2. BAINA...., ZER DAKIGU ILARGIARI
BURUZ?
Ilargia gure satelite natural bakarra da. Satelite honetatik lurreraino batez
besteko distantzia 384 400 kilometrokoa da.
Bi higidura mota ditu, errotazioa eta translazioa. Bere ardatzaren inguruan
biratzen duenean, errotazioa deritzo. Ilargiaren errotazio higidura oso geldoa da; ilargi
egunak bi aste irauten du eta beste hainbeste gauak. Bi translazio mota daude: bere
planetaren inguruan egiten duenean eta eguzkiaren inguruan egiten duenean bira.
Guri beti erakusten digu aurpegi bera, eta beste aurpegia, ordea, ikustezina da
guretzat. Lau aurpegi ditu: aurpegi hurbila, aurpegi urruna, aurpegi izkutua eta
aurpegi iluna. Beti aurpegi hurbila ikusten dugu errotazioarengatik.
90° W Aurpegi hurbila Aurpegi urruna 90° E
Errotazioarengatik 27,3 egun behar ditu lurrari bira osoa emateko eta ilargiak
bere ardatzarekiko bira bat emateko 29 egun eta 12 ordu behar ditu, eguzkitik ikusita,
eta denbora hori ere ilargi fase batetik bestera dago.
Ilargitik, lurra gauez eta egunez ikusten da. Ilargiak dituen lautada zabalak ertz
menditsuez inguratuta daude, eta krater asko ditu.
atmosferarik ez duenez, tenperatura aldaketa itzelak gertatzen dira egunetik gauera,
107ºC/-153ºC. Ez dago gaizki ez!!!
Lurreko animaliak eta landareak ezin dira ilargian bizi, arnasa hartzeko behar
den oxigenoa falta delako.
Ilargiak lurraren gainean eragin handia du, batez ere, mareetan.
Ilargiak ez du berezko argirik, Eguzkitiko argia islatu baino ez du egiten.
Ilargiaren hemisferio bat eguzkiak argiztatuta dago beti eta beste hemisferioa ez duenez
argiztatzen, beti da gaua.

3. Ezaugarri orbitalak
Batazb. erradioa 384.400 km
Eszentrikotasuna 0,0549
Orbita periodoa 27eg 7o 43,7min
Inklinazioa 5,1454°
Planeta Lurra
Ezaugarri fisikoak
Diametroa 3.474,8 km
Masa 7,349×1022 kg
Dentsitatea 3340 kg/m³
Grabitatea azalean 1,62 m/s2
Errotazio periodoa 27eg 7o 43,7min
Albedoa 0,12
Tenperatura 250 K

4. BAINA..., NOLA SORTU ZEN ILARGIA?
Orain gutxira arte,ilargiaren sorrera misterio bat izan da gizakiarentzat, Lehen, hiru
teoria zeuden:
-Ilargiaren eskuratze hipotesia.
-Ilargia eta lurraren aldi bereko sorreraren hipotesia.
-Ilargiaren fisio hipotesia.
Orain, laugarren eta bostgarren teoriak onartzen dira:
-Ilargiaren golpe hipotesia.
-Ilargiaren prezipitazio hipotesia.
• Ilargiaren eskuratze hipotesia:
Teoria honekin adierazten dugu ilargia gorputz txiki independiente bat zela. Momento
batean, lurraren orbita eraldatu egin zen eta ilargia albotik pasatzean orbitan
harrapatuta geratu zen.
• Ilargiaren eta lurraren aldi bereko sorreraren hipotesia:
Ilargia eta lurraren sorrerak aldi beretan gertatu zen, material berekoa eta Eguzki
sistema berdinetan. Datazio erradiaktiboek hipotesi hau baieztatzen dute, baina
hipotesiaren kontrako arrazoiak daude ere, adibidez ilargian eta lurrean dauden titanio
kontzetrazioak desberdinak izatea, lurrean ez dauden konposatu ekxotiko asko egotea
eta bi gorputzen dentsitateak oso desberdinak izatea esate baterako.
• Ilargiaren fisio hipotesia
Teoria hau adierazi nahi du jatorriz lurra eta ilargia gorputz bat zirela baina momento
batean gorputzaren masaren zati bat kanporatu zen, indarra zentrifugatik. Botatako
zatia lurraren orbitan geratu zen eta traslazio aldiari sinkronizatu zen.
• Ilargiaren golpe hipotesia:
Gure satelitea formatu zen planetesimal handi batek lurrarekin kolisionatuz gero.
Kolpeak, materiazko bloke handia hegan egitea eta lurratik ihes egitea eragin zuen,
gero akrezio prozesu bati esker gaur egungo ilargia sortu zen.
• Ilargiaren prezipitazio hipotesia:
Azken urte hauetan, beste teoria posible bat agertu da. Lurraren sorreratik askatu zen
energia, materia berotu eta atmosfera bero eta dentstitate handikoa, metalez eta oxidoz
osatuta egin zuen.Hauek ilargia sortu zuten.

5. BAINA......., ILARGIA DE REPENTE
DESAGERTUKO BALITZ, ZER?
Ilargia bat-batean desagertuko balitz urteak lau urtaro izatetik bi
izatera pasatuko zen ,baina oso mantso gertatuko litzateke aldaketa hau
(0,0002 segundu 100 urtetan)horregatik,gure ustetan honek ez luke
eragin handirik izango lurraren bizitzan epe motz batean, egoera hau
izanik, animalia gehienak aldaketa honetara arazo handirik gabe
moldatuko lirateke, aurkako prozesua egin zuen nautilus moluskoa
antzera.
Mareak aldiz, bat-batean murriztuko lirateke,eta bertan
bizi diren animalietan eragina ikusiko litzateke. Adibidez
lur-karramarro eta dortoka espezie batzuk itsasgorak eta
itsasbeherak erabiltzen dituzte batzuk arrautzak uretan
uzteko eta besteak arean.
Beste aldetik, gaueko ohiturak dituzten animaliak
desagertzeko zorian egongo lirateke, beraien gaueko
ohituretan edo ,gauean hobeto ikusteko, ilargiaren argia
behar dutelako. Gure ustetan azkenean animalia batzuk ohituko zirela egunez bizitzen
Azeria adibidez:,egoera aldaketeei ondo erantzuteko prestatuta baitago.
Beste batzuek agian, gure gau argiak erabiltzen ikasiko lukete. Baina orokorrean
espezie dexente desagertuko zirela uste dugu.
Ez zen Ilargi eklipserik egongo, gure kuspuntutik honek ez luke garrantzi
handirik izango lurreko bizitzan .

6. Ez ilargiaren egutegia ez ilargiko faseak ez ziren existituko, eta honek, gure
ustetan bere eragina izango luke lurran. Adibidez: gizakien kasuan Ilargiaren faseak
eragina du jaiotze tasetan.
Eta ez guk bakarrik,beste animalia askok ere Ilargiaren faseekin
lotura dute ugalketa zikloa adibidez txipiroiak, karramarro eta
dortoka espezie batzuk, TXIPIROIEN UGALKETA OHITURAK
ALDATU BEHAR EDO DESAGERTZEKO ARRISKUA IZANGO
ZUTEN!!!!!!..
Zeruak, gauetan asko ilunduko ziren eta horregatik farola edo argi
artifizial gehiago jarri beharko ziren, bestela ezin izango genukeen ezer ikusi.
Agian espezie batzuk gure argi artifizialak erabiltzen hasiko lirateke
ilargiaren argia ordezkatuz , hau gertatu leikela suposa dezakegu intsektu askok
nola galdu eta geure ilargien inguruka biraka hasten diren ikusita eta baita nola
saguxarrek aprobetxatzen duten hauek ehizatzeko.
Ilargia ez balego, zikinkerizko residuo espazial gehiago egongo ziren Lurrean,
Ilargiak batzuk jaso edo gelditzen dituelako eta honek eragin larriak izango lituzke izaki
bizidunen artean, gaixotasun eta birus gehiago egongo baitziren, atmosfera
kutsatutagoa egongo zelako.

7. BAINA ......,ILARGIA INOIZ EZISTITUKO
IZAN EZ BALITZ, ZER?
Ilargia lurretik jaioa izan zela suposizioa egokitzat hartuta, masa handiagoko
planeta batean biziko ginateke 6,0477·1024 kg-koa ilargia lurrari “pegatuta” egongo
litzatekelako, beraz grabitate indarra handiagokoa izango zen eta gauza guztien pisua
gutxi gora behera %1,2 n handituko litzateke.HAU BELAUNEKO MINA!!!!!! Nire
masa 44 kg-tik 52,8 kg-koa izatera bezala pasako litzateke.
Ilargiarekin Ilargirik gabe
1.BIZITZA
Egunaren iraupena gutxiagokoa izango zen 14 ordukoa inguru.Klima desberdina
izango zen; turbulentzia gehiago egongo lirateke ,haize gogorrak izango lirateke(160 –
320 km/h)
Guretzako, gaur egun lurran dagoen bizitza era oso zaila litzateke existitzea eta animali
handiak eta zuhaitzak ez lirateke egongo, izango ziren haize bortitza direla eta ,adibidez
palmondoak garatzea zaila izango litzateke,azal-azaleko sustraiak izaten dutenez haizea
berehala botako lituzkelako.Era berean zuhaitzetan eta zuhaitzeetatik bizi diren izakiak
izateko arazoak egongo lirateke ,alde batetik , egongo ziren zuhaitz motak finagoak,
malguagoak, bajuagoak izanik zuhaitzak askoz gehiago mugituko liratekelako
Beraz, belar soro izugarri handiak egongo lirateke eta zuhaitz mardul, sendo eta
baxu gutxi batzuk arkaitzetan babestuak.
Animalia belarjale,baxu eta indartxu antzematen ditugu. Bestetik ez intsektu
hegalaririk, ez hegaztirik eta bai lur azpiko piztiak egongo liratekeela uste dugu.

8. 2.MAREAK
Marea, ilargiaren eta eguzkiaren grabitate indarraren bidez sortzen da.
Lurraren inguruan inolako astrorik egongo ez balitz ez zen
marearik sortuko, lurrarena ez den grabitate indarrik egongo
ez zelako!!!!
Nahiz eta Ilargiaren eragin grabitatorioa Eguzkiarena baino 200 aldiz txikiagoa
izan, Eguzkia Ilargia baino 400 aldiz urrunago dago eta hori dela eta Eguzkiaren
eragina Ilargiarena baino txikiagoa da. Hala ere Eguzkia eta Ilargia lerrokatzen
direnean mareak biziagoak izan ohi dira..Beraz ilargirik gabe marea asko txikiagoa
izango litzateke.
Orduan,ureko animaliak lurrera iristeko zailtasun gehiago izango zuten,
horregatik aintzinako eboluzioan, itsasoko lehengo izakiak arazo handiak izango zuten
lurra kolonitzatzeko. Hau dela eta gaur egungo izakiak ez lirateke egongo.
3.ALDAKETAK
Eklipserik ez litzateke izango,gaueko zerua ilunagoa izango litzateke,eta
ondorioz,animalia batzuetan eragina nabarmena izango litzateke.
Gauez bizi diren hainbat izaki ez lirateke gaur-egun diren bezalakoak izango,
hontza,hontz zuria ,lehoia, katuak, kasurako. Agian animali gehienak ultrasoinuen
bidez ibiliko lirateke saguxarrak bezalaxe.
Bestetik gizakia ez zen inoiz ilargira iritsiko eta hau espazioaren esplorazioan
aurrepauso ezinbestekoa bezala ikusten dugu hain gertu baitago gure ilargia.
Horrexegatik iraganean ez lirateke aurrerakuntza garrantzitsuak lortuko,hala
nola gure planetako forma esferikoa zuela ilargiari esker jakin zen.
Nahiz eta proba hau nahiko zaila iruditu , oso
intersgarria suertatu zaigu, ilargia eta lurreko bizitzari
buruz asko ikasi dugulako eta oraindik mordoa jakiteko
geratzen zaigula ikusi dugulako