ระบบนิเวศ3

1. ระบบนิเวศ
(ECOSYSTEM)
วิทยาศาสตร์ ม.ต้น
อ.จีรภา แก้ววงค์ โรงเรียนทองสวัสดิ์วทยาคาร
ิ

2. ความหมายของระบบนิเวศ (Ecosystem)
ระบบนิเวศเป็นหน่วยทีสาคัญทีสดในการศึกษา
่ ่ ุ
ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชวต และ
ี ิ
สิงแวดล้อม เพราะประกอบไปด้วยสิงมีชวต
่ ่ ี ิ
หลากหลายชนิด มีการแลกเปลียนสสาร แร่ธาตุ และ
่
พลังงานกับสิงแวดล้อม โดยผ่านห่วงโซ่อาหาร
่
(food chain) มีลาดับของการกินเป็นทอด ๆ ทา
ให้สสารและแร่ธาตุมการหมุนเวียนไปใช้ในระบบจน
ี
เกิดเป็นวัฏจักร ทาให้มการถ่ายทอดพลังงานไป
ี
ตามลาดับขันเป็นช่วง ๆในห่วงโซ่อาหารได้
้

3. แบบจาลองระบบนิเวศขนาดเล็ก
แสดงให้เห็นถึงกระบวนการสาคัญ: การไหลของพลังงาน (energy)
และ การหมุนเวียนสารเคมี (chemical cycling)

4. องค์ประกอบของระบบนิเวศ
การจาแนกองค์ประกอบของระบบนิเวศแยก
ตามหน้าที่ในระบบ ได้แก่พวกที่สร้างอาหาร
ได้เอง (autotroph) และสิ่งมีชีวิตได้รับ
อาหารจากสิ่งมีชวิตอื่น (heterotroph)
ี
อย่างไรก็ตามการจาแนกองค์ประกอบของ
ระบบนิเวศโดยทัวไปมักประกอบไปด้วย
่
องค์ประกอบที่มชีวิต (biotic) และ
ี
องค์ประกอบที่ไม่มีชีวิต (abiotic)

5. องค์ประกอบที่มีชีวิต (biotic component)
1 . ผู้ผลิต (producer or autotrophic) ได้แก่สิ่งมีชีวิตที่
สร้างอาหารเองได้ จากสารอนินทรียส่วนมากจะเป็นพืชที่มี
์
คลอโรฟิลล์
2 . ผู้บริโภค (consumer) ได้แก่สิ่งมีชีวิตที่ไม่สามารถ
สร้างอาหารเองได้ (heterotroph) ส่วนใหญ่เป็นสัตว์ที่กิน
สิงมีชีวิตอื่นเป็นอาหาร เนื่องจากสัตว์เหล่านีมีขนาดใหญ่
่ ้
จึงเรียกว่า แมโครคอนซูมเมอร์ (macroconsumer)
3. ผู้ย่อยสลายซาก (decomposer, saprotroph,
osmotroph หรือ microconsumer) ได้แก่สงมีชีวิต ิ่
ขนาดเล็กทีสร้างอาหารเองไม่ได้ เช่น แบคทีเรีย เห็ด รา
่
(fungi) และแอกทีโนมัยซีท (actinomycete) ทาหน้าที่
ย่อยสลายซากสิ่งมีชีวิตที่ตายแล้วในรูปของสารประกอบ
โมเลกุลใหญ่ให้กลายเป็นสารประกอบโมเลกุลเล็กในรูป
ของสารอาหาร (nutrients) เพื่อให้ผู้ผลิตนาไปใช้ได้ใหม่
อีก

6. ต้นหม้อข้าวหม้อแกงลิง (pitcher
plant)
- จะจัดไว้ในพวกใด ระหว่าง producer,
consumer หรือว่า ecompose?
- เพราะเหตุใด?

7. องค์ประกอบที่ไม่มีชีวิต (abiotic component)
1. สารอนินทรีย์ (inorganic substances) ประกอบด้วยแร่ธาตุและ
สารอนินทรียซึ่งเป็นองค์ประกอบสาคัญในเซลล์สิ่งมีชีวิต เช่น
์
คาร์บอน ออกซิเจน คาร์บอนไดออกไซด์ และน้าเป็นต้น สาร
เหล่านี้มีการหมุนเวียนใช้ในระบบนิเวศ เรียกว่า วัฏจักรของ
สารเคมีธรณีชีวะ (biogeochemical cycle)
2. สารอินทรีย์ (organic compound) ได้แก่สารอินทรียที่จาเป็น
์
ต่อชีวิต เช่นโปรตีน คาร์โบไฮเดรต ไขมัน และซากสิ่งมีชีวิตเน่า
เปื่อยทับถมกันในดิน (humus) เป็นต้น
3. สภาพภูมอากาศ (climate regime) ได้แก่ปัจจัยทางกายภาพที่
ิ
มีอิทธิพลต่อสิ่งแวดล้อม เช่น อุณหภูมิ แสง ความชื้น อากาศ
และพื้นผิวทีอยู่อาศัย (substrate) ซึงรวมเรียกว่า ปัจจัยจากัด
่ ่
(limiting factors)

8. ระดับการกินอาหาร (trophic levels)
ความสัมพันธ์ของการกินอาหารเป็นตัวกาหนด
เส้นทางของการไหลของพลังงานและวัฏจักร
เคมีของระบบนิเวศ จากการวิเคราะห์การกิน
อาหารในระบบนิเวศทาให้นักนิเวศวิทยาสามารถ
แบ่งชนิดของระบบนิเวศออกได้ตามแหล่ง
อาหารหลักของระดับการกิน(trophic level)