สาคู สืบพันธุ์แบบอาศัยเพศและแบบไม่อาศัยเพศ

1. 38
มหัศจรรย์ป่าสาคู
38
การสืบพันธุ์ของสาคู
การสืบพันธุ์ของสาคูมี 2 แบบ คือ
1. แบบอาศัยเพศ(Sexualreproduction)โดยการปฏิสนธิของเกสรเพศผู้กับเกสร
เพศเมีย เจริญเติบโตเป็นผล และเมล็ด ซึ่งการผสมพันธุ์แบบอาศัยเพศของสาคู จะผสม
ข้ามดอก เช่นเดียวกับปาล์มน้ำ�มัน จำ�นวนโครโมโซมของสาคูมี อยู่ 26 คู่ (2n) รวมระยะ
เวลาทั้งหมดตั้งแต่งอกจนถึงออกผลแล้วตายประมาณ12-15 ปีโดยสาคูต้นแก่เต็มที่จะมี
จั่นดอกแตกออกตรงส่วนยอด
2.แบบไม่อาศัยเพศ (Asexual reproduction) โดยการแตกแขนง หรือหน่อ
ออกจากรากเหง้าของต้นเดิม ซึ่งรากเหง้านี้จะค่อย ๆ โต และทอดยาวอยู่เหนือผิวดิน ทาง
ด้านหลังของต้นเดิม แขนงรุ่นหลังๆ จึงค่อยอยู่ห่าง จากแขนงรุ่นแรก ๆ ในด้านที่อยู่คนละ
ทางกับ ต้นเดิมทั้ง 3 ด้าน เรียกรากเหง้า ที่ค่อย ๆ ลอยตัว และโตขึ้น ตามภาษาถิ่นว่า
“หัวหมก” ดังนั้น
การขยายพันธุ์สาคู จึงสามารถขยายพันธุ์ได้ 2 ลักษณะ คือ
1.การแตก/แยกหน่อจากโคนต้นเดิมโดยการใช้เสียมหรือมีดพร้าขุด แซะหน่อสาคู
ออกจากต้นแม่ โดยเลือกหน่อ ที่มีขนาดไม่โตมากนัก แล้วนำ�มาแช่น้ำ� ให้ส่วนโคนจมน้ำ�
ภายใต้พื้นที่ที่มีความเข้มของแสงประมาณ50%ใช้เวลาประมาณ 2เดือน รากจะงอก
ออกมาใหม่ แล้วจึงย้ายไปปลูกในพื้นที่จริง จะทำ�ให้อัตราการรอดตายสูง (Tanit, 1995)
2.การเพาะด้วยเมล็ด โดยให้เก็บเมล็ดสาคูที่สุกเต็มที่ และต้องเลือกเอาเฉพาะ
เมล็ดที่สมบูรณ์ โดยสามารถใช้เข็ม หรือเหล็กแหลมแทงเมล็ดดู หากเมล็ดมีความแข็ง
การแทงจะไม่ทะลุ แสดงว่าเมล็ดนั้นมีความสมบูรณ์ จากนั้นให้เอาเปลือกนอก และ
เยื่อหุ้มเมล็ดออกนำ�ไปเพาะชำ�ในทรายหมั่นรดน้ำ�เช้า-เย็นเมล็ดจะเริ่มทยอยงอกในช่วง
เวลาประมาณ 20 – 60 วัน หลักการเพาะ เมื่อเมล็ดงอกให้ทำ�การย้ายชำ� ลงถุงดินขนาด 5
x 8 หรือ 8 x 10 นิ้ว กล้าสาคู มีความสูงเฉลี่ย ประมาณ 50 เซนติเมตร แต่ส่วนใหญ่พบว่า
การงอกของต้นสาคูมีเปอร์เซ็นต์การงอกต่ำ�มากเนื่องจากมีผลที่มีเมล็ดไม่สมบูรณ์สูงกว่า
เมล็ดที่สมบูรณ์ การเพาะเมล็ดใช้เวลาประมาณ 6-12 เดือน

2. L a b S c h o o l P r o j e c t
39
มหัศจรรย์ป่าสาคู
39
เทคนิคการปลูก
ระยะปลูกที่เหมาะสม ควรกำ�หนดให้ปลูกในระยะห่าง ไม่น้อยกว่า 6 × 6 เมตร โดย
ให้ขุดหลุมตื้นๆ เพื่อให้ส่วนบนของเหง้าอยู่เหนือผิวดิน และผูกเชือกมัดต้นกล้ากับไม้หลัก
ให้แน่น เพื่อป้องกันการพัดพาของน้ำ� และแรงลม หมั่นตัดใบที่แห้งทิ้ง และกำ�จัดวัชพืช
อย่างสม่ำ�เสมอ
(ที่มา : สมาคมหยาดฝนเอื้อเฟื้อข้อมูล)
แสดงภาพ การงอกของเมล็ดสาคูในพื้นที่ธรรมชาติ
ที่มา : Species Profiles for Pacific Island Agroforestrywww.traditionaltree.org

3. 40
มหัศจรรย์ป่าสาคู
40
แสดงภาพ การขยายพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศของสาคู
โดยการแยกหน่อมาปลูกซึ่งให้ผลดีกว่าการเพาะเมล็ด
แสดงภาพ สาคูที่ขึ้นในที่ดอน