1. ARAŞTIRMA TEKMİKLERİ
BÖLÜM 1: BİLİM VE BİLGİ
Bilgi: bilim ve bilgi aynı kökenli kelimelerdir. Bu kavramlar insan yaşamı
ve insan toplumlarıyla birlikte gelişmiştir. Gelişme nedeni de insanların
yaşamları boyunca bilgi elde etmeye ihtiyaç duymalarıdır.
Bilmek sadece insanlara has bir olgudur. Hayvanlarda ise bu bilmek değil
şartlanmadır. Bir hayvan yavrusunun annesinin peşinden gitmesi, yiyeceklerini
tanıması ve seçmesi hayvan biliyor anlamına gelmez. Bunun için hayvanın bazı
kanı ve kavramlara sahip olması gerekir. Hayvanlar için de bu söz konusu
değildir. İnsanların bir kanıya sahip olmaları ve onlara inanmaları söz
konusudur. Örneğin; 2 * 2 = 4 eder.
Dünya yuvarlaktır.
Sigara sağlığa zararlıdır.
Yağmurlu havada yol kayganlaşır.
İnsanlar bu önermeler hem inanır hem de doğru olduğunu bilirler. Birde
bunun yanında falcılar, kâhinler ve büyücüler bazı şeyleri bildiklerini ve
yapabildiklerini savunurlar. Fakat bunların hepsi doğru çıkmaz. Böyle şeylere
bilgi deyemeyiz. Çünkü bilgi önerme özelliği taşır. Bilimsel bilgi ve bilimsel
olmayan bilgi ayrımı vardır. Gerçekçi olmayan ve kanıtlanmayan bilgi bilimsel
değildir. Bilimsel bilgi durumunda önermenin doğruluğunu gösteren güvenilir
kanıtların olması ve bu önermenin doğruluğuna inanılması gerekir. Sonuçta bilgi
bir üründür ve bilim sürecinin sonucudur.
Bilgi için bir önermenin konusu olması şarttır. Ayrıca önermenin
doğruluğuna inanmak gerekir. Ancak önerme ile dile getirilen konunun veya
hususun bilgi olabilmesi için önermenin belgelendirilmesi veya
gerçekleştirilmesi gerekir.

2. İnsanlar bilgiyi elde etmek için bazı kaynaklardan yararlanırlar.
Bilginin kaynakları
1. Duyu- deneyim: beş duyu organımız bilgi kaynağıdır. Bazen duyu
yanılması olabilir. Ancak bunu ayırt etmek mümkündür. Serap gibi
2. Akıl: akıl yürütme iki şekilde gerçekleşir. Tümdengelim ve
tümevarım. Tümdengelim önceden doğruluğu kabul edilen bilgilerden veya
eşitliklerden yola çıkarak yeni bilgiler üretir veya sorulara cevap arar.
Tümevarım ise mantıksal düşünme yoludur. Araştırmacı topladığı verilerden
yola çıkarak mevcut ilişkilerin kalıbını saptayıp teoriyi oluşturmaya çalışır.
3. Sezgi: doğrudan kavranan ve duyulan bilgidir. Sezgiler çakıştığı
durumda da diğer bilgi kaynaklarına başvurulması gerekir.
4. Bellek: belleğimizde birçok bilgi bulunur bu bilgileri hatırlayıp akıl
yürüterek de bilgiye ulaşılabilir.
5. Otorite: geçmiş dönemlerde başlıca bilgi kaynağı rolü oynamıştır.
Bir grubun başındaki insanın ( başkan veya kral ) söylediklerine inanılmış ve
doğru olduğu kabul edilmiştir.
6. İdeoloji: bazı insanlar için bilgi kaynağıdır. Bilginin doğru veya
yanlış olması onlar için önemli değildir.
Bilim: Bilim sorgu ile başlar. İhtiyaç, merak, anlama ve açıklama arzusu,
insanları soru sormaya sevk eder. Niçin, nasıl, nerede sorularını sorduktan sonra
cevapları aranmaya başlar. Bu arayışta mantıklı ve metotlu bir şekilde
sürdürüldüğünde bilimsel araştırma başlatılmış olur
Bilim, bilimsel yöntemle elde edilmiş bilgilerin tümüdür. gerçeği bulmaya
ve anlamaya yöneliktir. Bilimsel araştırmaların sonucunda genel doğrulara
ulaşıp teoriler geliştirerek evrensel yasaları elde etmeye çabalar. Bilimde
değişmez kurallar ve doğrular yoktur. Bunun için eleştiriye açıktır.

3. Bilimin Özellikleri
 Olgusaldır: görülebilir olgu ve olaylar bilimin konusudur
 Mantıksaldır: mantıklı bir yol izler
 Nesneldir: soruşturma ve eleştiriye açıktır. Değer yargıları, duygu ve
beğeniler önemli rol oynar.
 Genelleyicidir: olgu gruplarıyla uğraşır. Bir grup olguyu temsil eder.
 Seçicidir: bizi sonuca ulaştırmayacak olgularla ilgilenmek gereksizdir. Bir
problemle ilgili ise, bir hipotez ya da teorinin test edilmesi gerekiyorsa
incelenir.
Bilimin amacı, evreni anlamak ve açıklamaktır. bunun sonucunda da
insanlar doğayı olanakların elverdiği sürece kontrol etme yeteneğini elde etmeye
çalışırlar. İnsanlar olanaklar ölçüsünde belgelerden, deneylerden ve sayılardan
yararlanıp; sonucu da yine kanıtlar ve sayılarla ortaya koyarlar. Fakat bu
sergileme işi, kuru kuruya sayı ve istatistiklerin dökümü biçiminde değil,
araştırmacının kanıtlanmış bu bilgilerden kaynaklanan özel görüşü, kişisel
yorumu biçiminde olmalı, yani araştırmacı araştırmasına kişisel fikirlerini
yansıtmalıdır.
Bilimsel Terimler
Gözlem: Bilgi toplama işlemidir. Sadece duyularımız yardımıyla bilgi
elde ederiz. Görme, işitme, koklama gibi yollarla olayları ve eşyaları saymak,
ölçmek, gibi işlemlerle ihtiyaç duyulan bilgilere ulaşılır.
Olgu: Gözlem konusu olan olay veya oluşumdur.
Hipotez: Bir araştırma probleminin çözümü için doğrulanması ya da
çürütülmesi gereken önermedir.

4. Teori: Olaylar ve olgulara dayanan sistemli bilimsel açıklama şeklidir.
Ortaya koyulan teori gözlemlerimizi ifade eder. Teoriler sayesinde tesadüflere
bağımlı olmaktan kurtulunuz. Böylece yolumuzu çizmiş oluruz. .
Yasa: Teorilerin kesin olarak kanıtlanmasıyla bilimsel yasa haline gelmiş
olur. Bilimsel yasalar evrenseldir. icat edilmezler sadece keşfedilirler.
Önerme: Bir cümle ile dile getirilen doğru veya yanlış yargıya önerme
denir.
Tümdengelim: Önceden doğruluğu kabul edilen bilgilerden veya
eşitliklerden yola çıkarak yeni bilgiler üretir veya sorulara cevap arar.
Tümevarım: Mantıksal düşünme yoludur. Araştırmacı topladığı
verilerden yola çıkarak mevcut ilişkilerin kalıbını saptayıp teoriyi oluşturmaya
çalışır.

5. BÖLÜM II: BİLİMSEL ARAŞTIRMANIN AMAÇLARI VE ÇEŞİTLERİ
ARAŞTIRMA: problemlere güvenilir çözümler aramak, bilinmeyen ya
da tartışmalı olan bir konuya açıklık getirmek amacıyla yapılan sistematik bir
veri toplama ve değerlendirme sürecidir. dönem ödevi ya da bitirme ödevi
olarak anılan araştırma ödevleri ise bir tür araştırma raporudur. İyi bir araştırma
ödevi aşağıda belirtilen özellikleri taşımalıdır
1. Anlaşılırlık
2. Amaca uygunluk
3. Etkililik
Araştırma ödevinin başarısı problemin ve elde edilen sonuçların
anlaşılırlığına bağlıdır. Amaç okuyucunun kafasını karıştırmak değil, ona elde
edilen sonuçları ulaştırmaktır. Bu nedenle ödevi süslemeye kaçmadan basit bir
dille kaleme almak gerekir. Ancak bunu yaparken kullanılacak kelimeler özenle
seçilmeli Özellikle Türkçeyi doğru kullanmaya özen göstermelidir. Araştırma
ödevi öncelikle danışman ya da üniversitenin belirlediği biçim kurallarına uygun
olarak hazırlanmalıdır. Ödevin içeriği ise iyi bir literatür araştırmasına
dayanmalı ve araştırma konusu tüm boyutları ile ele alınmalıdır. Araştırma
ödevinin amacına ulaşabilmesi için okuyucunun zihninde aydınlatıcı bir iz
bırakması gerekir. Bu da ancak etkili bir anlatımla mümkün olabilir.
Araştırmada gözetilen belli başlı amaçlar vardır. bu amaçlar ise şöyle
sıralanabilir
1. Bir Sorunu Çözmek: karşılaşılan bir soruna çözüm arar.
2. Yeni Bir Ürün Ortaya Koymak: Yeni bir ürünün icat olması şart
değildir. Önceki ürüne göre küçük farklarının olması ve değişik bir
ihtiyacı karşılaması ürünün yeni sayılması için yeterlidir.

6. 3. Yeni Bir Yöntem Veya Teknoloji Ortaya Koymak: Teknoloji bilimin
endüstriye üretime uygulanması demektir. Yeni üretim yöntemleri
geliştirmekte araştırmalarda çok önemlidir.
4. Yeni Bir Bilgi Ortaya Koymak: Evrenin durumu, canlı organizmaların
ve maddenin yapısı konusunda yeni bilgiler elde etmek araştırmaların
başlıca amaçlarından birisidir.
5. Ekonomik Yarar Sağlamak: Yeni bilgi, yöntem ve ürünler paraya
dönüştürülerek ekonomik kazanç sağlanabilir. Patent ve teknoloji ihracı
gibi olaylar bilimsel araştırmaların ekonomik yarar sağlarlar.
ARAŞTIRMA TÜRLERİ
1. Amaçları Yönünden Yapılan Araştırmalar
 Temel araştırmalar: bu araştırmalar var olan bilgilere yenilerini katmak
için yapılan araştırmalar. Olaylar arasındaki ilişkileri belirleyerek teori
geliştirme amacına göre yapılır. üniversite ve araştırma kuruluşlarındaki
bilim adamlarınca yapılır. Temel amacı bilime katkı sağlamaktır.
 Uygulamalı Araştırmalar: Bu tür araştırmalar güncel sorunlara pratik
çözüm arayan olayları denetim altında tutmak için yapılan çalışmalardır.
gerçek yaşama ait bilgi toplarlar. Amacı çalışmayı pratiğe aktarmak ve
uygulamasından yararlanmaktır.
2. Yürütüldükleri Ortam Yönünden Yapılan Araştırmalar
 Laboratuar araştırmaları: Yapay olarak oluşturulan bir ortamda
denetimli koşullar altında yapılan ve neden sonuç ilişkilerinin
bulunmasına yönelik çalışmadır. Değişkenler ve farklı ortamlar
oluşturularak sonucu etkileyecek faktörler ortaya çıkartılmaya çalışılır.
Koşullar denetimli olduğu için iç geçerlilik daha yüksektir. Sonuç daha
açık ve güvenilir bir şekilde belirlenmektedir. Uygulanacağı alanlar
sınırlıdır.

7.  Doğal çevre araştırmaları: Bu araştırmada olaylar gerçek hayatta doğal
çevre koşullarında yapılır. İncelenen kişiler doğal olmayan ortamlarda
yanıltıcı olabilirler. Bu yönden doğal çevre araştırmaları daha güvenilir
olur.
3. Yöntemine Göre Yapılan Araştırmalar
 Deneysel araştırmalar: bu çalışmada araştırmacı araştırma ortamını
kendisi belirler. İncelenen olay değişkenlerle denetlenebilir. Amaç
olaylardaki neden sonuç ilişkisini ortaya koymaktır. Daha çok
laboratuar uygulamaları ortam olarak seçilir.
 Tanıtıcı araştırmalar: Değişkenlerin ele alınamadığı durumlarda
veya deney yönteminin uygulanamadığı durumlarda bu araştırmalar
yapılır. Amacı bir grubun veya ana kitlenin ilgi duyulan özelliklerini
ortaya koymaktır. Örneğin herhangi bir ülkede nüfusun % kaçının okur
yazar olduğu gibi konuların araştırılmasında kullanılır. Günümüzde
toplumsal olayların incelenmesinde kullanılır.
 Analitik araştırmalar: elde edilen verilerin çeşitli yöntemlerle analiz
edilerek mevcut durumun, aradaki ilişkilerin ve ileriye dönük
muhtemel gelişmelerin ortaya koyulmasıdır.laboratuar araştırmalarında
maddeler uygun yöntemlerle kendisini oluşturan yapı taşlarına
dönüştürülerek analiz edilir.
 Alan araştırmaları: incelenen kişilerin gerçek yaşantılarına katılarak
yapılan araştırmalardır. Örneğin sokak çocukları; burada insanlar
laboratuar’a alınmak yerine araştırmacı onların dünyasına girer. Bu
insanların konuşma ve davranışlarına katılır, duygu ve düşüncelerini,
görüşlerini ve tepkilerini belirlemeye çalışır. Diğer araştırmalardan
farkı incelenen davranış ve olayların tüm yönleriyle belirlenmesidir.

8. Araştırmacı araştırdıkları grubun üyesi olabilirler. Bunlara katılımcı
denir. Araştırmacı yeni bir hipotez kurmaya yönelik veriler toplar.
 AR-GE araştırmaları: Ürün veya yöntem geliştirmeye yönelik,
endüstri ile iç içe yapılan araştırmalardır. Yeni bir ürünü veya yöntemi,
üretim aşamasına hazırlar.
 Kütüphane araştırmaları: bunlar mevcut yayınlardan faydalanarak
yapılmış olan derleme çalışmalarıdır. Bunun için kütüphanelerde hangi
kaynakların mevcut olduğunu ve bunları nasıl bularak kullanılacağının
bilinmesi gerekir.