eeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeedddddddddddddddddddddddddddddddddsssssssssssssssssssssssssssssssdsds

1. № сабақ жоспары
Пәні: «Информатика» Мерзімі:
Курс: Кабинет:
Топ: Оқытушы:
Сабақтың тақырыбы: EXCEL-дің графикалық мүмкіндіктері. Диаграмманың
түрлері.Диаграмма тұрғызу
Білімділік Білім алушыларға EXCEL-дің графикалық мүмкіндіктері мен
диаграммаларымен таныстыру және олармен жұмыс
жасауды үйрету.
Дамытушылық Білім алушылардың EXCEL кестелік процессоры жайлы
білімдерін тереңдету, білімгерлердің практикалық
дағдыларын, ой-өрісін дамыту, көру және есте сақтау
қабілетін арттыру.
Тәрбиелік
Білім алуышларды EXCEL-мен жұмыс жасау барысында
техникалық қауіпсіздік ережесін ұстануға, ұқыптылыққа
және жауапкершілікке және де «дені саудың – жаны сау»
дегендей денсаулықтарын күтуге тәрбиелеу.
Сабақтың типі:
Оқыту әдісі:
Аралас сабақ
Түсіндіру, баяндау, практикалық
Пән аралық байланыс:
бейнелеу, математика, өзін-өзі тану,
Оқыту түрі: жеке, ұжымдық
Көрнекіліктер: оқу құралдары, дербес компьютер және оның құрылғылары,
интерактивті тақта,слайд,үлестірмелі карталар.
САБАҚ КЕЗЕҢДЕРІ
I. Ұйымдастыру кезеңі
a) Амандасу;
b) Түгендеу;
c) Сабақа дайындалу;
ІІ.
Студенттерд
ің әрбір
жауап
берген
жауаптарын
а сарапшы
бағалап
отырады.
Үй тапсырмасын сұрау кезеңі (уйге берілген тапсырманы жалпылама тексеру,
екі студент компьютер программасына шығару):
у = х4
х-тің мәні [-3;3]
«Дәреже» функциясын қолданып есептеу
у-тің мәнін есептеу.
𝑦 = 𝑥2
х-тің мәні [1;6]
«Дәреже» функциясын қолданып
есептеу
у-тің мәнін есептеу.

2. ІІІ. Жан-жақты білімдерін тексеру кезеңі:
Информатика пәнінің басты ережесі неде?
Яғни қауіпсіздік ережесін сақтамасақ адам денсаулығына зияны тиеді.
ХХІ ғасыр компьютер ғасыры дейді. Кез келген салада компьютерлермен жұмыс
істеу мүмкін емес, бірақта қолданылып отырған дербес компьютерлердің адам
денсаулығына қаншалықты зияны бар? (Әр студент өз ойларын ортаға салады)
Дәйек сөздер
Денсаулықты бірінші кезекте адамның өзі қалыптастыру керек
Н.Назарбаев
Дені сау адам – табиғаттың ең қымбат жемісі.
Карнейль
Бас аман болса бөрік табылады
Қорқыт
Дені сау азаматтар – мемлекеттің ең бағалы капиталы
В.Комат
(Осы айтылған дәйек сөздерді білім алушылар талдау жасайды. Қорытындылай
келсек қаншалықты компьютердің адам денсаулығына зиянын тигізеді?
Ал енді өткен сабақтарымызды, терминдерді еске түсірейк.
ІІ бөлім «Сөзжұмбақ»
Д
И
А
Г
Р
А
М
М
А
1. Компьютер құрамына кіретін әр түрлі құрылғыларды басқаруға арналған
арнайы программалар. (драйвер)
2. Монитор экранындағы кескіннің минимал элементін не деп атаймыз?
(пиксель)
3. ............... оның көмегімен адам немесе құрылғы ақпарат қабылдайтын
физикалық процесс. (сигнал)
4. 1761 жылы ағылшындық Д.Робертсон жүгіртпесі бар навигациялық
есептеулер жүргізуге арналған қандай сызғыш ойлап тапқан? (логарифм)
5. Белгілі бір нәрсе туралы таңбалар мен сигналдар түрінде берілетін
мағлұматтарды не деп айтады. (информация)
6. Логикалық тізбек құрайтын ұяшықтар тізбегін не деп атаймыз? (қатар)
7. Энкранда каталогтарды белгілеу үшін нені қолданамыз? (Бума)
8. Компьютерлер арасында мәлімет алмасу үшін қандай құрылғыны
қолданады. (модем)
9. Белгілі бір атпен аталған дискідегі біртекті мәліметтер жиынын не деп
айтамыз? (файл)

3. IV. Сабақтың мақсаты:
Білім алушыларға Excel программасының графикалық мүмкіндіктерімен
таныстыру және практика кезінде қолдана білуге үйрету және диаграммалардың
түрлерімен таныстыру.
V.
1.
Теориялық
мәліметтерд
і дәптерге
түсіру.
Жаңа сабақты түсіндіру кезеңі:
Microsoft фирмасының Excel программасы – кесте түрінде берілген мәліметтерді
өңдеуге арналған кестелік процессорлар немесе электрондық кестелер тобына
жататын программа.
Жұмыс парағымен және кітаппен жұмыс істеу.
Excel – де электрондық кесте үш өлшемді құрылымнан тұрады. Ол кітап секілді
парақтардан тұрады. Экранда тек бір парақ кітаптың төменгі шетінде кітаптың
қалған беттерінің нөмерлері жарлық ретінде бейнеленеді. Тышқан курсорымен сол
көрініп тұрған жарлықтардың нөмірлерін таңдау арқылы кез келген бетті ашып
көруге болады.
Диаграмма – сандық мәліметтердің өзгеруін айқындап көрсетуге мүмкіндік
береді. Кестелік процессорлар статистикалық деректерді түрлі түсті
диаграммалармен, графиктермен және графикалық суреттермен, схемалармен
әсерлі көрсетуге мүмкіндік берді
Диаграмма шебері –диалогты терезелер көмегімен диаграмманы немесе графикті
құруға немесе оны жұмыс парағына орналастыру үшін қолданылатын Excel
функциясы.
Диаграмманың түрлері:
Гистограммалар – бір уақыт кезеңіндегі деректердің
өзгерісін көрсету немесе элементтерді өзара салыстырып
көрсету үшін пайдаланылады.
Сызбалар - уақыт өткен сайынғы ағымдағы деректерді
көрсетуі, жалпы шкаламен салыстырылуы мүмкін және осы
себептен тең уақыт аралықтарындағы деректердегі
өзгерістерді көрсету үшін пайдаланылады.
Дөңгелек - диаграммаға тек жұмыс парағындағы бір
бағанға немесе жолға реттелген деректерді бейнелеуге
болады.
Жолақ – жұмыс парағындағы бағандарға немесе жолдарға
реттелген деректерді жолақ диаграммамен бейнелеуге
болады.
Аумақтық - диаграммалар уақыт өткен сайынғы өзгерістің
шамасын ерекшелейді және оны өзгеріс бойынша жалпы
мәнге назар аудару үшін пайдалануға болады.
0
1
2
1 2 3 4 5 6
0
1
2
1 2 3 4 5 6
4.0
0%
16
%
36
%
64
%100
%
144
%
1
3
5
1926 1939 1959

4. Нүктелік - диаграммалар бірнеше деректер қатарындағы
сандық мәндердің арасындағы қатынасты көрсетеді
немесе сандардың екі тобын xy координаталарының
қатары түрінде бейнелейді.
Биржалық - өзінің атауы айтып тұрғандай, биржалық
диаграмма көбінесе акция бағамдарының
құбылмалылығын көрнекі түрде беру үшін
пайдаланылады. Алайда, бұл диаграмманы ғылыми
деректер үшін де пайдалануға болады
Беттік – диаграмма екі деректер жиынының арасындағы
оңтайлы тіркесімді табу үшін пайдаланылады.
Шеңбер - диаграммаға тек жұмыс парағындағы
бағандарға немесе жолдарға реттелген деректерді
бейнелеуге болады.
Жапырақты – диаграммалар бірнеше деректер қатары
жиынтық мәндерін салыстырады.
Диаграмманы құру үшін қадам бойынша орындау керек
MS Excel программасында диаграмма құрастыруды оған қажетті мәліметтерді
белгілеп алып (А2:В5), >Вставка(Енгізу) >Диаграмма… әрекеттерін
орындау арқылы немесе саймандар
тақтасындағы Диаграммалар шеберін
қосу арқылы орындауға болады.
1-қадам:Диаграмма енгізу үшін
енгізілген ақпараттарды тышқанның
көмегімен ерекшелеп аламыз.
0
50
100
1926 1939 1959
57.
1
38
30
33.
1
51.
5
52.
1
1920 1940 1960 1980

5. 2.
Түсіндіруге
арналған
мысал
2-қадам:
Ерекшелініп
алған мәтінге
керекті
диаграмманың
түрін таңдап
алынады.
Енгізілген
деректерді диаграмма түрінде
көрсетеді.
3-қадам: Диаграммалардың
көрсеткішін енгізу үшін сол
диаграмманың үстіне
тышқанның меңзерін апарып оң
жақ батырмасын басып
«Добавить подписи данных»
командасын орындау керек.
Диаграмма элементтері
Диаграмманың кез-келген элементін тышқанның көмегімен ерекшелеп алып,
параметрлерін өзгертуге болады. Пішім командасының көмегімен ашылған
терезеде диаграмманы пішімдеуге болады. Диаграмманы өшіру үшін Delete
пернесін басамыз.
Диаграмма тұрғызылған мәліметтер жаңартылатын болса, диаграмма да автоматты
түрде соған сәйкес өзгереді.
Диаграммалар мынандай элементтерден тұрады. Тор тақырып және аңыз.
Диаграмма элементтеріне: тақырып, аңыз, категория осі, мәндер осі жатады.
тақырып
аңыз
Мәндер осі
Категориялар осі

6. Мысал:
Excel программасынан көліктердің қанша уақытта жүріп өткен жолдарын анықтау.
Көлік сағатына қанша км жүретінін анықтау
Көлік түрі Жүріп өткен жолы (м) Уақыты (с)
Жылдамдық
(м/с) Q=St
Велосипед 10 2 5
Трактор 70 10 7
Грузовик 100 8 12,5
VI.
ұяшықтағы
сұрақтарға
жауап беру.
Жаңа сабақты түсінгенін тексеру кезеңі:
Жаңа сабақты түсінгенін тексеру үшін бүгінгі өткен материалдар арқылы сұрау.
PowerPoint программасынан жасырынған ұяшықтар арқылы сұрау.
VII
әр білім
алушы
деңгейлік
тапсырмала
рды
компьютер
программас
ында
орындайды
Бекіту кезеңі: (Әр білім алушы деңгейлік тапсырмаларды орындап болған
жағдайда басқа деңгейлік тапсырмалар беріледі)
Тәжірибелік жұмыс
1 деңгейлік тапсырма
1. Excel программасын іске қосып
2. Таблицаны көрсетілген мысал бойынша толтырамыз
3. D2;D15 ұяшықтарына форма арқылы есептеу
=ЕСЛИ(С2=5; «ӨТЕ ЖАҚСЫ»; ЕСЛИ(С2=4; « ЖАҚСЫ»; ЕСЛИ(С2=3;
«ҚАНАҒАТТАНАРЛЫҚ»; ЕСЛИ(С2=2; «ҚАНАҒАТСЫЗ»;))))
4. «Үлгерім» деген атпен сақтаңдар

7. 2 деңгейлік тапсырма
Функцияның графигін тұрғызу
Мысал: y=n*(x^3+1) функциясын [-2;2] кесіндісінде Һ=0,2 қадам бойынша
кестелеу керек (n=5). Функция мәндері есептелген баған ұяшықтарының соңына
мәндердің қосындысы мен арифметикалық орта мәні енгізілсін.
Мысалды орындау жолы:
1. А1:Ғ1 және А2:Е2 ұяшықтарын толтыру (төмендегі кестеде);
2. D2:D22, E2:E22 блоктарын автотолтыру әдісі бойынша толтыру;
3. Ғ2 ұяшығына =D2*(E2^3+1) формуласын ендіріп, Ғ2:Ғ22 блогы
ұяшықтарын да жоғары әдіс бойынша автотолтыру;
4. Ғ24 ұяшығын ағымдық етіп, ∑ түймесін екі рет шерту;
5. Ғ26 ұяшығын ағымдық етіп, оған =СРЗНАЧ(Ғ2:Ғ22) формуласын енгізу,
одан әрі Enter клавишін басу.
3 деңгейлік тапсырма
Төмендегі функцияға гистограмма типін таңдап диаграмма тұрғыз.
Қазақстан халқының ұлттық құрамы (%)
1926 1939 1959 1970 1979 1989 1999 2009
Қазақтар 57,1 38 30 32,6 36 39,4 50,7 63,3
Орыстар 33,1 51,5 52,1 51,1 48,1 44,3 37,7 23,3
Украиндар, 32.1 50.5 52.1 50 48.1 43.2 37.7 23.3
Белорустар 341 49.2 51.1 49.3 48.2 43.2 37.6 24.1
Басқа
ұлттар
9,9 10,5 17,9 16,3 15,9 16,3 11,6 13,1

8. VІII
Қорытындылау, бағалау, үйге тапсырмасын беру кезеңі:
Бағалау: Білім алушылардың білімдерін бағалау үшін сарапшы сабақ барысынан
бақылау арқылы баға береді.
Сергіту сәті:
Сабағымыздың басында айтып кеткен дей-ақ әр адам өз денсаулығын күтуі керек.
Осыған орай денсаулыққа байланысты видео көріністі тамашалайық.
Үй тапсырмасы: EXCEL-дің графикалық мүмкіндіктерін қолдана отырып
Қазақстанда болып жатқан «Қаржылық дағдарыс» байланысты диаграмма құру
Тапсырма: y=sinx функциясын [0; 6,28] аралығында һ=0,2 қадам бойынша
кестелеу, графигін тұрғызу.
Мен үшін
түсінікті
Мен үшін
түсініксіз
Жаңа ақпарат Маған жұмбақ

9. 1 деңгейлік тапсырма
5. Excel программасын іске қосып
6. Таблицаны көрсетілген мысал бойынша толтырамыз
7. D2;D15 ұяшықтарына форма арқылы есептеу
=ЕСЛИ(С2=5; «ӨТЕ ЖАҚСЫ»; ЕСЛИ(С2=4; « ЖАҚСЫ»; ЕСЛИ(С2=3;
«ҚАНАҒАТТАНАРЛЫҚ»; ЕСЛИ(С2=2; «ҚАНАҒАТСЫЗ»;))))
8. «Үлгерім» деген атпен сақтаңдар

10. 2 деңгейлік тапсырма
Функцияның графигін тұрғызу
Мысал: y=n*(x^3+1) функциясын [-2;2] кесіндісінде Һ=0,2 қадам бойынша кестелеу керек
(n=5). Функция мәндері есептелген баған ұяшықтарының соңына мәндердің қосындысы мен
арифметикалық орта мәні енгізілсін.
Мысалды орындау жолы:
6. А1:Ғ1 және А2:Е2 ұяшықтарын толтыру (төмендегі кестеде);
7. D2:D22, E2:E22 блоктарын автотолтыру әдісі бойынша толтыру;
8. Ғ2 ұяшығына =D2*(E2^3+1) формуласын ендіріп, Ғ2:Ғ22 блогы ұяшықтарын да жоғары
әдіс бойынша автотолтыру;
9. Ғ24 ұяшығын ағымдық етіп, ∑ түймесін екі рет шерту;
10. Ғ26 ұяшығын ағымдық етіп, оған =СРЗНАЧ(Ғ2:Ғ22) формуласын енгізу, одан әрі Enter
клавишін басу.
11. «Есеп» деп сақтаңыздар

11. 3 деңгейлік тапсырма
Төмендегі функцияға гистограмма типін таңдап диаграмма тұрғыз.
Қазақстан халқының ұлттық құрамы (%)
1926 1939 1959 1970 1979 1989 1999 2009
Қазақтар 57,1 38 30 32,6 36 39,4 50,7 63,3
Орыстар 33,1 51,5 52,1 51,1 48,1 44,3 37,7 23,3
Украиндар, 32.1 50.5 52.1 50 48.1 43.2 37.7 23.3
Белорустар 341 49.2 51.1 49.3 48.2 43.2 37.6 24.1
Басқа
ұлттар
9,9 10,5 17,9 16,3 15,9 16,3 11,6 13,1
«Ұлттық құрам» деген атпен сақтаңыз