1. Семинар №2 удирдамж
Системийн судалгаа
Системийн нэр: Дэлгүүрийн кассын систем
Системийн зорилго: Энэхүү систем нь дэлгүүр, супермаркет, бусад бөөниий болон жижиглэн
худалдааны байгууллагын барааны бүх төрлийн бүртгэл, үнийн мэдээлэл, борлуулалтын үйл
ажиллагааны бүртгэл тооцоог хөтлөн, холбогдох тайлан мэдээг боловсруулж, үйлчлүүлэгчдэд
түргэн шуурхай үйлчлэх боломжийг олгох дэлгүүрийн цогц систем юм.
Тайлбар: Ямар байгууллагад, ямар албан тушаалтанд зориулсан ба түүний ямар үйл
ажиллаагатай холбоотой мэдээллийг бүртгэж, үр дүнд юу гаргаж авч болохыг товч
тодорхой тайлбарлан бичнэ.
Энэхүү систем нь дэлгүүрийн урд оффис буюу дэлгүүрийн худалдан авагчид үзүүлэх
үйлчилгээний хэсгийг хамрах бөгөөд кассчины өдөр тутмын үйл ажиллагаа болох борлуулсан
бүтээгдэхүүний мэдээллийг бүртгэх, төлбөрийн хэмжээг нь бодож гаргах, тооцоо хийх зэрэг
бүхий л гар ажиллагааг хөнгөвчилж, үйлчлүүлэгдээ түргэн шуурхай үйлчлэх боломж олгоно.
Системийг ашигласнаар борлуулалтын үйл ажиллааны өдөр тутмын дотоод хяналтыг
сайжруулж, ашиг орлогоо нэмэгдүүлэх боломжтой.
Хэрэглэгчийн шаардлага:
Тайлбар: Системийн судалгааг бодит орчин, байгууллага дахь үйл ажиллагаа нь ямар
дүрэм тогтолцоо дээр тулгуурлаж явдаг, үйл ажиллагааны явцад ямар бүртгэл, ямар
тооцоо ямар томъѐо, илэрхийллээр бодогддог зэргийг агуулсан текст, хүснэгт,
диаграмыг ашиглан хэрэглэгчийн шаардлага хэсэгт дараах дарааллын дагуу тайлбарлаж
бичнэ.
Хэрэглэгчийн талаарх мэдээлэл. “ХХХ” дэлгүүр нь ... онд байгуулагдсан ба ...
Тайлбар: Үүнд тухайн системийг ашиглах байгууллагын танилцуулга, эрхэлдэг
бизнесийн чиглэл, бүтэц зохион байгуулалт (байгууллагын бүтцийн схемийг
шаардлагатай бол гаргаж танилцулах), яг гардаж ашиглах албан тушаалтан ба
тушаалтнуудын тухай бичиж тайлбарлана.
Хэрэглэгчийн үйл ажиллагааны онцлог
Тайлбар: Өгөгдлийн сангийн системийг хөгжүүлэхийн тулд судалсан байгууллагын
үйл ажиллагаануудыг тайлбарлана. Үүнд:
үйл ажиллагааг хариуцах нэгж, албан тушаалтан
хэнээс ямар мэдээлэл (нэрлэсэн маягт, бүртгэл, гэрээ байж болно) авч
тухайн үйл ажиллагааг явуулах тухай
үйл ажиллагаатай холбоотой дүрэм, журам, тогтолцоо
үйл ажиллагааны үр дүнд хэнд ямар мэдээллийг (нэрлэсэн тайлан, нэгтгэл,
тооцоо байж болно) гаргаж өгөх тухай
тайлбарыг үйл ажиллагааны урсгалын диаграмаар харуулна.
-

2. - Барааг хүлээн авах
Дэлгүүрийн нярав тухайн дэлгүүрт нийлүүлэгдсэн барааг нэр төрөл, тоо ширхэгээр нь
хүлээн авч, бүртгэнэ.
- Гүйлгээ хийх
Кассчид нь үйлчлүүлэгчийн сонгосон барааны үнийн дүнг тооцоолон гүйлгээг хийх ба
борлуулалтын үйл ажиллагааны бүртгэлийг хөтлөнө.
- Бараа буцаалт
Кассчид нь хэрэглэгчийн санал гомдол, бараа бүтээгдэхүүний бэлэн бус байдлаас
шалтгаалан борлуулалтад гарсан ба буцаагдаж болно. Буцаагдсан барааны бүртгэлийг
хөтөлнө.
- Бонус хөнгөлөлт
Дэлгүүрийн худалдан авагчид нь худалдан авалт хийсэн үнийн дүнгээс хамааран байнгын
худалдан авагчийн картын эзэмшигч болсноор дараагийн худалдан авалтанд дараах
нөхцлөөр хөнгөлөлт эдлэх боломжтой.
Картанд сүүлийн 3 жилийн худалдан авалтын дүнг хадгалах ба картын хувь нь худалдан
авалтын хуримтлагдсан дүнгээс хамааран өсч, буурах болно.
№ Худалдан авалтын хуримтлагдсан дүн (төгрөгөөр) Картын хувь (%)
1 0 – 99 999 0
2 100 000 – 999 999 3
3 1 000 000 – 2 999 999 4
4 3 000 000 – 5 999 999 5
5 6 000 000 – 9 999 999 6
6 10 000 000 – 14 999 999 7
7 15 000 000 – 21 499 999 8
8 21 500 000 – 29 499 999 9
9 29 500 000 – с дээш 10
Бонус карттай болсноор:
- Худалдан авалт хийх бүртээ бэлэн төлсөн үнийн дүнгийн 3-10 хүртэлх хувийн бонус авах
эрхтэй. Та авсан бонусын хэмжээгээр мөнгөө хэмнэнэ.
- Дэлгүүрийн аль ч салбараар үйлчлүүлж бонус цуглуулах боломжтой. 1 бонус нь 1
төгрөгтэй тэнцэнэ.
- Бонусаа хүссэн үедээ ашиглах боломтой. Барааны үнийн дүнгийн 50 хүртэлх хувьд
бонусыг ашиглан төлбөр хийж болно.
- Хямдрал, урамшуулал зарласан бараан дээр давхар бонус авах.
- Байнгын худалдан авалт хийснээр бонусын хувь өсөөж тэр хэмжээгээр мөнгөө хэмнэнэ.
- Худалдан авалт бүрт картаа уншуулснаар тухайн үйлчлүүлэгчийн худалдан авалтын
түүхэнд бүртгэгдэгдэнэ. Байнгын худалдан авалт нь картын хувийг бууруулахгүй өсгөж
байх ач холбогдолтой.
- Жишээ тайлбар /картын дүрэм/:
o ХАД – худалдан авалтын дүн буюу барааны үнэ
o НБ – нэмэгдсэн бонцс
o ХБ – хасагдсан бонус ба төлбөр төлсөн бонус
o ХАХҮ – худалдан авалтын хуримтлагдсан үлдэгдэл

3. o БҮ – бонусын үлдэгдэл
Хямдрал
Тодорхой барааг тодорхой хугацаагаар, тодорхой хувийн хямдралтайгаар борлуулах
боломжтой
Урамшуулал
Борлуулалтаас хамааран урамшуулал олгох боломжтой. Урамшуулалд олгосон барааны
бүртгэлийг хөтөлнө.
Тайлан нэгтгэл гаргах
Кассчины бролуулалтын тайлан, бонусын тайлан, хямдралын тайлан, урамшуулалын
тайлан гэх мэт нэгтгэл тооцоог дэгүүрийн зохих шатны удирдах албан тушаалтануудад
гаргаж өгнө.
Үйл ажиллагааны дараалал

4. Хэрэглэгчийн функциональ шаардлага
Тайлбар: Тус хэсэг нь байгууллагын үйл ажиллагааны онцлогт тайлбарласан хэсгийг илүү
дэлгэрүүлж өгөгдлийн сангийн системийн загварыг гаргахад шаардлагатай бүх мэдээллээр
хангахад чиглэсэн байна. Үүнд:
байгууллагад хэрэглэж хэвшсэн ба системд шинээр нэмэгдэх бүртгэл, тайлан,
маягтуудын хэлбэр загварыг гаргаж хавсаргах
бүртгэл, тайлан, маягт дахь зарим элементийг системийн загварт хэрхэн
тодорхойлох нь ойлгомжгүй байдаг, тиймээс тэдгээрийг тайлбарлах шаардлагатай
(атрибутууд ба тэдгээрийн тайлбар: атрибутын бүтэц, атрибутын төрөл (текст,
тоо, ...), авах хязгаар утгууд, утгуудын жишээ, тайлан дахь гаргаж авах атрибутын
томъѐо г.м)
өгөгдлийн сангийн системд гүйцэтгэх шаардлагатай нэмэлт үйлдлүүд (төрөл
бүрийн хайлт, тохируулга, хамгаалалт г.м, харин өгөгдлийн сангийн систем бүрт
зайлшгүй багтдаг стандарт үйлдлүүдийг тайлбарлах шаардлагагүй)
Системд хөтлөгдөх бүртгэлүүд
- Дэлгүүрийн тасаг /тасгийн код, тасгийн нэр/
- Бараа /барааны код, нэр% ангилал, төрөл, тоо ширхэг, хэмжих нэгж, үнэ гэх мэт/
- Хямдрал /хямдралын нэр, хямдралын хугацаа, бараа тус бүр дэх хямдралын хувь г.м/
- Урамшуулал /урамшуулал олгох нөхцөл, урамшуулал/
- Талон /талоны удгаар, барааны код, нэр, тоо, ширхэг, үнэ, нийт үнэ, нийлбэр дүн г.м/
- Буцаалтын жагсаалт /буцаалтын дугаар, буцаагдсан барааны код, нэр, тоо ширхэг, дүн
г.м/
- Байнгын хэрэглэгчийн мэдээлэл /нэр, нууц код, ИҮД, РД, урамшуулалын хувь/
- Худалдан авалтын түүх /худалдан авалтын дүн буюу барааны үнэ, нэмэгдэл бонус,
хасагдсан бонус ба төлбөр төлсөн бонус, худалдан авалтын хуримтлагдсан үлдэгдэл,
бонусын үлдэгдэл/
Системээс гарах гаралтууд
- Дэлгүүрийн ерөнхий борлуулалтын тайлан
- Дэлгүүрийн таталт
- Бар кодын жагсаалт
- Бараа хэвлэх
- Барааны урамшуулалын тайлан
- Бонусын тайлан
- Кассчины борлуулалтын мэдээ
- Касссчины товчоо тайлан
- Урамшуулалд олгосон барааны тайлан
- Хямдралын тайлан
Гүйцэтгэх даалгавар: /гэрт/
Дээрх удирдамжийн дагуу “Оюутны дүнгийн бүртгэлийн систем” дээр системийн судалгааг
хий