1. Malaysia: Kesepaduan
dalam Kepelbagaian

2. HASIL PEMBELAJARAN
 Hubungan Etnik dipengaruhi bukan
sahaja dipengaruhi unsur etnik malah
unsur-unsur sosial yang lain
 Mengetahui perspektif kesepaduan
sosial
 Dapat menjelaskan konsep perpaduan
dalam kepelbagaian.


3. Kedinamikan Hubungan Etnik
 Dimensi etnik
 Dimensi kelas
 Dimensi status
 Dimensi agama
 Dimensi gender
 Dimensi bahasa
 Dimensi kedudukan sosioekonomi
 Ideologi politik
 Pengaruh wilayah

4. PENGENALAN
 Di Malaysia, sepanjang 56 tahun
merdeka, yang dihighlight adalah
konflik. Namun hubungan etnik yang
positif sebenarnya lebih banyak.
 Oleh itu, konsep kesepaduan sosial
diutarakan untuk menjelaskan
fenomena yang berlaku di Malaysia.

5. Konsep perpaduan Dalam Kepelbagaian
1. Maksud ‘perpaduan dalam kepelbagaian’ (unity in
diversity) dari perspektif :
 Psikologi Sosial - rasa kesatuan’ yang merentas
pemisahan fizikal dan psikologikal, yang meliputi juga
konteks metafizikal
 Antropologi-sosiologi - suatu rumusan yang
menyimpulkan dan mengartikulasikan bagaimana
manusia mengurus dan menyusun, dari segi abstrak
dan nyata, perbezaan sosial yang sedia ada dalam
kalangan mereka
 Ontologikal - perlunya mengurus dan menyusun
perbezaan ini adalah, pada umumnya, atas keinginan
untuk mewujudkan keadaan aman dan stabil dalam

6.  Maksud Perpaduan: Proses yang
menyatupadukan seluruh masyarakat dan negara
supaya setiap anggota masyarakat dapat
membentuk satu identiti dan nilai bersama serta
memiliki perasaan cinta dan bangga kepada tanah
air.
 Konsep Utopia - unity is uniformity atau
'perpaduan‘ ialah keSAMAan atau keSATUan --
satu bangsa, satu agama, satu bahasa, satu
negara, yang juga merupakan kata-kata slogan.
unity is uniformity hanyalah suatu gambaran
tentang suatu masyarakat yang sempurna yang
tidak boleh menjadi kenyataan

7. Konsep Kesepaduan Sosial
 Suatu fenomena sosial yang dipacu
oleh idaman mendalam terhadap
perpaduan yang seharusnya pula
mempengaruhi para anggota
masyarakat tersebut untuk merungkai
pelbagai ikhtiar dan kegiatan yang
dianggap sebagai prasyarat mencapai
perpaduan.

8.  Memahami konsep ‘kesepaduan sosial’ menerusi
pemahaman konsep ‘takrifan harian’ (everyday
define), sebelum perpaduan dapat dicapai.
 'takrifan harian' lebih berkesan daripada 'takrifan
autoriti', kerana setiap anggota masyarakat
majmuk adalah bebas untuk bertindak dan
berprilaku prokeamanan, prokeharmonian dan
antikeganasan demi survival diri, keluarga dan
kelompok sosialnya.
 sekiranya timbul sebarang konflik, anggotanya
akan segera mencari jalan penyelesaian melalui
perundingan dalam pelbagai cara dan bentuk

9.  Konsep kesepaduan adalah lebih
realistik dalam konteks Malaysia.
 Oleh itu, konsep kesepaduan sosial
diutarakan untuk menjelaskan
fenomena yang berlaku di Malaysia.

10. Perbandingan: Malaysia & Sri Lanka
1. Cerita Malaysia: umumnya aman dan stabil
tapi ranjau sepanjang jalan tetap ada
 Era Konflik 1945-1960
 Era ‘Tegang tapi Stabil 1961-1970
 Era Kesepaduan Sosial 1971- 2011
2. Punca Kesepaduan Sosial
3. Rakyat yang matang

11.  Pasca Perang Dunia Kedua (PD2)
◦ Rusuhan etnik - konflik etnik antara etnik Cina dengan Melayu yang
tercetus daripada tindakan Bintang Tiga selama 14 hari selepas
tamatnya penaklukan Jepun
◦ Huru-hara Buruh - Pemimpin kesatuan sekerja yang terlibat
mengorganisasi rusuhan dan mogok ini telah ditangkap dan
pertubuhan mereka diharamkan dan Penglibatan Bintang Tiga
dengan membunuh tiga orang pengurus ladang keturunan Eropah di
Sungai Siput sehingga diisytiharkan darurat dan tamat pada 1960.
 Tiang seri pembinaan semula – Communities Liason Committee
(CLC) - 1949
◦ Keselamatan
◦ Pembangunan Lima Tahun 1950-1955
◦ Perundingan Etnik – penggubalan perlembagaan
A | ERA KONFLIK (1945 – 60)

12.  Pembentukan Malaysia 1963: Perjanjian 20 perkara dengan
Sabah dan Perjanjian 18 Perkara dengan Sarawak
 Konfrontasi 1963-66 – Malaysia-Indonesia (neo-colony)
 Konflik etnik terbuka 1964 & 1969
◦ Julai & September 1964 di Singapura (dlm Malaysia)
◦ 13 Mei 1969, di Kuala Lumpur & 3 tempat lain
 Singapura & Malaysia berpisah 9 Aug. 1965
 Cara atasi
◦ Majlis Perundingan Rakyat
◦ Jabatan Perpaduan, Rukun Negara
◦ Dasar Ekonomi Baru
B | ERA TEGANG TAPI STABIL
(1961 – 70)

13.  40 tahun keamanan dan kestabilan, kecuali
pada 2011 peristiwa Kg. Medan yang
mengingatkan bahawa faktor ekonomi sangat
penting untuk kesepaduan sosial.
 Harapan untuk ‘perpaduan’ tetap ada:
1Malaysia
 Apakah anak kunci kesepaduan sosial
Malaysia: Hubungan stabil, sama ada di
Peringkat Masyarakat, Negara, Pasaran =
M+N+P- meskipun sewaktu krisis global.
 Masyarakat Malaysia yang matang:
◦ Suka bertikam lidah tetapi tidak berparangan
◦ Konflik wujud, namun masih hidup dalam
kesepaduan
C | ERA KESEPADUAN SOSIAL
(1971-2011)

14. ANTARA KONFLIK SOSIAL & KESEPADUAN SOSIAL|
perbandingan Malaysia & Sri Lanka (1945-2011)
1948 - 1960
MALAYSIA
SRI LANKA
20111945
1940-1950 1951-1960 1961-1970 1971-1980 1981-1990 1991-2010
1969 20011964
KEAMANAN ditakrif sebagai “the absence of violence” (GPI 2011). Konflik berdarah berlaku di Malaysia dan Sri Lanka semenjak 1945. Bukti
menunjukkan bahawa keadaan kesepaduan sosial mendominasi hidup di Malaysia di Sri Lanka didominasi oleh pertumpahan darah,
meragut lebih dari 100,000 nyawa. Untuk sebuah analisis perbandingan terbaik sila lihat, Sirimal Abeyratne, “Economic Development and
Political Conflict: Comparative Study of Sri Lanka and Malaysia, “ South Asia Economic Journal 9:2(2008): 393-417

15. MASYARAKAT
PELBAGAI
ETNIK -
MALAYSIA
Kumpulan etnik,
Subetnik, Suku,
Kumpulan
Bahasa & Dialek
-
Semenanjung
Kumpulan etnik,
Subetnik, Suku,
Kumpulan
Bahasa & Dialek
-
Sarawak
Kumpulan etnik,
Subetnik, Suku,
Kumpulan
Bahasa & Dialek
-
Sabah

16. Potret Hubungan Etnik di Malaysia
• Negara Malaysia dengan kerencaman
demografi terus kukuh, maju dan membangun
malah disegani oleh jiran tetangga dalam
konteks negara berbilang etnik.
• Keadaan yang aman damai telah melahirkan
suatu bentuk kestabilan politik, ekonomi dan
sosial yang baik.
• Malaysia berjaya mencapai tahap negara
berpendapatan sederhana dalam tempoh
kurang daripada 50 tahun.
• Keunikan tadbir urus negara mengurus
perpaduan dalam kepelbagaian amat penting.

17. Global Peace Index (2011)
Negara Kedudukan Negara Paling Aman di Dunia
New Zealand 1
Iceland 2
Jepun 3
Denmark 4
Republik Czech 5
Austria 6
Finland 7
Kanada 8
Norway 9
Slovenia 10
Ireland 11
Qatar 12
Sweden 13
Belgium 14
Jerman 15
Switzerland 16
Portugal 17
Australia 18
Malaysia 19

18. Hubungan Etnik dari Perspektif Konflik
 Terdapat pandangan - masyarakat yang
memiliki kerencaman budaya, bahasa, agama
seperti di Malaysia akan terpisah dan terasing
mengikut kumpulan etnik masing-masing.
 Perbezaan etnik akan melahirkan persaingan
antara kumpulan etnik dan berlaku kepupusan
ciri-ciri etnik.
 Etnik yang dominan menguasai etnik minoriti.
 Media massa kerap memotretkan hubungan
etnik di Malaysia dalam perspektif yang sempit
- membangkitkan sentimen etnik atau agama
dalam laporan berita.

19.  Kebanyakan kajian tentang hubungan etnik
di Malaysia menggunakan paradigma konflik
untuk menganalisis dan memahami setiap
permasalahan yang wujud dalam
masyarakat.
 Pandang sedemikian mengandaikan
masyarakat Malaysia sentiasa berada dalam
persengketaan, saling bersaing khususnya
antara kumpulan yang berlainan etnik dan
agama.
 Hakikat mengangkat paradigma konflik
sebagai teras memahami permasalahan
masyarakat di Malaysia adalah kurang tepat

20. Menelusuri Hubungan Etnik
daripada Perspektif Konflik
 Pembentukan ilmu kolonial yang sarat dengan
nuansa ideologi orientalisme pada asasnya
adalah untuk “membezakan” kumpulan dalam
masyarakat agar wujud sempadan binari yang
jelas antara mereka yang menjajah dengan
mereka yang terjajah.
 Mereka yang terjajah pula dikategorikan secara
pukul rata melalui perbezaan yang
berdasarkan ciri-ciri fisiologi, budaya, bahasa,
agama dan etnik yang diesensialisasi dan
diitlakkan secara mudah dan cetek.
 Ditambah dengan konflik 13 Mei, darurat

21. Memahami Hubungan Etnik daripada
Perspektif Kesepaduan Sosial
 Masyarakat Malaysia terhasil daripada
perkongsian sejarah – membina struktur
sosial, ekonomi, politik dan budaya.
 Masyarakat Malaysia bersifat dinamik –
membina kesepaduan sosial melalui interaksi
dan amalan harian secara langsung dan tidak
langsung secara berterusan.
 Kesepaduan sosial juga terbina menerusi
proses akomodasi, akulturasi, amalgamasi
dan asimilasi – mekanisme untuk
mengekalkan toleransi.

22. Menelusuri Hubungan Etnik
daripada Perspektif Konflik
 Paradigma alternatif ini bukan bertujuan
untuk menafikan bahawa tiada konflik tetapi
sebagai satu cara pandang yang memberi
tempat yang lebih wajar kepada sisi positif
dalam menganalisis dan memahami
hubungan etnik.
 Pemahaman terhadap situasi ini adalah
wajar kerana hakikatnya aspek yang lebih
dominan dalam kehidupan seharian dalam
kalangan masyarakat awam di Malaysia
bukan berasaskan konflik tetapi didasari

23. Hubungan Saling Terkait dan
Saling Bergantungan
 Jalinan hubungan sosial secara
berterusan terbina dalam kalangan
anggota masyarakat Malaysia
merentas etnik, agama, budaya dan
bahasa menerusi interaksi sesama
mereka.
 Umpamanya, nasi yang dimakan oleh
pelajar selepas keluar dari bilik kuliah
melibatkan pelbagai etnik

24. Takrifan Autoriti dan Takrifan
Harian
 Paradigma kesepaduan sosial lebih
memberi tumpuan kepada takrifan terhadap
interaksi seharian yang dibentuk oleh
anggota masyarakat itu sendiri berbanding
dengan takrifan yang dibentuk oleh autoriti
 Takrifan autoriti seperti negara, misalnya,
cenderung bersifat tetap dengan
sempadannya yang tidak boleh diubah.
contohnya, takrifan Melayu oleh negara
sebagaimana yang termaktub dalam Artikel
160.

25. Takrifan Autoriti dan Takrifan
Harian
 Takrifan harian oleh masyarakat awam
kemungkinannya lebih anjal, cair, rencam,
pelbagai dan terdapat tolak ansur, akomodasi
serta saling memahami dalam kalangan
mereka untuk memastikan kehidupan seharian
mereka dapat diteruskan dengan aman tanpa
sebarang konflik.
 Kesepaduan sosial memberi pengiktirafan
terhadap takrifan harian oleh anggota
masyarakat dan takrifan harian dalam konteks
hubungan etnik ialah pelekat sosial yang
menjadikan masyarakat Malaysia yang
majmuk, pelbagai dan rencam ini secara

26. Kesepaduan Sosial Melalui
Akomodasi, Akulturasi,
Amalgamasi dan Asimilasi
 Dalam proses rundingan sosial, unsur-unsur seperti
akomodasi, akulturasi, amalgamasi dan asimilasi sentiasa
berlaku di peringkat yang berbeza sebagai mekanisme
untuk terus mengekalkan toleransi etnik, penerimaan
terhadap perbezaan dan kesepaduan sosial yang wujud
pada hari ini.
 Rakyat Malaysia di peringkat masyarakat awam tidak
mudah terpengaruh untuk bertindak secara melulu, emotif
dan menggunakan kekerasan terhadap isu-isu yang
ditimbulkan.
 Masyarakat Malaysia di peringkat awam telah pun sedikit
sebanyak terikat dengan suatu bentuk kesepaduan sosial
yang baik dan organisasi sukarelawan masyarakat dan
individu daripada pelbagai etnik dan agama

27. Kesepaduan Sosial Melalui
Akomodasi, Akulturasi,
Amalgamasi dan Asimilasi
 takrifan yang diberikan oleh anggota
masyarakat dalam acuan besar bercirikan
Malaysia adalah merujuk kepada interaksi
dan hubungan sehari-hari yang berlaku
antara mereka melalui proses rundingan
sosial yang berterusan.
 Proses ini ditunjangi oleh unsur-unsur
akomodasi, akulturasi, amalgamasi dan
asimilasi yang merupakan inti pati penting
untuk memahami hubungan etnik di
Malaysia dari perspektif kesepaduan sosial.

28. Kesimpulan
 Kesepaduan sosial boleh wujud dan bercambah,
terutama jika terdapat usaha sedar berpunca
daripada tindakan authority-defined dan topdown
yang dapat melengkapkan dan menjamin
kelangsungannya dan meningkatkan daya
ketahanan dalam sesebuah masyarakat majmuk
itu
 adalah lebih tepat untuk kita mengungkapkan
keadaan ini sebagai “kesepaduan dalam
kepelbagaian” (cohesion in diversity) dan bukan
“perpaduan dalam kepelbagaian” (unity in
diversity).