ομαδα 1

1. ΑΜΠΕΛΙ-ΣΤΑΦΥΛΙ-ΚΡΑΣΙ
ΚΡΑΣΙ: ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ - ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΙΚΡΑΣΙ: ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ - ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΙ
ΟΜΑΔΑ 1: ΤΣΙΜΠΟΥΚΑΣ ΝΙΚΟΣ
ΒΕΛΙΟΥ ΜΑΤΕΟ
ΓΚΙΕΡΓΚΙ

3. ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΡΑΣΙΟΥ
Το αμπέλι, από το οποίο προέρχεται το κρασί έχει σύμφωνα
με τους παλαιοντολόγους, προϊστορία πολλών
εκατομμυρίων ετών. Πριν ακόμα από την
εποχή των παγετώνων ευδοκιμούσε στην πολική ζώνη,
κυρίως στην Ισλανδία, στη Βόρεια Ευρώπη αλλά και τη
βορειοδυτική Ασία. Οι παγετώνες περιόρισαν σημαντικά την
εξάπλωσή του και επέβαλαν κατά κάποιο τρόπο την
γεωγραφική απομόνωση πολλών ποικιλιών, μέρος των
οποίων εξελίχθηκαν και σε διαφορετικά είδη. Στην πορεία
των χρόνων, διάφοροι πληθυσμοί άγριων αμπέλων
μετακινήθηκαν προς θερμότερες ζώνες, κυρίως προς την
ευρύτερη περιοχή του νοτίου Καυκάσου. Στην περιοχή αυτή,
μεταξύ Ευξείνου Πόντου,Κασπίας θάλασσας
και Μεσοποταμίας, γεννήθηκε το είδος Άμπελος η
οινοφόρος

5. Ο ΟΙΝΟΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ
Υπάρχουν πληροφορίες που μας οδηγούν στο συμπέρασμα πως η
οινοποία στην Αίγυπτο υπήρχε πριν από το 4000 π.Χ. :
αναφέρονται βασιλικοί αμπελώνες ,ενώ παραστάσεις σε τοίχους
απεικονίζουν σκηνές από την αμπελουργική τέχνη και την
οινοποίηση ή ακόμη και διάφορες ποικιλίες σταφυλιών. Γύρω στα
1700, στην Μεσοποταμία, ο Βαβυλώνιος βασιλιάς Χαμουραμπί
εξέδωσε νόμους ειδικά για την τιμή πώλησης του κρασιού!
Γρήγορα όμως η φήμη των σπουδαίων οινοποιών περνά στους
Φοίνικες και τους Έλληνες. Οι εδαφολογικές και οι κλιματολογικές
συνθήκες επέτρεψαν να συμβεί κάτι τέτοιο, αφού το αμπέλι έδινε
καλύτερες ποικιλίες στα μεσογειακά κλίματα. Οι Φοίνικες μάλιστα
ήταν και ξακουστοί στο εμπόριο οίνων αφού έχουν βρεθεί φοινικικοί
κρασοαμφορείς σε κάθε περιοχή της ανατολικής και κεντρικής
Μεσογείου.
Έτσι, γνώρισαν και οι Έλληνες το κρασί, τουλάχιστον πριν το
1700 π.Χ. αφού τόσο οι Μυκηναίοι, όσο και άλλοι προγενέστεροι
λαοί, Μινωϊτες και Κυκλαδίτες είχαν ανεπτυγμένες εμπορικές
σχέσεις μ’ αυτούς.

7. Ο ΘΕΟΣ ΔΙΟΝΥΣΟΣ ΚΑΙ Η
ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΜΕ ΤΟ ΚΡΑΣΙ
Κατά την ελληνική μυθολογία, ο πρώτος που δίδαξε την τέχνη
της οινοποιίας ήταν ο Διόνυσος Σύμφωνα με την ελληνική
μυθολογία, ο Στάφυλος ήταν γιος του Διονύσου και της Αριάδνης. ν
και θεός λαϊκός ο Διόνυσος, εντάχθηκε ως ισότιμος στο Δωδεκάθεο
του Ολύμπου χωρίς διάκριση. Έπαιρνε μέρος στα συμβούλια των
Ολυμπίων θεών, ενώ, κατά μία παράδοση, παραβρέθηκε στη
γέννηση της Αθηνάς.
Ως σύμβολα του θεού θεωρήθηκαν ο θύρσος, η νεβρίδα τα φύλλα
κισσού, ο διπλός πέλεκυς ,η άμπελος, ο κάνθαρος, ο σκύφος και
το ασκί (κύριο μέσο μεταφοράς κρασιού μαζί με τον κρατήρα
.Αργότερα, όταν ο θεός Διόνυσος αναλαμβάνει την προστασία της
χλωρίδας και της πανίδας, συνδέεται αυτόματα με την ύπαρξη του
φαλλού ως στοιχείου της γονιμότητας. Σε άλλο μύθο ο Στάφυλος
ήταν βοσκός του βασιλεία της Αιτωλίας Οινέα. Καθώς έβοσκε τις
κατσίκες του, παρατήρησε ότι μια από αυτές τρώγοντας συνέχεια
ένα συγκεκριμένο καρπό πάχαινε περισσότερο από τις άλλες.
Μάζεψε τότε αρκετούς και τους πρόσφερε στον βασιλιά του.
Εκείνος παρασκεύασε ένα χυμό τον οποίο ονόμασε "οίνο", στον δε
καρπό έδωσε το όνομα του βοσκού του (σταφύλι).

8. Το αμπέλι και η οικογένεια του ήταν γνωστά από την παλαιολιθική
εποχή. Σε ανασκαφές που έγιναν βρέθηκαν απολιθώματα
οινοφόρου αμπέλου που χρονολογούνται από την ηώκαινη εποχή.
Επειδή το αμπέλι δεν αντέχει το ψύχος, κατά την εποχή των
παγετώνων εγκλιματίστηκε στις παραμεσόγειες περιοχές και στις
περιοχές της Κασπίας θάλασσας. Τα αμπέλια ξεκίνησαν να
καλλιεργούνται από την εποχή του χαλκού, καθώς κουκούτσια από
σταφύλια βρέθηκαν σε κατοικίες της εποχής αυτής. Επίσης σε
επιγραφές γίνονται αναφορές στην άμπελο, ενώ παραστάσεις σε
τοίχους απεικονίζουν ανθρώπους να καλλιεργούν αμπέλια και να
μαζεύουν σταφύλια. Οι εικόνες και οι γραφές αυτές χρονολογούνται
στα 2.500 χρόνια π.Χ. Τρεις είναι οι κύριες μορφές, με τις οποίες
εμφανίζεται ο Διόνυσος στη λατρεία του. Με έμβλημα τον φαλλό,
το δένδρο -εξ ου και η προσωνυμία δενδρίτης- ή τον ταύρο
είναι θεός της γονιμότητας και προστάτης των καλλιεργειών,
κυρίως της αμπέλου. Στη δεύτερη μορφή του είναι ο
ενθουσιαστικός Διόνυσος, με εμβλήματα τον θύρσο και τη
δάδα, όπως επίσης την ακολουθία, των Μαινάδων, των
Βακχών, των Θυιάδων, των Ληνών και των Βασσαριδών,
όπως τις μετέφερε η μυθολογική αφήγηση. Στην τρίτη και
αρχαιότερη μορφή του είναι οντότητα του Κάτω Κόσμου και φέρει
την προσωνυμία Ζαγρεύς (ο μέγας κυνηγός). Είναι γιος του
καταχθόνιου Δία και της Περσεφόνης. Σε αυτή την τρίτη μορφή οι
Ορφικοί τον ενσωμάτωσαν ως κυριότερη θεότητά τους, ερχόμενοι
σε αντίθεση με τους διονυσιαστές, τους οπαδούς του
ενθουσιαστικού Διονύσου

10. ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ
Τα συμπόσια ήταν πολύ διαδεδομένα στην Αρχαία Ελλάδα (συν + πόση = πίνουμε
παρέα). Διαρκούσαν πολλές ώρες και μεταξύ φαγητού και οινοποσίας οι αρχαίοι
Έλληνες κουβέντιαζαν για ό,τι τους απασχολούσε.
Ο Διόνυσος ο Βάκχος πλαισιωμένος από τους Μαινάδες και τους Σάτυρους, χαίρεται
το κρασί στις ιερές τελετές. Εκπρόσωπος των πιο ακατέργαστων ενστίκτων,
παραδίδεται συνεχώς στη μέθη και στην ευφορία (έκσταση). Αυτός λοιπόν, ένας Θεός,
χαρίζει στους ανθρώπους την υπέρτατη ηδονή της οινοποσίας, που οδηγεί σε
τραγούδια και χορούς. Δίκαια όλοι οι παραγωγοί και καταναλωτές έχουν κέντρο
αναφοράς τον Διόνυσο.
Σύμφωνα με την ιστορία του Διονύσου (μυθολογία), ο θεός, για να γλιτώσει από την
μανία της Ήρας, αναγκάζεται να φεύγει και να κρύβεται διαρκώς στα βουνά και στα
δάση, κάτι που συμβόλιζε ότι στην αρχή οι άνθρωποι δεν αγαπούσαν το κρασί λόγω
των αρνητικών συνεπειών που είχε η υπερβολική πόση του. Ο Διόνυσος όμως τελικά,
με το κρασί, κατάφερε να συμφιλιώσει τον Ήφαιστο με την Ήρα και να συμφιλιωθεί και
αυτός μαζί της. Κάτι που αντανακλά την πεποίθηση των αρχαίων Ελλήνων ότι το κρασί
δρα καταλυτικά στην επικοινωνία των ανθρώπων, γι’ αυτό συμφιλιώνει ακόμα και τους
θεούς. Τελικά, οι άνθρωποι αγάπησαν το κρασί. Κατά τη μυθολογία, ο θεός Διόνυσος
δίδαξε μαζί με το γιό του, τον Οινοπίωνα πώς καλλιεργείται το αμπέλι και πώς
παρασκευάζεται το μαύρο κρασί.
Το κρασί και η αξία του τονίζεται ήδη και στο πρώτο λογοτεχνικό είδος της ελληνικής
ιστορίας, στα έπη του Ομήρου. Ο Οδυσσέας με το κρασί από τον Μάρωνα, κατάφερε
να μεθύσει τον Πολύφημο και γλίτωσε τη ζωή του
Ο Νέστορας, θυμίζοντας στον Αγαμέμνονα, ότι τα κελάρια του είναι γεμάτα κρασί, το
οποίο μεταφέρουν κάθε μέρα από την Θράκη τα πλοία. Σε αυτό το στάδιο
διαπιστώνουμε ένα εντατικό εμπόριο κρασιού του 8ου αι.π.Χ. (εποχή διαμόρφωσης
των ομηρικών επών) μεταξύ Θράκης, ηπειρωτικού Ελλαδικού χώρου και Τροίας, που
μάλλον υπήρχε από τα Μυκηναϊκά χρόνια.

12. Ο ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΚΡΑΣΙΟΥ
ΣΤΟΝ ΓΑΜΟ
Το κρασί, αναπόσπαστο κομμάτι τόσο του
Χριστιανικού γάμου όσο και του Μουσουλμανικού,
συμβολίζει την αιωνιότητα και την ίδια τη ζωή. Για
τους Χριστιανούς βέβαια, έχει περισσότερη
σημασία γιατί συμβολίζει το αίμα Του Χριστού.
Το ποτήρι από το οποίο πίνουν κρασί οι
νεόνυμφοι είναι το ίδιο, κάτι που
αποτελεί σύμβολο της κοινής ζωής που ξεκινούν
και κατά τη διάρκεια της οποίας θα έχουν να
αντιμετωπίσουν μαζί τις χαρές και τις
λύπες της.

14. ΤΟ ΚΡΑΣΙ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΑ ΟΝΕΙΡΑ
Όταν ονειρευτείς κρασί σε βαρέλι ή μπουκάλι, θα έχεις
σημαντικές ερωτικές και οικονομικές επιτυχίες. Το κόκκινο
κρασί σημαίνει δύσκολη δουλειά με αρκετά κέρδη ενώ όταν
το πίνεις, θα πάρεις αισθηματική χαρά. Ένας άρρωστος που
θα ονειρευτεί κόκκινο κρασί θα αναρρώσει γρήγορα. Μαύρο
κρασί σημαίνει επιτυχία που θα έρθει μετά από πολύ και
κοπιαστικό αγώνα. Το λευκό κρασί συμβολίζει την καλή
υγεία. Για τους παντρεμένους, σημαίνει κάτι πολύ ιδιαίτερο,
ένα παιδί που θα έρθει σύντομα. Το ξυνισμένο κρασί
σημαίνει στενοχώριες και καβγάδες. Ένα ποτήρι με θολό
κρασί, προμηνύει επιτυχία μετά από πολλές προσπάθειες.
Ότεν δεις κρασί να χύνεται, σημαίνει εγκατάλειψη,
στενοχώρια, απώλεια χρημάτων και ενδεχομένως κάποιο
δυστύχημα.

16. ΤΕΛΟΣ…….
Από την εργασία μας αυτή αποκομίσαμε ποικίλες
γνώσεις σχετικά με το ρόλο του κρασιού στην
αρχαιότητα, όπως και για τη λατρεία του Διονύσου
που σχετιζόταν με τα συμπόσια, την καλοπέραση
και την οινοποσία. Επίσης, αντλήσαμε χρήσιμες
πληροφορίες για τα ευρήματα των μέσων
αποθήκευσης του κρασιού, σε ποιες περιοχές
ήταν διαδεδομένη η χρήση του και πού έγινε
γνωστή μέσω του εμπορίου. Ακόμη, εκτός από
διάφορους μύθους και παραδόσεις, μάθαμε του
πιθανούς τρόπους παραγωγής του κρασιού σε
αυτές τις πρώιμες καλλιέργειες.