Presentatie eindwerk 'Beslishulp menopauze: echt een hulp?'

1. Beslishulp menopauze:
echt een hulp?
Arne Hens
Karolien Lenssen
Valerie Van Praet
Sappho Walravens
Promotor: Dr. B. Schoenmakers
Onderzoek naar het nut en de bruikbaarheid van een
beslishulp over menopauze in de huisartsenpraktijk

2. Inhoud
Inleiding
o De overgang
o Wat is een beslishulp?
Methode
o Onderzoeksvragen
o Uitkomstmaten
o Design
o Populatie
o Studieopzet
Resultaten
o Werving en respons
o Tabellen
Discussie
Conclusie
Bronnen
Faculteit Geneeskunde2/35

3. Inleiding
De overgang
o “Een vrouw is gemiddeld 1/3 van haar leven in de peri- of
postmenopauzale periode”
o 85% vasomotorische symptomen
• Opvliegers
• Nachtelijk zweten
o 87% seksuele klachten
• Verminderd libido
• Moeilijkheden orgasme te bereiken
o 60% vaginale droogte of dyspareunie
Faculteit Geneeskunde3/35

4. Inleiding
o 4/1000 vrouwen (40 - 65 jaar) bij huisarts met klachten van de
menopauze
o 2/1000 vrouwen (40 - 65 jaar) kreeg diagnose menopauze
o 58/1000 vrouwen (52 - 65 jaar) kreeg oestrogenen of combinatie
oestrogenen met progesteron
o 22/1000 (52 - 65 jaar) kreeg minimaal één voorschrift voor
systemische hormonale contraceptie
Cijfers Vlaamse peilpraktijken 2015
Faculteit Geneeskunde4/35

5. Inleiding
Faculteit Geneeskunde5/35

6. Inleiding
Wat is een beslishulp?
= Patient Decision Aid
= Interactief, evidence based instrument dat op basis van enkele
gerichte vragen een patiëntenprofiel opstelt
Onderscheidt zich van andere educatieve bronnen door…
• duidelijke bespreking van de verschillende therapeutische opties
• focus op de persoonlijke kenmerken van elke patiënt
Faculteit Geneeskunde6/35

7. Methode
Onderzoeksvragen
• Wat is de nood aan informatie omtrent de overgang?
• Wat is de invloed van deze beslishulp op de kennis van
overgangsklachten en behandelingsopties?
• Kunnen vrouwen dankzij deze beslishulp beter voorbereid naar hun
arts gaan?
• Draagt deze beslishulp bij aan een verhoogde betrokkenheid bij de
therapiekeuze?
Faculteit Geneeskunde7/35

8. Methode
Uitkomstmaten
• De nood aan informatie
• De kennis van de patiënten
• De mate van voorbereiding op het gesprek met de arts
• De betrokkenheid van de vrouw bij de therapiekeuze
Faculteit Geneeskunde8/35

9. Methode
Design
• NHG-standaard
o ‘De overgang’.
o ‘Fractuurpreventie’
o ‘Slaapproblemen en slaapmiddelen’
• Criteria van de International Patient Decision Aid Standards (IPDAS)
Collaboration:
o Structuur doorheen de beslishulp
o Evidence based informatie in begrijpbare taal
o Bevragen van de waarden en persoonlijke voorkeuren van de patiënt
NHG-standaard ‘De
overgang’,
‘Fractuurpreventie’ en
‘Slaapproblemen’
IPDAS
Beslishulp
menopauze
Faculteit Geneeskunde9/35

10. Methode
Online lancering op de website van Gezondheid &
Wetenschap
o https://www.gezondheidenwetenschap.be/beslissingshulp/hormo
ontherapie-bij-menopauze
Faculteit Geneeskunde10/35

11. Methode
Design
• Informatief gedeelte
o Uitleg over de overgang, de mogelijke klachten en de verschillende
behandelingsmogelijkheden
Faculteit Geneeskunde11/35

12. Faculteit Geneeskunde12/35

13. Faculteit Geneeskunde13/35

14. Methode
Design
• Interactief gedeelte
o De beslishulp
Faculteit Geneeskunde14/35

15. 15/35 Faculteit Geneeskunde

16. 16/35 Faculteit Geneeskunde

17. 17/35 Faculteit Geneeskunde

18. 18/35 Faculteit Geneeskunde

19. Methode
Populatie
• Vrouwen tussen 40 en 65 jaar
• Exclusiecriteria:
o Mannelijk geslacht
o Leeftijd < 40 of > 65 jaar
o Mogelijkheid van zwangerschap
o Iatrogene menopauze
Faculteit Geneeskunde19/35

20. Methode
Studieopzet
Beslishulp werd gepromoot via:
o Website van Gezondheid & Wetenschap
o Sociale media
• Facebook
o Huisartsen
• Folders in de wachtzaal
• Verwijzing op de website
• Mondeling
Faculteit Geneeskunde20/35

21. Methode
Beslishulp online
(maart 2018)
Einde proefperiode +
Evaluatie 1e feedbackronde
(april 2018) Einde intervalperiode +
Start 2e feedbackronde
(mei 2018)
Proefperiode
(30 dagen)
Intervalperiode
(30 dagen)
Tijd
Faculteit Geneeskunde21/35

22. Methode
Direct na doorlopen beslishulp:
6 feedbackvragen
Nood aan informatie?
Invloed op de kennis?
Gevolg dat zij aan resultaat
willen geven?
Invloed op voorbereiding op
consultatie?
Na intervalperiode van 30 dagen:
open vragen
Wat is invloed op je
klachten?
Heb je intussen arts
geraadpleegd?
Wat was invloed op
gesprek met arts?
Gevoel meer betrokken
te zijn?
Faculteit Geneeskunde22/35

23. Resultaten
Werving en respons
• Totaal n = 117
• Populatie n = 82
o Na toepassen
inclusiecriteria
o 70% werd
geïncludeerd
Faculteit Geneeskunde23/35

24. Resultaten
Tabel 1 Kenmerken van de deelnemers
Totale populatie n = 82 (100%)
Abusus
Roken n = 1 (1%)
Medische voorgeschiedenis
DVT of longembolie n = 1 (1%)
Borst- of baarmoederkanker n = 1 (1%)
Endometriose n = 0 (0%)
Hart- of herseninfarct (CVA) n = 1 (1%)
Botontkalking n = 13 (16%)
Eerder informatie omtrent de menopauze opgezocht n = 61 (77%)
Eerder een arts geraadpleegd omtrent menopauzale
klachten
n = 47 (60%)
Faculteit Geneeskunde24/35

25. Resultaten
Tabel 2 Analyse na invullen beslishulp
Totale populatie n = 82 (100%)
Voldoende geïnformeerd n = 58 (73%)
Beter voorbereid om arts te raadplegen n = 56 (73%)
Akkoord met advies n = 65 (84%)
Niet akkoord met advies n = 12 (16%)
Van plan een arts te raadplegen n = 40 (51%)
Niet van plan een arts te raadplegen n = 37 (48%)
Akkoord met advies en van plan een arts te raadplegen n = 35 (45%)
Akkoord met advies maar niet van plan een arts te
raadplegen
n = 30 (39%)
Niet akkoord met advies en niet van plan een arts te
raadplegen
n = 7 (9%)
Niet akkoord met advies maar wel van plan een arts te
raadplegen
n = 5 (6%)
Faculteit Geneeskunde25/35

26. Resultaten
Tabel 2 Analyse na invullen beslishulp
Zekerheid van besluit (0 – 4)
- Vrij tot heel zeker (2 – 4) n = 69 (85%)
- 0 (Niet zeker) n = 3 (4%)
- 1 n = 9 (11%)
- 2 (Vrij zeker) n = 12 (15%)
- 3 n = 29 (36%)
- 4 (Heel zeker) n = 28 (34%)
Faculteit Geneeskunde26/35

27. Resultaten
Tabel 3 Analyse na een intervalperiode van 30 dagen
Totale populatie n = 9 (100%)
Arts geraadpleegd n = 3 (33%)
Geen arts geraadpleegd n = 6 (67%)
Betrokkenheid bij therapiekeuze
- Meer betrokken
- Niet meer betrokken
- Niet van toepassing
n = 5 (56%)
n = 2 (22%)
n = 2 (22%)
Faculteit Geneeskunde27/35

28. Discussie
Nood aan informatie?
• 3/4 had al eerder informatie opgezocht
• > 1/2 had al ooit een arts geraadpleegd
Faculteit Geneeskunde28/35

29. Discussie
Beter geïnformeerd?
• 3/4 vond dat beslishulp een positieve invloed had op hun kennis over
de overgang en hormonale substitutietherapie
• Meerderheid had voldoende informatie verworven via deze beslishulp
en meer inzicht gekregen in hun klachten en de mogelijke
behandelingsopties
Cochrane review Stacey et al (2017):
“Beslishulp heeft positieve invloed op de kennis van de populatie”
“Deelnemers voelen zich beter geïnformeerd”
Faculteit Geneeskunde29/35

30. Discussie
Beter voorbereid?
• 3/4 voelt zich beter voorbereid op een consultatie met de huisarts
• Bijna de helft zou als volgende stap ook een arts raadplegen
Cochrane review Stacey et al (2017):
“Patiënten voelen zich beter voorbereid na raadplegen beslishulp,
hebben meer tijd gehad om de informatie te verwerken en kunnen
beter een gesprek aangaan met hun arts”
Faculteit Geneeskunde30/35

31. Discussie
Meer betrokken bij therapiekeuze?
• 1/2 voelde zich meer actief betrokken bij de therapiekeuze
Cochrane review Stacey et al (2017):
“Significante daling in het aantal patiënten die bij de
besluitvorming een passieve rol innemen”
“Patiënten die actief deelnemen aan beslissingen hebben betere
gezondheidsuitkomsten”
Faculteit Geneeskunde31/35

32. Discussie
Geven patiënten gevolg aan de beslishulp?
• 8/10 kan zich vinden in het advies van de beslishulp
• 1/2 kan zich vinden in het advies EN was van plan een arts te
raadplegen
• 1/10 kan zich niet vinden in advies EN is niet van plan arts te
raadplegen
• 1/3 (n = 9) had na 30 dagen een arts geraadpleegd
Cochrane review Stacey et al (2017):
“Meer onderzoek nodig om na te gaan of personen, die een
beslishulp doorlopen, ook werkelijk gevolg geven aan de gekozen
of voor hun aanbevolen behandelingsoptie”
Faculteit Geneeskunde32/35

33. Discussie
Limitaties
• Selectie bias
• Antwoorden tweede feedbackronde niet gekoppeld aan die van de
eerste
• Geen patiënten of artsen gecontacteerd bij ontwikkeling beslishulp
• Technische beperkingen
• Geen idee over toename of afname van voorschrijven
hormoonsubstitutietherapie
• Korte tijdsspanne
Faculteit Geneeskunde33/35

34. Conclusie
• Beslishulp = valide en betrouwbaar instrument om vrouwen en artsen te
ondersteunen
• Deelnemers:
o Beter geïnformeerd
o Beter voorbereid voelen bij het consulteren van een arts
o Positieve invloed op arts-patiëntcommunicatie en de gedeelde besluitvorming
o Actievere rol bij besluitvorming
o Toegankelijke informatie over de menopauze, de begeleidende klachten en de
therapeutische mogelijkheden.
• Onvoldoende bewijs dat vrouwen ook werkelijk gevolg geven aan het
advies
• Verder onderzoek noodzakelijk om de langetermijneffecten op de
gezondheidstoestand van de vrouw na te gaan
Faculteit Geneeskunde34/35

35. Bronnen
1. Ward K, Deneris A. An Update on Menopause Management. J Midwifery Womens Health 2018;00:1-10.
2. Al-Safi ZA, Santoro N. Menopausal hormone therapy and menopausal symptoms. Fertility and sterility. 2014;101(4):905-15.
3. CMG vD. Mindfulness, cognitive behavioural and behaviour‐based therapy for natural and treatment‐induced menopausal symptoms: a systematic review and meta‐analysis.
Department of Epidemiology, University Medical Centre Groningen, University of Groningen, PO Box 30.001, 9700 RB Groningen, the Netherlands. .
4. Beral V. Breast cancer and hormone-replacement therapy in the Million Women Study. Lancet (London, England). 2003;362(9382):419-27.
5. Rossouw JE, Anderson GL, Prentice RL, LaCroix AZ, Kooperberg C, Stefanick ML, et al. Risks and benefits of estrogen plus progestin in healthy postmenopausal women: principal
results From the Women's Health Initiative randomized controlled trial. Jama. 2002;288(3):321-33.
6. van Der Mooren MJ, Kenemans P. The Million Women Study: a licence to kill other investigations? 2004. p. 3-5.
7. De Jong-van den Berg L, Faber A, Van den Berg P. HRT use in 2001 and 2004 in The Netherlands--a world of difference. Maturitas 2006;54:193-7.
8. Lagro-Janssen A, Knufing MW, Schreurs L, van Weel C. Significant fall in hormone replacement therapy prescription in general practice. Family practice. 2010;27(4):424-9.
9. INTEGO Database. Department of general practice, KU Leuven.
10. Stacey D, Legare F, Lewis K, Barry M, Bennett C, Eden K, et al. Decision aids for people facing health treatment or screening decisions. Cochrane Database Syst Rev2017.
11. Legare F, Stacey D, Turcotte S, Cossi M, Kryworuchko J, Graham I, et al. Interventions for improving the adoption of shared decision making by healthcare professionals. Cochrane
Database Syst Rev2014.
12. Kiesler DJ, Auerbach SM. Optimal matches of patient preferences for information, decision-making and interpersonal behavior: Evidence, models and interventions. Patient
Education and Counseling. 2006;61(3):319-41.
13. Bouma J DJM, De Laat EAT, Eekhof H, Engel HF, Groeneveld FPMJ, Stevens NTJM, Verduijn MM, Goudswaard AN, Opstelten W, De Vries CJH. NHG Standaard De overgang
(eerste herziening). Huisarts Wet 2001;44(10):436-45) Huisarts Wet 2012;55(4):168-72.
14. Holmes‐Rovner M. International Patient Decision Aid Standards (IPDAS): beyond decision aids to usual design of patient education materials. Health Expect. 10. Oxford, UK2007.
p. 103-7.
15. Elders PJM DG, Van Geel T, Maartens LWF, Merlijn T, Geijer RMM, Geraets JJXR. NHG-Standaard Fractuurpreventie(tweede herziening) Huisarts Wet 2012;55(10):452-8.
16. Knuistingh Neven A LP, Bonsema K, Teunissen H, Verduijn MM, Bouma M. NHG-Standaard Slaapproblemen en slaapmiddelen(tweede herziening) Huisarts Wet 2014;57(7):352-
61
17. WHO Scientific Group on Research on the Menopause in the 1990s (1994 : Geneva, Switzerland) & World Health Organization . (1996). Research on the menopause in the
1990s : report of a WHO scientific group. Geneva : World Health Organization.
18. Witteman HO, Dansokho SC, Colquhoun H, Coulter A, Dugas M, Fagerlin A, et al. User-centered design and the development of patient decision aids: protocol for a systematic
review. Systematic Reviews. 2015;4(1).
19. Murray E, Davis H, Tai SS, Coulter A, Gray A, Haines A. Randomised controlled trial of an interactive multimedia decision aid on hormone replacement therapy in primary care.
British Medical Journal. 2001;323(7311):490.
Faculteit Geneeskunde35/35

36. Zijn er nog vragen?