Presentación da unidade didáctica "A cidade medieval", que repasa a historia europea durante a Baixa Idade Media. Elaborada para a materia de Ciencias Sociais, Xeografía e Historia de 2º de ESO.

1. A CIDADE MEDIEVAL
SERGIO FOLGUEIRA ARIAS
2º ESO (CIENCIAS SOCIAIS, XEOGRAFÍA E HISTORIA)

2. Imaxe dun feudo

3. • Melloras na Desenvolvemento
agricultura do comercio
• Aumento da Crecemento
poboación das cidades
SS. XI-XII

4. Identifica os elementos
da cidade medieval

5. A EXPANSIÓN AGRARIA
● Estabilidade política
– Fin das invasións
– Diminución das guerras
señoriais
● Maior produtividade
→ innovacións
– Novas técnicas de cultivo
– Novos instrumentos agrícolas

7. Arado romano
Arado normando

10. Incremento
produción agrícola
Mellora da alimentación
Maior resistencia
enfermidades
Aumento da
poboación
Emigración
Novas terras
de cultivo

15. Rexurdir das cidades europeas
O forte incremento da poboación en Europa
occidental provocou o superpoboamento dos
latifundios feudais.
● Crecen as vilas situadas a carón dun mosteiro
ou un castelo.
● Repóboanse vellas cidades romanas.
● Aparecen cidades nos portos e nas
encrucilladas de camiños→ mercados e feiras
* Estas cidades recibían o nome de burgos, e
os seus habitantes eran chamados burgueses.

17. Muralla de Ávila (s. XII)

19. Vista da cidade de Toledo desde a
beira do río Texo

21. Catedral de Toledo

22. Concello de
Bruxelas
(Bélxica)

23. Salón de Cento do
Concello de Barcelona

24. Vivenda urbana na
Idade Media

25. Lonxa de Valencia

27. O desenvolvemento económico da
cidade: os artesáns
● O crecemento da poboación au-
mentou a demanda de produtos
elaborados → crece a artesanía.
● Os artesáns agrupábanse en
gremios por oficios.
● Obxectivo: protexerse da compe-
tencia e supervisar producións.
● Normas moi ríxidas:
– Permiso para traballar nunha cidade.
– Regulaban como se traballaba
(horarios e ferramentas).
– Controlaban a calidade e a cantidade
dos produtos.

30. - Traballaban en edificios que empregaban como vivenda,
obradoiro e tenda.
-Os obradoiros dun mesmo oficio concentrábanse na mesma rúa.
-Dentro do gremio existía unha organización xerárquica moi ríxida:
-MESTRE: era o dono do obradoiro e eran os que controlaban
os gremios.
-OFICIAL: traballador experto do obradoiro. Era o paso previo
a converterse en mestre e poder abrir o seu propio obradoiro..
Para iso debía realizar unha obra mestra que tiña que ser
aprobada polo gremio.
-APRENDIZ: estaba a aprender o oficio. Permanecía varios
anos no obradoiro, aprendendo, sen salario. Vivía na casa do
mestre, que tamén o mantiña.

31. Casa-obradoiro dun artesán

32. “Cristovo colocou ao seu fillo Pedro co zapateiro Xoán para
que lle ensinara o oficio do calzado durante cinco anos,
en troco ao pagamento anual de dez soldos e a prestación de
dous capóns. Xoán prometeu instruír ben e fielmente ao citado
Pedro, ensinándolle a traballar o coiro, a cortar correas e
tacóns, a coser e facer todas as cousas pertencentes ao
maxisterio do citado oficio. Cristovo prometeu pagar cada ano
dez soldos na festividade de Santa María de Agosto e
entregar os mencionados capóns o día de San Estevo,
prometeu tamén que o seu fillo traballaría ben e
continuadamente no citado oficio, que todo beneficio
que obtivera entregaríallo ao citado Xoán.”
Contrato de aprendizaxe do s. XIII

33. A expansión do comercio
● A partir do século XI reactívase o comercio en
Europa.
● Diferenciamos:
● Mercado local:
– Campesiños que acoden aos
núcleosurbanos a intercambiar
produtos agrícolas por
manufacturas.
● A longa distancia:
– Produtos de lugares afastados
– Só acudían comerciantes
– Feiras que duraban varios días

34. ● Ruta mediterránea
– Destacan as cidades italianas, que comerciaban con Asia e
Bizancio.
– Importaban produtos de luxo e exportaban tecidos, armas e
ferramentas.
● Ruta do norte de Europa
– Destacaban as cidades alemás do Báltico (Hansa) e as dos Países
Baixos. Ía desde Lisboa atéo mar Báltico
– Comerciaban con lá, peles, madeira, trigo e viños.

35. Os habitantes das cidades
● O crecemento das cidades transformou a sociedade
feudal→ aparición dun novo grupo social: a burguesía
● GRUPOS SOCIAIS
● Patriciado urbano: donos dos obradoiros, grandes
comerciantes, banqueiros. Ocupaban os cargos da
cidade (concello, gremios).
● O Común:
– Modestos artesáns e comerciantes que traballaban
para os anteriores.
– Traballadores urbanos
– Pobres e marxinados
– Minorías étnicas e relixiosas (xudeus, musulmáns)
● Ademais, na cidade tamén vivían nobres e
eclesiásticos.

36. O goberno das
cidades
● Ao principio os habitantes
das cidades constituíron
comunas ou asembleas
de todos os veciños.
● Elección de maxistrados
(concelleiros).
● Co tempo o goberno foi
ficando nas mans dun
reducido grupo social
(o patriciado urbano)
Palazzo Vecchio
(Florencia)

37. Domus municipalis
De Bragança (s. XII)

38. O AFIANZAMENTO
DAS MONARQUÍAS
OS REIS APÓIANSE
NAS CIDADES
OS REIS APÓIANSE
NAS CIDADES
OS REIS APÓIANSE
NAS CIDADES
NACEN OS
PARLAMENTOS
A NOBREZA PERDE
PODER

39. Por que os reis se apoian na
burguesía?
● Que queren os burgueses?
● Liberdade persoal.
● Seguranza nas vías de comunicación.
● Liberdade e autonomía para gobernarse.
● Que ofrecen os reis a cambio do seu apoio?
● Cartas de privilexio ou foros.
● Representación nas curias rexias nacen os
parlamentos
● Que ofrecen os burgueses?
● Recursos económicos.

41. CAUSAS CONSECUENCIAS
- Malas colleitas
-Guerras
-Peste Negra
- Caída da poboación en Europa
(de 80 a 45 millóns)
- Falta de man de obra no campo
- Diminúe o comercio e a
demanda de produtos artesanais
- Revoltas (campesiños vs
señores; señores vs reis; común
vs patriciado urbano)
- Antisemitismo
-Cambios na mentalidade
colectiva
A CRISE DO SÉCULO XIV

42. A PESTE NEGRA
● Os mongois tiran ao interior da colonia
xenovesa de Caffa cadáveres infectados.
● De aí pasa a Europa a través dos portos
comerciais.
● Como se contaxia?
Rata infectada→ picada por pulga→ ser humano
● Síntomas:
● Aparecen bruscamente tras un período de
incubación de 8 días: febre, cefalea, escalofríos
● Aparición dun bubón nas ingles, as axilas ou o
pescozo

44. Médico da Peste Negra

45. Propagación da
Peste Negra en Europa

46. Evolución da poboación europea
durante a Baixa Idade Media

47. Estas calamidades foron
vistas como un castigo divino,
o que ocasionou un aumento
do fanatismo relixioso
Danza da
morte

48. Flaxelantes

49. Procesión de flaxelantes no filme O séptimo selo (Suecia, 1957)

50. Danza da morte de Verges
(Cataluña)

51. O triunfo da morte, de
O Bosco (1562)

52. CRISE AGRARIA
DESCENSO DA
POBOACIÓN
ABANDONO
TERRAS MARXINAIS
DESCENSO
MAN DE OBRA
CAÍDA DAS
RENDAS
SEÑORIAIS
MALOS USOS TENSIÓNS SOCIAIS
REVOLTAS

53. Que son os malos usos feudais?
Son un conxunto de prestacións,
consideradas abusivas, do servo
con respecto ao señor. Moitas
delas eran prácticas abandonadas
no século XIV, pero a caída das
rendas señoriais por mor da crise
baixomedieval impulsou a súa
reimplantación.

54. AS REVOLTAS
SOCIAIS
DOS SS. XIV E XV
C
A
U
S
A
S
MALAS
COLLEITAS
FAMES
CRISE
ECONÓMICA
PESTE
GUERRAS
MALOS USOS
CONFLITIVIDADE
EN TODA EUROPA
REVOLTAS
CAMPESIÑAS
REVOLTAS
URBANAS

57. CONFLITOS SOCIAIS
NA BAIXA IDADE
MEDIA EN GALIZA
AS GUERRAS
IRMANDIÑAS
QUE FOI
A REVOLTA
IRMANDIÑA?
Foi un movemento antiseñorial que
tivo lugar en Galiza no século XV, e
foi, probabelmente, a maior revolta
de toda a centuria en Europa.
Presentou dous momentos de
especial virulencia: 1431 e 1467-69.

58. CAUSAS
CRISE ECONÓMICA
BALEIRO DE PODER
GUERRAS CIVÍS
MALFETRÍAS
FEUDAIS

59. Os señores prelados e cabaleiros do dito
reino [...] facíanlles moitos agravios e
danos e males nas súas persoas e nos
seus bens, roubándolles os seus bois e
bestas e forzábanlles as súas mulleres e
fillas e moitos dos ditos danos facíanse así
das xentes que tiñan nas súas casas como
nas súas fortalezas (Extraído do Preito
Tabera-Fonseca, Fol. 1104 v)

60. PRECEDENTES
● O termo irmandiños procede das irmandades, asociacións de
xente dos burgos que defendía os seus intereses fronte os
señores feudais e aseguraban o exercicio da xustiza.
● Primeira Guerra Irmandiña
ou da Irmandade
Fusquenlla (1431), nas
terras dos Andrade e
dirixida por Roi Xordo.
● 1446-48: revolta das
xentes de Allariz en
contra da toma de
posesión da vila por
parte do conde de
Benavente.

61. A GRAN GUERRA IRMANDIÑA
● 1467-1469
● Tamén coñecida como a segunda guerra irmandiña.
● Amplo movemento antiseñorial.
● Sectores participantes
● As fortalezas foron o seu obxectivo
principal (170 destruídas).
● Conseguen expulsar aos nobres de Galiza
durante dous anos.
● Derrotados por unha coalición de grandes señores.
-Campesiñado
-Baixa nobreza.
-Burguesía.
-Baixo clero
A torre de Sandiás foi derrubada
polos irmandiños e despois
reconstruída.