1. “Bagaimana kanak-kanak belajar matematik”
Artikel ini menerangkan secara ringkas mengenai perkembangan
pembelajaran matematik di kalangan kanak-kanak menerusi beberapa teori
yang diketengahkan oleh pakar-pakar pembelajaran antaranya ialah Teori
Piaget, Bruner, Gagne dan Dienes. Seterusnya, para pembaca akan
diperkenalkan dengan satu teori yang dikenali sebagai teori Konstruktisvisme
- teori mengenai pengetahuan dan pembelajaran yang menarik minat,
memotivasikan serta memudahkan pemahaman pelajar.
Artikel ini amat baik untuk diteliti oleh para guru dan sesiapa juga yang
berminat untuk mengetahui sedikit sebanyak mengenai psikologi kanakkanak dalam pembelajaran matematik. Adalah diharapkan, artikel ini
memberi anda idea bagaimana untuk menjadikan pembelajaran
matematik itu seronok, mencabar, bermakna dan berguna!
PENGENALAN
Manusia mula belajar sejak dari peringkat bayi lagi. Bayi yang baru lahir
mewarisi berbagai-bagai bentuk gerakan pantulan. Contohnya apabila
sesuatu objek menyentuh bibirnya, bayi terus menghisap objek tersebut
tanpa perlu diajar kepadanya.
Ini bererti wujud satu atur cara genetis semula jadi dalam diri bayi untuk
menyerapkan kewujudan sesuatu objek. Hari demi hari, maklumat dalam
ingatan bayi semakin bertambah selaras dengan peningkatan fizikalnya
daripada seorang bayi ke dunia kanak-kanak seterusnya menjadi dewasa.
Maklumat-maklumat yang diterima akan dipecah-pecahkan menjadi
pengetahuan dan memperkembangkan keupayaan kognitifnya.
Menurut Mohd Daud Hamzah (1996), kanak-kanak mempelajari matematik
melalui kegiatan seharian tertentu. Ada beberapa aktiviti yang membantu

2. kanak-kanak memperolehi konsep-konsep awal matematik iaitu aktiviti
padanan (matching), penjenisan (sorting), reguan (pairing), dan susunan
aturan (ordering).
Walau bagaimanapun, terdapat beberapa teori daripada pakar-pakar
pembelajaran bagaimana kanak-kanak mempelajari matematik dan jenis
matematik yang boleh dipelajari pada peringkat yang berbeza dalam
perkembangan kognitifnya. Antaranya ialah Teori Piaget, Bruner, Gagne dan
Dienes.
TEORI PIAGET
Teori ini diperkenalkan oleh Jean Piaget, berasal daripada Switzerland,
merupakan ahli psikologi yang banyak menyumbang kepada pemahaman
bagaimana kanak-kanak belajar. Dari kajian dan pemerhatiannya, Piaget
mendapati bahawa perkembangan kognitif kanak-kanak berbeza dan
berubah melalui empat peringkat iaitu peringkat deria motor (0 – 2 tahun),
pra-operasi (2 – 7 tahun), operasi konkrit (7 – 11 tahun) dan operasi formal (11
tahun ke dewasa). Walau bagaimanapun, usia ini tidak tetap kerana ia
mengikut kemampuan pelajar itu sendiri.
Menurut Jere Confrey (1999), “ Piagetian theory kindled my intense
enjoyment of children and deep respect for their capabilities.”
"Guru sekolah rendah harus memberi tumpuan terhadap perkembangan
murid-murid pada peringkat operasi konkrit, iaitu ketika berumur 7 hingga 11
tahun...Piaget"
Sebagai seorang guru matematik sekolah rendah, kita harus memberi

3. tumpuan terhadap perkembangan kanak-kanak pada peringkat operasi
konkrit. Ketika usia sebegini kanak-kanak hanya boleh memahami konsep
matematik melalui pengalaman konkrit. Oleh itu, alat bantuan mengajar
dapat membantu murid-murid memahami konsep matematik. Paiget
berpendapat bahawa asas pada semua pembelajaran ialah aktiviti kanakkanak itu sendiri. Beliau juga menegaskan kepentingan interaksi idea-idea
antara kanak-kanak tersebut dengan kawan-kawan sejawatannya penting
untuk perkembangan mental.
TEORI BRUNER
Jerome Bruner, seorang ahli psikologi yang terkenal telah banyak
menyumbang dalam penulisan teori pembelajaran, proses pengajaran dan
falsafah pendidikan. Bruner bersetuju dengan Piaget bahawa
perkembangan kognitif kanak-kanak adalah melalui peringkat-peringkat
tertentu. Walau bagaimanapun, Bruner lebih menegaskan pembelajaran
secara penemuan iaitu mengolah apa yang diketahui pelajar itu kepada
satu corak dalam keadaan baru (lebih kepada prinsip konstruktivisme).
Menurut kajian dan pemerhatian yang telah dibuat oleh Bruner dan
pembantunya, Kenney, pada tahun 1963 mereka berjaya membina empat
teorem pembelajaran matematik ( Mok Soon Sang, 1996) iaitu:
1: Teorem Pembinaan
Cara yang paling berkesan bagi kanak-kanak mempelajari konsep, prinsip
atau hukum matematik ialah membina perwakilan dan menjalankan aktiviti
yang konkrit.
2: Teorem Tatatanda
Tatatanda matematik yang diperkenalkan harus mengikut perkembangan

4. kognitif murid tersebut.
3: Teorem Kontras dan Variasi
Konsep yang diterangkan kepada murid harus berbeza dan pelbagai
supaya murid dapat membezakan konsep-konsep matematik tersebut.
4: Teorem Perhubungan
Setiap konsep, prinsip dan kemahiran matematik hendaklah dikaitkan
dengan konsep, prinsip dan kemahiran matematik yang lain.
Selain daripada kajian tersebut, Bruner percaya bahawa kanak-kanak lebih
dimotivasikan oleh masalah yang menarik yang tidak mampu diselesaikan
oleh mereka dengan mudah seandainya tidak menguasai isi kandungan
mata pelajaran dan kemahiran
TEORI M.GAGNE
Robert M. Gagne, seorang professor dan ahli psikologi yang telah banyak
membuat penyelidikan mengenai fasa dalam rangkaian pembelajaran dan
jenis pembelajaran matematik. Teori pembelajaran Gagne berbeza dengan
Teori Piaget dan Bruner. Menurut Gagne, terdapat empat kategori yang
harus dipelajari oleh kanak-kanak dalam matematik iaitu fakta, kemahiran,
konsep dan prinsip.
Gagne mempunyai hierarki pembelajaran. Antaranya ialah pembelajaran
melalui isyarat, pembelajaran tindak balas rangsangan, pembelajaran
melalui rantaian, pembelajaran melalui pembezaan dan sebagainya.
Menurut Gagne, peringkat yang tertinggi dalam pembelajaran ialah
penyelesaian masalah. Pada peringkat ini, pelajar menggunakan konsep
dan prinsip-prinsip matematik yang telah dipelajari untuk menyelesaikan
masalah yang belum pernah dialami.

5. TEORI DIENES
Professor Zolton P. Dienes, seorang ahli matematik, ahli psikologi dan
pendidik, pernah memberi banyak sumbangan dalam teori pembelajaran.
Beliau telah merancang satu sistem yang berkesan untuk pengajaran
matematik untuk menjadikan matematik lebih mudah dan berminat untuk
mempelajari. Mengikut Dienes konsep matematik boleh dipelajari melalui
enam peringkat iaitu permainan bebas, permainan berstruktur, mencari ciriciri, perwakilan gambar, perwakilan simbol dan akhirnya formalisasi.
Teori Dienes mengariskan beberapa prinsip bagaimana kanak-kanak
mempelajari matematik iaitu:
1: Prinsip Konstruktiviti- Pelajar haruslah memahami konsep sebelum
memahaminya dengan analisa yang logik.
2: Prinsip Perubahan Perspeptual- Kanak-kanak didedahkan pelbagai
keadaan supaya dapat memaksimakan konsep Matematik.
3: Prinsip Dinamik- Kanak-kanak mempelajari sesuatu melalui pendedahan
dan eksperimen untuk membentuk satu konsep.
Konsep Konstruktivisme
Setelah melihat teori-teori yang digariskan oleh Piaget, Bruner, Gagne dan
Dienes kita dapat melihat ia ada kaitan dengan konsep konstruktivisme.
Konstruktisvisme merupakan satu teori mengenai pengetahuan dan
pembelajaran yang menarik minat, memotivasikan serta memudahkan
pemahaman pelajar. Di samping itu, konstruktivisme menyarankan kanakkanak membina pengetahuan secara aktif berdasarkan pengetahuan sedia

6. ada kanak-kanak tersebut.
Pembinaan pengetahuan tersebut boleh dihasilkan melalui permainan dan
eksperimentasi di samping pembelajaran koperatif. Apabila kanak-kanak
bekerjasama, mereka berkongsi dalam proses pembinaan idea. Secara tidak
langsung, kanak-kanak tersebut dapat membina pengetahuan baru hasil
daripada pembelajaran secara kendiri.
Dalam pendekatan konstruktivisme ini, persekitaran pembelajaran
berpusatkan kanak-kanak menjadi asas yang penting dan guru bertindak
sebagai fasilitator. Kanak-kanak juga didorong untuk mengemukakan idea
dan teori bagi menyelesaikan masalah. Dalam pendidikan matematik,
kanak-kanak biasanya akan diajar dengan menggunakan benda-benda
konkrit supaya mereka memperolehi pengalaman yang akan digunakan
untuk dikaitkan dengan pembelajaran matematik yang dipelajari akan
datang.
Secara kesimpulannya, kanak-kanak belajar matematik melalui pengalaman
dan pengamatan sesuatu perkara. Selain daripada itu, kanak-kanak juga
dapat meningkatkan pemikiran dengan menghasilkan konsep baru. Ini
bermakna pengetahuan boleh dianggap sebagai koleksi konsep-konsep
dan tindakan-tindakan berguna berpandukan kepada keadaan dan masa
yang diperlukan.
PENUTUP

7. Kanak-kanak itu ibarat bekas yang kosong dan guru berperanan untuk
memenuhkan bekas tersebut dengan ilmu pengetahuan. Guru juga
berperanan untuk membimbing kanak-kanak untuk menghadapi cabaran
pada masa hadapan. Seharusnya kanak-kanak belajar melalui pengalaman
dan membentuk ilmu pengetahuan berdasarkan permainan dan
eksperimen dan tidak bergantung sepenuhnya dengan guru. Guru hanyalah
seorang fasilitator yang akan memantau perkembangan kanak-kanak
dalam mempelajari sesuatu konsep.
Menurut pandangan konstruktivime, kanak-kanak membina pengetahuan
barunya dengan sendiri dengan menyesuaikan pengetahuan sedia ada.
Melalui konsep konstruktivisme ianya mungkin akan sedikit sebanyak
membantu menyelesaikan masalah yang dihadapi dalam pendidikan
matematik masa kini. Matlamat pendidikan matematik adalah untuk
melahirkan warga yang bukan sahaja berupaya untuk mengaplikasikan apa
yang mereka telah pelajari dalam situasi dunia sebenar tetapi juga
berupaya menyelesaikan masalah yang belum pernah mereka temui
sebelum ini