1. გაკვეთილი № 9
საშინაო დავალების შემოწმება :
1. 2Na + S → Na2S 2Al + 3S → Al2S3
Ca + S → CaS 2As + 3S → As2S3
2. m (S) = 10,67გ
3. m (S) = 16გ m (Fe) = 28გ
გოგირდწყალბადი და სულფიდები (S-2)
გოგირდწყალბადი მიიღება გოგირდისა და წყალბადის ურთიერთქმედებით
აგრეთვე რკინის სულფიდზე მჟავების ურთიერთქმედების შედეგად
FeS + 2HCl → FeCl2 + H2S↑
(შეიძლება გამოვიყენოთ განზავებული გოგირდმჟავაც)
გოგირდწყალბადი უფერო, ლაყე კვერცხის სუნის მქონე აირია. 1ლ წყალში იხსნება
2,5ლ გოგირდწყალბადი. შესაბამისი წყალხსნარი სუსტი მჟავაა. მას
გოგირდწყალბადმჟავას უწოდებენ. გოგირდწყალბადმჟავას დისოციაცია შესამჩ ნევია
მხოლოდ პირველ საფეხურზე
გოგირდწყალბადმჟავა როგორც ორფუძიანი მჟავა ორი ტიპის მარილებს წარმოქმნის
ზოგიერთი მძიმე მეტალის სულფიდი (PbS, CuS, CdS და ა.შ.) წყალში უხსნადია.
ამიტომ შესაძლებელია მათი გამოლექვა მარილებიდან გოგირდწყალბადის (ან
გოგირდწყალბადმჟავას) საშუალებით
CuSO4 + H2S → CuS↓ + H2SO4
რადგან გოგირდწყალბადში გოგირდი მინიმალურ დაჟანგულობის ხარისხს (-2)
ავლენს, მას მხოლოდ დაჟანგვის უნარი აქვს (ე.ი. მას აღარ შეუძლია ელ ექტრო ნის
მიერთება, შეუძლია მხოლოდ გაცემა).
მაგ: გოგირდწყალბადის წვისას გოგირდი იჟანგება
ანალოგიურად იჟანგება შემდეგ რეაქციებში
Br2 + H2S → S + 2HBr
ე.ი. H2S აღმდგენია.
სულფიდების დიდი ნაწილი განიცდის ჰიდროლიზს. მაგ:
Na2S +H2O=NaHS +NaOH (არასრული ჰიდროლიზი, შექცევადი რეაქცია)
Al2S3 + 6 H2O = A2Al(OH)3+ 3H2S (სრული ჰიდროლიზი, შეუქცევადი რეაქცია)
გოგირდის (IV) ოქსიდი და გოგირდოვანი მჟავა ( )
გოგირდის (IV) ოქსიდის (გოგირდის ორჟანგი) მიღების ხერხებია:
1. გოგირდის და სულფიდების წვა
2. 2
S + O2 → SO2 2ZnS + 3O2 → 2ZnO + 2SO2
2. პირიტის (FeS2) წვა
4FeS2 + 11O2 → 2Fe2O3 + 8SO2
3. სულფიტებზე მჟავას მოქმედება:
(ლაბორატორიული ხერხი)
Na2SO3 + 2HCl → 2NaCl + H2O + SO2↑
4. ლაბორატორიაში SO2-ს იღებენ აგრეთვე სპილენძის და კონცენტ რირებული
გოგირდმჟავას მოქმედებით (ამ ტიპის რეაქციებს დაწვრილებით გავეცნობით
მომავალ გაკვეთილზე)
Cu + 2H2SO4 → CuSO4 + 2H2O + SO2↑
SO2 მძაფრი სუნის მქონე, უფერო აირია. ჰაერზე 2,2-ჯერ მძიმეა. წყალში კარგად
იხსნება. წყალხსნარს მჟავა ბუნება აქვს, რადგან ხსნარში გოგირდოვანი მჟავა
წარმიქმნება.
მდგომარეობა შუალედურია. მას შეუძლია როგორც დაჟანგავა ისე აღდგენა , ასე
რომ ძლიერ მჟანგავებთან ის აღმდგენია, ხოლო აღმდგენლებთან – მჟანგავი. მაგ:
SO2 მჟავური ოქსიდია. ის შედის რეაქციაში ტუტეებთან
SO2 + KOH → KHSO3 (კალიუმის ჰიდროსულფიტი)
SO2 + 2KOH → K2SO3 + H2O (კალიუმის სულფიტი)
გოგირდოვანი მჟავა H2SO3 მიიღება SO2-ის წყალში გახსნით. არამდგრადია და
არსებობს მხოლოდ წყალხსნარებში. ადვილად იშლება
სუსტადაა დისოცირებულ ი
დისოციაციის მეორე საფეხური პრაქტიკულად არ მიმდინარეობს. ნეიტრალიზაციისას
წარმოქმნის მჟავა (ჰიდროსულფიტები) და ნეიტრალურ (სულფიტები) მარილებს
NaOH + H2SO3 → NaHSO3 + H2O
2NaOH + H2SO3 → Na2SO3 + 2H2O
გოგირდოვანი მჟავას მარილები ჰაერზე ადვილად იჟანგებიან
საშინაო დავალება :
1. როგორია გოგირდწყალბადმჟავას მასური წილი ხსნარში, რომელიც მიიღება 1ლ
წყალში 2ლ H2S-ის (ნ.პ.) გახსნის შედეგად?
2. რამდენი ლიტრი H2S არის საჭირო 200მლ 5%-იანი (ρ = 1,04) სპილენძის სულფატის
ხსნარიდან სპილენძის მთლიანად გამოსალექად?
3. რამდენი ლიტრი (ნ.პ.) SO2 შეიძლება მივიღოთ 100გ თვითნაბადი გოგირდისგან,
რომელიც 10% მინარევს შეიცავს?
