9/10/2562, รร.เซ็นทาราแกรนด์ วัฒนธรรมดิจิทัลกับการหนุนนำเศรษฐกิจเชิงสร้างสรรค์ในบริบทการท่องเที่ยว NECTEC Annual Conference and Exhibition NECTEC – ACE 2019

1. บทบาทของ “ศมส.” กับการ
จัดการและดูแลสารสนเทศ
มรดกวัฒนธรรม
9/10/2562, รร.เซ็นทาราแกรนด์
วัฒนธรรมดิจิทัลกับการหนุนนาเศรษฐกิจเชิงสร ้างสรรค์ในบริบทการท่องงเท่ยวว
NECTEC Annual Conference and Exhibition NECTEC – ACE 2019
สิทธิศักดิ์รุ่งเจริญสุขศร่
ศูนว์มานุษววิทวาสิรินธร (องงค์การมหาชน)

2. OUTLINE
■ การจัดการสารสนเทศ VS การ
จัดการสารสนเทศมรดกวัฒนธรรม
■ ศมส.กับแผนวุทธศาสตร ์ชาติ 20 ป่
■ แนวทางการใช ้ประโวชน์จาก
สารสนเทศมรดกวัฒนธรรมกับการ
ท่องงเท่ยวว

3. • วิจัวและพัฒนา
• ให้บริการข้องมูลวิชาการ
• คลังข้องมูลวิชาการ
• ห้องงสมุด
• สืยองสารความรู้และเครืองข่าว
ภาระกิจ
วิสัยทัศน์
"เป็ นองงค์กรหลักในการ
จัดการข้องมูลความรู้ด้าน
มานุษววิทวาเพืยองสร ้าง
ความเข้าใจความ
หลากหลาวทางวัฒนธรรม
ของงชาติ"
Since 7 June 1991

4. คลังข้อมูลวิชาการ
Now - 23 databases
Future - 31 databases in 2022
www.sac.or.th
Archaeology and History
Anthropology
Ethnology
Socio-Cultural

5. วงจรการจัดการชีวิตข้อมูล ศมส.
(SAC Data Lifecycle Management)สร้างหรือง
รับข้องมูล
ดิจิทัล
ประเมิน
และ
คัดเลืองก
ให้
ราวละเอง่วด
องนุรักษ์และ
สงวนรักษา
จัดเก็บ
เผวแพร่
เข้าถึง ใช้
และใช้ซ้า
แปรรูป
แนวคิดและ
นโยบาย

6. สารสนเทศมรดก
วัฒนธรรม (Cultural
Heritage Information)
Cultural
Heritage
Information
Reference
• Who
• What
• When
• Where
Analysing
context
Appraisal
Curating
ภูมิปัญญาทาง
วัฒนธรรม
การแสดงององก
ทางวัฒนธรรม
วิถ่ช่วิต
ความทรงจา
Capturing
จับต้องได้(Tangible)
• องนุสรณ์สถาน
• กลุ่มองาคาร
• แหล่ง
• วัตถุทางวัฒนธรรม
(ศิลปะวัตถุ, โบราณวัตถุ)
จับต้องไม่ได้
(Intangible)
• วรรณกรรม
พื้นบ้านและภาษา
(ภาษาถิยนและภาษา
ชาติพันธุ์)
• ศิลปะการแสดง
• แนวปฏิบัติทาง
สังคม พิธ่กรรม
ประเพณ่ และ
เทศกาล
• ความรู้และการ
ปฏิบัติเก่ยววกับ
ธรรมชาติและ
จักรวาล
• งานช่างฝ่มืองดั้งเดิม
• การเล่นพื้นบ้าน
ก่ฬาพื้นบ้าน และ
ศิลปะการต่องสู้
ป้ องงกันตัว
• ลักษณะองืยนตามท่ย
กาหนดในกระทรวง
Contextofculturalcreation
• Why
• How

7. เหตุเคยเกิด ณ ซอย...
“ซอยชบาดง เดิมเป็ นว่านโคมเข่ววโคมแดงของงเช่วงแสน เพราะองวู่ตรงบริเวณ
ท่าเรืองและท่ารถ จึงเป็ นทาเลท่ยเหมาะในการประกองบกิจการ ม่ร้านเปิดองวู่ 3-4 ร้าน เมืยอง
ประมาณ 30 ป่ท่ยแล้ว ราคาค่าบริการองวู่ท่ยครั้งละ 20-30 บาท คนท่ยทามาทางานส่วนใหญ่
เป็ นคนเมืองง ตองนหลังจึงเริยมม่คนไทใหญ่มาทางาน นองกเหนืองจากต้องนรับลูกค้าท่ยเป็ นนัก
เดินทางแล้ว คนในท้องงถิยนก็มาใช้บริการเช่นกัน โดวเฉพาะเด็กวัวรุ่นในชุมชนจะมา
‘เปิ ดซิง’ กันท่ยน่ย ม่คาท้องงถิยนท่ยนิวมใช ้เร่วกกัน ‘เก็บน้าหัว’ ในองด่ต เวลาม่หนัง
กลางแปลงมาพากว์ก็จะม่มุกประมาณว่า แน่จริงไปนัดดวลกันท่ยซองวชบาดง”
สัมภาษณ์ พ่องหลวงแดง, องาวุ 48 ป่,03/05/2019
ซอยรมณีย์
ถ.ถลาง จ.ภูเก็ต
ท่ยมา: https://www.museumthailand.com/th/knowledge/Soi-Rommanee

8. พรมแดนรัฐชาติ-พรมแดนวัฒนธรรม
ท่ยมา: https://loeitime.blogspot.com/2019/09/blog-
post_3.html?fbclid=IwAR10SInHoI7jizVhBuB3kVEjVzhkS1mTAATfI9SGQrTzMQigZwy4_4XrYkc
“...ชาวบ้านพ่องค้าแม่ขาวจุดผ่องนปรน อง.นาแห้ว สุดจะทนทหารล่าราวชืยองวืยน
นาวองาเภองให้ององกนองกพื้นท่ย เมืยองวันท่ย 1 กันวาวน 62 ผู้สืยองข่าวราวงานว่า ท่ยจุดผ่องน
ปรนด่านชัยวคราวชาวแดนไทว - สปป.ลาว บ้านเหมืองงแพร่ อง.นาแห้ว จ.เลว ม่ตัวแทน
ชาวบ้าน พ่องค้าแม่ขาว ได้ถือป้ ายร้องเรียนสุดทนความประพฤติกรรมของ
นายทหารพรานประจาด่าน พร ้องมกับล่าราวชืยองกว่า 100 คน ทาหนังสืองถึง
นาวองาเภองนาแห้วของให้ว้าวนาวทหารพราน โดวการนาของงผู้กองงหนุ่มององกจากพื้นท่ย
ขืนยังอยู่ต่อไปความสัมพันธ ์ไทย -ลาว ความเป็ นพี่เป็ นน้องมาอย่าง
ยาวนานต้องขาดสะปั่น ใช้อานาจไม่นึกถึงความสัมพันธ ์วิถีของความ
เป็ นอยู่ร่วมกันอย่างเป็ นพี่เป็ นน้องกันมานับ 100 ปี ปฎิบัติหน้าท่ยเข้มงวดเกิน
เหตุ จนม่ผลกระทบความสัมพันธ์การค้าเง่วบเหงา ตลาดหน้าด่านไร ้คนสัญจร...”
“..การปฏิบัติหน้าท่ยตามแนวชาวแดน ได้ดาเนินการตามกฎหมาว และคาสัยงของงผู้บัญชาการทหารบก ซึ่ง
ปัจจุบันภัยคุกคามประเทศชาติได้เปลี่ยนแปลงไป เจ้าหน้าที่ต้องดูแลความมั่นคงด้านยาเสพ
ติด แรงงานต่างด้าว ปัญหาโรคระบาด ... ตนก็เข้าใจดีถึงขนบธรรมเนียมประเพณี
ความสัมพันธ ์แบบเครือญาติของชาวนาแห้วกับฝั่ง สปป.ลาว แต่จะมาละเมิดกฎหมาย
ประเทศตนเองไม่ได้...”
ท่ยมา: https://www.facebook.com/NahaeoDistrict/posts/2350904704944657

9. เรียนรู ้-เข้าใจในวิถีชีวิต
ฮืองฮา'เงาะป่ าซาไก'วิวาห์หวาน ฉลองงวันวา
เลนไทน์'สตูล'อง.ทุ่งหว้า จ.สตูล จัดกิจกรรม
ฉลองง 'วาเลนไทน์' สุดหวาน นาคู่รักหนุ่มสาว
ร่วมจดทะเบ่วนนับ 10 คู่ พร ้องมนาเงาะป่าซาไก
ร่วมจดทะเบ่วนด้วว ญาติสนิทมิตรสหาวร่วม
แสดงความวินด่คับคัยงพฤหัสบด่ท่ย 14
กุมภาพันธ์2562 เวลา 12.05 น....
อง่านต่องท่ย : https://www.dailynews.co.th/regional/693251
มานิ (Mani)/มานิค (Maniq)
•คน (ชื่อเรียกตนเอง)
เนกริโต (Nigro-itos)
• นิโกรเล็ก (ภาษาสเปน)
เซมัง/เซียมัง (Semang)
• ลิง หรืองค่างดาชนิดหนึยง (ภาษา
มลาวู)
ซาไก (Sakai)
• ทาส หรืองผู้รับใช ้(ภาษามลาวู)
• แข็งแรง ป่าเถืยองน (ภาษามลาวูถิยนไทว)
เงาะ (Ngo)/เงาะป่ า (Ngo-pa)
• เร่วกตามลักษณะทางกาวภาพ
ท่ยมา: ฐานข้องมูลกลุ่มชาติพันธุ์ในประเทศไทว:
https://www.sac.or.th/databases/ethnic-groups/ethnicGroups/31
ท่ยมา: https://www.gotoknow.org/posts/499325

10. จุดร่วมในการดาเนินงาน
แนวทางการจัดการ
สารสนเทศมรดก
วัฒนธรรมของง ศมส.
การใช ้ประโวชน์จาก
สารสนเทศมรดกวัฒนธรรม
ของงประเทศ - การท่องงเท่ยวว

11. แผนยุทธศาสตร ์ชาติ (2561 – 2580) VS ศมส.
“ประเทศไทวม่ความมัยนคง มัยงคัยง วัยงวืน
เป็นประเทศพัฒนาแล้ว ด้ววการพัฒนา
ตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพองเพ่วง”
ยุทธศาสตร ์ที่ 4: การสร้างโอกาสและ
ความเสมอภาคในสังคม
• สนับสนุนการพัฒนาพื้นท่ยบนฐานข้องมูล
ความรู ้เทคโนโลว่และนวัตกรรม
• สนับสนุนการพัฒนาบนฐานทุนทางสังคม
และวัฒนธรรม
• การสร ้างภูมิคุ้มกันทางปัญญาให้กับชุมชน
โครงการพัฒนาคลังข้องมูล
ชุมชนและเครืองข่าวข้องมูล
พลวัตของงสังคมวัฒนธรรม
ในชุมชนชาติพันธุ์เพืยองการ
สร ้างแผนท่ยม่ช่วิต
Icon from: https://www.flaticon.com/

12. โครงการพัฒนาคลังข้อมูลชุมชนและเครือข่ายข้อมูล
แสวงหา-สร้าง-
ประสาน-
ทางานร่วมกับ
เครืองข่าวข้องมูล
ศึกษา-พัฒนา
กระบวนการ
จัดการและดูแล
ข้องมูลชุมชน
พัฒนา-
เชืยองมโวงข้องมูล
ชุมชนผ่าน
ระบบคลังข้องมูล
ชุมชน
เสริมสร้างความ
เข้มแข็ง-ใช้
ประโวชน์จาก
ข้องมูลชุมชน
“เรืยองงราวของงชุดสะสม(collection) ของงกลุ่มคนท่ย
องาศัวองวู่ในพื้นท่ยเด่ววกัน หรืององาจต่างพื้นท่ยกัน ซึยงเกิด
จากการทางานร่วมกันระหว่างเครืองข่าวและผู้เก่ยววข้องง
กับข้องมูล ในการรวบรวมจัดการและดูแลข้อมูล
(data curation) ท่ยกลุ่มคนเหล่าน่้มีความสนใจ
(interest) มีความสัมพันธ์(relationship) มีการ
กระทาระหว่างกัน(interaction) มีความรู้สึก
(sense) หรือมีพื้นฐานชีวิต(pattern of life)
ร่วมกันโดวม่เป้าหมาวสาคัญ คือง จัดเก็บ-จัดการ-
ดูแล-ใช้ประโยชน์จากข้อมูลชุมชนอย่าง
เหมาะสมและยั่งยืน”
Icon from: https://www.flaticon.com/

13. เวทีพบเพื่อน, 14-15 ม.ค. 2562
ณ ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)
แนะนาแนวคิดโครงการ, แผนท่ยความคิดชุมชนของงเรา, ดองกไม้ในใจคุณ

14. กิจกรรมฝึ กอบรมการเก็บและจัดการ
ข้อมูลชุมชน, เม.ย.-พ.ค. 2562 (1)
ครั้งท่ย1: บ้านเหมืองงแพร่ อง.นาแห้ว จ.เลว

15. กิจกรรมฝึ กอบรมการเก็บและจัดการข้อมูลชุมชน, เม.ย.-พ.ค. 2562 (2)
ตามล่าหาบ่องเกลือง
จากคาบองกเล่า ณ
บ้านเหมืองงแพร่ อง.
นาแห้ว จ.เลว

16. กิจกรรมฝึ กอบรมการเก็บและจัดการข้อมูลชุมชน,
เม.ย.-พ.ค. 2562 (3)
ครั้งท่ย 2: มัสวิดบางอง้อง เขตบางพลัด จ.กรุงเทพฯ

17. กิจกรรมฝึ กอบรมการเก็บและจัดการข้อมูลชุมชน, เม.ย.-พ.ค. 2562 (4)
สารวจชุมชน
มุสลิมริมแม่น้า
เจ้าพระวา

18. กิจกรรมฝึ กอบรมการเก็บและจัดการข้อมูลชุมชน,
เม.ย.-พ.ค. 2562 (5)
ครั้งท่ย 3: เมืองงเก่าเช่วงแสน อง.เช่วงแสน จ.เช่วงราว

19. กิจกรรมฝึ กอบรมการเก็บและจัดการข้อมูลชุมชน, เม.ย.-พ.ค. 2562 (6)
สารวจชุมทาง
การค้าริมแม่น้าโขง

20. โครงการศึกษาวิจัยของนักวิชาการศูนย์ฯ
และเครือข่ายทางวิชาการร่วมกันขยาย
ขอบเขตพื้นที่วิจัยทางมานุษยวิทยาใหม่ๆ
เพื่อนา “พลวัติทางสังคมและวัฒนธรรม
ชาติพันธุ์” มาประมวลเข้ากับ“เทคโนโลยี
ภูมิสารสนเทศ” มุ่งหวังให้เป็นเครื่องมือ
หนึ่งในการส่งเสริมและสร้างความเข้า
ใจความหลากหลายทางชาติพันธุ์และ
มุ่งหวังว่าจะเกิดพื้นที่ใหม่ๆ ในการร่วมกัน
สร้างองค์ความรู้ด้านชาติพันธุ์ในระดับ
ท้องถิ่นที่สามารถนาไปใช้ประโยชน์ได้
ต่อไปในอนาคต
ที่มา: นัทกฤษ ยอดราช. 2562. โครงการแผนที่ชาติพันธุ์ทาง
วัฒนธรรมที่มีชีวิต
โครงการศึกษาพลวัตของสังคมวัฒนธรรมในชุมชนชาติพันธุ ์เพื่อการสร้างแผนที่มีชีวิต
ภาพจาก: คนสาครบุร่. 2562

21. เก็บข้อมูลภาคสนามการเปลี่ยนแปลงทางสังคมและวัฒนธรรมในชุมชน
ชาติพันธุ ์บริเวณลุ่มแม่น้าภาคตะวันตก: สมุทรสาครเป็ นพื้นที่นาร่อง

22. ลงสนามเก็บข้อมูลนิเวศทางวัฒนธรรมด้วยเอกสาร
ประวัติศาสตร ์และเทคโนโลยีภูมิสารสนเทศ

23. การทางานร่วมกับเครือข่ายทางวัฒนธรรมท้องถิ่น
ชุมชนชาติพันธุ์ชุมชนท่องงเท่ยวว และ
ภาคการศึกษาท้องงถิยน

24. การประมวลผลข้อมูลงานวิจัยทางประวัติศาสตร ์และมานุษยวิทยาลงบนแผนที่
ภาพจาก: คนสาครบุร่. 2562

25. แผนที่วัฒนธรรมชาติพันธุ ์สาครบุรี
https://db.sac.or.th/samutsakhon/ethno-map/info.php
ชุมชน
ชาติพันธุ์
สถานท่ยทาง
วัฒนธรรม
ภูมิสารสนเทศ สืยองเผวแพร่
ภาพถ่าวทางองากาศป่ พ.ศ. 2495

26. ผลผลิตจากงานวิจัยสู่หนังสือ/สื่อการเรียนรู ้

27. แนวทางการใช้
ประโยชน์
สารสนเทศมรดก
วัฒนธรรมเพื่อ
การท่องเที่ยว

28. Youtubers and Bloggers: O or T
I Roam Alone
Published on Aug 20, 2019
พิธ่ไหว้ผ่ เชืองดไก่ รินเหล้า วิถ่คน
ดองว | Hill Tribe Ceremony
196,327 views
https://www.youtube.com/watch?v=l4Y
7U5c2QHY
sacvdochannel
Published on Jun 29, 2016
พิธ่เล่้วงผ่ประตูหมู่บ้าน กลุ่มชาติพันธุ์องาเค๊องะ 12 สิงหาคม 2557
สถานท่ยเก็บข้องมูล : บ้านห้ววน้าขุ่น หมู่ท่ย 16 ต.ท่าก๊อง อง.แม่สรวว
จ.เช่วงราว
804 views
https://www.youtube.com/watch?v=DWqOcn3LeRwhttps://www.youtube.
com/watch?v=DWqOcn3LeRw

29. ข้อมูลที่
ไม่ปรากฎ

30. Big Data กับสารสนเทศมรดกวัฒนธรรม
• Veracity - ม่ความถูกต้องงมาก
หรืองน้องว
• Value - ม่ประโวชน์ท่ยจะวิเคราะห์
หรืองไม่
ภาพจาก:
https://www.pngfind.com/download/JRmxRh_big-data-
icon-png-transparent-png/
• Volume – ม่ปริมาณมหาศาล
• Velocity - ม่การเปล่ยวนแปลง
องว่างรวดเร็ว
• Variety - ม่รูปแบบหลากหลาว
• Trustworthy - น่าเชืยองถือง
และไว้วางใจได้
• Appropriately - องว่าง
เหมาะสม
เข้าถึง ใช ้
และใช ้ซ้า
เนื้องหาและ
บริบท
• Research – ค้นคว้าและวิจัว
• Stakeholders - ผู้ม่ส่วนได้ส่วนเส่ว
• Appraisal & Analysis – ประเมิน
และวิเคราะห์

31. อนาคตประเทศไทยกับการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม?
การท่องงเท่ยวว
สารสนเทศ
มรดกทาง
วัฒนธรรม
พอเพียง/
เพียงพอ
มั่งคั่งยั่งยืน
มั่นคง
• เก็บ-ตรวจสองบ-สองบถาม
ข้องมูลก่องนนาไปใช้ให้ให้
เพียงพอ
• แบ่งปันผลลัพธ์ท่ยได้กัน
องว่างพอเพียง (รัฐ-
ชุมชน/ราวได้-องงค์ความรู้)
• องัพเดทและพัฒนา
สารสนเทศ-องงค์ความรู้
อย่างต่อเนื่อง
• เข้าใจและวองมรับใน
“ความหลากหลายทาง
วัฒนธรรม”

32. “การศึกษาวิชามานุษยวิทยา มีจุดประสงค์ให้
มนุษย์เรียนรู้เรื่องราวเกี่ยวกับมนุษยชาติทั้งมวล
มนุษย์จะได้เข้าใจตนเองและเพื่อนมนุษย์
ด้วยกัน เป็นพื้นฐานให้เกิดความเข้าใจอันดี และ
การอยู่ร่วมกันอย่างสงบสุข”
พระราชดารัสสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า
กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี
ในวโรกาสเสด็จพระราชดาเนินเปิ ดศูนย์ฯ เมื่อวันที่ 9 มีนาคม 2542

33. Thank you
Email: sittisak.r@sac.or.th
Slideshare: sittisak017
FB: Digital Curation in Thailand
FB: คลังข้องมูลชุมชน
Q & A