Summarized Presentation

1. Pangkat 2:
Abayari, Buna, Caparas, Chavez,
Lagrada, Lopez, Maming, Ocampo,
Paglinawan, Ventura, and Santos
ALFABETO AT ORTOGRAFIYANG
FILIPINO

2. B. KALIKASAN NG
LEKSIKALNA
KORPUS NG FILIPINO
D. MGA TUNTUNIN SA
PAGBAYBAY
C.MGAHAKBANG
AT PARAAN SA
PAGTUTUMBAS
A. MGA BATAYANG
PRINSIPYONG
ALFABETO
ALFABETO AT ORTOGRAFIYANG
FILIPINO

3. Grafema
Ang tawag sa isang set o pangkat ng
mga bahagi sa isang sistemang
pagsulat.
MGA BATAYANG PRINSIPYO NG ALFABETO

4. Titik
• Ang titik o letra ay sagisag sa isang
tunog sa pagsasalita.
• Binubuo ito ng mga patinig at katinig.
• Binibigkas ang titik sa tunong ingles
maliban sa ñ.
MGA BATAYANG PRINSIPYO NG ALFABETO

5. Alpabeto
Tawag sa serye ng mga titik. Binubuo
ang alpabetong Filipino ng dalwampu’t
walong (28) titik.
MGA BATAYANG PRINSIPYO NG ALFABETO

6. Di-titik
Binubuo ang di-titik ng mga tuldik at mga bantas.
MGA BATAYANG PRINSIPYO NG ALFABETO

7. Tuldik
• May gabay sa paraan ng pagbikas ng
mga salita.
• Sa lingguiwistika, itinuturing ang tuldik na
simbulo para sa impit na tunog , diin, at
haba ng bigkas.
MGA BATAYANG PRINSIPYO NG ALFABETO

8. • May tatlong pinalaganap na tuldik mula sa
abakadang Tagalog:
Tuldik na pahilis (‘) sumisimbulo sa diin o haba.
Tuldik paiwa (ˋ)
Tuldik na pakupya (^) sumisimbulo sa impit na tunog.
• Kamakailan dinagdag ang ika-apat, ang tuldik na
patuldok, kahawig ng umlaut at dieresis (¯) upang
kumatawan sa tunog na tinatawag na
MGA BATAYANG PRINSIPYO NG ALFABETO

9. Bantas
Kumakatawan sa mga patlang at himig ng
pagsasalita sa pagitan ng mga titik at pantig, sa
pagitan ng mga salita at mga parirala, at sa
pagitan ng mga pangungusap.
Kuwit (,)
Tuldok (.)
Pananong (?)
Padamdam (!)
MGA BATAYANG PRINSIPYO NG ALFABETO

10. B. KALIKASAN NG
LEKSIKALNA
KORPUS NG FILIPINO
D. MGA TUNTUNIN SA
PAGBAYBAY
C.MGAHAKBANG
AT PARAAN SA
PAGTUTUMBAS
A. MGA BATAYANG
PRINSIPYONG
ALFABETO
ALFABETO AT ORTOGRAFIYANG
FILIPINO

11. Ang Ortographiya ay ang
representasyonal ng mga tunog ng
isang wika ng nakasulat o
nakalimbag na mga
simbolo tulad ng alpabeto. Bago
dumating ang mga kastila ay may
sariling alpabeto na ang mga lumada
o katutubo sa kapuluanng ito. Ito ay
tinatawag na alibata o baybayin na
may 14 katinig o consonant at 3
patinig o vowel.
KALIKASAN NG LEKSIKAL NA KORPUS NG FILIPINO

12. Tinuruan ng mga Kastila ang mga Pilipino sa
paggamit ng alpabetong Romano. Ang mga titik ay
tinatawag nang pa-kastila, alalaong baga’y nakilala
sa tawag na Abecedario. Ganito ang tawag sa mga
titik sa Abecedario.
KALIKASAN NG LEKSIKAL NA KORPUS NG FILIPINO

13. ABKDEGHI L/a/ /ba//ka//da//e/
/ga//ha//i/ /la/M NNG O P RS
T/ma/ /na//nga/ /o//pa//ra
/sa//ta/UW Y/u/ /wa/ /ya/
Taong 1940 o tatlong taon matapos buuin ang Wikang
Pambansa o Wikang Pambansa Batay sa Tagalog ayon na rin
sa nasasaad sa 1935 Constitution, isinilang ang kauna-unahang
ortograpiya. Binuo ni Lope
K. Santos, ang Abakada (15 katinig at 5 panitig) namay 20 letra:
KALIKASAN NG LEKSIKAL NA KORPUS NG FILIPINO

14. B. KALIKASAN NG
LEKSIKALNA
KORPUS NG FILIPINO
D. MGA TUNTUNIN SA
PAGBAYBAY
C.MGAHAKBANG
AT PARAAN SA
PAGTUTUMBAS
A. MGA BATAYANG
PRINSIPYONG
ALFABETO
ALFABETO AT ORTOGRAFIYANG
FILIPINO

15. 1. Hanapan ng katumbas sa wikang
Pambansa ang konsepto at huwag
manghiram
2. Gamitin ang lokal na termino o ihanap
ng katumbas sa mga local na wika
ang konsepto kapag wala
pa rin.
MGA HAKBANG AT PARAAN SA PAGTUTUMBAS

16. 3. Kapag walang eksaktong katumbas, hiramin
ang salita batay sa sumusunod na kalakaran:
1. Kung walang Espanyol ang
pinanghihiraman, baybayin ang
salita ayon sa ABAKADA
• “cebollas” -> “sibúyas”
• “socorro” -> “saklólo”
MGA HAKBANG AT PARAAN SA PAGTUTUMBAS

17. 2. Kung walang Ingles at iba pang wikang
dayuhan ang pinanghiraman, panatilihin
ang orihinal na anyo
• “mommy”
• “sir”
• “psychology” -> “psychology” hindi
“saykólojí
MGA HAKBANG AT PARAAN SA PAGTUTUMBAS

18. 3. Panatilihin ang orihinal na baybay ng mga
salitang pantangi, panteknikal at pang-
agham
• Manuel Luis Quezon
• Ilocos Norte
• chlorophyll
• sodium chloride
MGA HAKBANG AT PARAAN SA PAGTUTUMBAS

19. 4. Baybayin alinsunod sa ABAKADA ang
mga hiniram na salita na iba na ang bigkas
at/o kahulugan sa orihinal
• stand by -> “istámbay”
• up here -> “apír”
• hole in -> “hólen”
MGA HAKBANG AT PARAAN SA PAGTUTUMBAS

20. 4. Gamitin ang baybay ng salitang hiram na
matagal na o lagi nang ginagamit
• “teléponó” hindi “teléfonó”
• “pamílya” hindi “família” o “famílya”
• “epektíbo” hindi “efektíbo” o “efektívo”
• “kongréso” hindi “konggréso” pero ang
bigkas ay [koŋ. gre .so]
MGA HAKBANG AT PARAAN SA PAGTUTUMBAS

21. 5. Iwasan ang paggamit ng mga letrang wala sa
ABAKADA sa pagbaybay ng mga hiram na salita. Ang
istriktong ponetikong baybay ng mga hiral na salita,
lalo na sa wikang Ingles, ay nakikipagkumpetensya sa
orihinal na baybay. Maaaring pagkamalan itong maling
ispeling.
• “palatunúgan” o “ponolohíya” hindi
“fonólojí”
• “úri ng wíkà” o “baráyti ng wíkà” hindi
MGA HAKBANG AT PARAAN SA PAGTUTUMBAS

22. 5. Sumunod sa opisyal na pagtutumbas
• “Repúbliká ng Pilipínas” hindi “Repúbliká ng
Filipínas”
• “aghám panlipúnan” hindi “sósyal-sáyans”
MGA HAKBANG AT PARAAN SA PAGTUTUMBAS

23. B. KALIKASAN NG
LEKSIKALNA
KORPUS NG FILIPINO
D. MGA TUNTUNIN SA
PAGBAYBAY
C.MGAHAKBANG
AT PARAAN SA
PAGTUTUMBAS
A. MGA BATAYANG
PRINSIPYONG
ALFABETO
ALFABETO AT ORTOGRAFIYANG
FILIPINO

24. MGA TUNTUNIN SA PAGBAYBAY

25. Ang pagbigkas na baybay ay dapat paletra at
hindiS
p
A
a
Lp
IT
a
A
ntig Uso = /yu-es-o/
PANTIG Ay = /ey-way/
DAGLAT Dr.(Doktor) = /di-ar/
AKRONIM AR(Augmented reality) = /ey-ar/
INISYAL XC(Xiao Chua) = /eks-si/
MGA TUNTUNIN SA PAGBAYBAY
Pagbigkas na pabaybay

26. Kung ano ang bigkas ay iyon ang sulat at kung ano
ang sulan ay iyon ang basa
Dyanitor =
janitor Sentro
= Centro
MGA TUNTUNIN SA PAGBAYBAY
Pasulat na pabaybay

27. TAO
Carlo
Ang dagdag na walong letra: C, F, J, Ñ, Q, V, X, Z ay
ginagamit sa mga:
Mga salitang katutubo
mula sa ibang wika sa
Pilipinas
• Mosque
• Hadji
MGA TUNTUNIN SA PAGBAYBAY
Pasulat na pabaybay
LUGAR
Quezon City

28. Gamitin ang katumbas na salitang Filipino
Dog = Aso
WHolesale = Pakyawan
Gamitin ang salitang mula sa katutubong wika ng
baP
nis
na
akbet
MGA TUNTUNIN SA PAGBAYBAY
Panumbas sa mga hiram na salita

29. Sa panghihiram ng salita na may katumbas sa Ingles
at Kastila, unang preperensya ang hiram sa kastila.
Iniaayon sa bigkas ng salitang Kastila
a
C
nh
g
ep
ca
kg
=
ba
cb
ha
ey
qb
ua
ey=
sa
ts
F
e
il
k
ip
eino.
Liquid = liquid = likido
MGA TUNTUNIN SA PAGBAYBAY
Panumbas sa mga hiram na salita

30. Kung konsistent ang baybay ng salita, hiramin ito
nang walang pagbabago
Reporter, Soprano
Kung konsistent ang baybay ng salita, hiramin ito at
baybayin nang konsistent
Leader = Lider
Jacket = dyaket
MGA TUNTUNIN SA PAGBAYBAY
Panumbas sa mga hiram na salita

31. Pag-uulit ng salitang ugat
Gabi-gabi
Kung ang unlapi ay nagtatapos sa katinig at ang
salitang nilalapian ay nagsisimula sa pantig
Mag-almusal
Pag-alala
MGA TUNTUNIN SA PAGBAYBAY
Ang gamit ng gitling (-)

32. Kapag may katagang Nawala sa pagitan ng
dalawang salitang pinagsama
Lakad at takbo = Lakad-takbo
Kapag may unlapi ang tanging pangalan ng tao,
lugar, bagay, o hayop
Taga-Laguna
Mag-Coke
MGA TUNTUNIN SA PAGBAYBAY
Ang gamit ng gitling (-)

33. Kapag ang panlaping ika ay ginamit bilang
unlapi sa numero o pamilang
Ika-9 na jowa, Ika-5 pahina
Kapag isinusulat nang patitik ang mga unit praksyon
Tatlong-apat (3/4)
MGA TUNTUNIN SA PAGBAYBAY
Ang gamit ng gitling (-)

34. Kapag nananatili ang kahulugan ng dalawang
salitang pinagtambal
Isip-bata, sulat-kamay
Kapag pinagkabit ang apelyedo ng babae at
kanyang asawa
Joselyn Ramos - Villanueva
MGA TUNTUNIN SA PAGBAYBAY
Ang gamit ng gitling (-)

35. Kapag hinati ang salita sa dulo ng isang linya Si
Joel ay sanay ma-saktan
MGA TUNTUNIN SA PAGBAYBAY
Ang gamit ng gitling (-)