1. BERRIKUNTZA ETA ALDAKETARI ERRESISTENTZIA
Eskolak aldaketa bat duela argi dago eta horretarako ezinbestekoa da “barne motore”
batzuk egotea, prozesu horiek dinamizatzeko, autonomia erabiliz. Aldaketa hori iniziatibarekin,
irakasleen lanarekin eta erreformari esker izaten da; izan ere, ezerk norabidea ematen ez
badio zaila izango da aldaketa bat gertatzea.
Bestalde, eskolak aldaketa nabaria nahi badu, lehenago, berarengandik ikasi behar du
aldaketa gertatzeko.Baina zenbait zailtasun aurki daitezke aldaketa horren barruan,hau da,
estruktura formal batzuk egoera batzuetan aldaketa zail dezakete. Beraz, estruktura horiek
aldatu egin behar dira egoera ez zailtzeko. Horretarako, ezinbestekoa da pertsona ideia
,jarrera … aldatzea eta batez ere kolaborazioa jasotzea .
Azkenean, aldaketak irakasleei eragiteaz gain, eskolari, gurasoei eta baita eskolako
langileei ere eragiten die. Azkenik, ikusi dute, aldaketarako orduan, irakasleen jarrerak ez
badira aldatzen, beraien jarrera horiek zentzua izateko bere eskolako kulturako integrazioan
ere zerikusi handia duela.
IKERKUNTZA ETA BERRIKUNTZA
“GURE MUNDUA EZAGUTZEN” PROIEKTUAN
Curriculum proiektuak proposamen didaktikoaren ikerkuntza eta esperimentaziorako
lan tresnak izateaz gain, irakasleen ikaskuntza bideratzeko ere badira.
Proiektu ezberdinek eragina izan dute hezkuntzaren berrikuntzan, “Gure mundua
ikertzen Curriculum proiektua”, batik bat. Honen helburua ikasleei curriculum diseinuaren
lana erraztea da, baita gelan aurrera eramateko ekintzak proposatzea ere, eskolaren
hobekuntzan laguntzea, etab.
Proiektu honek, eskolaren ezagutzaren etengabeko eraikuntza eta egituraketa nahi
du, ingurune sozio- naturalekin zerikusia duten arazo konkretuen ikerketaren bidez. Maila
ezberdinak daude:
1. Marko teorikoa. Ikuspegi konstruktubista, sistemiko eta kritikoan oinarriturik.
2. Proposamen didaktikoa, ikasleentzako ikerkuntza eremurako pentsatua, baita
irakasleentzako prestakuntzarako ikerkuntza profesional eremu bat ere.
3. Bertan, irakasle eta ikasleek praktikan diseinatu, garatu eta ebaluatzen diren unitate
didaktikoak agertzen dira.
Eskolan gure mundua irakastea bere dimentsio anitzetan ezagutzea dakar berekin, eta
ikerkuntza eremu hau horretan datza. Honek espazio geografikoaren ezagutza, lurraldearen
okupazioa (demografia), horren aldaketa eta organizazio politiko, soziala eta fenomeno
kulturalen ezagutzak bereganatzean dihardu.
Sozietate historikoak eta gaur egungoak ikertzen proiektuak errealitate politiko,
sozial eta kulturala, bere aldaketa eta egonkortasunekin ezagutzen du helburu bezala: elkar
bizitzeko hezi,kultur eta arte aniztasunaz gozatu, baloratu eta ulertu dezaten, munduko
aldaketa politiko eta ingurumenekoei aurre egiteko gai izatea, eta erabakiak modu
demokratikoan hartzea. Errealitate sozialari erantzuna ematen saiatzen da, LHko konpetentzi
eta helburuak eta gizarte zientzien irakaskuntza orokorra birplanteatzen.

2. Proiektu curricular honen ustez, edukiak ikuspegi kultural , pertsonal, metadiziplinar
eta ingurumenarenaren arazo aipagarrien arabera hautatu behar dira.
Izan ere, ikasleek iraganarekin elkarbizitzen du alde batetik, patrimonio kulturalaren
bidez, eta beste aldetik, beren senideen bidez. Eta horrek, gure mundua hobeto ulertzen
laguntzen die.
Baina hiritartasunean hezteko ezagutzak ez dira nahikoak, baita hiritargoen aktibotasuna eta
parte hartzea sustatu behar da.
Hau ez da modu zuzenean irakasten klasean, izan ere, tratamendu konplexu bat behar
du, ikasleen ikaskuntza oztopoei arreta eskainiz.
Ekintza hauek sekuentzia malgu batean organizatzen dira: planifikazioa, non ikertuko
den arazoari buruzko ariketan egiten diren; aurkikuntza fasea (erantzunak bilatzeko hedabide
ezberdinetatik informazioa bilatzen da), estrukturaketa fasea eta ebaluazio fasea (ikasleek
jasotako ikaskuntza baloratzea).
Ikerkuntza eremua gelako curriculumean zehazten da, unitate didaktikoen diseinu,
garapen eta ebaluazioen bidez. Gaur egungo zein aurreko organizazio politiko, harreman sozial
eta manifestazio kulturalekin zerikusia duten edukiak Lehen Hezkuntzako hiru zikloetan egotea
nahi da, modu progresiboan, beste edukiekin batera.
Horrela, ziklo bakoitzean aurrekoan emandakoari jarraipena eta sakontasuna eman
diezaiokegu.
ZAILTASUNAK PRAKTIKAN
Hezkuntza berrikuntza ikerketa didaktikoaren motore nagusia da. Bi horiek elkarri
lotuta joan behar dute eta, gainera, praktikatik ekin beharko diote, irakasleak euren lanean eta
ikasleak euren ikaste prozesuan dituzten zailtasunetatik, horiek hobetzen lagunduz.
Ikerketa, askotan, unibertsitatearekin lotzen da, eskoletan lan egiten duten irakasleak
alde batera utziz. Hala ere, ikasgeletan aldaketak eman nahi badira, ezinbestekoa da bai
unibertsitateko eta baita ikastetxeetako irakasleak elkarlanean aritzea. Beraz, ikerketa
zientifikoa eta ikasgeletako praktikak ez dira banandu behar, elkar lotuta baitoaz.
Ikastetxeetan lan egiten duten irakasleen aldetik, behar beharrezkoa izango da
aldatzeko nahia eta, noski, sormena. Horretarako, aldaketa eta berrikuntza bereiztea
garrantzitsua da: berrikuntza, aldaketa ez bezala, helburu bat da, transformazio esanguratsu
bat dakar, ez da zertan asmakuntza bat izan behar eta, azkenik, berrikuntzak asmo bat dauka
beti.
Zergatik ez dira praktikara eramaten diseinatzen diren berrikuntza proiektuak? Galdera
horren erantzunetako bat izango litzateke gaur egun zabalduta dagoen hezkuntza kultura,
irakasleen artean batez ere, gero horiek ikasleei transmitituz. Irakasleek, nolabait esateko,
berrikuntzari “beldur” diete, izan ere, horien baloreak ez datoz bat ideiarekin. Horrez gain,
badaude beste hainbat faktore pentsaera horretan eragina dutenak; hala nola, errutina,
indibidualismoa, pesimismoa, curriculum ezkutua, eskaintza pedagogiko handia, ikerketaren
eta praktikaren bereizmena…

3. Gaur egun eskolak duen egitura konplexuak eta curriculum itxiak ere ez dio ezertan
laguntzen berrikuntzari. Gainera, berrikuntza indibiduala emateko ere, ingurukoen laguntza
eta onarpena behar izaten da, esaterako, sarean zure berrikuntza zuzenean ikasgelara
eramaten lagunduko dizun plataforma bat. Horrela izan ezean, beldurra ematen du aurrera
pausoak emateak.
Hezkuntzaren ikuspegia eta Proiektuen bidezko lanak.
Fernando Hernández
TIC-az hitz egiten du bestelako hezkuntza modu bezala. XIX.mendearen bukaeran esan
zen, berrikuntza oro eskola aldatzea lortuko zuen iragarpena izango zela. Eskola liburutegiak,
irratiak, internet... ordezkatuko zutela esaten zen; horrela, norberak bere kabuz ikasiko zuen
eta. Baina, zergatik esaten da berrikuntzek ordezkatuko dutela eskola?
- Eskola tradizionalaren inertzia. Eskola antolatzeko modua aldatzen bada, irakasleen
identitatea ere aldatu behar da. Hortaz gain, industria eskolarrak ere aldatu beharko luke
(testuliburuak). Guzti hau gertatu beharko litzateke beste eskola mota batzuk edo Tic funtziona
dezaten.
Hala ere, oso zaila da industria aldatzea, honek eraldatua izan ez duelako nahi hain zuzen.
- Curriculumaren ikuspegiak huts egiten du. Irakaslegoaren estatus quoa mantentzera
bideratuta dago, familiaren lasaitasunera eta argitaletxeen negoziora.
Arazoa da %30 horrek, eskola uztearen ondorioa. Horretarako, funtsezkoa izango litzateke
aldaketa kulturala.
"Eltrabajoporproyectos" lana, 1983 urtean hasi zen eskola batean. Honen ideia
nagusia zen, momentu hartan ardura zuten zentroei bestelako alternatibak aurkitzea.
Irakaslegoaren jarrera aldatzea ikasleekiko. Ikasgela, elkarrizketa tokitzat eraikitzean datza.
Baina bat egiten du esatean, ez dela egiteko modua baizik eta hezkuntzaren sorkuntza.
Hezkuntzaren sorkuntzak 3 ideia nagusi ditu:
1. Ikasleak modu ezberdin batean begiratzea; hau da, jakinduriaren eramailetzat hartu.
Taldean ikasten da edota F. Hernandez-ek dioen bezala "seaprendeencirculo".
Interakzio bitartez, elkarrekintzan.
2. Ikasgela, ikerketa gunea da. Bertan esperientzia sortuz doa.
3. Ikasleen begirunea izan esperientzia, ezagutza...subjektu eramailetzat. Irakaslea aldiz,
esperientzia guzti hauek mugitu, eraldatu eta zentzua hartzeko bidea egiten lagundu
behar die.
Eskolei jarraipen bat eginez konturatzen dira, ondorengo kontzeptuak ezinbestekoak
direla:

4. - Irakasleak ohartzen dira, ikasleekiko lotura aldatu behar dutela. Oso garrantzitsua baita lotura
hori.
- Esperientzia kontzeptua, ikaskuntza esperientziak. Ikasgelan gertatzen denaz jabetu behar da
irakaslea, irtenbideak bilatu, beharrei erantzun... ezin dugu dena gidoi batean eduki.
- Sormen pedagogikoa sustatu.
Beraz, hiru printzipio hauek funtsezkoak izango dira hezkuntzan. Hortaz gain,
ezinbestekoa izango da irakaslearen aldetik, lan egiteko gogoa isladatzea, jakitea dena ez
dagoela planifikatuta, beldurrei aurre egitea...
Hausnarketa moduan, garrantzitsua izango da ondorengoa: "aprendercomo forma de
relación". Bertan, esperientzia, jakintza subjektuak... barneratzen dira azkenik ikasgela
proiektuen erlazio batean bihurtzen delarik.