Παρουσίαση στην Ελληνική : Ενισχύοντας την Αναγνωστική Κατανόηση και Δέσμευση μέσα από Θεματικά στοχευμένη Αναγνωστική Διδασκαλία ["Increasing Reading Comprehension and Engagement through Concept - Oriented Reading Instruction" (Guthrie, T., J., Wigfield, A., et. al.)]

1. Ενισχύοντας την Αναγνωστική Κατανόηση και Δέσμευση
μέσα από
Θεματικά – Στοχευμένη Αναγνωστική Διδασκαλία
Guthrie, T., J., Wigfield, A., Barbosa, P., Perencevich, C., K., Taboada, A., Davis, H., M., Scafiddi, T., N., Tonks, St. (2004), Increasing Reading
Comprehension and Engagement Through Concept – Oriented Reading Instruction. Journal of Educational Psychology, (96), 3, p. 403 - 423
Increasing Reading Comprehension and Engagement Through
Concept – Oriented Reading Instruction
Guthrie, T., J., Wigfield, A., Barbosa, P., Perencevich, C., K., Taboada, A., Davis, H., M., Scafiddi, T., N., Tonks, St.
University of Maryland
Ανδρούλα Σάββα

2. Κατανόηση του γραπτού λόγου
Κίνητρα για μάθηση Αναγνωστικές δεξιότητες
Έρευνα : Block & Pressley. 2002 Duke & Pearson, 2002 National Reading Panel, 2000
Διδακτικές πρακτικές αναγνωστικές στρατηγικές
Κατανόηση
Διδασκαλία
μονοδιάστατων
γνωστικών στρατηγικών
(ερωτήσεις κατανόησης
- questioning)
Συνδυασμός πολλαπλών
στρατηγικών κατανόησης και
ένταξή τους σε μακροπρόθεσμο
πλάνο διδασκαλίας.
(Snow, 2002)
Επίδραση κινήτρου και
δέσμευσης στην
αναγνωστική
διδασκαλία
Έρευνα
Ανδρούλα Σάββα

3. Ενέργειες του εκπαιδευτικού
(παρουσίαση θεματικού περιεχομένου, χρήση
κειμένων με νόημα, ενεργής συμμετοχή των μαθητών)
Γ’ δημοτικού, Stipek (2002)
Guthrie, Wigfield & VonSeeker (2000)
Ενίσχυση
του
κινήτρου
Παραδοσιακή
διδασκαλία
Μακροχρόνια εφαρμογή πρακτικών
(στόχοι θεματικού περιεχομένου, συνεργασία,
αυτονομία μαθητή, δραστηριότητες ενεργούς
συμμετοχής, χρήση ενδιαφέροντων κειμένων)
Αναγνωστική Δέσμευση
(προσοχή, ενθουσιασμός,
ενεργητική συμμετοχή)
Απαραίτητη
η διδασκαλία
γνωστικών στρατηγικών
(ενεργοποίηση προϋπάρχουσας
γνώσης, αναζήτηση και
οργάνωση πληροφοριών, κ.ά.)
Αποτελεσματική
για όλους τους
μαθητές.
Μπορεί να ενισχύσει την
αυτάρκεια
των μαθητών στην ανάγνωση και
σε άλλα γνωστικά αντικείμενα.
Πλήθος ερευνών. Ενδεικτικά αναφέρονται: Bandura, 1997; Schunk & Zimmerman, 1997
Ανδρούλα Σάββα

4. Αναγνωστική Δέσμευση
Reading Engagement
Αλληλεπίδραση & Συναλλαγή
του μαθητή με το κείμενο
Αναγνωστικό Κίνητρο
Reading Motivation
Ενίσχυση & Καλλιέργεια
στο διδακτικό
περιβάλλον
Αναγνωστική
Κατανόηση
Reading
Comprehension
Επιτυχημένη
ανάγνωση
Χρήση Γνωστικών
Στρατηγικών
Cognitive Strategy Use
(Guthrie & Wigfield, 2000)Ανδρούλα Σάββα

5. Μοντέλο διδασκαλίας που
συνδυάζει
Εναλλακτικό διδακτικό πλαίσιο
αναγνωστικής κατανόησης,
που δεν παρέχει κίνητρο
Συγκρίνονται 2 μοντέλα διδασκαλίας
Διερευνάται η επίδρασή τους στα αναγνωστικά αποτελέσματα
κίνητρο γνωστικές
αναγνωστικές
στρατηγικές
γνωστικές
αναγνωστικές στρατηγικές
Υποθέσεις εργασίας: 1) Η αναγνωστική δέσμευση και τα χαρακτηριστικά της (χρήση γνωστικών
στρατηγικών και κίνητρο), μπορεί να ενισχυθεί με διδακτικές πρακτικές.
2) Η χρήση γνωστικών στρατηγικών σε συνδυασμό με πρακτικές ενίσχυσης κινήτρου (CORI),
μπορεί να ωφελέσει τους μαθητές περισσότερο απ’ ότι η διδασκαλία γνωστικών στρατηγικών
(SI).
CORI SI
Ιεραρχικός σχεδιασμός
2η: έρευνα
Ομάδα σύγκρισης TI
(παραδοσιακή
διδασκαλία)
2 έρευνες
Ανδρούλα Σάββα

6. Θεματικά στοχευμένη
αναγνωστική διδασκαλία
CORIConcept Oriented Reading Instruction
Διδασκαλία
γνωστικών στρατηγικών
Αξιοποίηση προϋπάρχουσας γνώσης
(activating background knowledge)
Ερωτήσεις κατανόησης
(questioning)
Αναζήτηση πληροφοριών
(searching for information)
Περίληψη
(summarizing)
Γραφική οργάνωση & αναπαράσταση
(organizing graphically)
Δόμηση ιστοριών
(structuring stories)
Γνωστικοί στόχοι στην
αναγνωστική διδασκαλία
(using content goals)
Δραστηριότητες ενεργούς
συμμετοχής (hands on activities)
Αυτονομία μαθητών
στην επιλογή κειμένων
(affording students’ choice)
Ενδιαφέροντα κείμενα
(using interesting texts)
Συνεργατική μάθηση
(collaboration in reading instruction)
Πρακτικές ενίσχυσης κινήτρου
SI Strategy Instruction
Διδασκαλία στρατηγικών
Ανδρούλα Σάββα

7. Μαθητές
Φύλο
Αγόρια
Κορίτσια
Εθνότητα
Αφροαμερικανοί
Ασιάτες
Καυκάσιοι
CORI
48%
52%
22%
2%
76%
SI
48%
52%
22%
5%
73%
Εκπαιδευτικοί
Ηλικία 22-30
8
31-45
10
46-60
1
Διδακτική
εμπειρία
0-3
5
4-10
5
11-
9
Μόρφωση
Bachelor’s
Master’s
18
1
Φύλο
Άντρες
Γυναίκες
2
17
Εθνότητα
Καυκάσιοι
Εθν. μειονότητα
18
1
2
σχολεία
CORI
2
σχολεία
SI
Η.Π.Α., 2001
8
τμήματα
CORI
11
τμήματα
SI
Πρόγραμμα 12 – 13
εβδομάδων
Καθημερινή
διδασκαλία 90’
Σχεδιασμός:
Ισοδύναμες ομάδες &
εφαρμογή αξιολόγησης
Pedhazur & Schmelkin, 1991
Γ’ τάξη
Καλοκαιρινό εργαστήριο
επιμόρφωσης εκπαιδευτικών
Ανδρούλα Σάββα

8. Πουλιά του κόσμου
(Birds around the world)
Υδρόβια ζωή
(Life in aquatic environments)
Διδασκαλία εντός και εκτός τάξης
Δραστηριότητες
Επιστήμης
(Science Activities)
Παρατήρηση
Συλλογή δειγμάτων
Πειραματισμός
Ανατομία
Barbosa & Alexander, 2004
Δραστηριότητες συνδυασμού
Επιστήμης – Αναγνωσμάτων
(Science – Reading Integration Activities)
Εύρος αναγνωσμάτων
(πληροφοριακά –λογοτεχνικά)
Σύγκριση & Αντιπαραβολή του περιπάτου των
μαθητών με τον περίπατο της ηρωίδας στο
βιβλίο “Owl Moon” (Yolen, 1987)
Επιστημονικές διαδικασίες
(Science Processes)
Προϋπάρχουσα γνώση
Πρόβλεψη
Συλλογή πληροφοριών
Καταγραφή
Κατάληξη σε συμπέρασμα
Κοινοποίηση – Συζήτηση
Επιβίωση στη γη και στο νερό
(Survival of life on land and water)
Ανδρούλα Σάββα

9. Αρχική & Τελική Αξιολόγηση
(από τους εκπαιδευτικούς των τάξεων)
Χρήση Στρατηγικών
Αναγνωστική Κατανόηση
Αναγνωστικό Κίνητρο
Μαθητές
Γράφω τι γνωρίζω για τη ζωή στο
βιότοπο που μου ανατέθηκεΠροϋπάρχουσα γνώση
Εκπαιδευτικοί
Συνέντευξη με εκπαιδευτικό
κατά την παρακολούθηση
βιντεοσκοπημένης διδασκαλίας
Ερωτηματολόγιο
Αρχική Αξιολόγηση
Τα παιδιά ξεκίνησαν την παρέμβαση έχοντας παρόμοιο επίπεδο προϋπάρχουσας γνώσης.
Μέτρηση: Guthrie & Scafiddi, 2004
Ανδρούλα Σάββα

10. Σύντομη θεώρηση του αναγνωστικού πακέτου / θεματικού κειμένου
Σχετικά με το βιότοπο και την επιβίωση σ’ αυτόνΕρωτήσεις
Διερεύνηση γενικών στόχων
Νεοαποκτηθείσα γνώση
Μέτρηση: Toboada & Guthrie, 2004
Πώς διαφέρουν οι 2 βιότοποι; (π.χ. ποτάμια – πεδιάδες)
Τι ζει σε κάθε βιότοπο; Πώς διαβιώνει;
Πώς αλληλοεπιδρούν τα είδη μεταξύ τους;
Διερεύνηση για πληροφορίες
Επιλογή θέματος για εις βάθος διερεύνηση
Γράφω τι έμαθα, μετά την ανάγνωση.
Κατανόηση Αποσπάσματος
Θεματικά κείμενα
Εργασία στον Η/Υ (ζεύγη λέξεων)
Ανδρούλα Σάββα

11. Δημιουργία εργαλείου μέτρησης από τους ερευνητές, στη
βάση της αξιολόγησης της προηγούμενης εργασίας στον Η/Υ
(“Pathfinder”)
Ενεργοποίηση
προϋπάρχουσας γνώσης Έρευνα Οργάνωση
Ερωτηματολόγιο: Motivation for Reading Questionnaire (MRQ; Wigfield & Guthrie, 1992)
Αυτάρκεια
«Είμαι καλός
αναγνώστης;» Πρόκληση
«Μ’ αρέσουν τα
δύσκολα βιβλία;»
Συμμετοχή
«Μ’ αρέσει μια μακρά και
ενδιαφέρουσα ιστορία σ’
ένα βιβλίο;»
Περιέργεια
«Έχω αγαπημένα θέματα για
τα οποία μ’ αρέσει να
διαβάζω;»
Ενδογενές κίνητρο
Οργάνωση πληροφοριών
Ομαδοποίηση στρατηγικών
Ανδρούλα Σάββα

12. Κατανόηση
(αποσπάσματος & ποικίλων κειμένων)
multiple text and passage comprehension
Στρατηγικές κατανόησης
reading strategy composite
Αναγνωστικό Κίνητρο
reading motivation composite
Χρήση ποικίλων κειμένων
Κίνητρο
Κατανόηση
Οι μαθητές που συμμετείχαν
στην παρέμβαση ,
συγκέντρωσαν
ψηλότερη βαθμολογία σε:
CORI
Ενεργοποίηση
προϋπάρχουσας γνώσης
Διερεύνηση
Ερωτήσεις
Οργάνωση πληροφοριών
Θεματική ενότητα Ανδρούλα Σάββα

13. Οι εκπαιδευτικοί που
συμμετείχαν στην
παρέμβαση
συγκέντρωσαν
ψηλότερη βαθμολογία σε:
CORI
Χρήση γνωστικών στόχων
περιεχομένου
Δραστηριότητες ενεργούς
συμμετοχής
Συνεργατική μάθηση
Αυτονομία
Οι εκπαιδευτικοί που
συμμετείχαν στις
παρεμβάσεις
συγκέντρωσαν
ψηλή βαθμολογία σε:
Οι εκπαιδευτικοί που
συμμετείχαν στην
παρέμβαση
συγκέντρωσαν
ψηλότερη βαθμολογία σε:
CORI SISI
Χρήση ενδιαφέροντων
κειμένων
Διδασκαλία στρατηγικών
Αυτάρκεια
Ανδρούλα Σάββα

14. Μπορούν να γενικευθούν τα αποτελέσματα της 1ης έρευνας σχετικά με
την επίδραση του κινήτρου στην αναγνωστική διδασκαλία;
Περαιτέρω διερεύνηση της επίδρασης της CORI
στην ενίσχυση του κινήτρου.
Ομοιότητες με την έρευνα 1 σε: θεωρητικό υπόβαθρο, δομή και διάρκεια.
Διατηρήθηκαν οι ίδιες διδακτικές πρακτικές και επιπλέον χρησιμοποιήθηκε
ο «έλεγχος προγράμματος» (χρήση βασικών υλικών και σχετικών δραστηριοτήτων).
Διατηρήθηκαν οι 2 ομάδες παρέμβασης και προστέθηκε μία τρίτη
(ομάδα σύγκρισης).
CORI
κίνητρο στρατηγικές
SI
στρατηγικές
ΤI
Traditional Instruction
Παραδοσιακή Διδασκαλία
Ανδρούλα Σάββα

15. Μαθητές
Φύλο
Αγόρια
Κορίτσια
Εθνότητα
Καυκάσιοι
Μειονότητα
CORI
57%
43%
59%
41%
SI
50%
50%
56%
44%
TI
55%
45%
90%
10%
E. L. L. *
Ειδική Εκπ.
2%
16%
3%
11%
0%
20%
* E. L. L.  English Language Learners
Υψηλότερο ποσοστό μαθητών από εθνικές
μειονότητες, σε σχέση με την έρευνα 1.
Εκπαιδευτικοί
Ηλικία 21-30
4
31-45
5
46-60
1
Διδακτική
εμπειρία
0-3
4
4-10
5
11-
1
Φύλο
Άντρες
Γυναίκες
1
9
Καταγωγή
Καυκάσιοι
Αφροαμερικανοί
8
2
Ανδρούλα Σάββα

16. Συμμετέχοντες και στην
έρευνα 1
2 σχολεία CORI 2 σχολεία SI
9 τμήματα CORI 11 τμήματα SI
Εκπαιδευτικοί
1 σχολείο TI
4 τμήματα TIΓ’ τάξη
Καινούριες
συμμετοχές
5
4
9
2 4
Εισαγωγή πλάνου διδασκαλίας για μη επαρκείς αναγνώστες στις
ομάδες CORI.
Εμπλουτισμός υδρόβιων πειραμάτων με περισσότερους πίνακες και
οδηγούς για τήρηση μαθητικού ημερολογίου.
Barbosa & Alexander, 2004
Οι εκπαιδευτικοί στα σχολεία CORI και SI, χρειάστηκε να διαφοροποιήσουν τη
διδασκαλία τους, να εντοπίσουν κατάλληλα μέσα και αντιμετώπισαν περισσότερες
δυσκολίες στο χειρισμό της τάξης, λόγω του ψηλού ποσοστού μαθητών από μειονότητες.
Ανδρούλα Σάββα

17. Μαθητές
Η αναγνωστική αυτάρκεια και το κίνητρο, αξιολογήθηκε από τους εκπαιδευτικούς CORI & SI,
μετά το τέλος της παρέμβασης, στα πλαίσια εργαστηρίου επαγγελματικής ανάπτυξης.
Εκπαιδευτικοί
Συνέντευξη με εκπαιδευτικό
κατά την παρακολούθηση
βιντεοσκοπημένης διδασκαλίας
Σταθμισμένο τεστ αναγνωστικής κατανόησης
Gates – MacGinitie Reading Comprehesnion Test, 2000
Κατανόηση αποσπάσματος
Αναγνωστική αυτάρκεια & κίνητρο
Αυτάρκεια
Χρησιμοθηρικό - Ανταγωνιστικό
Για: Αναγνώριση
Επιβράβευση
Πρωτιά
Ενδογενές κίνητρο
Αυτοπεποίθηση
Λήψη λογικών ρίσκων
Διάβασμα υλικού
ανώτερου επιπέδου
Εξωγενές κίνητρο
Περιέργεια
Ενδιαφέρον
για συχνό διάβασμα για
προσωπικούς λόγους
Ανδρούλα Σάββα

18. Αναγνωστική
κατανόηση
Κίνητρο
Οι μαθητές που συμμετείχαν
στην παρέμβαση ,
συγκέντρωσαν
ψηλότερη βαθμολογία απ’ ότι οι
μαθητές που συμμετείχαν στην
παρέμβαση σε:
CORI
SI
Τη χαμηλότερη βαθμολογία
συγκέντρωσαν οι μαθητές ΤI
Χρήση γνωστικών στόχων
Συνδυασμός επιστήμης –
αναγνωσμάτων
Συνεργατική μάθηση
Αυτονομία
Αυτάρκεια & Κίνητρο
CORI
Χρήση ενδιαφέροντων
κειμένων
Διδασκαλία στρατηγικών
CORI
SI
Χρήση
προγράμματος
ελέγχου
SI
ΤI
Αρχική αξιολόγηση: δεν υπήρχαν σημαντικές αποκλίσεις.
Ανδρούλα Σάββα

19. Οι μαθητές που συμμετείχαν στο πρόγραμμα CORI
Ενισχυμένο κίνητρο Περισσότερο στρατηγικοί αναγνώστες
Όταν η διδασκαλία στρατηγικών συνοδεύεται με πρακτικές ενίσχυσης κινήτρου στα
πλαίσια θεματικής ενότητας, τότε βελτιώνονται τα αποτελέσματα αναγνωστικής
κατανόησης.
Οι πρακτικές ενίσχυσης κινήτρου έχουν θετική επίδραση στη διάθεση, συμπεριφορά
και το κίνητρο των μαθητών, στη χρήση αναγνωστικών στρατηγικών και στην
κατανόηση. Αυτό οδηγεί στην ενίσχυση της αναγνωστικής δέσμευσης.
Η διδασκαλία στρατηγικών συνοδευόμενη με πρακτικές ενίσχυσης κινήτρου στα
πλαίσια θεματικής ενότητας, προϋποθέτει και έχει και ως αποτέλεσμα τη
διαφοροποίηση των διδακτικών πρακτικών.
Ανδρούλα Σάββα

20. Πιστεύουν πως οι πρακτικές σε συγκείμενο τάξης είναι αλληλεξαρτώμενες, ενώ
μπορούν να προσφέρουν επαρκή υποστήριξη στην παρώθηση των μαθητών.
Οι ερευνητές προτείνουν τις πρακτικές που διερευνήθηκαν σ’ αυτή τη μελέτη,
ως ένα πακέτο δραστηριοτήτων για την τάξη.
Θεωρούν πως αυτό το πακέτο είναι ιδιαιτέρως πολύτιμο για την εκπαιδευτική
πρακτική, αφού συνδυάζει τη διδασκαλία στρατηγικών στο πλαίσιο θεματικής
ενότητας με πρακτικές ενίσχυσης κινήτρου.
Ανδρούλα Σάββα

21. Οι ερευνητές πιστεύουν πως:
1) Ο αριθμός των συμμετεχόντων, αν και
ικανοποιητικός, θα έπρεπε να ήταν
μεγαλύτερος.
2) Επιπλέον μέτρα αξιολόγησης του
κινήτρου (π.χ. η παρατήρηση στην τάξη), θα
έπρεπε να είχαν υιοθετηθεί.
3) Η αξιολόγηση της αναγνωστικής
κατανόησης, περιορίστηκε σε μία θεματική.
4) Ο σχεδιασμός της έρευνας ήταν τέτοιος
που δεν επέτρεψε τον καθορισμό των
πτυχών εκείνων της CORI, που ώθησε σε
καλύτερα αποτελέσματα.
Κάποιες κατευθύνσεις
1) Υπάρχουν άλλες ομάδες πρακτικών που
να έχουν ουσιώδη αξία;
2) Μπορεί μια μικρότερη ομάδα πρακτικών
να είναι εξίσου αποτελεσματική για την
αναγνωστική κατανόηση και δέσμευση;
3) Τα θετικά αποτελέσματα θα
επιβεβαιωθούν και σε άλλες θεματικές,
εκτός της επιστήμης;
Ανδρούλα Σάββα

22. Στα θετικά καταγράφονται …
1) Ο έλεγχος μεταβλητών που
συναντώνται σε πολυσύνθετα
ερευνητικά πεδία και που μπορεί
να επηρεάσουν τα αποτελέσματα
(π.χ. σύνθεση ομάδων, Α.Π.).
2) Η εφαρμογή στατιστικών
μέτρων ελέγχου, όπου
χρειαζόταν, ώστε να
διασφαλίζεται η ισοδυναμία των
δειγμάτων.
3) Η επιμόρφωση των
εκπαιδευτικών CORI και SI.
4) Η αναγνώριση του παράγοντα
της εκπαιδευτικής δέσμευσης
στην εφαρμογή της παρέμβασης.
Στα αρνητικά καταγράφονται …
1) Η απουσία πληροφοριών για
τη 2η έρευνα (π.χ. χρονολογία).
2) Η ανομοιότητα στη
συμμετοχή των εκπαιδευτικών
στη 2η έρευνα (αρκετοί είχαν
εμπειρία στις παρεμβάσεις).
3) Η έλλειψη αξιολόγησης
κινήτρου από τους
εκπαιδευτικούς TI στη 2η
έρευνα.
Ανδρούλα Σάββα

23. 1) Υπάρχουν πτυχές της CORI που ώθησαν σε θετικά αποτελέσματα, ή μήπως είναι ο
συνδυασμός όλων των παραγόντων;
2) Τα θετικά αποτελέσματα, επεκτείνονται στις αναγνωστικές συνήθειες των παιδιών;
3) Ποια η επίδραση της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών στην CORI; Επηρέασε τον τρόπο
διδασκαλίας τους και σε άλλα γνωστικά αντικείμενα;
4) Οι εκπαιδευτικοί CORI, λειτούργησαν ως πυρήνες διάχυσης στα σχολεία τους και στην
επικράτεια;
5) Η προσέγγιση CORI έτυχε εφαρμογής και από άλλα σχολεία και σε άλλα γνωστικά
αντικείμενα ή και τάξεις;
6) Ποιες οι αντιδράσεις των γονέων των παιδιών;
* Σύμφωνα και με παράγοντες που αναφέρονται στο μοντέλο «Παράγοντες που σχετίζονται με το επίπεδο αλφαβητισμού» (Πολυδωρίδης, 1990), στο:
Χατζηλουκά – Μαυρή, Ε. (1997) Η κατάκτηση της αναγνωστικής δεξιότητας στην πρώτη τάξη του δημοτικού σχολείου και μια προσέγγιση πρώτης ανάγνωσης
(θεωρία και πράξη). Αθήνα: Επιφανίου, σελ. 23 -24
Ανδρούλα Σάββα