SlideShare a Scribd company logo
МОД ҮРЖҮҮЛЭГ
ОЦ Тэнхим





Модлог бутлаг ургамлыг үрээр үржүүлэх нь хамгийн энгийн,
найдвартай, хямд төсөр арга юм.
Үр хадгалах хугацаа
Ихэнх мод бутны үрийг бэлтгэж дуусмагц шууд тарих
боломжгүй, буюу жил бүр арвин ургац өгдөггүй тул дараачийн
жилүүдэд хэрэглэх үрийг чанарыг нь алдуулахгүйгээр
хадгалах шаардлага гардаг. Үрийн хадгалагдах хугацаа
ньургамлын биологийн онцлог, түүнийг хэрхэн бэлтгэж, ямар
нөхцөлд хадгалснаас ихээр хамаарна. Үр нь боловсорч
гүйцсэний дараа ургахгүйгээр тодорхой хугацаанд байдаг.
Үүнийг үрийн тайван байдалд орох гэж нэрлэнэ. Амьдрах
чадвараа алдахгүй хадгалагдах хугацааг үрийн хадгалагдах
чадвар гэх бөгөөд тэр нь модлог бутлаг ургамлын төрөл, зүйл
бүрд янз бүр байна. Үрийн хадгалагдах чадварыг Юарт 1908
онд судлан үзэж гурван үндсэн ангилалд хуваажээ.












Микробиотик (хадгалагдах хугацаа богино) үүнд бургас, улиас
зэрэг навчит модны үр орно.
Мезобиотик (хадгалагдах хугацаа дунд зэрэг, 3-15 жил). Үүнд
ихэнх шилмүүст үүлдрийн модны үр багтана.
Макробиотик (Хадгалагдах хугацаа их. 15-аас дээш жил). Үүнд
буурцагт ургамлуудын үр орно.
Үрийг түүж бэлтгэсний дараа чийгийг тодорхой хэмжээнд
хүргэж хатаах нь хадгалалтад сайнаар нөлөөлнө. Хэрэв
чийгшил ихтэй бол амархан ялзарч муудна.
Тухайлбал: шинэс модны үр 6% чийгтэй нөхцөлд битүү шил
савд 7 жил хадгалагддаг байхад, 10,7%-ийн чийгтэй
хадгалахад дөнгөж 3 жил болоод ургах чадвараа адддаг
байна.
Тэрчлэн үрийн чийгийг хэт алдагдуулахад амьдрах чадвараа
алдана. Хадгалах орчны температураас үрийн амьдах чадвар
мөн ихээр хамаарна.






0°С температурт үрийн амьдрах чадвар удаан хадгалагдана.
Хэрэв 5°-аас дээш гарвал үрийн амьсгалалт нэмэгдэж,
мөөгөнцөр үржих нөхцөл бүрдэнэ.
Хадгалах байрны чийгшил 60%-иас доошгүй байх
шаардлагатай.
Ердийн агуулах байранд улиас, бургас, хайлаасны үр 1 жил
хүрэхгүй, өрөл, далан хальс 2 жил, хар мод 2-3 жил, нарс 3-4
жил, гацуур, шархуайс 5 хүртэл жилийн хугацаанд ургах
чадвараа алдахгүй байж чадна.




Ихэнх модлог бутлаг ургамлын боловсорсон үрийг тариалж
ургах нөхцөлийг бүрдүүлсэн ч ургадаггүй. Энэ нь үр
боловсорсоны дараа тодорхой хугацаагаар тайван байдалд
шилждэгтэй холбоотой юм. Үрийн тайван байдалд орох
онцлог бол бүх төрлийн ургамлуудын биологийн ерөнхий
шинж мөн. Энэ бол олон зуун жилийн хувьслын үр дүнд
бүрэлдэн буй болсон үр боловсормогц намар шууд ургаж
эхлэхээс хамгаалсан байгалийн зохилдлогоо юм.
Тайван байдлыг гүн ба анхдагч гэж хуваах бөгөөд тайван
байдлын үргэлжлэх хугацаа ургамал бүрд харилцан адилгүй
байна. Үр ургах нэг зайлшгүй нөхцөл нь гүн тайван байдалд
явагдах далд өсөлтийн процесс юм. В.И.Мичурин үрийн
тайван байдалд байх хугацаанд үр хөврөлийн эсийн
амьдралыг тэтгэх үйл ажиллагаа явагддаг болохыг заасан
байна. Үүнийг хураалтын дараах боловсролт гэж нэрлэнэ.







Гэвч үр бүхэн ургаж чадахгүй олон шалтгаан байдаг. Үүнд:
Боловсорч чадаагүй үр хөврөл . Үр хөврөл нь хэвийн ургахын
тулд үрийнхээ дотор морфологийн хувьд бүрэн хэлбэржсэн байх
шаардлагатай бөгөөд ингэж чадаагүй үр хөврөл цаашид ургах
чадваргүй байна. Энэ нь үр ургаж чаддаггүй нэг шалтгаан болно. Үр
хөврөл хөгжиж бий болоход 8-12°-ын тохиромжтой дулаан, агаарын
өндөр чийглэг шаардлагатай бөгөөд энэ нөхцөл бүрдэж чадаагүй үед
үр хөврөл бүрэн хэлбэржиж чаддаггүй байна.
Үрийн хальс нь ус болон агаарыг нэвтрүүлэхгүй байх .
Биологийн хувьд үр боловсорсон ч хальс нь хатах явцдаа ус болон
агаар нэвтрүүлэхгүй болдог. Үүнээс болоод үрийн ургалт саатна.
Ийм үр маш удаан хугацаанд ургахгүй байж чадна. Иймд үрийн
хальсыг механикаар хөнгөн гэмтээх аргаар тайван байдлаас гаргана.
Үрийн бүрхүүлийн механик эсэргүүцлийн нөлөө . Ихэнх яст
болон самарлаг жимст ургамлын үрийн гаднах ясжсан бүрхүүл нь үр
хөврөлийг ургуулахгүй байх механик нөлөө үзүүлнэ. Иймд түүнийг
хагалж хуурайдах замаар арилгаж болно.






- Ингибитор бодисын нөлөө . Зарим ургамлын үрийн янз
бүрийн хэсэгт эндогенный бодис бий болдог. Энэ нь үрийн
ургалтыг саатуулна. Ургамлын үрийг тайван байдалд байхад
ингибитор гэж нэрлэгдэх өсөлт саатуулагч гормоны үйлчилгээ
давамгайлж байна. Үрийг угаах буюу хүчилтөрөгчөөр үйлчлэх
замаар энэ бодисын үйлчилгээг арилгаж болно. Үрийн
хөөлтийн үе шатны дараа стимулятор хэмээн нэрлэгдэх өсөлт
идэвхжүүлэгч гормоны хэмжээ нэмэгдэнэ.
- Дотоод тайван байдал . Энэ нь үр хөврөлийн биологийн
буюу үрийн дотор талын бүрхэвчийн шинж чанарын асуудал
юм. Ингэхээр модлог бутлаг олон зүйлийн ургамлын
үрийн ургахад хэд хэдэн үе шатанд тодорхой температурын
нөлөө шаардлагатай байдаг. Энэ нь ургамал бүрд харилцан
адилгүй байна. Үрийн анхдагч тайван байдлаас гаргах
температур нь ургамлын төрөл сортоос хамаарч 0-15° байна.










Үрийн ургалт нь дараахи 2 нөхцөл бүрдсэн тохиолдолд хэвийн
явагдана. Үүнд:
Нэгдүгээрт : үр тайван байдлаас гарч соёололтод бэлэн
болсон байх,
Хоёрдугаарт : үрийн ургахад шаардлагатай гэрэл, дулаан,
чийглэг, агааршлын тохиромжтой нөхцөл бүрдсэн байх ёстой.
Үрийн ургах явц нь гурван үе шатыг дамжина.
Иймд үрийг тариалалтад бэлтгэхэд дараахи арга ажиллагааг
хэрэглэж байна.
/ Үрийг хэмжээ жингээр нь ангилах . Том үр ерийн үрийг
.
бодвол ургац сайтай байдаг тул үр бэлтгэх ажил жин сайтай
том үр сонгон авахаас эхэлнэ. Үүний тул 1 л усанд 30-50 гр
давс уусгаж үрээ хөвүүлэх замаар сонгон авна. Уусмалд үрээ
хийж хутгахад хэсэг хугацааны дараа хүнд том үр ёроолд нь
живж, жижиг хөнгөн болон дутуу боловсорсон хоосон үр хөвнө.
Ёроолд нь тунаж үлдсэн том үрийг ялган авч усаар хэд дахин
зайлна.












Үр ариутгах . Үрийг ариутгаж тарихад олон янзын өвчин
хортноос хамгаална. Ариутгалыг энгийн буюу химийн аргаар
хийдэг.
Химийн төрөл бүрийн хордуулагч бодис ашиглан ариутгах нь
үйлдвэрлэлийн практикт өргөн дэлгэрсэн хамгийн найдвартай
арга юм.
Шилмүүст модны үрийг ариутгахад хэрэглэдэг
хамгийн өргөн дэлгэрсэн хор бол гранозан, меркуран юм.
Эдгээр хор 1 кг үрэнд 1-2 гр бодож хуурайгаар хэрэглэгдэнэ.
Мөн Нарс, шинэс, гацуур зэрэг модны үрийг ариутгахад 0,5%ийн формалины уусмалыг хэрэглэнэ.
Формалины уусмалд үрээ 5 минут байлгаж сайтар норгоод
берзинтээр хучиж 2 цаг болгоно. Түүнчлэн шилмүүст модны
үрийг 0,5%-ийн марганц хүчлийн калийн уусмалд 2 цаг
болгоод салхинд сэврээгээд тарьж болно.
Үр ариутгах ажлыг тарихаас өмнө хийх ба нэгэнт хордуулсан
үрийг тэр өдөрт нь багтаан тарих нь зүйтэй.






Үрийг чийглэх , ургуулах . Үрийг хөөтөл нь чийглэх,
урьдчилан ургуулах аргаар соёололтыг түргэтгэдэг. Үрийн
тайван байдалд байх хугацаа богинотой шар хуайс, хайлаас,
болон нарс, хар мод зэрэг шилмүүст модны үрийг ийм аргаар
ургуулж тариалалтад бэлтгэж болно.
Үрийг дөнгөж далд орохоор ус хийнэ. 20°-25о дулаанд 2-3
хоног чийглэнэ. Усыг өглөө орой бүр солино. Шар хуйсны үр
маш амархан дэвтэж хөөх бөгөөд эрчимтэй амьсгалах тул 2
цагаас илүү хугацаагаар усанд байлгахад амьдрах чадвар нь
мууддаг. Тарихын өмнө үрийг сэврээж тарина.
Үр чийглэхэд мод, хуванцар, паалантай сав хэрэглэнэ. Үрээ
саванд нимгэн үеэр хийгээд дээрээс нь усаа хэд хэд тасалж
хийнэ. Усны хэмжээ таримлын төрлөөс хамаарна. Усыг түргэн
шингээх зорилгоор үрийг ойр ойрхон хутгана. Хийсэн ус бүрэн
шингэсний дараа нэмж ус хийнэ. Үрийг нойтон даавуун дээр 46 мм нимгэн дэлгэж дээрээс ньтаар шуудайгаар бүтээж 25-20
хэмд соёолуулан тарьж болно.






Өлчиржүү лэх . Дулаан газрын ургамлын үрийг сэрүүн бүсэд
тариалах бол өлчиржүүлснээр хүйтэн дулааны хэлбэлзлэлийг
даах чадварыг дээшлүүлнэ. Өлчиржүүлэх 2 арга бий.
1 -рт: Тогтмол биш дулаантай үед ургуулах. Үүний тул
хүүдийтэй үрийг усанд хийж (хэмхийг 6 цаг, лоолийг 12цаг)
хөөнгүүт уснаас гаргаж шавхраад 12 цагийн турш 15о-20°
дулаанд тавиад дараа нь 1°-3° хүйтэнд 12 цаг байлгана.
Өлчиржүүлсний эцэст үр богинохон соёо үүсгэсэн байвал
зохино.
2-рт : Тодорхой хугацаанд нам температурт байлгах арга
хэрэглэнэ.












Үрийг элслэх . Мод бутны үрийг элстэй үелүүлэн хийж
температурын тодорхой тогтоосон хугацаанд байлгахыг
элслэх гэнэ.
Үрийг боловсорч гүйцсэн чийгтэй нь эзлэхүүний 1 хэсэг үрийг
3 хэсэг элстэй холино. Дараа нь хольцоо 60% хүртэл байхаар
бодож усална.
Хэрэв хуурай үрийг элслэлтэд оруулах бол дэвтээнэ. Хуурай
үрийг 1-3 хоног бүрэн дэвтээгээд элстэй холино.
Элслэх ажлыг модон хайрцагт явуулна.
Үрийг элслэх хайрцаг 25-30 см өндөр, 30-35 см өргөн, 50 см
урт байх ба агааржуулах зорилгоор хажуу талуудад 0,5-1 см
диаметртай нүхнүүд гаргана.
Үр бүхий хайрцагийг хулгана мэрэгч орохоос хамгаалж төмөр
тор юмуу модон таглаагаар таглана.

More Related Content

What's hot

Oij lekts 3
Oij lekts 3Oij lekts 3
ажлын тайлан
ажлын тайланажлын тайлан
ажлын тайланnaraa_0714
 
Сэтгэл судлал - Багаар ажиллах чадвар
Сэтгэл судлал - Багаар ажиллах чадварСэтгэл судлал - Багаар ажиллах чадвар
Сэтгэл судлал - Багаар ажиллах чадвар
Temuulen Nyamdorj
 
хичээлийн судалгаа гэж юу вэ
хичээлийн судалгаа гэж юу вэхичээлийн судалгаа гэж юу вэ
хичээлийн судалгаа гэж юу вэtungalag
 
үаа лекц 4
үаа лекц 4үаа лекц 4
үаа лекц 4
batsaikhan khongorzul
 
үаа лекц 1
үаа лекц 1үаа лекц 1
үаа лекц 1
batsaikhan khongorzul
 
лекц 3
лекц 3лекц 3
лекц 3otgooPhh
 
Багшийн хэв шинжийн судалгаанд багшийн тодорхойлолт маш чухал байр эзэлдэг
Багшийн хэв шинжийн судалгаанд багшийн тодорхойлолт маш чухал байр эзэлдэгБагшийн хэв шинжийн судалгаанд багшийн тодорхойлолт маш чухал байр эзэлдэг
Багшийн хэв шинжийн судалгаанд багшийн тодорхойлолт маш чухал байр эзэлдэг
chemistry teacher
 
идэвхитэй суралцах 10 арга
идэвхитэй суралцах 10 арга идэвхитэй суралцах 10 арга
идэвхитэй суралцах 10 арга Haliun53
 
ургамлын ургалтын зохицуулалт лекц4
ургамлын ургалтын зохицуулалт лекц4ургамлын ургалтын зохицуулалт лекц4
ургамлын ургалтын зохицуулалт лекц4otgooPhh
 
багш оюутнуудын харилцаа
багш оюутнуудын харилцаа багш оюутнуудын харилцаа
багш оюутнуудын харилцаа
Г. Чимэдээ
 
Менежментийн үйл явц ба менежерийн ажил, байгууллага, менежер, менежментийн ү...
Менежментийн үйл явц ба менежерийн ажил, байгууллага, менежер, менежментийн ү...Менежментийн үйл явц ба менежерийн ажил, байгууллага, менежер, менежментийн ү...
Менежментийн үйл явц ба менежерийн ажил, байгууллага, менежер, менежментийн ү...
Adilbishiin Gelegjamts
 
эрүүл бие зөв хоололт
эрүүл бие зөв хоололтэрүүл бие зөв хоололт
эрүүл бие зөв хоололт
Ankhzaya Zaya
 
сайн багшийн шинж
сайн багшийн шинжсайн багшийн шинж
сайн багшийн шинжLuvsandorj Tsogdov
 
илтгэл "БАГШ АЖЛЫН БАЙРАНДАА ТАСРАЛТГҮЙ ХӨГЖИХ НЬ" 2015
илтгэл "БАГШ АЖЛЫН БАЙРАНДАА ТАСРАЛТГҮЙ ХӨГЖИХ НЬ" 2015илтгэл "БАГШ АЖЛЫН БАЙРАНДАА ТАСРАЛТГҮЙ ХӨГЖИХ НЬ" 2015
илтгэл "БАГШ АЖЛЫН БАЙРАНДАА ТАСРАЛТГҮЙ ХӨГЖИХ НЬ" 2015
mngntsetseg_bsndorj2014
 
Нийлэг хальсан хүлэмжин д нарс шинэсний тарьц ургуулах технологи
Нийлэг хальсан хүлэмжин д нарс шинэсний тарьц ургуулах технологиНийлэг хальсан хүлэмжин д нарс шинэсний тарьц ургуулах технологи
Нийлэг хальсан хүлэмжин д нарс шинэсний тарьц ургуулах технологи
Maral Ganbat
 
сургалтын арга гэж юу вэ
сургалтын арга гэж юу вэсургалтын арга гэж юу вэ
сургалтын арга гэж юу вэChimeg Tsetseg
 

What's hot (20)

Oij lekts 3
Oij lekts 3Oij lekts 3
Oij lekts 3
 
ажлын тайлан
ажлын тайланажлын тайлан
ажлын тайлан
 
Сэтгэл судлал - Багаар ажиллах чадвар
Сэтгэл судлал - Багаар ажиллах чадварСэтгэл судлал - Багаар ажиллах чадвар
Сэтгэл судлал - Багаар ажиллах чадвар
 
хичээлийн судалгаа гэж юу вэ
хичээлийн судалгаа гэж юу вэхичээлийн судалгаа гэж юу вэ
хичээлийн судалгаа гэж юу вэ
 
үаа лекц 4
үаа лекц 4үаа лекц 4
үаа лекц 4
 
үаа лекц 1
үаа лекц 1үаа лекц 1
үаа лекц 1
 
лекц 3
лекц 3лекц 3
лекц 3
 
Багшийн хэв шинжийн судалгаанд багшийн тодорхойлолт маш чухал байр эзэлдэг
Багшийн хэв шинжийн судалгаанд багшийн тодорхойлолт маш чухал байр эзэлдэгБагшийн хэв шинжийн судалгаанд багшийн тодорхойлолт маш чухал байр эзэлдэг
Багшийн хэв шинжийн судалгаанд багшийн тодорхойлолт маш чухал байр эзэлдэг
 
илтгэл
илтгэлилтгэл
илтгэл
 
идэвхитэй суралцах 10 арга
идэвхитэй суралцах 10 арга идэвхитэй суралцах 10 арга
идэвхитэй суралцах 10 арга
 
ургамлын ургалтын зохицуулалт лекц4
ургамлын ургалтын зохицуулалт лекц4ургамлын ургалтын зохицуулалт лекц4
ургамлын ургалтын зохицуулалт лекц4
 
багш оюутнуудын харилцаа
багш оюутнуудын харилцаа багш оюутнуудын харилцаа
багш оюутнуудын харилцаа
 
Менежментийн үйл явц ба менежерийн ажил, байгууллага, менежер, менежментийн ү...
Менежментийн үйл явц ба менежерийн ажил, байгууллага, менежер, менежментийн ү...Менежментийн үйл явц ба менежерийн ажил, байгууллага, менежер, менежментийн ү...
Менежментийн үйл явц ба менежерийн ажил, байгууллага, менежер, менежментийн ү...
 
эрүүл бие зөв хоололт
эрүүл бие зөв хоололтэрүүл бие зөв хоололт
эрүүл бие зөв хоололт
 
сайн багшийн шинж
сайн багшийн шинжсайн багшийн шинж
сайн багшийн шинж
 
илтгэл "БАГШ АЖЛЫН БАЙРАНДАА ТАСРАЛТГҮЙ ХӨГЖИХ НЬ" 2015
илтгэл "БАГШ АЖЛЫН БАЙРАНДАА ТАСРАЛТГҮЙ ХӨГЖИХ НЬ" 2015илтгэл "БАГШ АЖЛЫН БАЙРАНДАА ТАСРАЛТГҮЙ ХӨГЖИХ НЬ" 2015
илтгэл "БАГШ АЖЛЫН БАЙРАНДАА ТАСРАЛТГҮЙ ХӨГЖИХ НЬ" 2015
 
Нийлэг хальсан хүлэмжин д нарс шинэсний тарьц ургуулах технологи
Нийлэг хальсан хүлэмжин д нарс шинэсний тарьц ургуулах технологиНийлэг хальсан хүлэмжин д нарс шинэсний тарьц ургуулах технологи
Нийлэг хальсан хүлэмжин д нарс шинэсний тарьц ургуулах технологи
 
Lecture 5
Lecture 5Lecture 5
Lecture 5
 
сургалтын арга гэж юу вэ
сургалтын арга гэж юу вэсургалтын арга гэж юу вэ
сургалтын арга гэж юу вэ
 
Lecture1
Lecture1Lecture1
Lecture1
 

Viewers also liked

Cloud App Speed Dating - ACUI 2012
Cloud App Speed Dating - ACUI 2012Cloud App Speed Dating - ACUI 2012
Cloud App Speed Dating - ACUI 2012
Ryan O'Connell
 
Social media for educators
Social media for educatorsSocial media for educators
Social media for educators
stefffox
 
Bbfc
BbfcBbfc
Documento pdf
Documento pdfDocumento pdf
Documento pdf
paoalejaipiespa
 
Juego TICE
Juego TICEJuego TICE
Juego TICE
Pilargg26
 
Mediamplify Music and Mediamplify Platform
Mediamplify Music and Mediamplify PlatformMediamplify Music and Mediamplify Platform
Mediamplify Music and Mediamplify Platform
Dr. Edwin Hernandez
 
AWS Summit Tel Aviv - Startup Track - Continuous Deployment
AWS Summit Tel Aviv - Startup Track - Continuous DeploymentAWS Summit Tel Aviv - Startup Track - Continuous Deployment
AWS Summit Tel Aviv - Startup Track - Continuous Deployment
Amazon Web Services
 
French revolution
French revolutionFrench revolution
French revolution
Nilabhra Banerjee
 
MEDIOS DE TRANSMISION
MEDIOS DE TRANSMISIONMEDIOS DE TRANSMISION
MEDIOS DE TRANSMISION
fabiola-2105
 
Fe-501 physical properties of food Materials
Fe-501 physical properties of food MaterialsFe-501 physical properties of food Materials
Fe-501 physical properties of food Materials
Abdul Moiz Dota
 
arboles frutales
arboles frutales arboles frutales
arboles frutales
kiariterzoni2015
 
CAPITULO 15 "Visita Materna" del libro "NUESTRO HOGAR"
CAPITULO 15 "Visita Materna" del libro "NUESTRO HOGAR" CAPITULO 15 "Visita Materna" del libro "NUESTRO HOGAR"
CAPITULO 15 "Visita Materna" del libro "NUESTRO HOGAR"
centroespirita
 
Jugando a caminos del agua
Jugando a caminos del aguaJugando a caminos del agua
Jugando a caminos del agua
Sandra Porzio
 
Evolução da concorrência SSA-3
Evolução da concorrência SSA-3  Evolução da concorrência SSA-3
Evolução da concorrência SSA-3
Portal NE10
 
Report v1
Report v1Report v1
Report v1
Vinay Singri
 

Viewers also liked (15)

Cloud App Speed Dating - ACUI 2012
Cloud App Speed Dating - ACUI 2012Cloud App Speed Dating - ACUI 2012
Cloud App Speed Dating - ACUI 2012
 
Social media for educators
Social media for educatorsSocial media for educators
Social media for educators
 
Bbfc
BbfcBbfc
Bbfc
 
Documento pdf
Documento pdfDocumento pdf
Documento pdf
 
Juego TICE
Juego TICEJuego TICE
Juego TICE
 
Mediamplify Music and Mediamplify Platform
Mediamplify Music and Mediamplify PlatformMediamplify Music and Mediamplify Platform
Mediamplify Music and Mediamplify Platform
 
AWS Summit Tel Aviv - Startup Track - Continuous Deployment
AWS Summit Tel Aviv - Startup Track - Continuous DeploymentAWS Summit Tel Aviv - Startup Track - Continuous Deployment
AWS Summit Tel Aviv - Startup Track - Continuous Deployment
 
French revolution
French revolutionFrench revolution
French revolution
 
MEDIOS DE TRANSMISION
MEDIOS DE TRANSMISIONMEDIOS DE TRANSMISION
MEDIOS DE TRANSMISION
 
Fe-501 physical properties of food Materials
Fe-501 physical properties of food MaterialsFe-501 physical properties of food Materials
Fe-501 physical properties of food Materials
 
arboles frutales
arboles frutales arboles frutales
arboles frutales
 
CAPITULO 15 "Visita Materna" del libro "NUESTRO HOGAR"
CAPITULO 15 "Visita Materna" del libro "NUESTRO HOGAR" CAPITULO 15 "Visita Materna" del libro "NUESTRO HOGAR"
CAPITULO 15 "Visita Materna" del libro "NUESTRO HOGAR"
 
Jugando a caminos del agua
Jugando a caminos del aguaJugando a caminos del agua
Jugando a caminos del agua
 
Evolução da concorrência SSA-3
Evolução da concorrência SSA-3  Evolução da concorrência SSA-3
Evolução da concorrência SSA-3
 
Report v1
Report v1Report v1
Report v1
 

Similar to 2013 mod urjuuleg 07

зөвөлгөө 2
зөвөлгөө 2зөвөлгөө 2
зөвөлгөө 2nayna-1
 
зөвөлгөө 2
зөвөлгөө 2зөвөлгөө 2
зөвөлгөө 2nayna-1
 
зөвөлгөө 2
зөвөлгөө 2зөвөлгөө 2
зөвөлгөө 2nayna-1
 
Хөх далан хальс жимсгэний сортуудыг Дархан-Уул аймагт нутагшуулах боломжийг с...
Хөх далан хальс жимсгэний сортуудыг Дархан-Уул аймагт нутагшуулах боломжийг с...Хөх далан хальс жимсгэний сортуудыг Дархан-Уул аймагт нутагшуулах боломжийг с...
Хөх далан хальс жимсгэний сортуудыг Дархан-Уул аймагт нутагшуулах боломжийг с...
Ankhbileg Luvsan
 
Дархан-Уул аймгийн ногоон байгууламжинд чимэглэлийн модлог ургамлын нутагшсан...
Дархан-Уул аймгийн ногоон байгууламжинд чимэглэлийн модлог ургамлын нутагшсан...Дархан-Уул аймгийн ногоон байгууламжинд чимэглэлийн модлог ургамлын нутагшсан...
Дархан-Уул аймгийн ногоон байгууламжинд чимэглэлийн модлог ургамлын нутагшсан...
Ankhbileg Luvsan
 
Гүзээлзгэний сортуудын ургацад тарих материалын чанар нөлөөлөх нь
Гүзээлзгэний сортуудын ургацад тарих материалын чанар нөлөөлөх ньГүзээлзгэний сортуудын ургацад тарих материалын чанар нөлөөлөх нь
Гүзээлзгэний сортуудын ургацад тарих материалын чанар нөлөөлөх нь
Ankhbileg Luvsan
 
Oij lekts 5
Oij lekts 5Oij lekts 5
Chatsargana
ChatsarganaChatsargana
Chatsarganadavaa627
 
Vr vrjvvleg 2014
Vr vrjvvleg 2014Vr vrjvvleg 2014
Vr vrjvvleg 2014
Norovsuren Bor
 
Mod tariy
Mod tariyMod tariy
Mod tariy
Norovsuren Bor
 
сурган хүмүүжүүлэх зөвлөгөө 3
сурган хүмүүжүүлэх зөвлөгөө 3 сурган хүмүүжүүлэх зөвлөгөө 3
сурган хүмүүжүүлэх зөвлөгөө 3 Changmi Rose
 

Similar to 2013 mod urjuuleg 07 (20)

жимсний аж ахуй E lecture
жимсний аж ахуй E lectureжимсний аж ахуй E lecture
жимсний аж ахуй E lecture
 
зөвөлгөө 2
зөвөлгөө 2зөвөлгөө 2
зөвөлгөө 2
 
зөвөлгөө 2
зөвөлгөө 2зөвөлгөө 2
зөвөлгөө 2
 
зөвөлгөө 2
зөвөлгөө 2зөвөлгөө 2
зөвөлгөө 2
 
Lecture 2
Lecture  2Lecture  2
Lecture 2
 
2013 хцү 04
2013 хцү 042013 хцү 04
2013 хцү 04
 
Хөх далан хальс жимсгэний сортуудыг Дархан-Уул аймагт нутагшуулах боломжийг с...
Хөх далан хальс жимсгэний сортуудыг Дархан-Уул аймагт нутагшуулах боломжийг с...Хөх далан хальс жимсгэний сортуудыг Дархан-Уул аймагт нутагшуулах боломжийг с...
Хөх далан хальс жимсгэний сортуудыг Дархан-Уул аймагт нутагшуулах боломжийг с...
 
Lecture 1
Lecture 1Lecture 1
Lecture 1
 
Дархан-Уул аймгийн ногоон байгууламжинд чимэглэлийн модлог ургамлын нутагшсан...
Дархан-Уул аймгийн ногоон байгууламжинд чимэглэлийн модлог ургамлын нутагшсан...Дархан-Уул аймгийн ногоон байгууламжинд чимэглэлийн модлог ургамлын нутагшсан...
Дархан-Уул аймгийн ногоон байгууламжинд чимэглэлийн модлог ургамлын нутагшсан...
 
Гүзээлзгэний сортуудын ургацад тарих материалын чанар нөлөөлөх нь
Гүзээлзгэний сортуудын ургацад тарих материалын чанар нөлөөлөх ньГүзээлзгэний сортуудын ургацад тарих материалын чанар нөлөөлөх нь
Гүзээлзгэний сортуудын ургацад тарих материалын чанар нөлөөлөх нь
 
2013 mod urjuuleg 08
2013 mod urjuuleg  082013 mod urjuuleg  08
2013 mod urjuuleg 08
 
Oij lekts 5
Oij lekts 5Oij lekts 5
Oij lekts 5
 
Lecture14
Lecture14Lecture14
Lecture14
 
Chatsargana
ChatsarganaChatsargana
Chatsargana
 
Vr vrjvvleg 2014
Vr vrjvvleg 2014Vr vrjvvleg 2014
Vr vrjvvleg 2014
 
Mod tariy
Mod tariyMod tariy
Mod tariy
 
сурган хүмүүжүүлэх зөвлөгөө 3
сурган хүмүүжүүлэх зөвлөгөө 3 сурган хүмүүжүүлэх зөвлөгөө 3
сурган хүмүүжүүлэх зөвлөгөө 3
 
2013 эмчилгээ 04
2013 эмчилгээ  042013 эмчилгээ  04
2013 эмчилгээ 04
 
2013 эмчилгээ 04
2013 эмчилгээ  042013 эмчилгээ  04
2013 эмчилгээ 04
 
Presentation1
Presentation1Presentation1
Presentation1
 

More from Bat-Amgalan Ravdanlkhumbuu (20)

Nbapo
NbapoNbapo
Nbapo
 
Land sedviin tolovlogoo 2012.
Land sedviin tolovlogoo 2012.Land sedviin tolovlogoo 2012.
Land sedviin tolovlogoo 2012.
 
2013 эмчилгээ 05
2013 эмчилгээ  052013 эмчилгээ  05
2013 эмчилгээ 05
 
лекц 16 энто
лекц 16 энтолекц 16 энто
лекц 16 энто
 
лекц 15 энто
лекц 15 энтолекц 15 энто
лекц 15 энто
 
лекц 14 энто
лекц 14 энтолекц 14 энто
лекц 14 энто
 
лекц 13 энто
лекц 13 энтолекц 13 энто
лекц 13 энто
 
лекц 12 энто
лекц 12 энтолекц 12 энто
лекц 12 энто
 
лекц 11 энто
лекц 11 энтолекц 11 энто
лекц 11 энто
 
лекц 10 энто
лекц 10 энтолекц 10 энто
лекц 10 энто
 
лекц 9 энто
лекц 9 энтолекц 9 энто
лекц 9 энто
 
лекц 8 энто
лекц 8 энтолекц 8 энто
лекц 8 энто
 
лекц 7 энто
лекц 7 энтолекц 7 энто
лекц 7 энто
 
лекц 6 энто
лекц 6 энтолекц 6 энто
лекц 6 энто
 
лекц 5 энто
лекц 5 энтолекц 5 энто
лекц 5 энто
 
лекц 4 энто
лекц 4 энтолекц 4 энто
лекц 4 энто
 
лекц 3 энто
лекц 3 энтолекц 3 энто
лекц 3 энто
 
лекц 2 энто
лекц 2 энтолекц 2 энто
лекц 2 энто
 
лекц 1 энто
лекц 1 энтолекц 1 энто
лекц 1 энто
 
лекц 16 так
лекц 16 таклекц 16 так
лекц 16 так
 

2013 mod urjuuleg 07

  • 2.    Модлог бутлаг ургамлыг үрээр үржүүлэх нь хамгийн энгийн, найдвартай, хямд төсөр арга юм. Үр хадгалах хугацаа Ихэнх мод бутны үрийг бэлтгэж дуусмагц шууд тарих боломжгүй, буюу жил бүр арвин ургац өгдөггүй тул дараачийн жилүүдэд хэрэглэх үрийг чанарыг нь алдуулахгүйгээр хадгалах шаардлага гардаг. Үрийн хадгалагдах хугацаа ньургамлын биологийн онцлог, түүнийг хэрхэн бэлтгэж, ямар нөхцөлд хадгалснаас ихээр хамаарна. Үр нь боловсорч гүйцсэний дараа ургахгүйгээр тодорхой хугацаанд байдаг. Үүнийг үрийн тайван байдалд орох гэж нэрлэнэ. Амьдрах чадвараа алдахгүй хадгалагдах хугацааг үрийн хадгалагдах чадвар гэх бөгөөд тэр нь модлог бутлаг ургамлын төрөл, зүйл бүрд янз бүр байна. Үрийн хадгалагдах чадварыг Юарт 1908 онд судлан үзэж гурван үндсэн ангилалд хуваажээ.
  • 3.       Микробиотик (хадгалагдах хугацаа богино) үүнд бургас, улиас зэрэг навчит модны үр орно. Мезобиотик (хадгалагдах хугацаа дунд зэрэг, 3-15 жил). Үүнд ихэнх шилмүүст үүлдрийн модны үр багтана. Макробиотик (Хадгалагдах хугацаа их. 15-аас дээш жил). Үүнд буурцагт ургамлуудын үр орно. Үрийг түүж бэлтгэсний дараа чийгийг тодорхой хэмжээнд хүргэж хатаах нь хадгалалтад сайнаар нөлөөлнө. Хэрэв чийгшил ихтэй бол амархан ялзарч муудна. Тухайлбал: шинэс модны үр 6% чийгтэй нөхцөлд битүү шил савд 7 жил хадгалагддаг байхад, 10,7%-ийн чийгтэй хадгалахад дөнгөж 3 жил болоод ургах чадвараа адддаг байна. Тэрчлэн үрийн чийгийг хэт алдагдуулахад амьдрах чадвараа алдана. Хадгалах орчны температураас үрийн амьдах чадвар мөн ихээр хамаарна.
  • 4.    0°С температурт үрийн амьдрах чадвар удаан хадгалагдана. Хэрэв 5°-аас дээш гарвал үрийн амьсгалалт нэмэгдэж, мөөгөнцөр үржих нөхцөл бүрдэнэ. Хадгалах байрны чийгшил 60%-иас доошгүй байх шаардлагатай. Ердийн агуулах байранд улиас, бургас, хайлаасны үр 1 жил хүрэхгүй, өрөл, далан хальс 2 жил, хар мод 2-3 жил, нарс 3-4 жил, гацуур, шархуайс 5 хүртэл жилийн хугацаанд ургах чадвараа алдахгүй байж чадна.
  • 5.   Ихэнх модлог бутлаг ургамлын боловсорсон үрийг тариалж ургах нөхцөлийг бүрдүүлсэн ч ургадаггүй. Энэ нь үр боловсорсоны дараа тодорхой хугацаагаар тайван байдалд шилждэгтэй холбоотой юм. Үрийн тайван байдалд орох онцлог бол бүх төрлийн ургамлуудын биологийн ерөнхий шинж мөн. Энэ бол олон зуун жилийн хувьслын үр дүнд бүрэлдэн буй болсон үр боловсормогц намар шууд ургаж эхлэхээс хамгаалсан байгалийн зохилдлогоо юм. Тайван байдлыг гүн ба анхдагч гэж хуваах бөгөөд тайван байдлын үргэлжлэх хугацаа ургамал бүрд харилцан адилгүй байна. Үр ургах нэг зайлшгүй нөхцөл нь гүн тайван байдалд явагдах далд өсөлтийн процесс юм. В.И.Мичурин үрийн тайван байдалд байх хугацаанд үр хөврөлийн эсийн амьдралыг тэтгэх үйл ажиллагаа явагддаг болохыг заасан байна. Үүнийг хураалтын дараах боловсролт гэж нэрлэнэ.
  • 6.     Гэвч үр бүхэн ургаж чадахгүй олон шалтгаан байдаг. Үүнд: Боловсорч чадаагүй үр хөврөл . Үр хөврөл нь хэвийн ургахын тулд үрийнхээ дотор морфологийн хувьд бүрэн хэлбэржсэн байх шаардлагатай бөгөөд ингэж чадаагүй үр хөврөл цаашид ургах чадваргүй байна. Энэ нь үр ургаж чаддаггүй нэг шалтгаан болно. Үр хөврөл хөгжиж бий болоход 8-12°-ын тохиромжтой дулаан, агаарын өндөр чийглэг шаардлагатай бөгөөд энэ нөхцөл бүрдэж чадаагүй үед үр хөврөл бүрэн хэлбэржиж чаддаггүй байна. Үрийн хальс нь ус болон агаарыг нэвтрүүлэхгүй байх . Биологийн хувьд үр боловсорсон ч хальс нь хатах явцдаа ус болон агаар нэвтрүүлэхгүй болдог. Үүнээс болоод үрийн ургалт саатна. Ийм үр маш удаан хугацаанд ургахгүй байж чадна. Иймд үрийн хальсыг механикаар хөнгөн гэмтээх аргаар тайван байдлаас гаргана. Үрийн бүрхүүлийн механик эсэргүүцлийн нөлөө . Ихэнх яст болон самарлаг жимст ургамлын үрийн гаднах ясжсан бүрхүүл нь үр хөврөлийг ургуулахгүй байх механик нөлөө үзүүлнэ. Иймд түүнийг хагалж хуурайдах замаар арилгаж болно.
  • 7.    - Ингибитор бодисын нөлөө . Зарим ургамлын үрийн янз бүрийн хэсэгт эндогенный бодис бий болдог. Энэ нь үрийн ургалтыг саатуулна. Ургамлын үрийг тайван байдалд байхад ингибитор гэж нэрлэгдэх өсөлт саатуулагч гормоны үйлчилгээ давамгайлж байна. Үрийг угаах буюу хүчилтөрөгчөөр үйлчлэх замаар энэ бодисын үйлчилгээг арилгаж болно. Үрийн хөөлтийн үе шатны дараа стимулятор хэмээн нэрлэгдэх өсөлт идэвхжүүлэгч гормоны хэмжээ нэмэгдэнэ. - Дотоод тайван байдал . Энэ нь үр хөврөлийн биологийн буюу үрийн дотор талын бүрхэвчийн шинж чанарын асуудал юм. Ингэхээр модлог бутлаг олон зүйлийн ургамлын үрийн ургахад хэд хэдэн үе шатанд тодорхой температурын нөлөө шаардлагатай байдаг. Энэ нь ургамал бүрд харилцан адилгүй байна. Үрийн анхдагч тайван байдлаас гаргах температур нь ургамлын төрөл сортоос хамаарч 0-15° байна.
  • 8.      Үрийн ургалт нь дараахи 2 нөхцөл бүрдсэн тохиолдолд хэвийн явагдана. Үүнд: Нэгдүгээрт : үр тайван байдлаас гарч соёололтод бэлэн болсон байх, Хоёрдугаарт : үрийн ургахад шаардлагатай гэрэл, дулаан, чийглэг, агааршлын тохиромжтой нөхцөл бүрдсэн байх ёстой. Үрийн ургах явц нь гурван үе шатыг дамжина. Иймд үрийг тариалалтад бэлтгэхэд дараахи арга ажиллагааг хэрэглэж байна. / Үрийг хэмжээ жингээр нь ангилах . Том үр ерийн үрийг . бодвол ургац сайтай байдаг тул үр бэлтгэх ажил жин сайтай том үр сонгон авахаас эхэлнэ. Үүний тул 1 л усанд 30-50 гр давс уусгаж үрээ хөвүүлэх замаар сонгон авна. Уусмалд үрээ хийж хутгахад хэсэг хугацааны дараа хүнд том үр ёроолд нь живж, жижиг хөнгөн болон дутуу боловсорсон хоосон үр хөвнө. Ёроолд нь тунаж үлдсэн том үрийг ялган авч усаар хэд дахин зайлна.
  • 9.        Үр ариутгах . Үрийг ариутгаж тарихад олон янзын өвчин хортноос хамгаална. Ариутгалыг энгийн буюу химийн аргаар хийдэг. Химийн төрөл бүрийн хордуулагч бодис ашиглан ариутгах нь үйлдвэрлэлийн практикт өргөн дэлгэрсэн хамгийн найдвартай арга юм. Шилмүүст модны үрийг ариутгахад хэрэглэдэг хамгийн өргөн дэлгэрсэн хор бол гранозан, меркуран юм. Эдгээр хор 1 кг үрэнд 1-2 гр бодож хуурайгаар хэрэглэгдэнэ. Мөн Нарс, шинэс, гацуур зэрэг модны үрийг ариутгахад 0,5%ийн формалины уусмалыг хэрэглэнэ. Формалины уусмалд үрээ 5 минут байлгаж сайтар норгоод берзинтээр хучиж 2 цаг болгоно. Түүнчлэн шилмүүст модны үрийг 0,5%-ийн марганц хүчлийн калийн уусмалд 2 цаг болгоод салхинд сэврээгээд тарьж болно. Үр ариутгах ажлыг тарихаас өмнө хийх ба нэгэнт хордуулсан үрийг тэр өдөрт нь багтаан тарих нь зүйтэй.
  • 10.    Үрийг чийглэх , ургуулах . Үрийг хөөтөл нь чийглэх, урьдчилан ургуулах аргаар соёололтыг түргэтгэдэг. Үрийн тайван байдалд байх хугацаа богинотой шар хуайс, хайлаас, болон нарс, хар мод зэрэг шилмүүст модны үрийг ийм аргаар ургуулж тариалалтад бэлтгэж болно. Үрийг дөнгөж далд орохоор ус хийнэ. 20°-25о дулаанд 2-3 хоног чийглэнэ. Усыг өглөө орой бүр солино. Шар хуйсны үр маш амархан дэвтэж хөөх бөгөөд эрчимтэй амьсгалах тул 2 цагаас илүү хугацаагаар усанд байлгахад амьдрах чадвар нь мууддаг. Тарихын өмнө үрийг сэврээж тарина. Үр чийглэхэд мод, хуванцар, паалантай сав хэрэглэнэ. Үрээ саванд нимгэн үеэр хийгээд дээрээс нь усаа хэд хэд тасалж хийнэ. Усны хэмжээ таримлын төрлөөс хамаарна. Усыг түргэн шингээх зорилгоор үрийг ойр ойрхон хутгана. Хийсэн ус бүрэн шингэсний дараа нэмж ус хийнэ. Үрийг нойтон даавуун дээр 46 мм нимгэн дэлгэж дээрээс ньтаар шуудайгаар бүтээж 25-20 хэмд соёолуулан тарьж болно.
  • 11.    Өлчиржүү лэх . Дулаан газрын ургамлын үрийг сэрүүн бүсэд тариалах бол өлчиржүүлснээр хүйтэн дулааны хэлбэлзлэлийг даах чадварыг дээшлүүлнэ. Өлчиржүүлэх 2 арга бий. 1 -рт: Тогтмол биш дулаантай үед ургуулах. Үүний тул хүүдийтэй үрийг усанд хийж (хэмхийг 6 цаг, лоолийг 12цаг) хөөнгүүт уснаас гаргаж шавхраад 12 цагийн турш 15о-20° дулаанд тавиад дараа нь 1°-3° хүйтэнд 12 цаг байлгана. Өлчиржүүлсний эцэст үр богинохон соёо үүсгэсэн байвал зохино. 2-рт : Тодорхой хугацаанд нам температурт байлгах арга хэрэглэнэ.
  • 12.       Үрийг элслэх . Мод бутны үрийг элстэй үелүүлэн хийж температурын тодорхой тогтоосон хугацаанд байлгахыг элслэх гэнэ. Үрийг боловсорч гүйцсэн чийгтэй нь эзлэхүүний 1 хэсэг үрийг 3 хэсэг элстэй холино. Дараа нь хольцоо 60% хүртэл байхаар бодож усална. Хэрэв хуурай үрийг элслэлтэд оруулах бол дэвтээнэ. Хуурай үрийг 1-3 хоног бүрэн дэвтээгээд элстэй холино. Элслэх ажлыг модон хайрцагт явуулна. Үрийг элслэх хайрцаг 25-30 см өндөр, 30-35 см өргөн, 50 см урт байх ба агааржуулах зорилгоор хажуу талуудад 0,5-1 см диаметртай нүхнүүд гаргана. Үр бүхий хайрцагийг хулгана мэрэгч орохоос хамгаалж төмөр тор юмуу модон таглаагаар таглана.