Çalışma Psikolojisi

1. Çalışma PsikolojisiÇalışma Psikolojisi
1.Hafta1.Hafta
Öğr.Gör.Doğan GÜRDALÖğr.Gör.Doğan GÜRDAL

2. Dersin amacıDersin amacı
• öğrencileri çalışan bireyin bir iş kolundaöğrencileri çalışan bireyin bir iş kolunda
yer alan bir iş te çalışmaktan veya biryer alan bir iş te çalışmaktan veya bir
mesleğin mensubu olmaktan(Endüstrimesleğin mensubu olmaktan(Endüstri
Psikolojisi) ve belirli bir kurumdaPsikolojisi) ve belirli bir kurumda
çalışmaktan veya bir örgütün üyesiçalışmaktan veya bir örgütün üyesi
olmaktan(Örgüt Psikolojisi) dolayı yaşadığıolmaktan(Örgüt Psikolojisi) dolayı yaşadığı
durumlar hakkında bilgilendirmektir. durumlar hakkında bilgilendirmektir.

3. BaşlıklarBaşlıklar
• Çalışma Psikolojisinin ilgi alanı veÇalışma Psikolojisinin ilgi alanı ve
kapsamı kapsamı

4. • Çalışma psikolojisiÇalışma psikolojisi , eskiden sanayi, eskiden sanayi
kuruluşlarında, günümüzde ise çok çeşitlikuruluşlarında, günümüzde ise çok çeşitli
kuruluşlarda uygulanankuruluşlarda uygulanan psikolojipsikoloji bilimbilim
dalıdır.dalıdır.
• Çalışan kişilerin ruh halleri ile ilgilenir.Çalışan kişilerin ruh halleri ile ilgilenir.

5. • AlmanyaAlmanya’da çalışma ve iş psikolojisi,’da çalışma ve iş psikolojisi,
• PolonyaPolonya’da psikoteknik ,’da psikoteknik ,
• FransaFransa’da çalışma psikolojisi’da çalışma psikolojisi
olarak isimlendirilmiştir.olarak isimlendirilmiştir.

6. Tarihsel gelişimTarihsel gelişim
• Çalışma psikolojisinin yakın tarihte ortayaÇalışma psikolojisinin yakın tarihte ortaya
çıktığı düşünülmektedir,çıktığı düşünülmektedir,
• Ama bazı Avrupa ülkelerinde bu alandaAma bazı Avrupa ülkelerinde bu alanda
19201920’den önce yapılmış bazı çalışmalar’den önce yapılmış bazı çalışmalar
vardır.vardır.
Örn;Örn;

7. • L.O Patrizi Modena,L.O Patrizi Modena, İtalyaİtalya’da’da 18891889’da bir’da bir
çalışma psikolojisi laboratuarı kurmuştur.çalışma psikolojisi laboratuarı kurmuştur.
• 1908 Lahy Fransa’da demiryolu1908 Lahy Fransa’da demiryolu
mühendisleri için iş tasarımı ve seçmemühendisleri için iş tasarımı ve seçme
konuları incelemiştir.konuları incelemiştir.
• İngiltere’de 1918’de Sanayi Yorgunlukİngiltere’de 1918’de Sanayi Yorgunluk
Araştırma Kulübü oluşturulmuştur.Araştırma Kulübü oluşturulmuştur.

8. • 1919’da Almanya ve İsviçre’de seçme1919’da Almanya ve İsviçre’de seçme
testleri programları uygulanmayatestleri programları uygulanmaya
başlanmıştır.başlanmıştır.
• 1920’de Polonya’nın Krakow kentinde1920’de Polonya’nın Krakow kentinde
Psikoteknik Enstitüsü kurulmuştur.Psikoteknik Enstitüsü kurulmuştur.

9. Çalışma Psikolojisi yazınıÇalışma Psikolojisi yazını
incelendiğinde aslında 2 temel yapıincelendiğinde aslında 2 temel yapı
üzerine inşa edildiği görülür.üzerine inşa edildiği görülür.
• Bireyin işine uyumlaştırılması (fitting theBireyin işine uyumlaştırılması (fitting the
man to the job ‘FMJ’)man to the job ‘FMJ’)
• İşin bireye uyarlanması (fitting the job toİşin bireye uyarlanması (fitting the job to
the man ‘FJM’) dır.the man ‘FJM’) dır.

10. • Bireyin işe uyarlanması; personel seçimi,Bireyin işe uyarlanması; personel seçimi,
eğitimi ve mesleki yardım (uyum)eğitimi ve mesleki yardım (uyum)
aşamalarını içerirken ,aşamalarını içerirken ,
• İşin bireye uyarlanması ise, görevlerinİşin bireye uyarlanması ise, görevlerin
tasarımı, alet ve edavatların bireye göretasarımı, alet ve edavatların bireye göre
düzenlenmesi ve çalışma koşullarınındüzenlenmesi ve çalışma koşullarının
bireyin fiziksel ve psikolojik yapısına görebireyin fiziksel ve psikolojik yapısına göre
şekillendirmesi süreçlerini içermektedir.şekillendirmesi süreçlerini içermektedir.

11. • Çalışma psikolojisi bilim dalı sadeceÇalışma psikolojisi bilim dalı sadece
bireyin işe uyumu ve işin bireyebireyin işe uyumu ve işin bireye
uyumlaştırılması sürecini ifade etmez.uyumlaştırılması sürecini ifade etmez.
• Diğer yandan birey ve işi arasındakiDiğer yandan birey ve işi arasındaki
ilişkiye yönelik “beşeri ilişkiler yaklaşımı”ilişkiye yönelik “beşeri ilişkiler yaklaşımı”
da çalışma psikolojisi bilim dalının önemlida çalışma psikolojisi bilim dalının önemli
yapı taşlarındandır.yapı taşlarındandır.

12. • Beşeri ilişkiler yaklaşımı ile örgüt, birey ve grupBeşeri ilişkiler yaklaşımı ile örgüt, birey ve grup
kavramları arasındaki ilişki telaffuz edilmekkavramları arasındaki ilişki telaffuz edilmek
istenmektedir.istenmektedir.
• Dolayısıyla çalışma psikolojisi bilim dalının değerDolayısıyla çalışma psikolojisi bilim dalının değer
verdiği önemli başlıklar, örgüt, birey ve örgütteverdiği önemli başlıklar, örgüt, birey ve örgütte
oluşan gruplardır. Bu üçlü arasındaki ilişki ağıoluşan gruplardır. Bu üçlü arasındaki ilişki ağı
çalışma psikolojisi terminolojisinin önemli birçalışma psikolojisi terminolojisinin önemli bir
kısmını teşkil eder.kısmını teşkil eder.

13. Kavramsal açıklamaKavramsal açıklama
• Çalışma Psikolojisi bilim dalına ilişkin netÇalışma Psikolojisi bilim dalına ilişkin net
bir tanımlama yapılamamaktadır. Bubir tanımlama yapılamamaktadır. Bu
sıkıntının temelinde kavramın ülkedensıkıntının temelinde kavramın ülkeden
ülkeye ve yazardan yazara farklıülkeye ve yazardan yazara farklı
yaklaşımla ele alınması yatmaktadır.yaklaşımla ele alınması yatmaktadır.

14. • Çalışma Psikolojisi kavramı daha çokÇalışma Psikolojisi kavramı daha çok
Almanya’da kullanımı yaygın olan İşAlmanya’da kullanımı yaygın olan İş
Psikolojisi (Arbeitpsychologie) kavramınaPsikolojisi (Arbeitpsychologie) kavramına
eş anlamlı bir kavramdır. İş Psikolojisieş anlamlı bir kavramdır. İş Psikolojisi
dalının iş ve çalışan arasında sınırlıdalının iş ve çalışan arasında sınırlı
kalması kavramın içeriğini daraltmaktadır.kalması kavramın içeriğini daraltmaktadır.

15. • Bu nedenle çalışma psikolojisi kavramınınBu nedenle çalışma psikolojisi kavramının
“İş Psikolojisi” kavramının kapsamını“İş Psikolojisi” kavramının kapsamını
genişlettiği düşünülebilir. (Tınar, 1996:24)genişlettiği düşünülebilir. (Tınar, 1996:24)
Örgüt Psikolojisi ise, örgütte geliştirilenÖrgüt Psikolojisi ise, örgütte geliştirilen
stratejik yaklaşımlar çerçevesinde örgüt vestratejik yaklaşımlar çerçevesinde örgüt ve
birey uyumuna odaklanır.birey uyumuna odaklanır.

16. • Örgüt Psikolojisi ise, örgütte geliştirilenÖrgüt Psikolojisi ise, örgütte geliştirilen
stratejik yaklaşımlar çerçevesinde örgüt vestratejik yaklaşımlar çerçevesinde örgüt ve
birey uyumuna odaklanır.birey uyumuna odaklanır.
• Çalışma Psikolojisi, “çağdaş gelişmelerinÇalışma Psikolojisi, “çağdaş gelişmelerin
gereği olarak sistem yaklaşımı içinde,gereği olarak sistem yaklaşımı içinde,
işletmede çalışan bireyi, onlardan oluşanişletmede çalışan bireyi, onlardan oluşan
grup ve örgütü bir bütün olarak ele alır vegrup ve örgütü bir bütün olarak ele alır ve
inceler”.inceler”.

17. • Bu tanımda görüldüğü üzere “çalışmaBu tanımda görüldüğü üzere “çalışma
psikolojisi”, örgütte yer alan birey vepsikolojisi”, örgütte yer alan birey ve
grupları bir bütün olarak ele alır. O haldegrupları bir bütün olarak ele alır. O halde
“örgüt psikolojisi” ile “çalışma psikolojisi”“örgüt psikolojisi” ile “çalışma psikolojisi”
arasındaki ayrışma, bilim dallarının bakışarasındaki ayrışma, bilim dallarının bakış
açılarına dayanmaktadır. : “Çalışmaaçılarına dayanmaktadır. : “Çalışma
psikolojisi” bireyi odak noktası olarakpsikolojisi” bireyi odak noktası olarak
alırken; “örgüt psikolojisi” örgütü odakalırken; “örgüt psikolojisi” örgütü odak
noktası olarak alır.noktası olarak alır.

18. • Bu bağlamda “çalışma psikolojisi” bilimBu bağlamda “çalışma psikolojisi” bilim
dalı, bireyin çalışma yaşamına ilişkindalı, bireyin çalışma yaşamına ilişkin
koşullarının iyileştirilmesi, çalışmakoşullarının iyileştirilmesi, çalışma
yaşamına ilişkin sorunlarının giderilmesiniyaşamına ilişkin sorunlarının giderilmesini
ve bireyin çalışma yaşamı kalitesininve bireyin çalışma yaşamı kalitesinin
arttırılması sağlamayı hedefleyen birarttırılması sağlamayı hedefleyen bir
disiplindir.disiplindir.

19. • Genel olarak bir tanıma gidilmekGenel olarak bir tanıma gidilmek
gerekirse, “Çalışma Psikolojisi; çalışmagerekirse, “Çalışma Psikolojisi; çalışma
yaşamında psişik sorunlara yol açanyaşamında psişik sorunlara yol açan
alanları inceleyen, sorunların nedenleri vealanları inceleyen, sorunların nedenleri ve
çok yönlü etkileri ile çözüm yollarınıçok yönlü etkileri ile çözüm yollarını
araştıran, çalışma yaşamı ve çalışan insanaraştıran, çalışma yaşamı ve çalışan insan
arasında sağlıklı ve verimli bir uyumarasında sağlıklı ve verimli bir uyum
sağlamayı amaçlayan, bu yönde bilgisağlamayı amaçlayan, bu yönde bilgi
üretimi için çaba gösteren bir bilim dalıüretimi için çaba gösteren bir bilim dalı
olarak tanımlanabilir”.olarak tanımlanabilir”.

20. • Günümüzde çalışma hayatında,Günümüzde çalışma hayatında,
çalışanların ilgi, yetenek ve işlerindençalışanların ilgi, yetenek ve işlerinden
beklentileri ya da amaçları ile örgütbeklentileri ya da amaçları ile örgüt
amaçları arasında uyumun sağlanmasıamaçları arasında uyumun sağlanması
ideal bir istihdam ya da yöneltme ilkesiideal bir istihdam ya da yöneltme ilkesi
olarak kabul edilebilir. Bu uyum esasınınolarak kabul edilebilir. Bu uyum esasının
gerçekleştirilmesi çalışma psikolojisiningerçekleştirilmesi çalışma psikolojisinin
başlıca hedefi olmaktadır.başlıca hedefi olmaktadır.