ಗುಡಿ
ವೆೈಶಿಷ್ಟಿಯತ್ಗಳು
 ದಕಿಿಣ ಭಾರತ್ದ ದ್ರರ ವಿಡ ಶೈಲ್ಲ ಲ್ಲಿ ನಿಮಾಿಣವಾಗಿದೆ.
 ದೆೀವಾಲ ದ ಶಿಖರ ಪಿರಮಿಡ್ ಆಕಾರದಲ್ಲಿದುು ಇದು
ದ್ರರ ವಿಡ ಶೈಲ್ಲ ನ್ುು ಪರ ತಿನಿಧಿಸುತ್ುದೆ.
▪ ಈ ಗುಡಿ ಲ್ಲಿ ಪರ ದಕಿಿಣೆ ಪರ್ವಾಗಲ್ಲ, ಅಲಂಕಾರ ೆಯತ್ುನಗಳಾಗಲ್ಲ ಇಲಿ.
 ಈ ದೆೀವಾಲ ದ ತ್ಳ ವಿನಾೂಸ ನ್ಕಿತ್ರ ಆಕಾರದಲ್ಲಿದೆ.
 ಮಲ್ಲಿ ಎಂಂ ಹುಿತು ು ಇಲ್ಲಿ ವಾಸವಾಗಿದುರಿಂದ ಇದೆಯೆ ಹುಿತುಮಲ್ಲಿ
ಗುಡಿ ಎಂಂ ಹೆಸರು ಂಂತ್ು.
 ಪರ ವೆೀಶದ್ರಾರ ಪಶಿುಮೆಯೆ ಇರುವುದು ಇದರ ವಿಶೀಷ್ಟ.
 ಇದು ಶೈವ ದೆೀವಾಲ ವಾಗಿದೆ.

18. ಸೊಯಯನವರವಯಣ ದೆೀವವಲಯ
➢ ಪಿರಾಮಿಡ್ ಆಕಾರದ ದೆೀವಾಲ ವಾಗಿದೆ.
➢ ದ್ರರ ವಿಡ ಶೈಲ್ಲ ಲ್ಲಿದೆ.
➢ ಗಾಿಗುಡಿ ಲ್ಲಿ ಸೂ ಿನ್ ವಿಗರ ಹ ಇದುು,
ಪರ ಸುುತ್ ವಿಗರ ಹ ಾಂಗ ಆಗಿದುು
ಯಾವುದೆೀ ಪ್ಯಜಗಳು ಇಲಿ.

19.  ಹೀಗೆ ಇನ್ುು ಹಲವಾರು ದೆೀವಾಲ ಗಳನ್ುು ಐಹೊಳೆ ಲ್ಲಿ ಕಾಣಂಹುದು. ದ್ರರ ವಿಡ ಶೈಲ್ಲ ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜಿನ್
ದೆೀವಾಲ , ನಾಗರಶೈಲ್ಲ ಗಳಗನಾರ್ ದೆೀವಾಲ ಗಳನ್ುು ಕಾಣಂಹುದು.

 ಚಾಲುಕೂ ರಾಜರು ತ್ಮಾ ಆಡಳಿತ್ಸವಧಿ ಲ್ಲಿ ದೆೀವಾಲ ಗಳ ನಿಮಾಿಣ ವಾಸುುಶಿಲಪ, ಶಿಲಪಕಲೆ ಮತ್ುು ಕಲೆಗಳಿಗೆ ಅಪ್ರರ
ಪ್ರ ೀತ್ಸಾಹ ನಿೀಡಿದರು. ಆದುದರಿಂದ ಭಾರತಿೀ ಕಲಾ ಪರಂಪರೆಗೆ ಇವರ ಕೊಡುಗೆ ಅಪ್ರರವಾದುದ್ರುಗಿದುು, ಇವರು
ಚಾಲುಕೂ ಶೈಲ್ಲ ಎಂಂ ಹೊಸ ಮಾದರಿ ಜನ್ಕರು ಎನಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ರುರೆ.
 ಚಾಲುಕೂರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಉತ್ುರದ ನಾಗರ ಶೈಲ್ಲ ಮತ್ುು ದಕಿಿಣದ ದ್ರರ ವಿಡ ಶೈಲ್ಲಗಳು ಬೆರೆತ್ು ವೆೀಸರ ಶೈಲ್ಲ ಎಂಂ ಹೊಸ
ಶೈಲ್ಲ ಅಭಿವೃದುಗಂಡಿತ್ು.
 ಹೀಗಾಗಿ ವೆೀಸರ ಶೈಲ್ಲ ಉಗಮವಾಗಿದುು ಐಹೊಳೆ ಲ್ಲಿ ಎಂದು ಹೆೀಳಂಹುದು.
 ಪರ ಸಿದು ಕಲಾ ವಿಮಶಿಕ ಪಸಿಿ ಬೌರ ನ್ ರವರು ಐಹೊಳೆ ನ್ುು “ ಭಾರತಿೀ ದೆೀಗುಲಗಳ ತೊಟಿಲು” ಎಂದು
ಕರೆದದ್ರುರೆ.

20. ಗರಂಥಋಣ
 ಕನಾಿಟ್ಕ ಪ್ರರಡ ಇತಿಹಾಸ ಮತುತ ಸಂಸಾೃತಿ – ಕೆ.ಎನ್.ಎ
 ಪ್ರರಚಿೋನ ಭಾರತದ ಇತಿಹಾಸ – ಡಾ. ಕೆ. ಸದ್ಯಶಿವ

21. ಧನಯವವದಗಳು