Илтгэл 2012

1. “Цэцэрлэгийн багшийн интернет хэрэглээ
ба түүгээр илрэх ёс зүйн байдалд дүн
шинжилгээ хийх нь”
Илтгэгч: 37-р цэцэрлэг багш Л.Хулан

2. 1. Хураангуй
2. Түлхүүр үг
3. Оршил
4. Онолын хэсэг “Интернетийн ёс зүй”
5. Судалгааны хэсэг
6. Судалгааны дүгнэлт
7. Ерөнхий дүгнэлт
8. Дэвшүүлж буй санал
9. Ном зүй

3. Түлхүүр үг:
Багшийн ёс зүй
Компьютерийн ёс зүй
Интернетийн ёс зүй
Нэр хүнд

4. Хураангуй
Интернет хэмээх хүн төрөлхтний
гайхамшйгт зүйл нь олон талын үр
өгөөжтэй зүйл билээ. Гэвч бас сөрөг үр
дагавар байна. Тухайлбал Давалгаа.мн
сайтын жив, жив буланг урвуулан
ашиглаж бусдынхаа нэр хүндийг гутаан,
доромжлох өөрийн бухимдал, стрессийг
тайлах арга хэрэгсэл болгон ашиглаж
байгаа нь харагдаж байна.

5. ОРШИЛ
Мэдээлэл технологийн үсрэнгүй хөгжил
21-р зууныг тодорхойлох болсон энэ үед
нийгэм, улс төр, эдийн засгийн
амьдралыг интернетгүйгээр төсөөлөхийн
аргагүй болсон. Анх 1990онд АНУ-ын
конгересс интернетийн сүлжээг олон
нийтэд өргөн ашиглуулах эрх олгожээ.
Анхандаа зөвхөн мэдээлэл
дамжуулах,захиа бичилцэх зорилгоор
хэрэглэж байсан бол одоо энэ
сүлжээний боломжийг бүрэн ашиглаж
интернетийн үйлчилгээ, бүтээгдэхүүнийг
хүртэл бий болгожээ.

6. Манай улсын хувьд 1995 оноос
интернетийн сүлжээг оруулж ирсэн
бөгөөд 2000 оноос хойш интернетийн
хэрэглээ эрчимтэй өсөж Улаанбаатар
хот ба хөдөө орон нутгийг холбосон
томоохон сүлжээний кабелиуд
тавигджээ. Ийнхүү нийгэм эдийн
засгийн харилцаа, холбоо технологийн
хөгжлийг дагаад интернетийн орчин
сайжирч, хүн амын дотор интернет
хэрэглэгчдийн тоо улам өссөөр байна.

7. Мэйл болон чат нь хамгийн хямд
үнээр харилцах нэг чухал
хэрэгсэл бөгөөд харилцагч
хүнтэйгээ нүүр, нүүрээ тулж
харьцдаггүй учраас эерэг болон
сөрөг талтай байдаг

8. • Бүрэг ичимхий хүмүүс
шууд хэлж чадахгүй
асуудлыг шийдэхэд
дөхөмтэй, нөгөө хүнийхээ
зав гарахыг хүлээхгүйгээр
хэлэх үгээ бичээд
үлдээчихдэг зэрэг
ЭЕРЭГ
• Цаад хүнийхээ хэрхэн
хүлээж авч байгаа сэтгэл
санааны байдал,царай
төрхийг мэдэх боломжгүй
зэрэг СӨРӨГ

9. Компьютерийн ёс зүйг үндэслэгч
Д.Паркер ”Хүмүүс интернетэд орж
ирэхдээ
үүдэнд нь ёс зүйгээ орхиод ороод ирсэн
мэт харагддаг” гэж хэлжээ.

10. Онолын хэсэг
 Компьютерийн ёс зүй гэж юу вэ?
 Компьютерийн ёс зүйн үүсэл
хөгжил,түүний үндсэн асуудлууд
 Компьютер хэрэглээний ёс зүйн үндсэн
хэм хэмжээ ямар байх ёстой вэ? зэрэг
асуудлыг энэхүү илтгэлдээ тусгаж
байна.

11. Америкийн судлаач У.Маннер
“Компьютерийн ёс зүй” хэмээх нэр
томъёог анх шинжлэх ухаанд оруулж
ирсэн.Түүний үзлээр “Компьютерийн
хэрэглээнээс болж ёс суртахууны
байдал улам муудаж байна. Иймд
компьютер хэрэглээний ёс зүйн
зарчмуудыг боловсруулж, мөрдөх
шаардлагатайг онцлоод үүндээ ямарваа
мэдээллийг боловсруулах, түгээх,
хэрэглэхэд ч ёс зүйн хариуцлагын
асуудал чухал юм гэжээ.

12.  Интернетийг ашиглахад ёс зүйн хувьд
доорхи байдлаар хамаатуулж авч үзнэ.
Сүлжээний
ёс зүйн
асуудал
Интернет
хэрэглээний
ёс зүйн
асуудал
Хувь хүний
нууц ба эрх
чөлөөний
асуудал
Мэргэжлийн
хариуцлагын
ёс зүйн
асуудал
Зохиогчийн
эрхийн ёс
зүйн
асуудал

13.  1990 ээд оноос хойш компьютерийн
хэрэглээ улам өргөжиж компьютер нь
хүний амьдралын үнэт зүйлс болсон ёс
суртахуун, эрүүл мэнд, эрх чөлөө,
ардчилал, хувийн нууц зэрэг олон зүйлст
шууд нөлөөлөх болсон. Ялангуяа
мэдээллийг хянах боломж багасаж,
мэдээллийн бохирдол ихэссэн нь
мэдээллийн бохирдлын төлөө хүлээх
хариуцлагыг дээшлүүлэх, компьютер
хэрэглээний ёс зүйн хэм хэмжээ, зарчмыг
мөрдөх шаардлагатай байна. Тэгвэл
интернет хэрэглээний ёс зүйн үндсэн хэм
хэмжээ ямар байх ёстой вэ?

14. Мэдлэгт нэвтрэх зам
чөлөөтэй байх
Бодит
нотолгоогүй,худал
хуурмаг мэдээлэл
түгээхийг цээрлэх
Эх хэлний соёлыг
эрхэмлэх
Хувь хүний нэр төр,
алдар хүнд, хууль
ёсны ашиг
сонирхолыг
эрхэмлэн хүндэтгэх
И мэйл болон чатад
бүдүүлэг үг хэллэг
хэрэглэхийг цээрлэх
Өөрийн үйлдлийн
төлөө хариуцлага
хүлээх чадвартай
байх
Хувь хүний нууцад
хамаарах
мэдээллийг
задруулахгүй байх
Бусдыг
гүтгэх,мушгин
гуйвуулахыг
цээрлэх

15. Судалгааны хэсэг
Цэцэрлэгийн багш нарын интернет
хэрэглээг тандах зорилгоор ниислэлийн
Баянгол, Баянзүрх, Сүхбаатар, Сонгино
хайрхан, Хан-Уул, Чингэлтэй дүүргийн
цэцэрлэгүүдийн багш, туслах багш,
удирдах ажилтан нийт 34 хүнээс энэхүү
судалгааг авсан.

16. Судалгаанд оролцсон хүмүүсийг насны
байдлаар авч үзвэл
8
13
12
2
20 сдээш нас
30 сдээш
40 с дээш нас
50 с дээш нас

17. Боловсролын байдлаар нь авч үзэхэд
28
2
5
дээд
тусгай дунд
бүрэн дунд

18. Мэргэжлийн байдлаар нь авч үзэхэд
28
2
2 4
багш
удирдах ажилтан
туслах багш
туслах ажилтан

19. Интернет хэрэглээг нь авч үзвэл
огт үгүй
хааяа
өдөр бүр
25
20
15
10
5
0
11
22
3
өдөр бүр
хааяа
огт үгүй

20. Интернетэд хаанаас холбогддог вэ?
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
ажил дээрээ гэрээсээ интернет
кафе
бусад
18
11
4
2

21. Ямар сайтыг голчллон сонгож
хэрэглэдэг вэ?
25
20
15
10
5
0
давалгаа.мн бусад

22. Сайтад яах гэж ордог вэ?
30
20
10
0
мэдээлэл
авах гэж сонирхож
сэтгэгдэл
үлдээх гэж туршлага
солилцох
нэж
30
18
6
2

23. Хэрэглэгчдийн бичсэн сэтгэгдэл танд хир
их нөлөөлдөг вэ?
Series 1
25
20
15
10
5
0
10
24
16
3

24. Судалгаа-1-ын дүгнэлт:
Судалгаанд оролцсон дийлэнх нь буюу 91%
нь интернетэд хааяа буюу өдөр тутам ордог
гэсэн байна. Голчлон ажил болон гэрээсээ
интернетэд холбогдох боломжтой байгаа нь
цэцэрлэгүүдийн ихэнх нь компьютерээр
хангагдаж, интернет орчин бүрдүүлж
чадсан, нөгөө талаас гэрээсээ интернетийг
өргөн ашиглаж байгаа нь харагдаж байна.
Давалгаа.мн сайт- 21 хүн буюу 65%
Жив жив- 24 оролцогч
Хэлэлцүүлэг-4

25. Сайтад яах гэж ордог вэ?
Давхардсан тоогоор мэдээлэл авах гэж30
Сонирхох гэж-18
Сэтгэгдэл үлдээх гэж-6
Туршлага солилцох гэж-2

26. Давалгаа.мн сайтад тавигдсан сэтгэгдэлд
ёс зүйн талаас тандалт хийх судалгаа
Судалгаанд Давалгаа.мн сайтад
сэтгэгдлээ бичсэн 192 оролцогчдын
сүүлийн 9,10-р сарын байдлаар авч
үзлээ.

27. 15
10
5
0
Багш багшдаа амжилт
хүссэн сэтгэгдэл Эцэг эхээс багш нарт
амжилт хүссэн
сэтгэгдэл
14
7

28. 1
0.8
0.6
0.4
0.2
0
эцэг эхээс арга
зүйн зөвлөгөө
хүссэн
сэтгэгдэл
арга зүйн
зөвлөгөө
хүссэн багш
арга зүйн
зөвлөгөө
тавьсан багш
1
1
1

29. График 1,2-т
 Амжилт хүссэн 21 буюу 11,4%
 Зөвлөгөө хүссэн 1,6% эерэг уур
амьсгалаар хандсан сэтгэгдлүүд байлаа.

30. 13
18
21
26
эцэг эхээс багш нарын
харилцааны талаар бичсэн
гомдол
Удирдах ажилтан болон
багш нарын хоорондын
харилцааны талаарх
зөрчилтэй холбоотой
сэтгэгдэл
Удирдах ажилтан ,багш
нартай холбоотой мөнгө
санхүүгийн асуудлаар
гаргасан гомдол
Бусад, санал уриалга

31. График 3-т:
 Эцэг эхээс багш нарын сөрөг
харилцааны талаар бичсэн гомдол 13
буюу 6,8%
 Удирдах ажилтан болон багш нарын
хоорондын харилцааны талаарх
зөрчилтэй холбоотой сэтгэгдэл 18 буюу
9,4% -ийг эзэлж байна.

32. Судалгаа- 2 ын дүгнэлт:
Давалгаа.мн сайтад сэтгэгдэл үлдээсэн
байдлыг дүүргээр нь диаграммаар
үзүүлбэл
14
3
15
5
31
БГД
БЗД
СБД
СХД
ЧД
ХУД

33.  Үүнээс үзэхэд ЧД 31 буюу 46% манай
дүүргийн багш нар илүүтэй сөрөг талын
мэдээлэл, сэтгэгдэл үлдээж байгаа нь
бусад дүүргээс ажлын амжилт, багш
нарыгаа хөгжүүлсэн байдал, олон сайхан
ажлыг цэцэрлэг болон дүүргийн
боловсролын хэлтэстэй хамтран явуулж
дадсан, энэ талаараа манлайлдаг багш
нарын тухайд зохисгүй, хэт ардчилсан
үзлээр байх гэсэн хандлагатай байгаа нь
харагдаж байна. Энэ нь нэг талаас удирдах
ажилтан, багш нарын биесээ ойлголцох,
хүндэтгэх зөв харилцах, удирдах ба
удирдуулах ёс алдагдаж байгаагийн илрэл,
нөгөө талаас хувь хүний ёс зүйн хэм
хэмжээтэй холбоотой юм.

34. Сайтад сэтгэгдэл үлдээсэн байдлыг
хүснэгтээр үзүүлбэл
Цэцэр
лэг
11 33 37 42 56 70 82 89 95 10
3
11
1
11
5
13
5
14
3
СБ
Д
мэр
ЧД
мэ
р
СӨ
Б
сур
НБГ
мэ
р
Су
р
54
Хув
сур
Хув
цэ
ц
Ний
т
тоо
Эцэг
эх
3 0 2 7 2 2 2 3 1 3 1 2 1 1 30
Зочин 2 2 5 6 1 6 1 1 24
Цэцэр
лэгээс
2 4 5 1 1 2 3 1 19
Бүгд 7 6 2 5 18 2 2 2 3 1 4 1 2 1 7 2 4 1 1 1 1 73
Эерэг 1 8 1 1 1 1 3 1 1 18
Сөрөг 7 6 1 5 10 2 2 2 4 2 4 2 4 1 1 53

35. Дээрх нэр заагдсан цэцэрлэг, хувь
хүнтэй холбоотой гэгдэх 72 сэтгэгдлээс
18 буюу 25% - эерэг
52 буюу 75%- сөрөг сэтгэгдэл байгаа нь
харамсал, эмзэглэл төрүүлэхээр байна.
Та бүхэнд сайтад зөвхөн нэг өдрийн
бичигдсэн сэтгэгдлийг жишээ болгон
үзүүлбэл:

36.  012 оны 10 дугаар сарын 11
 МӨНХАМГАЛАН
 ЭЭ ХӨӨРХИЙЙ ЛАМ ОЛДОХГҮЙ БОЛ БУЦАХДАА ЗАЛНА ГЭГЧЭЭР НӨГӨӨ ГЭРЛЭЭГЭЭ
АВЧИХСАН УУ? ДАЛД ОР ГЭХЭЭР ДАЛД ОРООЛ ИЛ ГАР ГЭХЭЭР ИЛ ГАРААД Л ЗЭРЭГ
НЭМЭХИЙН ӨМНӨ КИНОГ АМЬДААР НЬ 33 ААС ҮЗЧИХ ЮМ БАЙНА Л ДАА. ТА 3
ЦЭЦЭРЛЭГҮҮДЭЭР ТОГЛОЛТ ХИЙВЭЛ АШИГ ОРЛОГО НЭМЭГДЭНЭ ДЭЭ. АЙН
МӨНХАМГАЛААН ТҮВШИНЖАРГАЛАА ГЭРЭЛТУЯА
 2012 оны 10 дугаар сарын 11
 ЕРТӨНЦИЙН 3 БАЛАА
 ХАМХУУЛ ШИГ ХИЙСЭХ МӨНХАМГАЛАН НЭГ БАЛАА ХУУРАМЧ ДҮР ГАРГАЖ
ДОЛДОЙДОХ ТҮВШИНЖАРГАЛ НЭГ БАЛАА ХАМАР ДОРОХ ХАГАРХАЙГАА МЭДЭХГҮЙ
БУРАХ ГЭРЛЭЭ НЭГ БАЛАА.......
 2012 оны 10 дугаар сарын 11
 ЗОЧИН
 33-Р ЦЭцЭрЛЭГиЙН хӨГшИн нОхОЙ ШИг ТүВшИНжАРгаЛ, ЭмСхИЙ ГэРЛээ, гАЛзУУ
МөНхамгалан 3 ЯаГ тААрсан ТааР шууДАЙНУУд шҮҮ ДэЭ.
 2012 оны 10 дугаар сарын 11
 БАГШ БАААААААААААА
 чИНГЭЛТЭЙ ДҮҮРГИЙН 33-Р ЦЭЦЭРЛЭГИЙН ХАГАС ГАЛЗУУ МӨНХ-АМГАЛАН АВГАЙ
ӨӨР ШИГЭЭ ТОГЛОЛТ БЭЛДЭЭД НҮГЛИЙН НҮДИЙГ ГУРИЛААР ХУУРЧ САЯ ТӨГРӨГ
ЗАВШААД Л ӨӨРТЭЙ НЬ ТААРСАН 70-ИЙНХАА ХОГ ШААР ХЭН Ч АВАХГҮЙ АМСГАЙ
ХЭРҮҮЛЧ ГЭРЛЭЭ АВГАЙ МЭТИЙН ХҮМҮҮСЭЭР ӨӨРИЙГӨӨ ХҮРЭЭЛҮҮЛЭЭД ТААРЧ
ДЭЭ ХӨӨРХИЙ.
 2012 оны 10 дугаар сарын 11
 bagsh
 oron nutgin songuulid tsetserlegin emchig avch ajiluulna geh yum yaj boloh yum be
ter olon huuhed, deerees ni haniad ih baihad jaahan bodoltoi baimaar yum a

37. Ийм байгаа нь бид хүүхэд хүмүүжүүлэх,
төлөвшүүлэх, хөгжүүлэх сайхан
сэтгэлтэй багш нар мөн гэж үү, бидний
үгсийн санд эдгээр үгс багтдаг билүү
гэсэн харуусал төрж байна.
Эрхлэгч арга зүйч нар ажилтнаа ойлгон
хүндлэх,ухаалаг шаардлага тавих,
дэмжиж ажиллах, ёс суртахууны
зөрчлийг тайван замаар шийдвэрлэх,
зөвлөн туслах харин багш нар ёс зүйн
талаар цаг ямагт анхаарч ёс зүйн алдаа
гаргахаас сэргийлж байх нь чухал
байна.

38. Ерөнхий дүгнэлт
Дэлхий нийтэд багшийн нэр хүнд, ёс зүйн
асуудлыг ОУББ-аас гаргасан
“Мэргэжлийн ёс зүйн тунхаглал” ба
1996 онд Парис хотноо Засгийн газар
хоорондын тусгай хурлаас баталсан
“Багшийн статусын тухай зөвлөмж”-ийн
хүрээнд зохицуулж байдаг.Энэхүү
тунхаглал болон “ЕБС, цэцэрлэгийн
багшийн ёс зүйн дүрэм”-д багш хүний :

39. Мэргэжлийнхээ
өмнө
Хамтран
ажиллагчдын
өмнө
Шавийнхаа
өмнө
Мэргэжил
нэгтнүүдийнхээ
өмнө
Удирдах
ажилтны өмнө
Эцэг эхчүүдийн
өмнө

40. Дүрмийн хэрэгжилтийн тухайд зарим
нэг заалтыг зөрчсөн цөөн нэг
тохиолдол байхаас нийтийг хамарсан
алдаа эндэгдэл төдийлөн гаргалгүй,
үүрэг хариуцлагаа ухамсарлан,
тодорхой хэмжээнд хэрэгжүүлж
байдаг гэж илтгэгч миний бие үзэж
байна. Тэгтэл бидний интернет
хэрэглээгээр илэрч байгаа дийлэнх
сөрөг байдал нь ёс зүйн дүрмийн
тухайлбал:

41.  2.3.1 Хамтран ажиллагчдынхаа нас, хүйс, хувийн
онцлог, албан тушаал, мэдлэг туршлагаар нь
ялгаварлахгүйгээр хүндэтгэлтэй харьцах
 2.3.2 Өөрийн болон байгууллагын нэр хүнд,
амжилтын төлөө хамт олон, хувь хүний нэр төр,
эрүүл мэнд, сэтгэл санаа, хувийн өмчид хохирол
учруулахгүй байх
 2.3.4 Байгууллага шийдвэр гаргах үйл
ажиллагаанд оролцохдоо хариуцлагатай хандаж,
хамтын хариуцлага хүлээн,хөдөлмөрийн сахилгыг
чанд сахин ажиллах
 2.3.6 Удирдлага хамт олон,суралцагч, эцэг эх, олон
нийтийн зүгээс учруулж болзошгүй зүй бус
эрсдлээс хамт олны болон өөрийн нэр төрийг
хамгаалах
зэрэг заалтуудыг харгалзан үзэлгүйгээр хандах
хандлага ажиглагдаж байна.

42. Давлагаа.мн сайтын сэтгэгдлээ
илэрхийлэх боломж олгосон Жив жив
буланд цэцэрлэгийн удирдах ажилтан,
арга зүйч, багш, мэргэжилтэн нарын
талаарх өөрийн үзэл бодол, ойлгуулах
санаагаа илэрхиилэхдээ шүүмжлэлтэй
хандах нь зөв боловч зарим нь хэтэрхий
бүдүүлгээр бусдыгаа доромжлох нь
нийгэмд буруу ойлголт төрүүлэхээр
байна.

43. Бид өөрсдийгөө ойлгож, бид өөрсдийгөө
дэмжиж, бид өөрсдийгөө ууч сэтгэлээр
хнадахгүй бол хэн биднийг ойлгож,
дэмжиж, хандах юм бэ? Тухайн
байгуулгад алдаатай оноотой зүйл
байгааг ойлгуулах гэснийг удирдлага
мэдрэхгүй дахин дахин бичүүлэх,
өөрийнхөө хэн болохыг мэдэгдэхгүй
боломжийг ихээр ашиглан бусдынхаа
нэр хүндэд бүдүүлгээр халдах энэ
соёлгүй байдлыг халах зорилгоор доорх
саналыг дэвшүүлж байна.

44. Үүнд:
1. Мэргэжил нэгт нэгнээсээ тусламж, зөвлөгөө хүссэн
нэгэндээ сэтгэл харамгүй туршлагаасаа сайтад тавих
-Туршлагаа хуваалцсан, түгээсэн багшид сайтынхан
тодорхой хэмжээнд урамшуулал үзүүлэх байдлаар
бодлогондоо тусгах
-Туршлагыг уншиж, танилцсан хүний тоогоор уг
багшийн туршлага түгээгдлээ гэх утгаар ажлынх нь
үнэлэмжинд оруулах
2. Хэлэлцүүлэг буланг ихээр ашиглаж, нэгэнт л олон хүн
харилцаж санаа бодлоо солилцох боломж байгаа тул
байгууллага, дүүргийнхээ тулгамдаж байгаа асуудлын
шийдэл, гарцыг олох хэрэглүүр болгох
3. Дүүрэг болон нэр хүндийг өргөхийн тулд хамт олон,
эцэг эхийн хүрээнд хийгдсэн сайн сайхан ажил,
амжилтуудаа ихээхэн сурталчилж, энэ байдлаар нь
тухайн байгууллагын ажлыг үнэлж, дүгнэхэд
хамаатуулах

45. 4. Удирдах ажилтан, багш нарын сэтгэлгээ, хандлага,
үзэл бодлоо өөрчлөх сургалт семинарыг
харилцааны ёс зүй сэдвээр зохион
байгуулах,шинэ эерэг мэдээллээр хангах,
өөрсдийн үзэл бодлоо чөлөөтэй илэрхийлэх
өдөрийг байгууллага дээрээ зохион байгуулж
явуулах
5. Техник хэрэгсэлийг ашиглаж сурсан чадвараа улам
бататгаж, интернетийн ёс зүйд суралцан,
интернетээр нэгийгээ гутаан, доромжлон гомдоох
бус урамшуулах, дэмжих зуун зуун сайхан үгсийг
харамгүй бэлэглэж, гадаад болон дотоод
сайтуудаас өөрийн ажилдаа хэрэгцээтэй
материалаа авч, өөрийгөө хөгжүүлэх зөв хэрэгсэл
болгоосой гэсэн бодлыг тээж байна.

46. Хүмүүсээ бие биедээ урам хайрла
Хүсэл сэтгэл догдлуулсан
халуун дулаан үг хайрла!
Анхаарлаар шагнасан та бүхэнд баярллаа

47. НОМ ЗҮЙ
1.Мэргэжлийн ба хэрэглээний ёс зүй” УБ.,
2012. Эмхтгэсэн Тунгалаг.Д
2. Infortations ethic. IRIE.2004.
3.Интернэтийн ёс зүй” УБ.,2012. Дорждагва.Т,
Дарьхүү.Р, Болд.З,
4.Sait-www.davlagaa.mn
5.Боловсрол судлал сэтгүүл” УБ.,2005.
6.Боловсролын мэдээлэл УБ., 2007. №6.
7. Google.mn Интернэт хэрэглэгч судалгааны
тайлан