3. multzoa

1. 3.Multzoa
Abangoardiak

2. 3. Multzoaren edukiak
1. Argazkilaritzaren sorrera. Kolore primarioak. Kolorearen teoria aditibo eta sustraktiboa. Kolore
osagarriak.
2. Historizismoaren gainbehera, eguneroko bizitzaren goraldia.
3. Sinbolismoa: Odilon Redon.
4. Inpresionismoa: Monet, Manet, Pisarro, Sisley.
5. Postinpresionismoa: Cézanne,Van Gogh eta Gauguin
6. Erresuma Batua: John Singer Sargent.
7. Pintura Espainian: Santiago Rusiñol, Ramón Ca- sas, Anglada Camarasa, Carlos de Haes, Isidro
Nonell, Joaquín Sorolla, José Luis Sert.
8. “Nabismoa” (Pierre Bonnard), “Fauvismoa” (Matisse).
9. Naif artea: Rousseau aduanazaina. Berthe Morisot. Mary Cassatt.
10. Kubismoa, ikuspegi bakarraren haustura.
11. Juan Gris, George Braque, Pablo Ruiz Picasso.
12. Picassoren etapa piktorikoak.
13. Picassoren eskultura lana, eta haren lotura Julio Gonzálezekin.
14. Zinema abangoardia gisa.
15. Musika: inpresionismoa: Debussy. Ravel. Espaini- ako musika: Falla, Albéniz, Granados, Salvador
Bacarisse.
16. Publizitateko afixa. Jules Chéreten, Alfons Mucharen, Leonetto Cappielloren lana.
17. Estanpazio japoniarra. Ukiyo-e teknika. Japoniako grabatzaile handiak: Kitagawa Utamaro, Utagawa
Hiroshige, Katsushika Hokusai.
18. Estanpazio japoniarraren eragina Europan. Vincent Van Gogh.
19. Komikiaren sorrera.
20. Publizitateko afixa eta Henri de Toulouse Lautrecen arte lana.
21. Musika espiritual beltza. Bluesa. Jazzaren sorrera.

3. • 1840 ko hamarkadan, argazkigintzaren sorrerak
margolarien munduarekiko ikuspegia zeharo
aldatuko du.
• Tradizio piktorikoa alde batera uztearen adeko
margolariak azalduko zaizkigu : haien artean
Monet,Pisarro eta Renoir izango dira
esanguratsuenak.Beste margolarien lanak
aztertuz, inpresionistek kolorearen erabilerari
buruz asko ikasi zuten. Delacroixen kolorearen
erabileraz asko ikasi zuten honek, kolore
osagarrien erabilera miresgarria egiten
baitzuen.Koloreari zuria gehituz argitasuna
irabazten zutela ikusiko zuten eta itzalak
egiteko beltza erabili beharrean koloreak
elkarren ondoan kontrastatuz argilunak lortzen
ahal zutela ikasiko zuten.

4. 1.1Teknika dibisionista
1885 eta 1890 bitartean Pissarrok, Seurat eta
Signac ezagutuko zituen. Pisarro, beti experientzia
berriak izateko prest zegoen eta Signat eta Seurat
teknika berri bat probatzen hasiak ziren
puntillismoa edota dibisionismo bezala ezagutzen
duguna.
Teknika hau, oinarrizko koloretako pintzelkada
txikiak elkarren ondoan jarriz, mosaiko baten
antzera, kolore nahasketa lortzean datza.
Koloreen arteko nahasketaren inguruan ikerketa
sakona eskatzen du kolore nahasketa ongi lortu
ahal izateko. Argazkigintzaren sorrerak margolari
hauek lagunduko ditu argiaren eta kolorearen
ikerketa horretan.Pinturaren helburua, argia eta
kolorearen fenomenoa aztertzea eta
esperimentatzea izanen da.

5. Inpresionistentzat, ikerketa prozesu hauetan izandako esperientziak, beraien pinturaren
oinarria bilakatuko dira eta errealitatea irudikatzea baino garrantzitsuagoa izango da
beraientzat argia eta kolorea aztertzea. Honen adierzgarria izanen da Moneten, Rouaneko
katedralaren inguruan egindako ikerketa lana edota Pissarroren Montmartreko
boulebarrena.
Rouengo katedrala Claude Moneten margolan multzoa da, katedral horren fatxada ordu,
egun eta urte desberdinetan irudikatzen duena. Multzoa osatzen duten koadro bakoitzean
islatzen da nola aldatzen den haren itxura argiaren arabera.
Margolanak, guztira hogeita hamar baino gehiago, 1892tik 1893ra bitarte egin zituen
Monetek, eta gero 1894an langelan moldatu. 1895ean, bere ustez hogei hoberenak zirenak
hautatu zituen galerian erakusteko. Pissarrok eta Cézannek biziki goraipatu zuten multzoa.

7. • Argi kolorea eta pigmentu kolorea

8. • Inpresionistek ongi ezagutzen
zuten koloreen osagaiak eta
hauen arteko nahasketen
emaitza. Oinarrizko koloreak
eta hauek nahasiz lortzen
ditugun bigarren mailako
koloreak ezagutzen ziztuzten.

9. • Zirkulo kromatikoan aurrez aurre dauden
koloreak kolore osagarriak dira.
• Kolore osagarrien arteko kontrasteak ere
ezaguzten zituzten . Kolore osagarriak
elkarren ondoan jarriz kontraste
nabarmenak lortuko dituztela
konturatuko dira eta argi-ilunak sortuko
dituztela ere bai.
• Magenta- berdea,
• Urdina -laranja
• Morea-horia

10. Inpresionistek kolorea egiteko orduan ez zituzten koloreak paletan nahasten. Lehen mailako
eta bigarren mailako koloreak pitzelada txikiak elkarren ondoan eginez kolore nahasketaren
sentsazioa sortzen zuten. Honela, argitasun sentsazioa lortzen zuten koloreak optikoki
nahasten direlako eta ez pigmentuen bidez. kolorearen erabileran nahasketa tradizionalari uko
egingo diote eta modu berri honekin esperimentatzen hasiko dira.
Margolari inpresionistek beltza erabiltzea ekiditzen zuten, itzalak lortzeko edota koloreak
iluntzeko kolore osagarrien arteko kontrasteak erabiltzen zituzten. Belztutako itzalak margotu
behar zituztenean beti koloreekin nahasten zuten inoiz ez zuten beltza soilik erabiltzen. Argia
zuten gustoko eta eguerdiko argi distiratsua aukeratzen zuten beraien irudiak argiztatzeko.
Paletan erabiliko dituzten koloreak ere biziak eta argiak izanen dira.

11. • 2. Sinbolismoa, erotismoa drogak eta
satanismoa.
• Sinbolismoa, 1880 an Frantzian sortuko den
literatur eta arte mugimendu bat izanen da.
Inpresionismoarekin batera garatuko den
mugimendua da eta Inpresionisten errealitateren
kontzeptzioaren aurkakoa izanen da.
• Inpresionismoak ,idealismoak eta naturalismoak,
garaian eman ziren arazo politikoekin, sozialekin
eta intelektualekin bat egingo dute. Beste artista
batzuk ordea, 1885 urtea aldera gizartearen
arazoak konpontzeko ezintasuna ikusirik, balore
izpiritualagoak bilatuko dituzte. Garaiko
errealitatean oinarritzen ez den pintura bat bilatzen
dute, eguneroko bizitzak eta industri jarduerak
inposatzen dituen baldintzak ez dituzte onartzen
eta arte berri bat bilatzen dute.

12. • Artea norberaren emozioak sortutako
zerbait dela pentsatzen dute,
sentimenduetan eta ni-aren ideian
oinarritutako esperientzia bat dela.
Artistaren iradokitzeko gaitasuna
interesatzen zaie, misterioa, okultismoa
gustoko dute. Naturaz gaindiko gaiak
gustoko dituzte, ikusten ez dena eta
mundu ilunak adierazten dituzten gaiak
gustoko dute gehienbat.
• Freud psikoanakistaren teoria jarraituz
ametsen mundua ikertuko dute eta
gizakiaren eremu irrazionala bultzatzen
dute norberaren izaera aztertzeko modu
bat bezala.
Gustave Moreau Aparición a Salomé

13. • Subjektibismoa landuko dute ,
antirazionalismoa , kristautasuna eta
tradizioak erabiliko dituzten haien ideiak
elikatzeko. Ambiguetasuna aztertzen dute,
androginoaren edertasuna, Femme fatale
edo zorigaiztoko emakumea .
• Emakumearen irudia inkoszientetik sortzen
da hainbat forma hartuz esfingea,
itsaslamia…..Ametsetako mundu honetan
sortzen diren pertsonaiak ukiezinak dira ,
fantastikoak.
• Kolore biziak erabiltzen dituzte ametsetako
mundu hau irudikatzeko. Pintura
subjetiboa eta apaingarria izango da.
Mugimendu honen aintzindariak Gustave
Moreau, Puvis Chavannes eta Odilon
Redon dira.

14. • Odilon Redonen artelanetan erabiliko
dituen gaiak inkonszientea, ametsezko
mundua eta mundu fantastikoa izanen
dira. Bere lana bi zatitan banatu dezakegu,
lehenengoa zuribeltzean oinarritutakoa
eta bestea kolorean oinarritzen dena.
Berarentzat beltza koloreen artean
garrantzitsuena izanen da. “Armiarma
irribartsua”, “Ametsa heriotzarekin
bukatzen da” koadroak eredu mundu ilun
eta berezi honen adierazgarriak dira.
Ametsen munduaren ikerketa hauekin.
Surrealismoaren aintzindariak izango dira.
Haien lanak Edgar Alan Poe, Baudelaire
eta Flauverten literaturarekin lotzen da
hauen lanen metaforak azalduz.
Odilon Redon, “El ojo como globo grotesco
se dirige hacia el infinito”. Lámina I del álbum “A
Edgar Poe” (1882). © Gemeentemuseum, La
Haya.

15. Odilon Redo nlana. Begiak eta sinboloak non
nahi.
Die Ursprünge,

16. Odilón Redón Begi itxiak
1890 Museo de Orsay
“Redon anderea” (Mrs.
Redon), 1882

17. • Eraginak:
Sinbolismoa ez da mugimendu bateratzailea izanen . Artista desberdinen
ekarpen independienteen batura izanen da. Horregatik oso artista desberdinak izango
ditugu hauen artean . Van Gogh, Gauguin, Klimt edo Munch bezalako artistak izanen
ditugu sinbolisten artean. XIX . mendearen bukaeran eta XX, mendearen hasieran
artista ezberdinak batuko dituen mugimendua izanen da. Art nouveauren inguruan
elkartuko direnak.

18. Impresionismoa
• Inpresionismoaren benetako historia 1874an hasi zen Pariseko
erakusketa batean; bertan kazetari batek Moneten koadroa
"Inpresioa. Eguzkia ateratzen" ikustean, iseka egiteko
inpresionismo izena eman zion artista- talde horri. Gaizki hartu
ordez, pintoreek izena bereganatu zuten muginendu artistiko
berriari deitzeko, hori baitzen beraien benetako helburua,
inpresioak harrapatzea, hain zuzen ere.
• Inpresionismo hitzak 1874 an sortu zen. Urte horretan artista talde
batek “Artisten elkarte anonimoa” sortuko du: eskultorez,
margolariez eta grabatzailez osatuta egongo da.
• Artista hauek amankomunean dutena arte tradiozionalari uko
egiten diotela da eta adierazpen artistiko berrien alde azalduko
direla izango da . Haien lanak garaiko arte erakustokietan
baztertuak zituzten, epaimaila tradizionaletan ez zituzten teknika
berritzaile hauek begionez ikusten. Artista inpresionista hauen
artean Monet, Renoir, Degas, Pissarro, Sisley eta Morisot izango
ditugu
• Nadar argazkilariak utzitako lokal batetan 1874aren apirilaren 15
ean artista talde honen lehenengo erakusketa ospatuko zen.
Moneten Le havreko portuaren margolan bat erakutsiko zuen
eguzkia lainoartean eta itsasontzien mastilak ikusten direlarik.

19. Argazkigintzak hauen pinturan eragina
izanen du : inpresionismoan, obraren
itxura iheskorra izanen da , istant bat
harrapatzearen ezaugarria izanen du.
Artistak momentua harrapatu nahi du,
berdin du paisaia bat egiten duen edota
katedral baten fatxada margotzen duen .
Fenomenoa eta artistak istant horretan
hautematen duena adierazten da beraien
koadroetan.Artista nola sentitzen den
aztertzen ari den errealitate horren
aurrean. Pissarroren hitzetan “ Gakoa ez
da arau edo abiaburuen araberan
margotzea baizik eta ikusten eta sentitzen
duzuna irudikatzea. Hori da
garrantzitsuena“. Beraz, inpresionismoak
tradizionalki pinturak duen funtzio
narratiboari uko egiten dio, orain
helburua ez da istorio bat kontatzea edota
jarrera moral bat azaltzea pinturaren
bidez.
Argenteuileko zubia
Claude Monet (1874)

20. • Argiztapenaren ezaugarrietan oinarritutako
pintura izanen da. Inpresionistek argiztapen
egoera bereziak bilatuko dituzte kolorearen
inguruan ikertzeko. Edgar Degasek adibidez
argiztapen artifiziala bilatuko du bere
“Dantzarietan”, Auguste Renoirrek argiztapen
bereziak landuko ditu argia zuhaitzen ostoen
artean sorzten duena ikertzuko du ere bai edo
Claude Moneten argiztapen naturalak
lorategietan. Pinturaren helburua argia eta kolorea
aztertzea izanen da eta klasizismoan lantzen zen
bolumenaren deskripzio formala alde batera utziko
dute.
• Horrela, formak argiztapenaren araberan nahastu
edo banatu egiten dira eta sortzen dena inpresio
bat izanen da. Inpresionismoaren mugimenduari
izena emango dion inpresioa.

21. MANET
Edouard Manet egilerik nabarmena izanen da aintzindarien artean.
Edouard Maneten bi margolan aztertzea ezinbestekoak izango da
talde honen izango duen eragina ulertzeko. Maneten “Bazkaria
belar gainean “ margolana natura hil bat azaltzen digu. Gizakiak
ateratzen diren arren, margolariak natura hila izango balitz bezala
margotzen ditu irudiak.Honen adierzagarria izanen da irudien
arteko konexio falta, hiru pertsonai jantzirik azalduko zaizkigu eta
laugarren bat biluzik azalduko da. Pertsonaien artean ez dago
harremanik naiz eta multzo desberdinetan azaldu haien artean ez
dago loturarik. Lehengo planoan pertsonaia saskia eta janaria dugu,
bigarrenean pertsona talde bat eta hondoan emakumezko bat
uretan baian haien artean ez dago loturarik. Inpresionistengan
eragin handia izango du gaiaren trataera hau non narrazioak
indarra galtzen duen eta formak eta argiak aztertzen diren batez
ere.
Folies Bergèreko taberna (frantsesez: Un bar aux Folies
Bergère), 1882an Édouard Manetek margotutako olio-pintura da.
Maneten azken lan garrantzitsutzat jotzen da. Eszena, itxurak
itxura, artistaren langelan egin zen, eta ez Folies Bergèreko
tabernan, nahiz eta modeloa bertako benetako zerbitzaria izan.
Tabernako barraren gainean dauden gauzak piramideen eran daude
kokaturik, eta, gailurra, zerbitzariaren bularreko lore sortan dago.
Baina kritikarien arreta handiena ispiluak jaso du. Eszena ez du
zuzenean islatzen, emakume gaztea eta bere aurrean dagoen gizona
kontuan hartuta, ikuslearen pare-parean ez baitaude

24. • Corot eta Barbizongo eskola
• Camille Corot eta Barbizongo eskola
inpresionisten aintzindariak izanen
dira. Coroten lanak inresionismoaren
sorreran garrantzi handia izango du
espazio lauak eta disdiratsuak
margotu zituelako.
• Kolorearen erabileran bere
margolanak modu tradizionalean
erabiltzen duenarren bere
artelanetan kolore biziak eta freskoak
erabiliko ditu eta formak eta
espazioak sinplifikatuko zituen bere
lanari ikutu berezia emanez.
Corot :Ville d’Avray (c. 1867). Óleo sobre tela
Corot :El estanque de Ville-d'Avray,
3.2 Aintzindariak : Corot eta Barbizongo
eskola

25. • Oscar -Claude Monet margolari Frantsesa izan zen.
Inpresionismoaren egileetako bat izan zen. Inpresionismo
hitzaren jatorria bere koadroetako batetan dago zuten
“Inpresioa, sortaldeko eguzkia” (1872) . Bere lehenengo
artelanak 1860 hamarkadaren erdirarte estilo errealista izango
dute. Monet hauetako batzuk Pariseko “saloian” erakutsiko
zituen . 1860 hamarkadaren bukaeran margolan inpresionistak
egiten hasiko da. Arte estilo berri honekin hasteak zailtasunak
ekarriko dizkio erakusketetan parte hartu ahal izateko.
• 1870 hamarkadan inpresionisten erakusketa batetan parte
hartu zuen Pierre Auguste Renoir eta Edgar Degasekin batera.
• 1874 ko Salon des Refuses-en egin zen erakusketan partehartu
zuen “Inpresioa, eguzkia atera berria” lanarekin. Paul Durand-
ruel martxanteak bultzatuko zuen bere karrera hala ere arazo
ekonomikoak izango zituen eta 1890 arte nekez bizi izan zen
bere margolanetaz. Hamarkada horretan “Serieak “ deituriko
obrak egingo ditu non objetuak momentu desberdinetan eta
argiztapen desberdinarekin irudikatuko dituen .Aldi berean,
famatua bilakatuko zen Givernyko etxean zuen lorategia
erabiliko du nenufarren margolanak egiteko. Inpresionisten
artean nabarmena, agian. Berrikuntza plastikoa nahi zuten
pintore gazteen taldearen biltzailea izan zen hasieratik, gero
talde impresionista osatuz Lehenbiziko garaia zaila izan zen,
kritikoek nahiz publikoak ez ulertzeagatik, baina taldekoen
arteko esperientziak eta elkartasuna handiak izan ziren eta
geroko lanak bultzatu zituzten.
Monet: Nenúfares, 1916-
1923.
The Summer, Poppy Field
- Claude Monet -

26. The Houses of Parliament, Sunset, 1903, Claude Monet

27. • Rouango katedrala (1893) Orsay Museoa, Paris (azken hau 34 koadrok osatzen
dute, gama kromatiko eta argiaren tratamendu desberdinekin guztiak).
• Koadro sail honetan argiaren eraldaketak fatxadan sortzen dituen pertzepzio desberdinak
harrapatzea da bere helburua (argiaren eraldaketak pertzepzio edo ikusmena aldatzen
baitu), da honetarako koadro askotan lan egiten zuen aldi berean, batetik bestera pasatuz
eguraldiaren gorabeheren arabera.
• Koadro hauetan, hilabete batzuetan zehar, Monetek Naturan dauden koloreen dirdira eta
testura desberdinak irudikatu zituen Gaiak ez du garrantzirik, batzuetan ia ezabatuz.
Monetentzat oinarrizkoena sentitzen diren milaka inpresio edo sentsazio optikoak dira
• Kolore argitsua eta azkarrez egindako estiloa zuenez, lan hauek bizitasun eta bapatekotasun
sentsazio betea lortzen dute

29. • 3.4.2 Jacob Abraham Camille Pisarro (1830-
1903)
• Camille Pissarro Frantziako margolari
inpresionista izan zen. Inpresionismoren
gurasoetakotzat harturik, Frantziako herrietako
bizitza islatu zuen, batik bat laborariak soroetan
lanean ari ziren eszenak. Halaber, Montmartreko
eszenengatik ere ezaguna da. Parisen, besteak
beste, Paul Cézanne, Paul Gauguin, Jean Peské
edo Henri-Martin Lamotte izan zituen ikasle.
• Pissarro anarkista teorikoa zen eta atenas berria
taldeko margolariekin elkartuko zen.
Gauguinekin pentsakera politiko hori partekatuko
zuen.
Bulevar Montmartre, primavera
1897
Primavera, ciruelos en flor,
Pontoise, 1877. Musée d'Orsay,
París

30. • Pissarroren Montmartreko boulebarra.

31. Pissarro. Boulevard Montmartre

32. • 3.4.3 Alfred Sisley (1839-1899)
• Alfred Sisley Parisen jaiotako margolari inpresionista izan
zen, bizitzako aldirik handiena Frantzian eman zuena,
nahiz eta familia eta hiritartasuna ingelesak izan. Aita
merkatariak zeta zuen diru-bide, eta ama musikan aditua
zen. 18 urte bete orduko Londresera bidali zuten
ikasteko asmoarekin, eta lau urtean ekonomian trebatzen
jardun zuen.
• 1862an Parisera itzuli zen eta pintatzen ikasteari ekin
zion Marc-Charles-Gabriel Gleyre artista suitzarraren
estudioan. Bertan Frédéric Bazille, Claude Monet eta
Pierre-Auguste Renoir ikaskide izan zituen. Argiaren
nabarmenak oihalean ahalik eta ondoen azaldu nahian
paisaiak zuzenean margotzeari ekin zioten. Eta erabili
zituzten kolore eta efektuek garai hartako ikusleak
ezustean harrapatu zituzten. Sisleyk ez zuen bizi
bitartean arrakasta handirik lortu, eta haren margoek hil
ostean jaso zuten ospe eta onespena.
• 1872 eta 1880 en artean Paris inguruko paisaien lanak
egingo zituen. Paisai eguzkitsuak egingo ditu eta Marlyko
uholdeak ere bai oso modu intimista eta poetikoa.
• Ez zuen osperik lortu eta ekonomikoki arazo handiak izan
zituen bere margolanetaz biziteko. Oso bizimodu latza
izan zuen hil zen arte eta hil ondoren bere pinturak
dirutzaren truke salduko ziren.
Alfred Sisley Marlyko uholdeak 1876
alfred sisley – Marlyko uholdeak 1876

34. 3.5 Pintura historizista Pissaro eta Sisleyren pinturaren arteko konparazioa.
• Pintura historizista: XIX. mendean gehien egin zen pintura mota izan zen.Lehiaketetan, akademietan eta
erakusketan arrakasta gehien izan zuen estiloa izan zen. HIstoria gertaera garrantzitsuak eszeneratzen zen
margolanetan. Dimentsio handiko koadroak izango dira .Marrazkia oso landua izanen da eta argilunak eta
koloreak oso modu arautuan erabiliko dute. Eszenek antzerki izaera dute eta gertaera historikoak
goraipatzen dituzte. Instituzioen laguntza eta bultzada izango dute. Herrialdeentzat, haien estatuen
propaganda egiteko modua bilakatuko zen.
• Pintura inpresionista: Inpresioan oinarritzen den pintura da . Artistaren pertzeptzio pertsonala eta
sentipenenetan oinarritzen dira lan egiteko orduan.Naturatik zuzenean margotzen dute pintzelada askea
erabiltzen dute, mugimendua eta espontaneotasuna adierazten dute. Ez dute trebetasuna azpimarratu
nahi baizik eta emozioak adierazi.Ez zuten instituzioen babesarik jaso eta artista hauek zailtasun
handiak izango zituzten haien lanak saldu ahal izateko.
Alfred Sisley Marlyko uholdeak 1876

35. 1. POSTINPRESIONISMOA
• Postinpresionismoa ez zen
mugimendu inpresionista bezalakoa izan.
Postinpresionistak inpresionismotik abiatu
ziren, baina berehala hautsi zuten honekin,
adierazpen-modu berrien bila. Roger Fry
izeneko britaniar arte kritikariak asmatutako
izena izanen da postinpresionismoa. 1910ean
Londresen Cézanne, Paul Gauguin eta
Vincent van Gogh-ek egindako erakusketa
baten kritika egiterakoan mugimendu
berria definituko zuen. Inpresionismoak
zituen mugak gainditu nahi zituzten.
Kolore biziak erabiltzen jarraituko dute,
pintzelada azpimarratzen, baina haien
margolanetan sentimenduak eta emozioak
sartzen hasiko dira.
Cézanne Pinuak eta arrokak

36. • Pintorerik garrantzitsuenak lau izan
ziren: Cézanne, Van Gogh, Gauguin
eta Toulcuse-Lautrec. Pintore
bakoitzak era desberdinean interpretatu
zuen errealitatea, koloreari garrantzi
handia emanez eta beti zentzu
espresiboan edo subjektiboan erabilia,
eta XX. mendeko arte garaikideari ate
berriak zabaldu zizkioten.
'Cristo Verde (también conocido como el
Calvario bretón)', oleo de Paul Gauguin
Van Gogh - Starry Night

37. Paul Cézanne (1839-1906) Aix-en-Provence ( Frantzia)
• Paul Cézanne frantziar margolaria izan zen, inpresionismotik kubismorako trantsizioko
eragile nagusietako bat. Cézanne, ondorengo artistengan eragin gehien izan duen pintore
postinpresionista da, kubisten, fauvisten eta espresionisten inspirazioa izan baitzen (Picassok
zioenez "Cézanne gu guztion ama da".
• Pissarro pintorearekin hasi zen teknika eta estetika inpresionistan, "aire librean" pintatuz. Baina
1887tik aurrera figura geometrikoekin esperimentatzen hasi zen (berarentzat figura
geometrikoak objektuen esentzia ziren), eta koloreak formak definitzen dituela ondorioztatu zuen.
• Bere artea benetan iraultzailea izan zen bere garaierako. Bizi zen bitartean inork ez zuen
bere artea aintzat hartu eta 1885etik aurrera Provenzara erretiratu zen bakarrik bizitzera,
ezezaguna eta forma eta kolorearen arteko erlazioan pentsatzera.

38. Van Gogh edo Gauguin-ek ez bezala, pinturaren kromatismoa (koloreak)
murriztu zuen eta, aldiz, formen tratamendu bolumetrikoa aberastu zuen
(berak zioen bezala dena modelatzen da esfera, kono eta zilindroen
bitartez). Beraz, errealitatea figura geometrikoetan (kubo, esfera, zilindro
eta konoak) zatitu zuen bere helburua ez zen argia eta errealitatea
irudikatzea, baizik eta errealitatea sinplifikatzea, bere errealitate propioa
sortzeko. Izan ere, Natura bere bolumen geometrikoetara itzultzen saiatu zen:
Natura pentsatzen den bezala irudikatzen zuen (ez ikusten zuen bezala),
horrela errepresentazio tradizionalarekin apurtuz.

39. Kolorearen nagusigoa aldarrikatzen du, kolorea pinturaren esentzia baita, eta
marrazkiaren gainetik, koloreak forma eta bolumena lortu behar ditu, hau da,
marrazketa kolorearen bitartez egiten da (bata bestearen gaineko pintzelada
laburrak, finak dira, eta tonalidade ezberdinekoak direnez, bolumenak eta objetuak
modelatzen dituzte). Inpresionistek koloreen bidez formak difuminatzen zituzten
bitartean, Cézannek, aldiz, koloreak ere erabiliz, formak azpimarratzen zituen
(lerrorik gabe, koloreen kontrasteak soilik)
Kolorearen zentzu honetan, itzalen bidez gorputzen bolumena adierazten du,
horretarako grisa edo beltza erabili beharrean, koloreen kontrasteak erabiliko ditu,
gauzen ingeradak marra ilun batez taxutuz.
Errealitateak ikuspuntu ezberdin asko ditu. Cézannek ikuspuntu ezberdin horiek
bateratzen ditu koadroaren azaleran, plano batean ikuspuntu aunitz irudikatuz;
askotan, goiko eta aurreko edo alboko ikuspuntua batzen ditu, errealitatearen
eraiketa berri bat sortzeko.

40. .
Paisaietan : Cézanne irudikapen naturalaren sintesi ideala lortzen saiatu zen.
Munduaren behaketa naturalista egitea lortu nahi zuen , hori lortu ahal izateko irudikatu
behar dituen formak eta koloreak sinplifikatzen ditu

41. .
Natura hilak: : Cézanne objetuak ikuspuntu desberdinetatik behatuko ditu eta irudikatzeko orduan
ikuspuntu guzti hoiek ikuspuntu bakarrean batuko ditu. Koloreen bizitasunak eta formen egiturei
erreparatzen badiogu esan dezakegu bere pintura errealitatearen sintesia dela eta espresibidade
handia lortzen duela sintesi formala egiterakoan. Natura oinarrizko formetan sinplifikatzen du
naturaren esentzia geometrikoa dela azpimarratuz.

42. .
Ondorengo artean izango duen eragina Cézannen margolanak inpresionismoa eta kubismoaren arteko
zubia izanen da.1907 an udazkeneko saloian egindako Cezannen erretrospektibak eragin handia izango du
Pariseko margolariengan. Kubismoan murgilduko diren Picasso, Braque, Gris, eta beste batzuentzako
Cezannen pintura ezinbestekoa izanen da. Picassok esango zuen bezala « Cezanne kubisten aita izan da»
Matissek kolorearen erabilera mirestuko du eta Picassok formen sinplifikazioa eta konposizioa hartuko du
Cezannen margolanetatik.
Picasso Horta del Ebro 1909

43. • “Bainulariak “ Cézanne.
• Cézanne bainularien irudi aunitz egingo ditu. Emakumezkoa bainatzearen gaia berrituz,
eraikuntza moderno bat ematen dio gai honi. 1870 hamarkadan gai honen inguruan koadro asko
egingo ditu non pertsonaiek inguruko naturarekin bat egiten dute.
• Biluziari ematen dion tratamendua aurreko garaietan Tizianok edota Poussinek
emandakoarekin konparatuz, erabat desberdina da. Ez dira irudi mitologikoak ezta literarioak ere
ez. Gorputzak marrazterakoan, ez du kanonik jarraitzen. Bainulariak jarrera desberdinetan
irudikatzen ditu, batzuk zutik beste batzuk etzandak. Gorputzen irudikapena abtrakzioaren
bidean dago eta paisaiarekin gauza bera gertatzen da. Bainulariak naturarekin bat egiten dute.
Berde ilunetik barde argira pasatzen da eta hortik hori kolorera doa.

45. .
Bost koadroz osatutako seriea da Paul Cezannek
1890 eta 1895 bitartean egin zituenak.
Azken hiru bertsioetan bolumenak modu
geometrikoan definiturik daude, pertsonaiei
duintasun klasikoa emanez. Aurreko bertsioetan
hiru jokalari agertuko zaizkigu eta hauei begira
dauden beste pertsaia batzuk ere bai. Geroago
egingo dituen bertsioetan bi jokalari agertuko
zaizkigu sinplifikazio bat eginez doalarik.
Guztietan (3 hauetan) ardo botila bat izango dugu
konposizioaren erdian.
Perspektibaren ikuspuntua desitxuratuta dago.
Koadro osoa kolore gutxirekin margotzen du
urdina, gorria eta horia erabiliko ditu.
Murrizketa kromatiko hau sinpletasun formala
azpimarratzen du.Pintzeladak banandurik agertuko
zaizkigu eta oso sintetikoak dira. Botilaren isladan
edota jokalarien begietan sintesi hori ikus
dezakegularik. Zirriborro bat dela ematen du
aurpegiak eskematikoak izango dira. Jokalari batek
daraman txanoa zilindrikoa da eta forma gehienak
sinplifikatuak daude. Gogora ekartzen du Cezannek
esaten zuena“Natura esfera, zilindro eta
konoaren bidez irudika dezakegu”
Paul Cezanne "KARTA JOKALARIAK"
(1890-1895)

46. • 4.2 Vicent Van Gogh (1853-1890)
• Pintore postinpresionisten ospetsuenetariko bat da eta arte
garaikidearen aurrekari bat. Artista isolatua eta gaizki
ulertuta pasatu da Historiara. Holandarra zen, baina 1886an
Parisera joan zen eta han inpresionismoaren teknika ikasi eta
Gauguin, Toulouse-Lautrec eta Signac ezagutu zituen,
besteak beste. 1888an Arles-era, Provenzara joan zen
bizitzera. Aurreko pintoreen eraginak asimilatu eta bere estilo
pertsonalean integratuz (Provenzako argitasunarekiko
amodioa bere obraren oinarria dela esan daiteke).
• Vincent van Gogh oso margolari oparoa izan zen. ( 900
margolan inguru eta 1600 marrazki egingo zituen) Hamar
urtetako lana izan zen gaisotu egin zen arte. Bipolaridadea zuen
eta osasun arazo hauek bere bizitza baldintzatuko dute. 27
urterekin margolaria izango zela erabaki zuen. Hasierako
margolanetan Holanda eta herbereetako margolari
tradizioari eutsiko dio. Mehategietako langileen irudi ugari
eginen ditu. Milleten koadroak imitatuko ditu.

47. Aldi impresionista
Bere lehen artelanak oraindik inpresionistak dira, nahiz
eta edukin sozial handia izan, Frantziara joan baino lehen
meategietako langileekin elkarbizi izan baitzen. Baina,
indar handiko kolore arbitrarioak erabiltzeak eta bere
artelanen kezka espresiboak Inpresionismoa gainditzera
eraman zuten eta fauvista eta espresionistei aukera
berrietako mundu bat irekitzera .
París (1886-1887) Aldi honetan akademizismoarekin
haustsi egiten du. Inpresionisten ezaugarriak
bereganatuko ditu Henri de Toulouse-Lautrec eta Paul
Signac, ezagutuko ditu. Argia eta kolorearen pertzeptzioa
azpimagarria dira aldi honetan. Japoniar estanpak
kopiatzen hasiko zen, Europan emango den Japonismoak
erabateko eragina izango du Van Goghengan.
Mujer en el Café de Tambourin (1887).
Jarro con doce girasoles (1888)

48. • Bere lanik onenak Frantzian egin zituen;
Arles-en (Mediterraneoko argiaren
eraldaketak gauzetan egindako efektuak
harrapatzeko obsesionaturik) bere pinturaren
ezaugarriak diren pintzelada azkarra eta
pertsonala (ondulantea, kurbatua eta lodia,
pastaz beterik) eta indar handiko koloreak
(urdinak, horiak eta berdeak, batez ere) hasi zen
erabiltzen ("Gau izartsua", "Arles-eko logela",
"Gachet doktorearen erretratua
• Arles-en, bi hilabetetan zehar, Gauguinekin
bizi izan zen, baina bien arteko
enfrentamendu pertsonal eta artistikoek belarri
bat moztera eraman zuten, eta ondorioz,
Arleseko ospitalean sartzera. Geroago, urte
batean zehar, Saint-Rérny-ko eroetxean egon
zen bere borondatez, eta leku honetan bere
pintzelada urduria eta kurbatua areagotu
egin zitzaion.
.

50. • Van Gogh-en artelana kolorearen
inguruan eratzen da, baliabide espresibo bezala
erabiliz (bere sentimenduak kolorearen bidez
espresatuz). Bere barneko estutasuna edo larrialdia
espresatzeko, deformazioa ere erabiltzen du
(baliabide espresibo handia). Forma indartsu eta
ertz askotakoak erabiltzen ditu eta, esan bezala,
indar handiko koloreak. Nolabait bizitzako galdera
nagusien erantzunak pinturan aurkitu nahian. Beraz,
artistaren adierazpen subjektiboaren adibiderik
onena da bere pintura.
• Bere paisaiek bere barneko indarra azaltzen
duten forma flamigeroek (suaren antzera) osatzen
dituzte. Zuhaitzak, lurrak, lurrikara batek ukituak
bazala, eta lerro makurtutako eraikuntzak dira
bere gairik maitatuenak. Paisaiak bizitza
handikoak dira eta kolore "irrealistak",
arbitrarioak, subjektiboak dituzte (horrela Artea
naturarengandik independizatzen da eta
artistarenganako independentzia hartzen du).

51. Van Gogh en bizitza eta margolanen arteko harremana :
• Marrazkirako dohaina txiki-txikitandik erakutsi bazuen ere,
Van Gogh ez zen hogeita zazpi urte bete arte hasi
marrazten eta pintatzen, eta hamar urte besterik ez zituen
egin artegintzan. Bizitza eta artegintza hain daude lotuak
Van Goghengan, non bizilekuz aldatu zen aldi bakoitzari
aro berri bat baitagokio bere lanean. Parisko egonaldia
bukatu, eta Arlesen bizi izan zenean iritsi zuen betetasuna
Van Goghen arteak: bi urtean, 350 bat margolan egin
zituen. Hala, pinturaren historiako artistarik handienetako
bat izatera iritsi zen. Haren sentimenduen, usteen eta
gogoeten berri zehatza ematen dute bere anaia gazte
Theori hemezortzi urtez idatzi zizkion gutunek. Gutun
horiek, bere barnean zeukan gaixotasunarekin izandako
borroka lazgarriaren lekuko izateaz gainera, literatura-
maila handiko adierazpen dira.
Campesinos comiendo patatas (1885)
Litografía sobre papel Japón. Museo Thyssen-
Bornemisza

52. 4.3 PAUL GAUGUIN (1848-1904)
• Eugène Henri Paul Gauguin (Paris, 1848- Frantziar
Polinesia, 1903) margolari eta eskultore frantziarra izan
zen.
• 1865etik 1871ra bitartean itsas armadan ibili zen, eta
ondoren banketxe batean lan egin zuen, baina pintura alde
batera utzi gabe betiere. Camille Pissarrok bultzaturik,
inpresionistekin batera egin zituen lehen erakusketak
(1880, 1881, 1882, 1886). 1881ean Paul Cézannerekin
lan egin zuen. 1883an lana eta familia utzi eta pintura
hartu zuen bizibidetzat. 1886an Bretainiara joan zen eta
bertan Émile Bernard ezagutu zuen, eta ondoren Parisen
Van Gogh. 1887an Martinikara joan zen,
inpresionistak baztertuz.
• Bere buruaz beste egiteko saio baten ondoren, Markesa
uhartetara joan zen, eta han bertakoen alde jarri zen,
kolonia administrazioaren kontra. Hala ere margotzeari
eta eskultura lanak egiteari ez zion utzi (L´or de leur
corps, 1901; Cavaliers sur la plage, 1902), eta irudien
antolamendu berri bat erakutsi zuen.
• Gauguinen lanak eragin handia izan zuen XX.
mendeko margolaritzan eta eskulturan (Derain,
Picasso, Modigliani, etab.); kolorearen ikusmoldeari
dagokionez, fauvismoaren aitzindaria izan zen. XX.
mendeko artearen jokoa batzuk aurreratzen ditu:
perspektibak pintura lauari uzten diobidea,
sinbolismoak errealismoa ordezketzen du, kolore
subjektiboek aurrea hartzen diote kolore naturalari, eta
errealitatearen eraikin edo sormen kontzeptualak
inpresionismoaren bapatekotasunarekin hausten du.

53. Denboraldi batez Arlesen Van Gogh-ekin bizi ondoren. 1891n Europako "kultura ustelarekin"
hautsi eta Tahiti-ra (Polinesia) bizitzera joan zen. Hemen bere emakume tahitiar koadro
ospetsuak eginez. Polinesiako bertako kultura primitiboek bere indar espresiboa areagotu
zuten, aldi berean, gero eta tamaina handiagoko eszena sinpleetako koadroak egiten.
Bere koadroetan argiak bere nagusitasuna galtzen du, kolorearen mesedetan. Koloreak zona
zabaletan banatzen ditu, kolore lauak erabiliz, baita ingerada ilunak ere, beirateen teknika
gogoratuz; horrela bere figura handiek, egurrezko estatuak izanen balira bezala, oso profil
markatuak dituzte eta bolumen gabeko formak dira, ia modelatu gabe.
Perspektiba ukatzen du, itzalak eta modelatua ere, eta pintura japoniarretan bezala,
pintura laua delako sentsazioa areagotzen da. Horrela imajinatzen duena eta ikusten duena
batzen da, koloreak intentsitate berezia lortuz. Elementu hauek inpresionismotik kanpo daude
jadanik.
Koadroetako espazioa bera, errealista izanik oraindik, zerbait sinboliko bihurtzen da. Bere
koadroak sinbolistak eta sorkuntza pertsonalak dira, errealitatearen errepresentazioak baino
gehiago.

54. Nondik gatoz? ¿Nortzuk gara? ¿Nora goaz? Paul Gauguin, 1897

55. 4. HENRI DE TOULOUSE-LAUTREC (1864-1901)
Frantziako aristokrazian jaioa, haurtzaroko istripu baten ondorioz, deformazio
fisiko bat izan zuen hanketan eta pinturan kontzentratu zen, Pariseko giro
bohemioan bere tragedia ahaztu nahian (gaueko munduko, prostituzioa, edaria ...).
Bere bizitza eta koadroak Monmartre, Moulin Rouge eta horrelako lekuetan garatu
ziren, Pariseko gaueko lekuetako giroa irudikatuz bere laneten dantzariak,
abeslariak, pertsonaia bitxiak, prostitutak ... azken hauek anonimatotik atera
gizatasunez beteriko koadroetan pintatu zituen.
Inpresionismoan hasi, baina berehala gainditu zuen estiloa. Argiaren eraldaketak
baino, pintura psikologikoa interesatzen zaio, marrazketa moderno eta kolore
bizien menpe.
Marrazkilari azkarra, bikaina zen, indar handiko, urduria, lerro azkar eta
zehatzak eginez. eta kolore lauak erabiliz; dena den, gero eta "kolore
artifizialagoak" sartuko du bere lanetan, "cabaret"-eko gaueko koloreak, hain
zuzen ere.

56. Degas eta estanpa japoniarren miresle, lerro dinamikoak, mugikorrak
eta instante bateko jarrerak irudikatzen dtu, ikuspuntu altuak, eta enkuadre
zinernatografikoa erabiliz (oso modernoa dena).
Espektakuloetarako kartelak ere egin zituen, horrela artea jendearengana
hurbilduz, eta garaiko benetako dokumentu bat utziz ("cabaret' , "music-hall",
antzerkia, prostibuloak ...). XX. mendeko "kartel iragarkia" aren estilo
modernoa sortu zuen, Artea komunkazio moduan ulertuz.

57. • 5. Sorolla eta John Singer Sargenten margolanak
konparatu.
• John Singer Sargent eta Sorolla, fama handiko
margolariak izango dira biak. Teknikari
dagokionez antzeko teknika garatuko dute.
Margolan naturalista lantzen zuten. Eguneroko
biztza margotzen zuten baina argiari garrantzi
handia emanez. Pintzelada soltea zuten.
• Inpresionismoan egindako artelanekin harremana
duela esaten dute baina bi margolari hauengan
desberdintasunak daude. Margolan luminista
edota argitsua egiten dute. Argiaren eraginagatik
kezkatuko dira bereziki .
• Sargenten lana oso garrantzitsua izan zen
Sorollarentzat. 1900 arte Sorollaren pintura
oinarria hartzen ari zen, historia koadroak eta
erretratoak lantzen zituen garai hartan. Baina urte
horretan Pariseko nazioarteko erakusketan
saririk gorenena jaso zuen. Triste herencia (1899)
koadroarekin. Gainera erakusketa horretan
Sargenten lanak ezagutuko ditu eta adiskidetasun
bat sortu zen haien artean. Sorollaren
pinturarengan eragina handia izango zuen
harremana izan zen.

58. Joaquín Sorolla Triste Herencia

59. • Bien arteko adiskidetasunak asko
iraungo zuen eta Sargentek asko
lagunduko du Sorolla
internazionalki ezagutzera ematen.
Berari esker Londresen erakusketa
bat egin ahal izan zuen 1908 an eta
New Yorken 1909 an.
http://www.museothyssen.org/micr
osites/exposiciones/2006/SargentSo
rolla/
Sargent, John SInger
(1856-1925) - Self-
Portrait 1907 b.
'Recolectores de ostras en Cancale', óleo de John Singer
Sargent 1856- Valencia beach in the morning light - Sorolla Joaquín
Detalle autoretrato
Sorolla Joaquín